Przypisy

per pedes apostolorum (łac., żart.) — pieszo na wzór apostołów. [przypis edytorski]

per pedes (łac., żart.) — pieszo. [przypis edytorski]

perpendykuł (z łac. perpendicularis: pionowy) — wahadło zegara, zegar z wahadłem; pion. [przypis edytorski]

perpendykularnie — pionowo. [przypis edytorski]

perpendykularny — pionowy. [przypis edytorski]

perpetua (łac.) — wieczna, nieskończona. [przypis edytorski]

perpetuum mobile (łac.) — dosł. wiecznie się poruszające; hipotetyczne urządzenie, które raz wprawione w ruch funkcjonowałoby nieustannie bez pobierania energii z zewnątrz; w przeszłości wielokrotnie podejmowano próby skonstruowania tego rodzaju mechanizmu, jednak jego zbudowanie jest niemożliwe. [przypis edytorski]

perpetuum mobile (łac.) — dosł. wiecznie się poruszające; hipotetyczne urządzenie, które raz wprawione w ruch funkcjonowałoby nieustannie. [przypis edytorski]

perpetuum mobile (łac.) — mechanizm, który raz uruchomiony, działałby zawsze. [przypis edytorski]

Perpignan — miasto w płd. Francji, na wybrzeżu Morza Śródziemnego, ok. 40 km od granicy z Hiszpanią. [przypis edytorski]

Perpignan — miejscowość w płd. Francji, w regionie Oksytania. [przypis edytorski]

perpilnas — perpildytas. [przypis edytorski]

perpleksja (daw., z łac.) — zmieszanie, zakłopotanie, niepokój. [przypis edytorski]

perpleksja (daw., z łac.) — zmieszanie, zakłopotanie, niepokój. [przypis edytorski]

perplexitas (łac.) — niejasność. [przypis edytorski]

per potioritatem (łac.) — tu: przez prawo pierwszeństwa wierzytelności. [przypis edytorski]

perprašyti (lenk.) — atsiprašyti. [przypis edytorski]

per procuram (łac.) — przez pełnomocnika; za pośrednictwem. [przypis edytorski]

Perrault, Charles (1628–1703) — fr. bajkopisarz, autor m.in. Kopciuszka, Czerwonego Kapturka i Śpiącej Królewny. [przypis edytorski]

Perrault — Claude Perrault (1613–1688), Arzt und Architekt, nach dessen Plänen die Fassade des Louvre hergestellt wurde. [przypis edytorski]

Perroneau, Jean-Baptiste (1715–1783) — francuski malarz i grafik, portrecista, posługiwał się głównie pastelami. [przypis edytorski]

perškada (lenk.) — kliūtis. [przypis edytorski]

perškadyti (lenk.) — trukdyti. [przypis edytorski]

Persant z Inde — w oryginale ang.: Persant of Inde (tak również u Malory'ego); dawne średnioangielskie słowo inde, pochodzące ze starofrancuskiego, oznaczało indygo: kolor ciemnoniebieski, albo też, pisane wielką literą: Indie lub indyjski; w przypadku tego przydomku rycerza kontekst oraz realia epoki wskazują na pierwsze znaczenie albo też chodzi o jakąś niezidentyfikowaną miejscowość lub region Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

pers (daw., z fr. perse) — cienka kolorowa tkanina w kwiaty, podobna do batystu. [przypis edytorski]

Persefassa (mit. gr.) — Persefona, żona Hadesa, bogini świata zmarłych. [przypis edytorski]

Persefona a. Kora (mit. gr.) — córka Zeusa i Demeter, porwana przez Hadesa, boga krainy zmarłych, i uczyniona jego żoną. Z wyroku Zeusa Persefona spędza pół roku z matką, a pół z mężem, i każdej jesieni przyroda zamiera z powodu smutku swojej bogini, rozstającej się z córką. [przypis edytorski]

Persefona (mit. gr.) — bogini podziemnej krainy zmarłych, córka Zeusa i Demeter, małżonka Hadesa. [przypis edytorski]

Persefona (mit. gr.) — córka bogini urodzaju Demeter, żona Hadesa, boga podziemnej krainy umarłych. [przypis edytorski]

Persefona (mit. gr.) — córka Zeusa i Demeter, porwana przez Hadesa i uczyniona jego żoną; wraz z nim władczyni podziemia. [przypis edytorski]

Persefona (mit. gr.) — małżonka Hadesa, władcy podziemi. [przypis edytorski]

Persefona (mit. gr.) — żona Hadesa, bogini świata podziemnego. [przypis edytorski]

Persefona (mit. gr.) — żona Hadesa, bogini świata zmarłych. [przypis edytorski]

Persefona — w mit. gr. bogini Podziemia, córka Zeusa i Demeter, małżonka Hadesa. [przypis edytorski]

persekutywny (z łac., z ang.) — służący szykanowaniu, nękaniu. [przypis edytorski]

persekwować (daw., z łac.) — nękać, prześladować. [przypis edytorski]

per se (łac.: przez siebie) — sama w sobie, jako taka. [przypis edytorski]

Persephone — Greek goddes of vegetation, daughter of Demeter and Zeus, abducted by Hades, god of underworld; her Roman counterpart is Proserpine. [przypis edytorski]

Persepolis (dziś ndm) — staroż. miasto w Persji, w ob. zach. Iranie; zał. przez Dariusza I Wielkiego w 518 p.n.e.; jedna z królewskich rezydencji perskiego imperium Achemenidów, ceremonialna stolica państwa; W Persepolisu skałach grób wyrąbie: w górskiej dolinie ok. 12 km od Persepolis wykuto w ścianie skalnej komory grobowe, w których pochowano perskich królów z dynastii Achemenidów, w tym Dariusza I Wielkiego. [przypis edytorski]

Persepolis — stolica staroż. imperium perskiego, po zdobyciu przez Aleksandra Wielkiego zniszczona w pożarze. [przypis edytorski]

persergėti — apsaugiti. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — heros, syn Zeusa i Danae, pogromca Meduzy. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — heros, syn Zeusa i Danae. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — heros, syn Zeusa i królewny Danae. Na polecenie króla Polidektesa, który chciał się go pozbyć i pojąć za żonę jego matkę, Perseusz udał się po głowę straszliwej Meduzy, jednej z trzech Gorgon, która spojrzeniem obracała ludzi w kamienie. Patrząc tylko na jej odbicie w tarczy, Perseusz obciął Meduzie głowę i schował do torby. Powrócił na dwór Polidektesa i wyjąwszy z torby głowę Meduzy, zamienił króla i jego dwór w kamienne posągi. Później podarował głowę potwora Atenie, która umieściła ją na swojej tarczy. Uratował księżniczkę Andromedę, przykutą do skały jako ofiara dla morskiego potwora, którego zabił po ciężkiej walce. Po śmierci został przeniesiony na niebo jako gwiazdozbiór. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — syn Zeusa i Danae, córki króla Argos, heros, zabójca straszliwej Meduzy, która spojrzeniem obracała ludzi w kamienie; uratował księżniczkę Andromedę, przykutą do skały jako ofiara dla nasłanego przez boga mórz, Posejdona, morskiego potwora, pustoszącego kraj, którego zabił po ciężkiej walce. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — syn Zeusa i Danae, heros, zabójca Meduzy; Perseusza uskrzydlony rumak: z krwi Meduzy zrodził się skrzydlaty koń, Pegaz, jednak według tradycji antycznej podróżował na nim inny bohater: Bellerofont. Szekspir skorzystał tutaj, podobnie jak w innych miejscach sztuki, z dzieła Raoula Lefèvre'a, przetłumaczonego przez Williama Caxtona pt. Recuyell of the Historyes of Troye (1473), pierwszej książki po angielsku wydanej drukiem, kilkakrotnie wznawianej w XVI w. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — syn Zeusa i Danae, heros, zabójca Meduzy. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — syn Zeusa i Danae, wnuk króla Argos Akrizjosa, heros, zabójca straszliwej Meduzy, która spojrzeniem obracała ludzi w kamienie. [przypis edytorski]

Perseusz (mit. gr.) — syn Zeusa i Danae, założyciel Myken, po śmierci przeniesiony na niebo jako gwiazdozbiór; obciął głowę Meduzie. [przypis edytorski]

Perseusz, wyzwoliciel Andromedy — gr. heros Perseusz ocalił etiopską księżniczkę Andromedę, która miała zostać złożona w ofierze morskiemu potworowi pustoszącemu jej królestwo. [przypis edytorski]

perseweracja (psych., z łac.: obstawanie przy czymś) — uporczywe nawracanie pewnych myśli lub wyobrażeń. [przypis edytorski]

persewerować (z łac.) — trwać uporczywie w czymś. [przypis edytorski]

Pershing, John (1860–1948) — amerykański dowódca wojskowy, uczestnik I wojny światowej. [przypis edytorski]

persiimti dideliai (lenk.) — išgyventi labai. [przypis edytorski]

persimainyti — keičiasi. [przypis edytorski]

persiprašyti — atsiprašyti. [przypis edytorski]

persiprašyti (lenk.) — atsiprašyti. [przypis edytorski]

persitikrinimo — įsitikinimo. [przypis edytorski]

Persja — dawna nazwa Iranu. [przypis edytorski]

Persja — obecnie Iran, państwo na Bliskim Wschodzie. [przypis edytorski]

Perskie (starop. forma ort.) — dziś popr.: perskie. [przypis edytorski]

perski proszek — organiczny związek chemiczny z grupy steroidów. [przypis edytorski]

perski proszek — środek owadobójczy. [przypis edytorski]

perski proszek — substancja służąca dawniej do zwalczania owadów, zwłaszcza pcheł, uzyskiwana ze sproszkowanych koszyczków kwiatowych niektórych gatunków złocieni, pochodzących z Dalmacji i Persji. [przypis edytorski]

perski proszek — substancja służąca dawniej do zwalczania owadów, zwłaszcza pcheł, uzyskiwana z wysuszonej i sproszkowanej rośliny, zwanej wcześniej złocieniem dalmatyńskim, a dziś raczej wrotyczem dalmatyńskim. [przypis edytorski]

perski proszek — substancja służąca dawniej do zwalczania owadów, zwłaszcza pcheł, uzyskiwana z wysuszonej i sproszkowanej rośliny, zwanej wcześniej złocieniem dalmatyńskim, a dziś raczej wrotyczem dalmatyńskim (łac. Pyrethrum cinerariaefolium a. Tanacetum cinerariifolium). [przypis edytorski]

Pers, który obdarzył nas barwnikiem z marzanny — Jean Althen, właśc. Hovhannes Althounian (1709–1774), Ormianin urodzony pod panowaniem perskim, osiadł we Francji, gdzie w Awinionie od 1763 z wielkim powodzeniem rozwinął uprawę marzanny, z której wytwarzano czerwony barwnik. [przypis edytorski]

Pers — mieszkaniec Persji, dzisiejszego Iranu. [przypis edytorski]

Persów ma być ogółem blisko sto dwadzieścia tysięcy — w oryg.: δώδεκα μυριάδας; liczba ta jest zdecydowanie zbyt niska. [przypis edytorski]

Persów zabierca — Aleksander Macedoński, który w latach 334–330 p.n.e. podbił Imperium Perskie (obejmujące wówczas m.in. Anatolię, Fenicję i Egipt). [przypis edytorski]

persona grata (łac.) — osoba mile widziana w danym towarzystwie. [przypis edytorski]

persona grata — osoba pożądana, mile widziana, por. persona non grata. [przypis edytorski]

persona (łac.) — osoba. [przypis edytorski]

personaliter (łac.) — osobiście. [przypis edytorski]

persona maschia (wł.) — osoba męska; maschio po włosku oznacza mężczyznę. [przypis edytorski]

persona non grata (łac.) — osoba niepożądana. [przypis edytorski]

personat (daw.) — ważna osobistość. [przypis edytorski]

personat (daw., z łac.) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]

personat (daw., z łac.) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]

personat (daw., z łac. persona: osoba) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]

personat — osobistość, ważna i wpływowa osoba. [przypis edytorski]

personat (z łac.) — osobistość. [przypis edytorski]

personat (z łac.) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]

personat (z łac.) — ważna osoba. [przypis edytorski]

personat (z łac.) — ważna osobistość. [przypis edytorski]

persona (z łac.) — osoba. [przypis edytorski]

personifikować (z łac.) — uosabiać. [przypis edytorski]

personka — osobowy. [przypis edytorski]

Personne, Antoine, n'a jamais vu mes yeux ou ceux qui les ont vus sont morts. Si je relevais mes paupières roses et gonflées, tout de suite tu mourrais (fr.) — Nikt, Antoine, nigdy nie widział moich oczu, a ci, którzy je widzieli, nie żyją. Gdybym podniósł swoje różowe i obrzmiałe powieki, umarłbyś natychmiast (tłum. Paweł Kozioł). [przypis edytorski]

Persoon, Christiaan Hendrik (1761–1836) — mykolog (badacz grzybów) i botanik, pierwszy z korektorów klasyfikacji systematycznej Linneusza. [przypis edytorski]

Persowie — lud pochodzenia indoeuropejskiego, który stworzył w I tysiącleciu p.n.e. imperium na Bliskim Wschodzie. Przodkowie dzisiejszych mieszkańców Iranu. [przypis edytorski]

Persowie — staroż. lud zamieszkujący obszar Iranu (daw. Persji); Persowie mieli stosować wyjątkowo okrutną i wymyślną metodę egzekucji zwaną skafizmem, która polegała na powolnej śmierci poprzez pożarcie przez gryzonie i insekty; autentyczność tej tortury poddawana jest w wątpliwość. [przypis edytorski]

Persowie — starożytny lud zamieszkujący obszar Iranu (dawnej Persji). [przypis edytorski]

Persowie — starożytny lud zamieszkujący teren obecnego Iranu. [przypis edytorski]

Persowie — tragedia Ajschylosa z 472 r. p.n.e. [przypis edytorski]

perspektywa (daw.) — luneta. [przypis edytorski]

perspektywa (daw.) — tu: luneta, lornetka. [przypis edytorski]

perspektywa — luneta. [przypis edytorski]

perspektywa — tu: oś widokowa. [przypis edytorski]

perspikacja (z łac.) — jasnowidztwo, tu raczej: widzenie siebie. [przypis edytorski]