Przypisy

pochodach — hebr. למסעיו (lemasaaw): 'wedle swoich podróży'. «Gdy wracał z Micraim do ziemi Kanaan, zatrzymywał się w tych samych gospodach, w których nocował, gdy szedł do Micraim. To uczy należytego postępowania, że człowiek nie powinien zmieniać domów, gdzie był goszczony», zob. Raszi do 13:3. [przypis edytorski]

pochodnią (daw. forma) — dziś popr. B. lp r.ż.: pochodnię. [przypis edytorski]

pochodnią — dziś B.lp: pochodnię. [przypis edytorski]

Pochodnia Parys — Hekuba niedługo przed urodzeniem Parysa miała proroczy sen: śniło jej się, że urodziła płonącą pochodnię, od której spłonęła cała Troja. [przypis edytorski]

pochodnia — szczapa nasączona smołą, używana dawniej do oświetlania. [przypis edytorski]

pochody — korowody (w oryginale niem.: Aufzüge). [przypis edytorski]

Pochodzenie gatunków — O powstawaniu gatunków (ang. On the Origin of Species), monografia Darwina wydana w 1859 r., przedstawiająca podstawy teorii ewolucji. [przypis edytorski]

pochodziste (…) zielenie — trawnik a. łąka. [przypis edytorski]

pochop — bodziec. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — bodziec, impuls; powód. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — chęć. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — chęć, zapał. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — chęć; zapał. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — impuls, pobudka, asumpt. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — ochota. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — pobudka do działania, impuls. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — pochopność, skłonność. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — skłonność. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — skłonność, zapęd. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — tu: bodziec; być pochopem: stanowić bodziec do czego. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — zachęta, pobudka, zamiar. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — zapał; pobudka do działania, impuls. [przypis edytorski]

pochop (daw.) — zapał, zapęd, chęć. [przypis edytorski]

pochopliwy — działający szybko i w sposób nieprzemyślany; dziś popr: pochopny. [przypis edytorski]

pochopnie — tu: chętnie. [przypis edytorski]

pochopny (daw.) — działający za szybko; tu: chętny, skłonny. [przypis edytorski]

pochopny (daw.) — prędki, chętny. [przypis edytorski]

pochopny — prędki, działający bez zastanowienia. [przypis edytorski]

pochopny — tu: prędki, skłonny. [przypis edytorski]

pochop — pochopność; skłonność do natychmiastowego podejmowania nieprzemyślanych działań. [przypis edytorski]

pochop — zapęd, żarliwa chęć. [przypis edytorski]

pochowajta (gw.) — pochowajcie. [przypis edytorski]

pochowałem ją tam — «Chociaż ja trudzę ciebie, abyś zaniósł mnie i pochował w ziemi Kanaan, nie uczyniłem tak dla twojej matki, [a pochowałem ją tam, gdzie zmarła], choć było już tak blisko do Beit Lechem. […] I wiem, że masz do mnie urazę w sercu o to, ale wiedz, że postąpiłem tak na Boże polecenie», zob. Raszi do 48:7. [przypis edytorski]

pochował — werset 17 mówi o nabyciu pola, werset 19 mówi o akcie objęcia pola w posiadanie, werset 20: o nadaniu tej ziemi statusu miejsca pochówku. «Od tej chwili pole to stało się prawnie nabytym dziedzicznym grobem dla [Abrahama] i dla jego potomków. Ten werset poucza o wyższości Ziemi Izraela wobec wszelkich innych ziem, tak dla żywych jak i dla zmarłych, oraz o spełnieniu słowa Wiekuistego, danego Abrahamowi, że posiądzie on [tę ziemię] jako dziedzictwo», zob. Ibn Ezra do 23:19. [przypis edytorski]

pochowaliby się — dziś popr.: pochowałyby się. [przypis edytorski]

Pochowamy ją twarzą ku niebu — twarzą do ziemi chowano samobójców; jeśli Beatryks umrze z miłości, to nie śmiercią samobójczą, ale za przyczyną Benedyka. [przypis edytorski]

pochowan (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; dziś: pochowany. [przypis edytorski]

pochowek (daw.) — pochówek, pogrzeb. [przypis edytorski]

Pochroń, Antoni — czarny charakter, postać z Dziejów grzechu Stefana Żeromskiego ; młody, szykowny mężczyzna z wąsikiem, pozornie „człowiek z towarzystwa”, w istocie oszust, złodziej, bezwzględny bandyta, były katorżnik, bezpośredni, demoniczny sprawca upadku Ewy Pobratyńskiej, głównej bohaterki powieści. [przypis edytorski]

Po Chrystusie nauka jest bezużyteczna! — Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom 7. [przypis edytorski]

pochutnica — kobieta lekkich obyczajów. [przypis edytorski]

pochutnie — a. chutliwie: z chucią, z pożądaniem. [przypis edytorski]

pochwacić — dziś popr.: ochwacić, uszkodzić miękkie części końskiego kopyta, wywołując ich zapalenie. [przypis edytorski]

po chwilić nas do szczętu nie zstanie (starop. forma) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą co -ć; znaczenie: za chwilę nie zostanie z nas ani szczątek (nawet resztka). [przypis edytorski]

Pochwist — bóg wiatru i niepogody w mitologii słowiańskiej. [przypis edytorski]

pochwycić — tu: zauważyć, zrozumieć. [przypis edytorski]

pochwy skórzane — wiosła staroż. statków były utrzymywane we właściwym miejscu przez skórzane petle. [przypis edytorski]

pochyba (daw.) — pomyłka. [przypis edytorski]

pochyło (daw., reg.) — niezwłocznie; szybko, wkrótce; tu: bezpośrednio. [przypis edytorski]

pochyły (starop.) — osłabiony, wątły; pochylony. [przypis edytorski]

pochyły — tu: przygarbiony. [przypis edytorski]

pochylony laty (daw.) — dziś popr.: pochylony latami a. pochylony przez lata; przygarbiony z powodu podeszłego wieku. [przypis edytorski]

pochylony (…) laty — pochylony latami, pochylony przez lata. [przypis edytorski]

pochylony maszt i żagiel łaciński — na tzw. ożaglowanie łacińskie składa się trójkątny żagiel zawieszony na długiej ukośnej rei, zamocowanej na krótkim maszcie; wynalezione w starożytności, od średniowiecza używane na statkach arabskich, na statkach europejskich zostało zastąpione czworokątnymi żaglami na poziomych rejach. [przypis edytorski]

pochylony (starop.) — tu: osłabiony, nadwątlony. [przypis edytorski]

pociąg (daw.) — pociągnięcie, ruch piórem, pędzlem itp. [przypis edytorski]

pociąg (daw.) — wóz, tabor wojskowy. [przypis edytorski]

pociągnąć miecza — tu: naostrzyć miecz. [przypis edytorski]

pociągnął głupkowato plecami — raczej: wzruszył (…) ramionami. [przypis edytorski]

pociągnięcie — tu: pociągnięcie pędzla; rys odzwierciedlony na obrazie. [przypis edytorski]

pociąg przejechał po niewygodnym sędzim Prince'u — 20 kwietnia 1934 niedaleko Dijon znaleziono przywiązane do szyn kolejowych zwłoki paryskiego sędziego Alberta Prince'a (1883–1934). Badał on sprawę finansowej afery Stawińskiego, w którą zamieszani byli wysokiej rangi urzędnicy państwowi. Mordercy po zabójstwie pozostawili zmasakrowane zwłoki na torach, żeby upozorować wypadek kolejowy. Aferę i morderstwo szeroko opisywała polska prasa. [przypis edytorski]

pociąg — tu: pociągnięcie. [przypis edytorski]

pociąg — tu: pragnienie. [przypis edytorski]

pociask — rodzaj drewnianego pogrzebacza, narzędzie służące do rozprowadzania równomiernie w piecu żaru przed włożeniem do niego chleba. [przypis edytorski]

pocichu (starop. forma ort.) — dziś: po cichu [przypis edytorski]

pocięgiel — narzędzie szewskie: rzemienny pasek, za pomocą którego szewc przytrzymuje but. [przypis edytorski]

pocięgiel — narzędzie szewskie; tu pogardliwie: szewc. [przypis edytorski]

pocięgiel — pasek rzemienny do przytrzymywania przez szewca robionego buta nogą. [przypis edytorski]

Pociejów — określenie bazarów, targowisk i innych skupisk ludności żydowskiej. [przypis edytorski]

pocierz (gw.) — pacierz. Podwyższona artykulacja głoski a do o. [przypis edytorski]

Pocieszenie — tu: uroczystość maryjna Matki Bożej Pocieszenia obchodzona 4 września w Radomyślu nad Sanem, związana ze znajdującym się w miejscowym kościele obrazem Matki Boskiej Bolesnej. [przypis edytorski]

Pocieszne Wykwintnisie — jednoaktówka Moliera z 1659 roku. [przypis edytorski]

pocieszny (daw.) — pocieszający, przynoszący pociechę. [przypis edytorski]

pocieszny (daw.) — przynoszący pocieszenie, pocieszający. [przypis edytorski]

pocieszny — tu: dający pocieszenie. [przypis edytorski]

pocieszyć — tu: cieszyć się. [przypis edytorski]

pociot (daw.) — mąż ciotki. [przypis edytorski]

pocirz (gw.) — pacierz. Nastąpiło podwyższenie artykulacji samogłosek, dlatego a wymawia się jak o oraz e jak i. [przypis edytorski]

pocisk ekspansywny — pocisk rozrywający. [przypis edytorski]

pociski cylindryczno-stożkowe a. pociski stożkowe — używane w broni palnej wydłużone pociski o stożkowym wierzchołku (w odróżnieniu od powszechnych wcześniej pocisków o kształcie kulistym); wynalezione w 1830 przez fr. kapitana Henri-Gustave'a Delvigne, udoskonalone w 1847 przez Claude'a Étienne Minié. [przypis edytorski]

pociski — dziś popr. forma N.lm: pociskami. [przypis edytorski]

pociski stożkowe — używane w broni palnej wydłużone pociski o stożkowym wierzchołku (w odróżnieniu od powszechnych wcześniej pocisków o kształcie kulistym). [przypis edytorski]

pociski — tu: strzały i włócznie. [przypis edytorski]

pocisk — tu: uderzenie, cios. [przypis edytorski]

pocisnąć — dziś: przycisnąć. [przypis edytorski]

po ciwuńsku — po prostu, na chłopski rozum; ciwun: karbowy. [przypis edytorski]

pocje — prawdop. z ang. potion, napój magiczny. [przypis edytorski]

pockać (gw.) — poczekać. [przypis edytorski]

pockej (gw.) — poczekaj. [przypis edytorski]

pocóżeś (…) pracował — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika i partykułą wzmacniającą -że-; inaczej: po co pracowałeś. [przypis edytorski]

Po cóż miałbym się troszczyć o żarcie i picie (…) skoro mam ojca w niebie, który opiekuje się mną zarówno jak wróblami — odniesienie do Biblii: Mt 6, 25–26; Łk 12, 22–24. [przypis edytorski]

po coście go (…) kładli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: po co go kładliście. [przypis edytorski]

po coście (…) wzywali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: po co wzywaliście. [przypis edytorski]

po cośmy (…) przyszli — po co przyszliśmy. [przypis edytorski]

po coś się tak srożył — w innym wyd.: „po coś źle się złożył”. [przypis edytorski]

począć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]

począć (starop.) — zacząć. [przypis edytorski]

począć — tu: zacząć. [przypis edytorski]

począć — zacząć. [przypis edytorski]

począł głośno mówić — w oryginale niem.: war vorlaut, tj. był przemądrzały. [przypis edytorski]