Przypisy

począł się [wiersz biały] także częściej używać — dziś popr. z czasownikiem w formie nieosobowej: poczęto go także częściej używać. [przypis edytorski]

początek doliny — to znaczy Stare Kościelisko. [przypis edytorski]

Początek mądrości bojaźń Boża — Syr 1, 14. [przypis edytorski]

początkiem mądrości jest bojaźń boża — cytat ze starotestamentowej Księgi Syracha (Syr 1,14). [przypis edytorski]

początkowanie (daw.) — zapoczątkowanie czegoś; inicjatywa. [przypis edytorski]

Początkowe strofy sonetu (opisowo–narracyjne) zbudowane są z epitetów sprzecznych, doskonałych przykładów oksymoronów. Druga część sonetu (w tym wypadku ostatnia strofa) zawiera zwykle pewną refleksję. [przypis edytorski]

początku równego — takiego samego (tu: ziemskiego, materialnego) pochodzenia. [przypis edytorski]

Poczajów — miasto w obwodzie tarnopolskim Ukrainy (do 1939 w granicach II Rzeczypospolitej), gdzie znajduje się Ławra Poczajowska, najważniejszy prawosławny klasztor na Wołyniu; stanowił on największe sanktuarium i ośrodek pielgrzymkowy Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w okresie międzywojennym, zaś obecnie jest drugim, po Ławrze Peczerskiej w Kijowie, najważniejszym ośrodkiem prawosławnego życia monastycznego na Ukrainie. [przypis edytorski]

Poczajów — miasto w obwodzie tarnopolskim Ukrainy (do 1939 w granicach II Rzeczypospolitej), gdzie znajduje się Ławra Poczajowska, najważniejszy prawosławny kompleks klasztorny na Wołyniu, sanktuarium i ośrodek pielgrzymkowy, z ikoną Matki Boskiej czczoną jako cudotwórcza. [przypis edytorski]

Poczajów — miasto w zach. części Ukrainy, słynące ze wspaniałego klasztoru prawosławnego z cudowną ikoną Matki Boskiej. [przypis edytorski]

poczcić (daw.) — poczytać. [przypis edytorski]

poczciwość (daw.) —szlachetność (godna czci), dobroć. [przypis edytorski]

poczciwość — forma starop. (tu uwspółcześniona): poćciwość. [przypis edytorski]

poczciwość — starop. forma najczęściej: poćciwość. [przypis edytorski]

poczciwość (starop.) — postawa godna czci, szacunku; dziś raczej: czcigodność, szacowność. [przypis edytorski]

poczciwy (daw.) — godny czci, cnotliwy, zacny. [przypis edytorski]

poczciwy (daw.) — godny czci, szacunku. [przypis edytorski]

Poczciwy Noe (…) czcij ojca i matkę, chamie jeden — żartobliwe nawiązanie biblijnej opowieści o pijaństwie Noego i lekceważeniu, jakie okazał mu przy tej okazji jego syn Cham, przeklęty za to przez ojca (Rdz 9:18-27). [przypis edytorski]

poczciwy potworo — dziś: poczciwy potworze a. poczciwa potworo. [przypis edytorski]

poczciwy — tu: godny czci, zasługujący na szacunek. [przypis edytorski]

poczciwy — w oryg. niem. brave: zacny, dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

poczciwy z kościami (fraz.) — zacny, dobry, uczciwy. [przypis edytorski]

poczczenie (daw.) — tu: okazanie szacunku. [przypis edytorski]

poczczona — dziś popr.: uczczona. [przypis edytorski]

poczdamski triumf — aluzja do spotkania w Poczdamie kanclerza Hitlera z prezydentem Paulem von Hindenburgiem. [przypis edytorski]

poczęsny (a. poczęstny) stół — podczas uczty stół dla pana zamku, jego bliskich i najdostojniejszych gości; poczesne miejsce — najzaszczytniejsze, wyróżnione miejsce. [przypis edytorski]

poczętem — dziś popr. forma: poczętym. [przypis edytorski]

po czemu (daw.) — ile kosztuje; łokieć — daw. jednostka miary tkanin, także kij służący do odmierzania tkaniny przy sprzedaży (a nadający się również do bicia); po czemu łokieć — tu przen.: jak może boleć takie bicie. [przypis edytorski]

po czemu (daw.) — po ile; ile kosztują. [przypis edytorski]

po czemu (daw.) — po ile?; pytanie o cenę. [przypis edytorski]

po czemu — dziś: po ile (pytanie o cenę). [przypis edytorski]

Po czemu? — dziś popr.: po ile? [przypis edytorski]

po czemu (pot. przest.) — po ile, ile kosztuje. [przypis edytorski]

po czemu — tu: za ile, za jakie pieniądze. [przypis edytorski]

pocześnie (daw.) — z szacunkiem, jak należy. [przypis edytorski]

pocześnie (daw.) — z szacunkiem. [przypis edytorski]

pocześniejszy (daw.) — ważniejszy, większy. [przypis edytorski]

poczesny (daw.) — ważny, godny zaszczytów. [przypis edytorski]

poczesny (daw.) — ważny, godny zaszczytów. [przypis edytorski]

poczesny (daw.) — zaszczytny, ważny. [przypis edytorski]

poczesny podarek — zwyczajowy podarek ofiarowywany zwierzchności lub innej godnej osobie w dowód czci. [przypis edytorski]

poczesny — poważny, odpowiedni. [przypis edytorski]

poczesny — tu: szanowny. [przypis edytorski]

poczesny — zaszczytny, ważny; poczesne miejsce: najzaszczytniejsze, wyróżnione miejsce przy stole pana zamku, dla najdostojniejszych gości. [przypis edytorski]

poczestne — podarunek honorowy; honorarium, wynagrodzenie; od słowa cześć: szacunek, poważanie. [przypis edytorski]

poczestny — będący oznaką czci wobec kogoś; godny, naczelny, najważniejszy. [przypis edytorski]

poczestny — dający wyraz szacunku, czci; godny. [przypis edytorski]

poczestny (daw.) — wyrażający cześć, uczczenie kogoś; dziś: poczesny. [przypis edytorski]

poczestny (daw.) — z uwzględnieniem oddania należnej czci. [przypis edytorski]

poczestny — zaszczytny; z uznaniem i okazaniem należnej czci. [przypis edytorski]

poczet — giermkowie towarzyszący rycerzowi. [przypis edytorski]

poczet — orszak, drużyna, słudzy, towarzyszący panu w podróżach i w bitwach. [przypis edytorski]

poczet — orszak, drużyna, słudzy, towarzyszący panu w podróżach i w walce. [przypis edytorski]

poczet — orszak, grupa dworzan towarzyszących bogatszemu szlachcicowi. [przypis edytorski]

poczet — orszak. [przypis edytorski]

poczet — orszak, tu: oddział. [przypis edytorski]

poczet uczynić — tu: zdać sprawę (komuś z czegoś, np. z wykonania zadania). [przypis edytorski]

Poczkaj! — dziś popr.: Poczekaj! [przypis edytorski]

poczmistrz (daw.) — kierownik urzędu pocztowego. [przypis edytorski]

poczne — dziś popr.: pocznę. [przypis edytorski]

poczniem (daw.) — poczniemy, zaczniemy. [przypis edytorski]

pocznij beczkę — rozpocznij beczkę, otwórz beczkę. [przypis edytorski]

poczni (starop. forma) — pocznij; zacznij. [przypis edytorski]

poczpuła (starop.) — cios, uderzenie. [przypis edytorski]

pocztarek (daw.) — roznosiciel przesyłek. [przypis edytorski]

poczta — tu: konie pocztowe, dyliżans. [przypis edytorski]

poczta — tu: powóz. [przypis edytorski]

poczta — tu: szybki zaprzęg konny, służący do przewożenia pilnej korespondencji. [przypis edytorski]

poczthalter (z niem.) — urzędnik pocztowy. [przypis edytorski]

pocztienje (ros.) — szacunek. [przypis edytorski]

pocztówka — tu: powóz pocztowy, dyliżans. [przypis edytorski]

pocztowy — członek pocztu. [przypis edytorski]

pocztowy — członek pocztu, sługa. [przypis edytorski]

pocztowy — członek pocztu, zbrojnego orszaku należącego do bogatszego szlachcica. [przypis edytorski]

pocztowy — tu: należący do pocztu. [przypis edytorski]

pocztowy — tu: osoba należąca do pocztu. [przypis edytorski]

pocztowy — wpisany w poczet, zwykły żołnierz. [przypis edytorski]

pocztylion (daw.) — listonosz; woźnica pojazdu pocztowego (niegdyś konnego, jak dorożka, będącego powozem usługowym); tu: dorożkarz. [przypis edytorski]

pocztylion (daw.) — tu: woźnica zaprzęgu pocztowego. [przypis edytorski]

pocztylion (daw.) — woźnica pojazdu pocztowego. [przypis edytorski]

pocztylion — osoba powożąca dyliżansem pocztowym. [przypis edytorski]

Pocztylion z Longjumeau — popularna francuska opera Adolphe'a Adama z 1836. [przypis edytorski]

poczty (starop.) — ofiary, dary. [przypis edytorski]

poczuć cykorię (gw. warsz.) — przestraszyć się. [przypis edytorski]

poczuł nad sobą żelazną różczkę — por. Ps 2, 9: „Żelazną rózgą będziesz nimi rządzić / i jak naczynie garncarza ich pokruszysz” oraz Ap 2, 27: „a rózgą żelazną będzie ich pasł: / jak naczynie gliniane będą rozbici”. [przypis edytorski]

poczwara — szkaradna istota, potwór. [przypis edytorski]

poczwarny — odrażający. [przypis edytorski]

poczwa (starop.) — figiel, wybryk; por. poczwarny, poczwara; swe poczwy nad ludźmi stroję: robię ludziom swoje figle. [przypis edytorski]

poczwórna — wykonana z czterech warstw skóry, a następnie obita blachą. [przypis edytorski]

po czym-że poznam — «Nie poprosił o znak, lecz rzekł: powiedz mi, czym zasłużą sobie [moi potomkowie], by zachować tę [ziemię]? A Bóg mu odpowiedział: zasłużą sobie dzięki ofiarom, [które będą Mi składali]», zob. Raszi do 15:8. [przypis edytorski]

poczynać (daw.) — zaczynać. [przypis edytorski]

poczytać (książk.) — uznać za coś, za kogoś. [przypis edytorski]

poczytać się kimś — dziś: poczytywać się za kogoś; uważać się za kogoś. [przypis edytorski]

poczytać — uznać. [przypis edytorski]

poczytać za co — uznać za co. [przypis edytorski]

poczytać za stratę (starop.) — uznać za stratę. [przypis edytorski]

poczytan — poczytany (daw. krótka forma przym.), uznany za coś a. za kogoś. [przypis edytorski]

poczytywać (daw.) — uznawać. [przypis edytorski]

poczytywać — uznawać. [przypis edytorski]

podać — dziś: podstawić. [przypis edytorski]