Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18549 przypisów.
pisarz — tu: poborca podatków. [przypis edytorski]
pisarzu — dziś popr. forma C. lp: pisarzowi. [przypis edytorski]
pisarz wielki koronny — stały radca sądów asesorskich. [przypis redakcyjny]
piscari in turbido (łac.) — ryby łowić w mętnej wodzie. [przypis redakcyjny]
Piscator, Erwin (1893–1966) — niemiecki reżyser teatralny, twórca teatru społeczno-politycznego. [przypis edytorski]
Piscator, Erwin (1893–1966) — wybitny reżyser niemiecki, twórca koncepcji teatru proletariackiego. W okresie narastającego faszyzmu wyjechał z kraju i pracował na różnych scenach europejskich. W 1951 r. powrócił do Niemiec. [przypis edytorski]
piscina (łac.) — sadzawka. [przypis edytorski]
piscis (łac.) — ryba. [przypis edytorski]
pisęcy (gw.) — pisząc. [przypis edytorski]
piskać (starop.) — tu: grać. [przypis edytorski]
Piske Tosafot — obowiązujące przepisy talmudyczne w liczbie 5931. [przypis autorski]
piskórz — dziś popr.: piskorz. [przypis edytorski]
piskorz — ryba o brązowym, wydłużonym ciele, żyjąca w słabo natlenionych wodach. [przypis edytorski]
piskorz — ryba słodkowodna o zwinnym ciele. [przypis edytorski]
pisły — dziś popr.: pisnęły. [przypis edytorski]
pismacy filozoficzni — w oryginale: philosophische Skribenten. [przypis tłumacza]
Pisma doniosły, że Stanisław Wyspiański umarł jako członek Kościoła katolickiego: analiza jego poezji nie stawia żadnych przeszkód uznaniu w nim człowieka o katolickim w zasadzie światopoglądzie. Musimy sobie raz na zawsze zdać sprawę z tego, że katolicyzmu, jako konstrukcji umysłowej, lekceważyć nie można. Kto przypuszcza, że tak łatwą jest rzeczą zwalczać środkami przeciętnej ewolucjonistyczno-pozytywistycznej doktrynki tak subtelny, jak katolicki, światopogląd filozoficzny, ten nie zadał sobie fatygi nigdy ani katolicyzmu przemyśleć, ani zapoznać się z nim z pierwszorzędnych, poważnych źródeł. [przypis redakcyjny]
pismak — marny dziennikarz, tu: w odniesieniu do pisarza. [przypis edytorski]
pisma lwowskie z pierwszych dni po zajściach robią dziwne wrażenie; szuka się w nich opisów, relacji, wiadomości, a znajduje się odezwy — mowa o krwawo stłumionych zamieszkach antyrządowych we Lwowie w kwietniu 1936, mających początek w spacyfikowaniu przez policję demonstracji bezrobotnych i śmierci jednego z nich; podczas gwałtownych starć dwa dni później, w dniu pogrzebu jednej z ofiar, policja używała szabel i broni palnej, spokój zaprowadzono dopiero po wprowadzeniu na ulice wojska; zginęły dziesiątki ludzi, setki aresztowano; doniesienia prasowe ze Lwowa na temat tych zdarzeń podlegały ścisłej cenzurze rządowej. [przypis edytorski]
Pisma mistrza Guan (chiń. Guanzi, jap. Kanshi) — chiński tekst taoistyczny, którego autorem jest Guan Zhong (725 p. n. e. — 645 p. n. e.), chiński polityk z księstwa Qi. [przypis tłumacza]
pisma największych mędrców, którzy to samo mówią, że to, co podobne, z konieczności lgnie zawsze do podobnego. To tamci, co to o przyrodzie i o wszechświecie rozprawiają i piszą — stworzona przez Empedoklesa (494–434 p.n.e.) koncepcja czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. [przypis edytorski]
pisma niewarte nawet ksiąg nazwiska — w wersach 72–81 Krasicki krytykuje współczesne mu niepokojące zjawisko. O niezmiernym rozprzestrzenianiu się w druku miernot literackich pisał również Węgierski w dedykacji Organów Krasickiemu: „Zbytek, który nas zgubił, do wierszy się nawet rozciąga; nie masz aż do ostatniego żaczka, który by ich nie robił, pewien zakon najbardziej w nich jednak przesadza i sądząc z pozoru, zdaje się, że wszystkie członki jego na złych się poetów poświęciły. Nie masz święta, uroczystości, wesela, urodzin, pogrzebu, stypy, żebyśmy na nie z magazynu tego wierszy nie mieli; z czasem na wszystkie dni roku dostaniemy. Szczęśliwy WKsMość jesteś, że od tych parnaskich bredni wolne masz uszy; my nimi zupełnie przywaleni jesteśmy. To szaleństwo już wszystkie ogarnęło stany, Poważne nawet piszą wiersze kasztelany. U których, jako dawna przypowieść nam niesła, Ani głowa do rady, ani tył do krzesła”. (T. K. Węgierski, Organy, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1956, s. 8). [przypis redakcyjny]
pisma periodyczne — dziś: czasopisma. [przypis edytorski]
pisma periodyczne, których niedawno wychodziło cztery, obecnie zaś trzy — „Gazeta Polska Katolicka” pod redaktorem Barzyńskim, „Gazeta Polska Chicagowska” pod Dyniewiczem i „Orzeł Polski”. [przypis autorski]
pisma publiczne — tu: gazety, broszury. [przypis redakcyjny]
pisma „Ruskij Wiestnik” i „Majak” — były to właśnie organy stronnictwa bezwzględnie apoteozującego pokorę „russkawo czełowieka”. [przypis autorski]
pisma Towiańskiego — Pisma A. Towiańskiego, 3 t., Turyn, 1882. [przypis autorski]
Pisma wybrane Josepha Conrada — taka jest skrócona nazwa wydawnictwa, widniejąca na stronicy przedtytułowej. Właściwy tytuł jest nieco odmienny: Józef Conrad Korzeniowski: Pisma wybrane — z przedmową Stefana Żeromskiego. Przedmowa, umieszczona przy tomie I, zatytułowana jest: Joseph Conrad. Tom ten ma datę 1923 r., faktycznie jednak wyszedł jeszcze jesienią 1922 r. [przypis redakcyjny]
pisma wyznania Konfucjusza: (…) pięć King i Szu cztery — Pięcioksiąg konfucjański (Wujing), zestaw przypisywanych Konfucjuszowi klasycznych dzieł literatury chińskiej, oraz Czteroksiąg konfucjański (Sishu), opracowany przez szkołę neokonfucjańską i zebrany w XII w. jako uzupełnienie Pięcioksięgu; łącznie stanowią klasyczne dzieła etyki i filozofii, pełniące w konfucjanizmie rolę podobną do Biblii w społeczeństwach zachodnich. [przypis edytorski]
pism hrabiego — Zinzendorfa (1700–1760) [Nikolaus Ludwig von Zinzendorf, niemiecki hrabia, teolog ewangelicki i reformator religijny, biskup braci morawskich, opiekun i przywódca ruchu pietystycznego w Saksonii; red. WL]. [przypis tłumacza]
pismie — dziś popr. pisownia: piśmie. [przypis edytorski]
pismo demotyczne — rodzaj staroegipskiego pisma. [przypis edytorski]
pismo do cna wysmalił ze skargi — pisano, czyli raczej ryto rylcem na drewnianych tabliczkach, powleczonych woskiem. Alkibiades zniszczył skargę Hegemona przed sądem, zwilżonym palcem zdrapawszy wosk z tabliczek oskarżyciela: nim drugą napisano, termin zapadł. [przypis tłumacza]
pismo hieroglificzne — najstarsza i najdłużej stosowana forma pisma egipskiego, którą charakteryzują znaki mające postać obrazkową. [przypis edytorski]
Pismo Hozjusza czytamy w Hosii Epistulae, nr. 1508. Objaśnienie historyczne tego starcia, które nas wyłącznie pod względem literackim zajęło, dał prof. Kot w dziele Andrzej Frycz Modrzewski, Kraków 1919, str. 139–140 i 142. [przypis autorski]
pismo klinowe — jedna z najstarszych na świecie odmian pisma, powstała na Bliskim Wschodzie; jego nazwa pochodzi od kształtu znaków odciskanych na glinianych tabliczkach za pomocą kawałka trzciny. [przypis edytorski]
pismo klinowe — pismo, którego znaki miały kształt klinów; było używane w starożytności w krajach Bliskiego Wschodu (Babilonia, Persja). [przypis redakcyjny]
pismo koptyjskie — pismo powstałe na podstawie alfabetu greckiego; jego rozwój związany był z przyjęciem chrześcijaństwa i tłumaczeniem tekstów biblijnych. [przypis edytorski]
pismo kufickie — najstarsza odmiana kaligrafii arabskiej pochodząca z Mezopotamii. [przypis edytorski]
pismo periodyczne — czasopismo. [przypis edytorski]
Pismo powieda, iż zawżdy stanie między inszemi stany jako drzewo cedrowe na Libańskich Górach — Ps 91, 13. [przypis edytorski]
pismo runiczne — runy: litery alfabetu germańskiego, używane także w obrzędach magicznych. [przypis edytorski]
Pismo Święte mówi o siedmiu braciach śpiących — wg popularnej legendy w III w. n.e. siedmiu chrześcijańskich młodzieńców z Efezu podczas prześladowań chrześcijaństwa ukryło się w podmiejskiej jaskini. Rzymscy żołnierze znaleźli ich kryjówkę i zamurowali wejście, skazując ich na śmierć głodową. Wskutek cudu młodzieńcy zapadli w długi sen, z którego obudzili się po 200 latach, kiedy chrześcijaństwo było już religią dominującą. Dzień Siedmiu Braci Śpiących obchodzono 10 lipca. W Biblii, której wszystkie księgi napisano znacznie wcześniej, o tej legendzie nie ma wzmianki, występują natomiast postacie siedmiu braci machabejskich (2 Mch 7), żydowskich męczenników zamęczonych w czasie powstania machabejskiego w II w. p.n.e., w chrześcijaństwie uznanych za świętych. Ich dzień w Kościele katolickim obchodzony jest 1 sierpnia. [przypis edytorski]
Pismo święte nas poucza: jeśli zgorszy cię ręka twoja, odetnij ją; a jeśli zgrzeszyło oko, wyłup je i ciśnij psom! — parafraza tesktu biblijnego z Ewangelii Marka (Mk 9,46-48). [przypis edytorski]
Pismo Święte świadczy — Jerem 13, 23. [przypis edytorski]
Pismo też Św. także świadczy o Dawidzie Hebrajczyku, a Goliacie Filistyńczyku, iż przed wojski w ten sposób z sobą czynili — 1 Sam 1, 17. [przypis edytorski]
Pismo to przyozdobić miałem myśl imieniem — początkowo utwór miał być zadedykowany Adamowi Potockiemu. [przypis edytorski]
pismy — dziś N.lm: pismami. [przypis edytorski]
pismy — dziś popr.: pismami. [przypis edytorski]
piso-rym — rymopis, poeta. [przypis edytorski]
Pisperi — miejsce, gdzie Antoni zamieszkiwał w samotności przez 20 lat, w opuszczonym rzymskim forcie na prawym brzegu Nilu, w środkowym Egipcie, ob. Der-el-Memun. [przypis edytorski]
pissotière (fr.) — publiczna ubikacja dla mężczyzn; por. pisuar. [przypis edytorski]
pistacja (z wł.) — roślina z rodz. terebintowych. [przypis redakcyjny]
pistacji — hebr. בטנים (botnim): ‘pistacje’. Pistacje lub brzoskwinie, zob. Raszi do 43:11; orzechy, zob. Ibn Ezra do 43:11. We współczesnym hebrajskim: ‘orzeszki ziemne’. [przypis edytorski]
pistia — pływająca roślina wodna o dużych, skupionych w rozetę liściach, pochodząca ze strefy tropikalnej. [przypis edytorski]
Pistofil — Bonawentura Pistofilo, sekretarz księcia Alfonsa, także poeta, przyjaciel Ariosta, który mu siódmą satyrę poświęcił. [przypis redakcyjny]
pistolero (hiszp., lm: pistoleros) — rewolwerowiec. [przypis edytorski]
Pistolety gwintowane z muszami — gwint w broni palnej: spiralne żłobkowanie wnętrza lufy, które nadaje pociskowi ruch postępowo-obrotowy i zwiększa celność; musza (muszka) — występ na końcu lufy broni palnej, służący do celowania. [przypis redakcyjny]
pistol — francuska nazwa dublona, złotej monety hiszpańskiej, lub wzorowanego na nim francuskiego luidora (ludwika). [przypis edytorski]
pistol — francuska nazwa dublona, złotej monety hiszpańskiej. [przypis edytorski]
Pistol — postać z dramatu Williama Shakespeare'a Henryk VI. [przypis edytorski]
pistol — złota moneta hiszpańska z XVI i XVII w. [przypis edytorski]
piston — część ładunku, w którą uderza iglica, wywołując zapłon i wystrzał w daw. broni pistonowej. [przypis edytorski]
piston — kapiszon, miedziana a. mosiężna spłonka używana od XIX w. w odprzodowej broni palnej, mająca formę miseczki zawierającej piorunian rtęci, wybuchający po uderzeniu przez kurek, co powodowało zapalenie prochu w lufie i oddanie strzału. [przypis edytorski]
pistonówka a. kapiszonówka — odprzodowa broń palna z zamkiem kapiszonowym. [przypis edytorski]
piston — tu: klapka zamykająca otwór. [przypis edytorski]
pistryk — wielka ryba morska. [przypis redakcyjny]
pistryny — Młyny rzymskie, obracane pracą ludzką. [przypis tłumacza]
pisttaci (łac.) — rząd ptaków, do którego zaliczane są m.in. papugi. [przypis edytorski]
pisuj na Berdyczów — frazes iron., znaczący: nie zobaczysz mnie więcej. [przypis edytorski]
pisząć — skrócona forma czasownika z partykułą ci: piszą ci. [przypis edytorski]
pisząc w 1602 r. instrukcję dla syna — treścią i językiem przypomina ona plan nauki Zamoyskiego; instrukcja pisana po łacinie; zob. Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce, tom XIV, str. 342 i n. i str. 346. [przypis tłumacza]
piszą — Cyceron, De fato. [przypis edytorski]
Piszą o Samnitoch, iż gdy jakiegoś urzędnika, co takież ludzi łupił, obiesić chcieli, tedy się do tego trefił on Ezop — mowa o Samijczykach, mieszkańcach greckiej wyspy Samos, u wybrzeży Azji Mniejszej; anegdota o okolicznościach opowiedzenia Samijczykom bajki o lisicy pochodzi od Arystotelesa (Retoryka II 20.6); samą bajkę przywołuje także Plutarch w Czy stary człowiek powinien zajmować się polityką? [przypis edytorski]
Piszą rymy papugi (…) nowym witają prezentem — w Rzymie uczono ptaki winszowania cezarom, o czym obszerniej w dedykacji. [przypis redakcyjny]
piszczek (daw.) — grający na piszczałce; surmacz. [przypis edytorski]
piszczek (daw.) — grajek; grający na piszczałce, surmacz. [przypis edytorski]
piszczel a. kij — prymitywna ręczna broń palna, używana od XIV w. [przypis edytorski]
piszczel a. kij — ręczna broń palna. [przypis edytorski]
piszczka — tu: określenie płaczącej dziewczynki. [przypis edytorski]
piszczkowie i skrzypiciele — fletniści i skrzypkowie. [przypis edytorski]
piszczy (daw.) — tryb rozkazujący, dziś: piszcz. [przypis edytorski]
piszczyk (daw., lekcew.) — pisarczyk; niższy urzędnik kancelaryjny, kancelista. [przypis edytorski]
piszczyk (daw., lekcew.) — pisarzyna, marny pisarz. [przypis edytorski]
Piszę tu umyślnie „myśleć to”, a nie „myśleć o tym”: sądzę, że ta forma wyraża lepiej zasadniczo czynny charakter myśli. [przypis redakcyjny]
pisze Anna Lewicka w doskonałym życiorysie Dulębianki — „Kobieta Współczesna”, nr 34 z 1929 r., poświęcony kobiecie lwowskiej. [przypis autorski]
pisze — dziś popr.: jest napisane. [przypis edytorski]
pisze Grimm — [w:] Correspondance littéraire. [przypis tłumacza]
pisze Guibert — [w:] Pochwała Elizy. [przypis tłumacza]
pisze o tym Dzienniku inna kobieta — Arvède Barine, Alfred de Musset. [przypis tłumacza]
Pisze o tym Z. Klemensiewicz w artykule Swoiste właściwości języka Wyspiańskiego. „Pamiętnik Literacki” 1958, z. 2, s. 458. [przypis autorski]
pisze powieść, której bohater, głupawy bakałarzyna, przyjmuje jałmużnę od Szwajcarki… — Nowa Heloiza (1761), sentymentalna powieść Rousseau. [przypis edytorski]
pisze Saint-Beuve — [w:] Port-Royal, t. II. [przypis tłumacza]
pisze Sydonius (…), iż takie były łupiestwa i uciśnienie ubogich od chrześcijańskich rzymskich urzędników — Sidonius, Epistulae II, 1. [przypis edytorski]
piszła (ukr.) — poszła. [przypis edytorski]
pisz mi o Siostrze — Delfinie Potockiej. [przypis redakcyjny]
pisz na Berdyczów (daw. przysł.) — pisz tam, gdzie list i tak nie dojdzie, przen.: nie znajdziesz mnie. [przypis edytorski]
pisz na Berdyczów — powiedzonko z kresów wschodnich: pisz tam, gdzie listy nie dochodzą, przen.: nie zmienisz mojego postępowania. [przypis edytorski]
Piszon — wedle Rasziego jest to Nil, zob. Raszi do 2:11. [przypis tradycyjny]
Pisz tak, jak gdybyś znajdował się sam we wszechświecie(…) — Oeuvres philosophiques, Londyn 1751; Discours Préliminaire. [przypis tłumacza]
