Przypisy

Postumius — postać niezidentyfikowana przez historyków literatury, być może fikcyjna. [przypis edytorski]

postura (daw.) — postać, sylwetka, postawa. [przypis edytorski]

postura — sylwetka. [przypis edytorski]

post — w gwarze obozowej: esesman, pilnujący więźniów przy pracy lub pełniący wartę na wieży strażniczej. [przypis edytorski]

post — w gwarze obozowej wartownik obozowy. [przypis edytorski]

posty — dziś popr. forma N.lm: postami. [przypis edytorski]

postylla (daw.) — zbiór kazań (z łac. zwrotu nawiązującego do czytania z Pisma św. post illa verba, tj. po tych słowach). [przypis edytorski]

Postylla — zbiór kazań Mikołaja Reja zatytułowany Świętych słów a spraw Pańskich (…) kronika albo postylla, polskim językiem a prostym wykładem też dla prostaków krótce uczyniona, wyd. w Krakowie w 1557 r., w drukarni M. Wirzbięty. [przypis edytorski]

post (z niem.) — esesman-wartownik. [przypis edytorski]

posucha — susza. [przypis edytorski]

posułać (gw.) — posypać. [przypis edytorski]

posunąć się w lata — zestarzeć się. [przypis edytorski]

posunąć w koperczaki a. iść w koperczaki — ruszać w zaloty, zalecać się do kogoś. [przypis edytorski]

posunął się — tj. posunął się w latach, zestarzał się. [przypis edytorski]

posuniony — dziś: posunięty. [przypis edytorski]

po suworowsku — odważnie, nieubłaganie; przysłówek utworzony od nazwiska gen. Aleksandra Suworowa (1729–1800), dowódcy i teoretyka wojsk., który zasłynął licznymi sukcesami militarnymi; brał udział m.in. w tłumieniu konfederacji barskiej i powstania Pugaczowa, wojnach Rosji z Turcją, rozgromieniu powstania kościuszkowskiego (przeprowadził udany szturm na Warszawę, dokonując rzezi prawobrzeżnej dzielnicy miasta, Pragi), walkach w ramach koalicji państw sprzymierzonych przeciw rewolucyjnej Francji; do jego taktyki należało wysyłanie żołnierzy (pod groźbą rozstrzelania w razie tchórzostwa czy rzucenia się do ucieczki) do szturmu na bagnety. [przypis edytorski]

poswarek (daw.) — swar, kłótnia. [przypis edytorski]

poswarka — sprzeczka. [przypis edytorski]

poswarki a. swary (daw.) — kłótnie. [przypis edytorski]

poswarzyć się — pokłócić się, pospierać się. [przypis edytorski]

poswetył (ukr.) — poświecił; poprowadził. [przypis edytorski]

poswisnąć — dziś: zaświstać. [przypis edytorski]

po swych liściach wdowie — owdowiałe, w żałobie po swych liściach. [przypis edytorski]

posyłają do szpitala — szpitala dla żebraków i włóczęgów, gdzie wysyłano także chorych wenerycznie. [przypis edytorski]

Posyłał Pan Bóg posły swoje do nich, rano wstając i co dzień upominając… — 2 Krn 36, 15–16. [przypis edytorski]

posyłanoż (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że skróconą do -ż; znaczenie: czy posyłano, czyż posyłano. [przypis edytorski]

posyła pieniądze bratu na wyspę Sachalin — na wyspie Sachalin, leżącej pomiędzy Rosją a Japonią na Oceanie Spokojnym, znajdowała się w II połowie XIX w. carska kolonia karna, na którą zsyłano m.in. Polaków walczących z caratem. [przypis edytorski]

po synie — dziś popr. forma Msc.lp: po synu. [przypis edytorski]

po syriysku — po syryjsku; tzn. zapewne po arabsku, ponieważ wschodnioaramejski, którego używano w starożytnej Syrii, zanikł około VIII w. n.e. po najeździe Arabów na Syrię. [przypis edytorski]

poszańcować — prawdop.: przysłużyć się. [przypis edytorski]

poszana (daw.) — poszanowanie. [przypis edytorski]

poszana — poszanowanie, szacunek. [przypis edytorski]

po szarfie (z fr.) — kalka z wojskowego jęz. francuskiego, o baterii dział strzelających pod kątem: en écharpe, z ukosa. [przypis edytorski]

poszechoński — od tytułu utworu Sałtykowa-Szczerdina Poszechońskie dawne dzieje (1887–89), częściowo autobiograficznej powieści o Rosji pańszczyźnianej. [przypis edytorski]

poszedł do Hagary — Hagar zaszła w ciążę już przy pierwszym zbliżeniu, zob. Raszi do 16:4. [przypis edytorski]

poszedłem w bluźnierce — stanąłem w szeregu bluźnierców. [przypis edytorski]

poszedł — tu: skonał. [przypis edytorski]

poszedł… w łyka — przen.: trafił do niewoli, został związany łykami, czyli sznurami. [przypis edytorski]

poszedł (…) żeby ją poprawił — poszedł (…) żeby ją poprawić (składnia łacińska). [przypis edytorski]

poszedszy — dziś popr.: poszedłszy. [przypis edytorski]

poszept (daw.) — podszept, namowa. [przypis edytorski]

poszept — szept; cichy, ukradkowy głos. [przypis edytorski]

poszepty — sugestie, podpowiedzi. [przypis edytorski]

poszerszeniały (o sierści zwierzęcia) — splątały i bez połysku. [przypis edytorski]

poszet — zapis fonetyczny szybkiej, niestarannej wymowy słowa „poszedł”, w znaczeniu: idź stąd. [przypis edytorski]

poszkapić się — nie podołać czemuś, chybić w czymś, pomylić się. [przypis edytorski]

poszkapić się (pot.) — nie podołać czemuś a. pomylić się w czymś. [przypis edytorski]

poszkapić się (pot.) — nie podołać czemuś a. pomylić się w czymś. [przypis edytorski]

po szkolarsku (lekcew.) — opierając się na uproszczonych, szkolnych formułkach. [przypis edytorski]

poszła panna po ziele — popularna piosenka ludowa, do której dzieci tańczą w parach. [przypis edytorski]

poszłem — dziś popr. forma 1 os. lp cz.przesz. r.m.: poszedłem. [przypis edytorski]

poszły razem na tę drugą wieś (pot.) — raczej: do tej drugiej wsi. [przypis edytorski]

poszlą (daw. forma) — dziś: poślą. [przypis edytorski]

poszlak — dziś popr.: poszlaka. [przypis edytorski]

poszlakować (daw.) — wyśledzić. [przypis edytorski]

poszlakować (daw.) — wytropić. [przypis edytorski]

poszlakować — wyśledzić. [przypis edytorski]

poszlakowanym być (daw.) — być wyśledzonym. [przypis edytorski]

poszlę (daw.) — dziś: poślę. [przypis edytorski]

poszlę (daw. forma) — dziś popr.: poślę. [przypis edytorski]

poszlę — dziś popr. forma 1 os. cz. przysz.: poślę. [przypis edytorski]

poszlę — dziś popr. forma 1. os. lp. cz. przysz.: poślę. [przypis edytorski]

poszlę — dziś popr. forma: poślę. [przypis edytorski]

poszle — dziś popr. forma 3 os. lp cz. przysz.: pośle. [przypis edytorski]

poszle — dziś popr.: pośle. [przypis edytorski]

poszlij (daw.) — dziś popr. forma: poślij. [przypis edytorski]

poszlij (daw. forma) — dziś: poślij. [przypis edytorski]

poszlij (daw., reg.) — dziś: poślij. [przypis edytorski]

poszlij — dziś popr.: poślij. [przypis edytorski]

poszóstna kareta — kareta zaprzężona w sześć koni. [przypis edytorski]

poszoł won (ros.) — idź precz. [przypis edytorski]

poszoł won (ros. пошол вон) — idź stąd, wynoś się. [przypis edytorski]

poszoł wont (z ros.) — idź precz. [przypis edytorski]

poszprechować (z niem. sprechen: mówić, rozmawiać) — porozmawiać. [przypis edytorski]

poszturgiwał — dziś popr.: poszturchiwał. [przypis edytorski]

poszturgujom (gw.) — poszturchują (grzecznościowa forma lm czasownika). [przypis edytorski]

poszty — dziś popr.: poczty. [przypis edytorski]

posztykutać — dziś: pokuśtykać, tj. pójść niezdarnie, utykając. [przypis edytorski]

poszukiwać — tu: dochodzić (w sensie poszukiwania winnego, dochodzenia odpowiedzialności za czyn zabójstwa). [przypis edytorski]

Poszukiwacze skarbu — podtytuł angielski brzmi: Przygody dzieci z rodziny Bastablów poszukujących fortuny (Being the adventures of the Bastable children in search of a fortune). W wersji angielskiej książka opatrzona jest następującą dedykacją: Oswaldowi Barronowi, bez którego książka ta nigdy nie zostałaby napisana. Poszukiwacze skarbu dedykowani są wspomnieniom takich lat dziecinnych, jak opisane, różniących się jedynie zdarzeniami, czasem i miejscem [tłum. red. WL] (To Oswald Barron Without whom this book could never have been written. The Treasure Seekers is dedicated in memory of childhoods identical but for the accidents of time and space). Oswald Barron (1868–1939) był angielskim dziennikarzem i znawcą genealogii i heraldyki. Przyjaciel Edith Nesbit, wspólnie napisali książkę The Butler in Bohemia. [przypis edytorski]

poszukiwana jest — «Myśleli że [Josef] nie żyje, gdyż nie słyszeli nic o nim po tym, jak został sprzedany, jeśli więc został zabity lub zmarł na obcej ziemi, [uznali]: jesteśmy winni [rozlewu] jego krwi (por. Ks. Rodzaju 9:5)]», zob. Radak do 42:22. [przypis edytorski]

poszukuje samicę — dziś popr.: poszukuje samicy. [przypis edytorski]

poszwankowany — dziś: poszkodowany. [przypis edytorski]

poszycie — zewnętrzna, szczelna powłoka kadłuba jednostki pływającej. [przypis edytorski]

poszyt (daw.) — zszyta grupa kart w oprawie; dziś: zeszyt. [przypis edytorski]

poszyt — grupa kart zszytych razem z dołączoną kartonową okładką; zeszyt. [przypis edytorski]

poszyt — zszyte razem kartki papieru. [przypis edytorski]

potam (lenk.) — po to, vėliau. [przypis edytorski]

potam (lenk.) — vėliau, po to. [przypis edytorski]

po tamtej stronie — tj. poza gettem. [przypis edytorski]

potardze — dziś popr. forma: potarga (tj. tu: poszarpie, porozrywa). [przypis edytorski]

potargnąć — szarpnąć, pociągnąć. [przypis edytorski]

potaż (ang. potash) — daw. nazwa węglanu potasu w postaci zanieczyszczonej (otrzymywano ten związek w wyniku spalania węgla drzewnego, z którego popiół jest częściowo rozpuszczalny w wodzie i zawiera węglan potasu wraz z innymi związkami potasu); również: każdy minerał zawierający potas. [przypis edytorski]

potażowy (daw.) — potasowy; por. potaż (a. potasz, od niderl. Pottasche): historyczna nazwa używana na określenie dowolnego minerału zawierającego potas, szczególnie: zanieczyszczona postać węglanu potasu, rozpuszczalna w wodzie część popiołu pochodzącego ze spalania węgla drzewnego, zawierająca również zmienne ilości innych związków potasu. [przypis edytorski]

potaż — popiół drzewny złożony głównie z węglanu potasu, używany od starożytności do produkcji mydła, szkła, ceramiki i nawozów. [przypis edytorski]

potaż — popiół drzewny, złożony głównie z węglanu potasu, używany od starożytności do produkcji mydła, szkła, ceramiki i nawozów. [przypis edytorski]

potaż (z hol. pot: garnek; asch: popiół) — popiół drzewny, używany w różnych gospodarczych czynnościach. [przypis edytorski]

potaż (z hol. pot: garnek; asch: popiół) — popiół drzewny, złożony głównie z węglanu potasu, używany do produkcji mydła, szkła, ceramiki i nawozów, ważny przedmiot eksportu w XVII i XVIII w. [przypis edytorski]

potaż (z niem. Potasche) — węglan potasu, substancja otrzymywana z węgla drzewnego używana do produkcji mydła; a. wodorotlenek potasu, żrąca substancja, w przemyśle chemicznym stosowana zwykle w postaci roztworu, ługu potasowego. [przypis edytorski]

Potęga woli — zapewne Rozwój potęgi woli autorstwa Wincentego Lutosławskiego, pierwszy polski podręcznik jogi. [przypis edytorski]