Przypisy

rosomak — duży drapieżny ssak z rodziny łasicowatych, przypominający niedźwiedzia. [przypis edytorski]

rosować (gw.) — o zbożu: kwitnąć. [przypis edytorski]

rosować — uprawiać ziemię na rosach, czyli miejscach po wypalonym lesie. [przypis edytorski]

rospaczać — dziś popr. pisownia: rozpaczać. [przypis edytorski]

rospacz — dziś popr. pisownia: rozpacz. [przypis edytorski]

rospościerać (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozpościerać. [przypis edytorski]

rosprawa (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozprawa. [przypis edytorski]

rosproszony (starop. forma ort.) — rozproszony. [przypis edytorski]

rospuściła (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozpuściła. [przypis edytorski]

rospuściwszy (starop. forma ort.) — dziś popr.: rozpuściwszy. [przypis edytorski]

rossę — oryginalnie u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią jest: rossę. [przypis edytorski]

Rossetti, Dante Gabriel (1828–1882) — angielski poeta, malarz i tłumacz. [przypis edytorski]

Rossi, Ernesto (1827–1896) — wł. aktor, występował w Warszawie w 1877 i 1878 r. [przypis edytorski]

Rossi, Giovanni (1856–1943) — włoski anarchista; kierując się ideami tzw. socjalizmu utopijnego, w 1890 założył kolektywistyczną kolonię w brazylijskim stanie Parana, która przetrwała do 1893. [przypis edytorski]

Rossini, Gioacchino (1792–1868) — włoski kompozytor, twórca wielu oper. [przypis edytorski]

Rossini, Gioachino Antonio (1792–1868) — włoski kompozytor operowy. [przypis edytorski]

Rossini, Gioachino Antonio (1792–1868) — włoski kompozytor oper (stworzył ich 39). [przypis edytorski]

Rossi, Pellegrino (1787–1848) — włoski ekonomista, polityk i prawnik; ważna postać okresu monarchii lipcowej we Francji, po rewolucji w 1848 minister sprawiedliwości Państwa Kościelnego. [przypis edytorski]

Ross, James Clark (1800–1862) — bryt. oficer marynarki i odkrywca, badacz Arktyki. [przypis edytorski]

rosso antico (wł.) — czerwień antyczna. [przypis edytorski]

Rossolimo, Grigorij Iwanowicz (1860–1928) — rosyjski neurolog. [przypis edytorski]

rostą (starop. forma) — dziś forma 3.os.lm: rosną. [przypis edytorski]

Rostand, Edmond (1868–1918) — francuski pisarz, poeta i dramaturg. [przypis edytorski]

Rostand, Edmond (1868–1918) — francuski poeta i dramaturg, autor m. in. Cyrano de Bergeraca. [przypis edytorski]

Rostand, Edmond (1868–1918) — fr. pisarz, dramaturg. [przypis edytorski]

Rostand, Edmond (1868–1918) — popularny francuski dramaturg, jego najbardziej znane dzieło to Cyrano de Bergerac. [przypis edytorski]

rostanie — dziś: rozstaje. [przypis edytorski]

rost (daw.) — wzrost, wzrastanie. [przypis edytorski]

rosterk (daw.) — spór, konflikt. [przypis edytorski]

rosterki (starop. forma ort.) — rozterki. [przypis edytorski]

rost (gw.) — wzrost. [przypis edytorski]

Rostów — rosyjskie miasto w obwodzie jarosławskim. [przypis edytorski]

rostocharz a.  roztrucharz (starop.) — handlarz końmi. [przypis edytorski]

rostownia (daw.) — słodownia, pomieszczenie, w którym kiełkują ziarna jęczmienia na słód, używany do produkcji piwa. [przypis edytorski]

rostra — mównica publiczna. [przypis edytorski]

Rostworowski, Wojciech (1877–1952) — polski ziemianin, prawnik, pisarz, publicysta i senator w II RP. [przypis edytorski]

rost — wzrost; proces rośnięcia. [przypis edytorski]

rostyrki (starop.) — rozterki; rozdźwięki, kłótnie; rostyrków: dziś D.lm, dziś: rozterek. [przypis edytorski]

Rosyanom — dziś: Rosjanom. [przypis edytorski]

rosyjska Ameryka — Alaska, która należała do Rosji, zanim w 1867 została sprzedana Stanom Zjednoczonym; bohaterowie trafili na wyspę w marcu 1865, wieloryb został wyrzucony na plażę na początku maja 1866. [przypis edytorski]

Rosyjskie samoloty bombardują Warszawę, pierwszy u nas nalot sowiecki — pierwszy nalot sowiecki na okupowaną Warszawę miał miejsce 23 czerwca 1941 r., w drugim dniu niemieckiej inwazji na ZSRR, ponowiony 24 i 25 czerwca (skutecznie zniszczono jedynie stanowiska niemieckiej artylerii przeciwlotniczej na torze wyścigów konnych na Służewcu). Następne naloty zostały przeprowadzone: 13 listopada 1941 (na węzeł kolejowy w okolicach ul. Towarowej); w nocy z 20 na 21 sierpnia, w nocy z 1 na 2 września i 13 września 1942 r.; wówczas zbombardowano m.in. tory i tabor kolejowy przy Dworcu Wileńskim na Pradze, niemieckie garaże wojskowe na tyłach Sejmu i most średnicowy; wiele bomb spadło na tereny getta warszawskiego; gdzie dobiegała właśnie końca wielka deportacja ludności żydowskiej do obozu zagłady w Treblince. [przypis edytorski]

Rosynant — imię konie Don Kichota, błędnego rycerza, tytułowej postaci powieści Miguela de Cervantesa. [przypis edytorski]

Rosynant — koń Don Kichota. [przypis edytorski]

Rosynant — wychudły, kościsty koń Don Kichota, błędnego rycerza, tytułowej postaci powieści Miguela de Cervantesa. [przypis edytorski]

Rosynant (z hiszp. Rocinante rocin: szkapa)— wychudły, kościsty koń; końcówka (hiszp. -ante) jest końcówką imiesłowową służącą do tworzenia przydomków, zwykle o charakterze nobilitującym, dystyngowanym. [przypis edytorski]

roszcząc — rosząc, skrapiając (mowa o ofierze płynnej, tzw. libacji). [przypis edytorski]

Roszela — La Rochelle (a. La Rocheile), średniowieczne miasto-twierdza położone w zach. Francji, w regionie Akwitanii, nad Zatoką Biskajską. [przypis edytorski]

Rosz ha-Szana — święto Nowego Roku, zwane też Świętem Trąbek. [przypis edytorski]

Rosz-haszana także: Rosz Haszana a. Rosz Haszone — Nowy Rok w judaizmie, obchodzony zazwyczaj we wrześniu. [przypis edytorski]

Rosz-haszana — żydowski Nowy Rok, inaczej: Święto Trąbek; święto upamiętniające pierwszy dzień stworzenia świata; w religii żydowskiej wierzy się, że w Rosz-haszana Bóg ocenia ludzi i zapisuje ich losy w dwóch księgach: sprawiedliwych wpisuje do Księgi Życia, grzeszników do Księgi Śmierci, pozostali ludzie mają 10 dni na poprawę (czas do święta Jom Kipur, Dnia Pojednania). [przypis edytorski]

Rosz ha-Szana — Żydowski Nowy Rok, nazywany też Świętem Trąbek. Święto upamiętnia pierwszy dzień stworzenia świata. W Rosz ha-Szana Bóg ocenia ludzi i zapisuje ich losy w dwóch księgach: sprawiedliwych wpisuje do Księgi Życia, grzeszników do Księgi Śmierci. Pozostali ludzie mają 10 dni na poprawę (czas do Jom Kippur czyli Dnia Pojednania). Żydzi dodatkowo odmawiają w ten dzień modlitwy Musal, oraz dmą w róg barani szofar. [przypis edytorski]

Rosz-haszana — żydowski Nowy Rok, nazywany też Świętem Trąbek; Święto upamiętnia pierwszy dzień stworzenia świata; Rosz-haszana Bóg ocenia ludzi i zapisuje ich losy w dwóch księgach: sprawiedliwych wpisuje do Księgi Życia, grzeszników do Księgi Śmierci; pozostali ludzie mają 10 dni na poprawę (czas do Jom Kipur, Dnia Pojednania). [przypis edytorski]

Rosz-haszana — (z hebr. Początek Roku; z jid. Roszeszone) święto Nowego Roku, w Polsce znane też jako Święto Trąbek. Rozpoczyna się pierwszego dnia miesiąca tiszri (wrzesień-październik). [przypis edytorski]

roszpunka a. roszponka — roślina warzywna, jej liście mają łagodny, lekko orzechowy smak. [przypis edytorski]

roszt (daw., gw.) — ruszt, konstrukcja z krzyżujących się prętów a. belek. [przypis edytorski]

roszt (daw.) — ruszt. [przypis edytorski]

rota — daw. jednostka piechoty polskiej, licząca do trzystu żołnierzy. [przypis edytorski]

rota (daw.) — oddział. [przypis edytorski]

rota (daw.) — oddział wojska. [przypis edytorski]

rota (daw., ros.) — kompania (pododdział wojska). [przypis edytorski]

rota (daw.) — tu: jednostka piechoty. [przypis edytorski]

rota (daw.) — tu: oddział żołnierzy. [przypis edytorski]

rota — kareivių būrys, kuopa. [przypis edytorski]

rotan (mal.) — rattan, ogólne określenie pnących palm z lasów tropikalnych Azji Płd.-Wsch., używanych do wyrobu plecionek. [przypis edytorski]

rotan — także rotang bądź rattan, palma wykorzystywana m. in. do wyplatania mebli. [przypis edytorski]

rota — oddział. [przypis edytorski]

rota — pieśń hymniczna; oddział wojskowy. [przypis edytorski]

rota (starop.) — oddział wojska. [przypis edytorski]

rota — tekst przyrzeczenia. [przypis edytorski]

rotati poli (łac.) — gdy obracały się bieguny (Abl. abs.). [przypis edytorski]

rota — tu: formuła przysięgi. [przypis edytorski]

rota — tu: oddział. [przypis edytorski]

rota — tu: oddział wojsk. [przypis edytorski]

Rota — wiersz Marii Konopnickiej (1842–1910), a także pieśń hymniczna. [przypis edytorski]

Rote Fahne — (wł. Bandiera Rossa), powstała we Włoszech jedna z najsłynniejszych pieśni ruchu robotniczego, której tekst zmodyfikowano po dojściu Mussoliniego do władzy. [przypis edytorski]

Roterodan, sławny człowiek — Erazm z Rotterdamu (1467–1536), najwybitniejszy i najbardziej wpływowy humanista XVI w.; przytoczona przez Reja dykteryjka jest parafrazą opowieści z jego Colloquia familiaria. [przypis edytorski]

Rothondes — miejscowość we Francji, w pobliżu której w wagonie kolejowym został podpisany rozejm 11 listopada 1918 roku, kończący I wojnę światową. [przypis edytorski]

Rothschild, Edmond James de (1845–1934) — francuski kolekcjoner i mecenas sztuki pochodzenia żydowskiego, baron; filantrop hojnie wspierający działalność ruchu syjonistycznego oraz osadnictwo żydowskie w Palestynie. [przypis edytorski]

Rothschild, Edmond James de (1845–1934) — francuski kolekcjoner i mecenas sztuki pochodzenia żydowskiego, członek słynącej z bogactwa międzynarodowej rodziny Rothschildów. [przypis edytorski]

rothy (starop. forma) — roty; oddziały wojsk. [przypis edytorski]

rotmistrz — dawny polski stopień oficerski w kawalerii, odpowiadający kapitanowi. [przypis edytorski]

rotmistrz — dowódca chorągwi. [przypis edytorski]

rotmistrz — dowódca oddziału kawalerii w daw. Polsce, później stopień oficerski w kawalerii. [przypis edytorski]

rotmistrz — dowódca szwadronu. [przypis edytorski]

rotmistrze — dziś popr. forma M.lp: rotmistrzowie; rotmistrz: dowódca chorągwi. [przypis edytorski]

rotmistrze — dziś: rotmistrzów. [przypis edytorski]

rotmistrz (hist. wojsk.) — w XVII w. dowódca chorągwi, podstawowego oddziału jazdy, liczącego wówczas 50–200 żołnierzy. [przypis edytorski]

rotmistrz — stopień wojskowy w kawalerii, odpowiednik kapitana. [przypis edytorski]

rotowy ogień — wystrzał z broni palnej przez wszystkich żołnierzy roty (oddziału) jednocześnie. [przypis edytorski]

rotowy ogień — wystrzał z broni palnej przez wszystkich żołnierzy roty (oddziału) jednocześnie; tu przen. [przypis edytorski]

Rotrou, Jean (1609–1650) — francuski dramaturg i poeta; od 1632 pisał sztuki dla aktorów występujących w Hôtel de Bourgogne. [przypis edytorski]

Rotschildowie — rodzina niemieckich Żydów, zajmująca się bankowością i finansami, jedna z najbogatszych rodzin na świecie. [przypis edytorski]

Rotszyld — nazwisko sławnych bankierów, których działalność obejmowała wiele krajów europejskich. [przypis edytorski]

Rotszyldowie a. Rothschildowie — bogata i wpływowa rodzina niemieckich Żydów, zajmująca się bankowością i finansami, jedna z najbogatszych rodzin na świecie. Rodzinną firmę zapoczątkował kantor Mayera Amschela Rothschilda założony w latach 60. XVIII w. [przypis edytorski]

Rotszyldowie, Rothschildowie — bogata i wpływowa rodzina niemieckich Żydów, od XIX w. nazwisko to jest kojarzone z bogactwem; rodzinną firmę zapoczątkował kantor Mayera Amschela Rothschilda założony w latach 60. XVIII w. [przypis edytorski]

Rotszyldowie, właśc. Rothschildowie — bogata i wpływowa rodzina niemieckich Żydów, zajmująca się bankowością i finansami; w XIX w. najbogatsza rodzina na świecie. [przypis edytorski]

Rotszyldowie, właśc. Rothschildowie — rodzina niemieckich Żydów, zajmująca się bankowością i finansami, jedna z najbogatszych rodzin na świecie. [przypis edytorski]

Rotszyldowie (z niem. Rotschild) — bogata rodzina pochodząca od niemieckich Żydów, tu: synonim bogacza. [przypis edytorski]

Rotszyld — tu: przen.: bogacz; Rotszyldowie, właśc. Rothschildowie, to bogata i wpływowa rodzina niemieckich Żydów, zajmująca się bankowością i finansami, jedna z najbogatszych rodzin na świecie. [przypis edytorski]

rotten bulkheads (ang) — przegniłe przegrody (a. grodzie okrętowe); może być to lekka aluzja do Lorda Josepha Conrada. [przypis edytorski]