Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15376 przypisów.
stalugi — dziś popr.: sztalugi. [przypis edytorski]
stalyčia (lenk.) — sostinė. [przypis edytorski]
stambułka — fajka turecka, lulka. [przypis edytorski]
stambułka — fajka turecka. [przypis edytorski]
stambułka — fajka turecka. [przypis redakcyjny]
Stambuł — największe i najludniejsze miasto w Turcji; dawniej Konstantynopol, a wcześniej Bizancjum. [przypis edytorski]
stambulskie oddycha gorycze — pali tytoń. [przypis redakcyjny]
stambus — (kitur) standus, čia: stambus, nerupus, nesmulkus). [przypis redakcyjny]
Stamma, Philipp (ok. 1705–ok. 1755) — syryjski szachista mieszkający we Francji i Anglii; autor książki Essai sur le jeu des echecs (Szkic o grze w szachy, 1737). [przypis edytorski]
Stammgast (niem.) — stały gość. [przypis edytorski]
Stampa, Gaspara (1523–1554) — poetka włoska. [przypis edytorski]
stamped, popr.: stampede (ang.) — popłoch, nagła panika w stadzie zwierząt. [przypis edytorski]
stamtąd przez przełęcz — może to być przełęcz, przez którą prowadzi droga z miasta Argos do Kleonaj (na południe od Koryntu), lub przełęcz przy Tenei (na południowy wschód od Kleonaj), na drodze z Koryntu do Myken. [przypis tłumacza]
Stamtąd — „Rozproszył ich […] stamtąd” w wersecie 11:8 oznacza rozproszenie na tym świecie, „stamtąd rozproszył” w 11:9 «uczy, że nie mają oni udziału w świecie Przyszłym. Czyj [grzech] był większy: grzech pokolenia potopu czy pokolenia rozproszenia? Tamci nie porwali się przeciw Bogu, ci zaś porwali się na to, by z Nim walczyć. Tamci zostali potopieni, a ci nie przepadli ze świata. Jednakże [ludzie] z pokolenia potopu byli grabieżcami i kłócili się między sobą, dlatego zostali unicestwieni, ci zaś [z pokolenia rozproszenia] traktowali się nawzajem z miłością i braterstwem: [mieli] jeden język i wspólne słowa, to uczy, jak znienawidzony jest spór i jak umiłowany jest [Bogu] pokój», zob. Raszi do 11:9. [przypis edytorski]
stańczycy — konserwatywne stronnictwo w Galicji reprezentujące program ugodowy wobec Austrii, skierowany przeciwko ruchowi wyzwoleńczemu. [przypis edytorski]
stańczycy — konserwatywne stronnictwo w Galicji reprezentujące program ugodowy wobec Austrii, skierowany przeciwko ruchowi wyzwoleńczemu. [przypis redakcyjny]
stańczycy — krakowscy konserwatyści z przełomu XIX i XX w., skupieni wokól czasopisma „Teka Stańczyka”. [przypis edytorski]
stańczyk — członek konserwatywnego stronnictwa w Galicji, reprezentującego program ugodowy wobec Austrii, sprzeciwiającego się ruchom wyzwoleńczym, niepodległościowym; na przełomie XIX i XX w. krakowscy konserwatyści skupieni byli wokół czasopisma „Teka Stańczyka”. [przypis edytorski]
Stańczyk — nadworny błazen (trefniś) trzech ostatnich Jagiellonów, wcześnie już wsławiony ostrym i trafnym dowcipem w tradycji rósł w znaczenie jako bystry a odważny mędrzec zatroskany o los Polski. Postać jego malował kilka razy Matejko, m.in. na obrazie Hołd pruski, wcześniej: Stańczyk (na dworze królowej Bony). Tu chodzi zapewne o ten obraz. Podobno reprodukcja Stańczyka Matejki wisiała nad biurkiem Starzewskiego w redakcji „Czasu”. Postacią Stańczyka dla własnych celów politycznych posłużyli się twórcy obozu konserwatystów krakowskich: J. Szujski, S. Tarnowski, S. Koźmian, L. Wodzicki, pisząc Tekę Stańczyka, opublikowany w 1869 r. pamflet na dążności niepodległościowe, powstańcze i demokratyczne, w duchu zachowawczym. Stąd nazywano konserwatystów galicyjskich „stańczykami”; „Czas” był ich organem. [przypis redakcyjny]
Stańczyk (ok. 1480–1560) — błazen na dworze kilku polskich królów z dynastii Jagiellonów; przypisuje się mu cięty dowcip i polityczną mądrość. [przypis edytorski]
Stańczykowie — Jan Szczęsny Stańczyk (herbu trzy Trąby, przydomku Osuchowicz) miał dwie córki, jedną Elżbietę, która wyszła za Jerzego księcia Giedroycia i drugą, która była za Marcinem Szewkowskim w r. 1581. (z papierów kiernowskiego kościoła). Sławny więc trefniś Zygmunta I był nie tylko szlachcicem, ale szlachcicem nie lada, kiedy ród jego koligacił się z książęty. [przypis autorski]
stańczyk — tu: błazen. [przypis edytorski]
Stań, obernysia, hlań, zadywysia, kotory wojujesz (…) — zacytowane ułamki wyjęte są ze współczesnej pieśni zapisanej w Latopiscu, czyli Kroniczce Joachima Jerlicza. Wydawca przypuszcza, że pieśń ułożył sam Jerlicz, ale niczym przypuszczenia nie popiera. Chociaż z drugiej strony polonizmy, których się autor pieśni dopuścił, zdradzają jego narodowość. [przypis autorski]
Stań tu waszmość — staropolska pieśń pijacka: „Stań tu waszmość za koleją — i przypatrz się jak tu leją…” [przypis redakcyjny]
stańże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: stań wreszcie, stań koniecznie. [przypis edytorski]
stanąć (daw.) — wystarczyć. [przypis edytorski]
stanąć dęba — sprzeciwić się, stawić zdecydowany opór. [przypis edytorski]
stanąć dęba — unosić się, stojąc na tylnych nogach. [przypis edytorski]
stanąć na czole — dziś: stanąć na czele; objąć przywództwo a. wieść prym. [przypis edytorski]
stanąć na wstręcie (daw.) — przeszkodzić. [przypis edytorski]
stanąć na wstręcie komuś (daw.) — przeszkodzić komuś. [przypis edytorski]
stanąć na wstręcie — przeszkodzić. [przypis edytorski]
stanąć na załodze — dziś: stanąć jako załoga. [przypis edytorski]
stanąć okoniem — oprzeć się, postawić się, zbuntować się. [przypis edytorski]
stanąć (starop.) — tu: ustać (zakończyć się). [przypis edytorski]
stanąć — tu: stawić się. [przypis edytorski]
stanąć za coś (daw.) — stanowić wystarczającą równowartość czegoś. [przypis edytorski]
stanąć za (coś/kogoś) — stanowić równowagę lub równowartość dla (czegoś/kogoś). [przypis edytorski]
stanąć za coś — wystarczyć zamiast czegoś. [przypis edytorski]
stanął (…) elektem na marszałkostwo Czarniecki — 11 października. [przypis redakcyjny]
Stanął nad rzeką, która dzieli z Normandami / Brytony — tą rzeką ma być Coësnon, wpadający niedaleko od Saint-Malo do Oceanu Atlantyckiego. [przypis redakcyjny]
stanął przed Brutusem w postaci ducha… — podanie rozpowszechnione w starożytności. Por. Juliusz Cezar Szekspira, IV, 3. [przypis tłumacza]
stanąwszy na czele GPU, opracował plan, w którym nie tylko nie uszczuplał zakresu działań GPU w porównaniu z W. Czeka, ale znacznie go rozszerzał — Essad Bey, op. cit., s. 153. [przypis autorski]
Stanąwszy(…) nad Wisłą, zastali tam już wielu zgromadzonych — cały oddział wraz z oficerami liczył 425 ludzi, w tym 50 jazdy. Należało doń wiele znakomitej młodzieży, stąd zwany był „złotą legią”. Głównym dowódcą był generał Zygmunt Jordan, uczestnik w wojnie węgierskiej i wschodniej, szefem sztabu major Popiel (Chościakiewicz), były oficer papieski.
Równocześnie z drugiej strony Szczucina (w górę Wisły) pod Maniowem przeprawił się do Królestwa drugi oddział powstańczy, około 300 piechoty, pod dowództwem Edwarda Dunajewskiego. Oba oddziały miały się za Wisłą połączyć i pozostawać pod rozkazami Jordana. Dunajewski jednak zaraz u przeprawy spotkał się z nieprzyjacielem i po kilkugodzinnym boju ogniowym musiał się cofnąć około czwartej po południu na powrót do Galicji, przy czym sam, nie natrafiwszy na bród, utonął. Wspomnienia krwawych czasów z r. 1863 przez Józefa Kościeszę Ożegalskiego, Kraków 1908. Stanisław Zieliński, Bitwy i potyczki 1863–1864. Na podstawie materiałów drukowanych i rękopiśmienniczych Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Rapperswil 1913.
[przypis autorski]
stanąwszy na plecach swego towarzysza — ἀνακουφισθεὶς δὲ ὑπὸ συστρατιώτου, a m ilite sublevatus, von einem Kameraden emporgehoben (Cl.), ἀνακουφισθεὶς δὲ ὑπὸ συστρατιώτου. W cytowanym wyżej przekładzie łacińskim kodeksu berlińskiego: a contubernali suo sustollitur et ex ardente materia raptum ignem in fenestram inserit. [przypis tłumacza]
stan bezzakonny — bezżenny. [przypis redakcyjny]
stan — budowa ciała, postać, postawa. [przypis redakcyjny]
stanca (z wł.) — strofa. [przypis edytorski]
stanca (z wł.) — tu: strofa. [przypis edytorski]
stanca (z wł.) — tu: strofa; typ strofy zastosowanej (po raz pierwszy w historii literatury) przez Dantego to tercyna, czyli strofa trójwersowa, przy czym układ rymów kolejnych strof (mianowicie: aba, bcb, cdc, ded itd.) tworzy rodzaj konstrukcji łańcuchowej. [przypis edytorski]
stancja (daw.) — izba, pokój, zwłaszcza wynajmowane; dziś: mieszkanie a. pokój wynajmowane uczniom a. studentom uczącym się poza miejscem stałego zamieszkania. [przypis edytorski]
stancja (daw.) — sypialnia, pokój gościa. [przypis edytorski]
stancja (daw.) — tu: pokój. [przypis edytorski]
stancja — mieszkanie, kwatera. [przypis edytorski]
stancja — mieszkanie, odnajmowane uczniom lub studentom. [przypis edytorski]
stancja — mieszkanie wynajmowane studentom. [przypis edytorski]
stancja — tu: mieszkanie. [przypis edytorski]
stancyi — dziś popr. pisownia: stancji. [przypis edytorski]
Standartenführer — stopień paramilitarny w bojówkach SA, który odpowiadał stopniowi pułkownika w armii. [przypis edytorski]
stan (daw.) — budowa ciała, postać, postawa. [przypis redakcyjny]
stan (daw.) — państwo; tu lm: stany, ponieważ Szwajcaria stanowi federację autonomicznych kantonów (stanów), których rząd ma siedzibę w Bernie. [przypis edytorski]
stan (daw.) — talia. [przypis edytorski]
stan (daw.) — [tu:] budowa ciała, postać, postawa [przypis redakcyjny]
stan (daw.) — [tu:] budowa ciała, postać, postawa. [przypis redakcyjny]
stan (daw.) — wcięcie w pasie, talia. [przypis edytorski]
standbuchy (daw. niem. Standbuch, z Stand: stan, Buch: księga) — rejestry stanu posiadania, księgi inwentarzowe. [przypis edytorski]
Stande, Stanisław Ryszard (1897–1937) — poeta i tłumacz, należący do Komunistycznej Partii Polski. [przypis edytorski]
Standpunkt (niem.) — stanowisko. [przypis edytorski]
Standrecht (niem.) — sąd doraźny, działający w przyspieszonym trybie. [przypis edytorski]
standur (starop.) — podpora. [przypis redakcyjny]
stan duszy ludzi, którzy sponad stronic Nietzschego, Carlyle'a lub Walta Whitmana zwracają się z tęsknym wspomnieniem do tego właśnie mistrza [Newmana] i czują, że szukają i znajdują u niego (…) pewien rodzaj szczerości i swobody — [S. Brzozowski, Wstęp do] J. H. Newman, Przyświadczenia wiary, Lwów 1915, s. 25. [przypis autorski]
Stanforda — hrabstwo Strafford w Anglii. [przypis redakcyjny]
stangret — dawniej osoba powożąca końmi w bryczce lub karecie, będąca w służbie u właściciela pojazdu, ubrana w stosowną liberię (tj. rodzaj munduru). [przypis edytorski]
stangret — osoba powożąca zaprzężonym w konie powozem lub bryczką. [przypis edytorski]
stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]
stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]
stangret — służący powożący końmi w bryczce, karecie. [przypis edytorski]
stangret — służący powożący końmi w bryczce, powozie lub karecie. [przypis edytorski]
stangret — woźnica, furman. [przypis edytorski]
stan — hist.: warstwa społeczna; daw.: grupa zawodowa. [przypis edytorski]
Stanhope, Hester Lady (1776–1839) — podróżniczka, pochodząca z wysokiej arystokracji brytyjskiej. [przypis edytorski]
Stanhope, Hesther (1776–1839) — brytyjska awanturniczka i podróżniczka; w 1810 wyruszyła na M. Śródziemne, przeżyła rozbicie statku, przez dwa lata podróżowała po Grecji, wyspach greckich i na Bliskim Wschodzie, w 1814 zamieszkała w Libanie; słynęła z ekscentryczności, nosiła wyłącznie męskie ubrania i paliła fajkę wodną. [przypis edytorski]
stanica (daw.) — strażnica wojskowa na terenie położonym niedaleko granicy państwa. [przypis edytorski]
stan ich ulega bardzo szczególnej odmianie (…) na liche i plugawe życie — Niektórzy komentatorowie dopatrywali się w tym niewinnym ględzeniu zmartwychwstałego Epistemona „krwawej satyry”, „dantejskich obrazów” etc. Istotnie trzeba dużo dobrej woli i wyobraźni, aby się tego wszystkiego dopatrzyć w błahym ustępie w rozwlekły sposób rozprowadzającym jedną i tę samą myśl, samą przez się dość chudą. [przypis tłumacza]
staniczek (starop., zdrobn.) — mająteczek. [przypis edytorski]
staniczek — tu: zdr. od wyrazu stan. [przypis edytorski]
staniczek — zdrobn. od stanik, tu zapewne w znaczeniu: górna część sukni, od pasa do ramion (bez rękawów). [przypis edytorski]
stanieć się — skrócone od: stanie ci się. [przypis edytorski]
stanieć — skrócone od: stanie ci. [przypis edytorski]
staniech — dziś popr. forma Msc.lm: stanach. [przypis edytorski]
staniecie się jako Bóg — wąż zasugerował, że Bóg spożył owoc tego drzewa przed stwarzaniem świata, a po spożyciu owocu także ludzie staną się twórcami światów, zob. Raszi do 3:5. [przypis tradycyjny]
Stanie ci w myśli Genezis zasada — Na zapytanie poety: z jakiej zasady wynika, że lichwa obraża Boga? Wirgiliusz odpowiada: Genezis, księga Mojżesza napisana z natchnienia bożego mówi: „Będziesz w pocie twojego czoła swój chleb pożywał”. Tę zasadę na każdym kroku człowiekowi przypomina natura, która córką jest bożą; ludzkie zaś umiejętności i sztuki jako córki natury, będąc wnukami bożymi, koleją tejże samej zasady nas uczą. A ponieważ lichwiarze, nie stosując się do tej zasady, ażeby na chleb swój w pocie czoła pracować, wysokie procenta biorą od kapitałów i od procentów jeszcze nowe procenta ciągną, do których własnego kapitału pracy nie dołożyli, a ciągną je nie na utrzymanie swojego życia, ale dla powiększenia swoich bogactw, sprzeciwiają się zatem przykazaniu Boga, od którego natura, wszelkie umiejętności i sztuki ludzkie pochodzą. [przypis redakcyjny]
stanie (daw.) — starczy. [przypis edytorski]
stanie (daw.) — tu: starczy. [przypis edytorski]
stanie (daw.) — wystarczy. [przypis edytorski]
stanieli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli stanie. [przypis edytorski]
staniem — dziś popr. forma: staniemy. [przypis edytorski]
stanie mi sił (daw.) — starczy mi sił. [przypis edytorski]
stanie się współwinnym — dziś raczej M. zam. N.: (…) współwinny. [przypis edytorski]
stanie (starop.) — mieszkanie. [przypis redakcyjny]
