Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6719 przypisów.
tłumaczył, że poeta zaleca nie stronić od żadnej czynności, choćby niesprawiedliwej lub haniebnej, ale i takie czyny wykonywać dla zysku — oskarżyciel rozumie: czynność żadna (więc np. i złodziejstwo) nie hańbi. [przypis tłumacza]
tłumić się — tu: zwoływać tłumne zgromadzenia. [przypis edytorski]
Tłumie (…) zabłądziłbyś może — Przestroga zamknięta w tych kilkunastu wierszach na początku, charakter tej trzeciej części Boskiej Komedii i jej stosunek do dwóch poprzednich części jasno i wyraźnie określa. W tamtych dwóch częściach, to jest w Piekle i w Czyśćcu, powszednia ciekawość zaspokoić się mogła. Zaś trzeciej części, to jest Raju, może nie czytać ten, kto bez żywej wiary, wyższego przeczucia pośmiertnego bytu i wiecznego życia duchowego przystępuje do jej czytania. [przypis redakcyjny]
tłumiku — dziś popr. forma B.lp: tłumika. [przypis edytorski]
tłumno — dziś: tłumnie. [przypis edytorski]
tłumóm — dziś popr. forma C. lm: tłumom. [przypis edytorski]
tłumok — pakunek podróżny. [przypis edytorski]
tłumok — pakunek. [przypis edytorski]
tłumok — tobołek; pakunek. [przypis edytorski]
tłumok — tu: osoba niezbyt rozgarnięta, mało bystra. [przypis edytorski]
tłumok — zawiniątko, nieforemny pakunek. [przypis edytorski]
Tłum szalejący nad urwiskiem zawodzi pieśń typową dla szukających w szale zapomnienia — W. Orkan, Z tej smutnej ziemi, Lwów 1902, s. 94:
[przypis autorski]tłum umniejszał głową — umniejszał tłum o głowę. [przypis edytorski]
tłumy owe legły przed jego domem — περὶ τὴν οἰκίαν πρηνεῖς καταπεσόντες (Niese), περὶ τὴν ικεσίαν (Dindorf). [przypis tłumacza]
tłumy ruszyły do Cezarei — tj. Cezarei nadmorskiej. [przypis tłumacza]
Tłumy rycerzy niemieckich szukających przygód zbiegły się pod Królewiec i w sierpniu 1384 (…) — ob[acz:] Kronikę Wiganda, s. 299; Narbutta [ Dzieje starożytne narodu litewskiego], t. V, s. 375. et sq. [tj.: i nast.; uzup. red. WL] [przypis autorski]
tłum z Pireusu i miasta — Ateny odległe są od Pireusu mniej więcej o 8 km. [przypis tłumacza]
tłuste przewracają role — orzą żyzną ziemię. [przypis edytorski]
tłuste — tu: pikantne. [przypis edytorski]
tłusty (tu daw.) — pikantny, nieprzyzwoity, niecenzuralny. [przypis edytorski]
tłuszcza (daw.) — tłum, gromada ludzi. [przypis edytorski]
tłuszcza — pogard.: tłum. [przypis edytorski]
tłuszcza — rozwydrzony, wrogi tłum. [przypis edytorski]
tłuszcza — tłum, hołota, pospólstwo (wyrażenie o zabarwieniu pejoratywnym). [przypis edytorski]
tłuszcza — tłum, motłoch. [przypis edytorski]
tłuszcza — tłum. [przypis edytorski]
tłuszczej (daw.) — dziś: tłustszej. [przypis edytorski]
Tłuszcz — miasto w woj. mazowieckim. [przypis edytorski]
Tłuszcz — miejscowość w województwie mazowieckim. [przypis edytorski]
tlał (daw.) — tlił się. [przypis edytorski]
tlejące — dziś: tlące się. [przypis edytorski]
tlejącej się — dziś raczej: tlącej się. [przypis edytorski]
tleje — tli się. [przypis edytorski]
tlić — dziś popr.: tlić się. [przypis edytorski]
T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1999, s. 388, A. Brigs, P. Burke, Społeczna historia mediów…, s. 17 oraz 31, M. Juda, Przywileje drukarskie w Polsce, Lublin 1992, s. 3, Ch. May, S. K. Sell, Intellectual property rights. A critical history, London 2006, s. 57. [przypis autorski]
T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1999, s. 388. [przypis autorski]
Tmolus, własc. Tmolos — góra w starożytnej Lidii (dziś zach. Turcja), wg mit. gr. miejsce pojedynku muzycznego Apollona i Marsjasza. [przypis edytorski]
t.m. — skrót od: tego miesiąca. [przypis edytorski]
Tmuis — Θμούεις; Herodot wylicza okręg thmuitski, Dzieje II, 166. Prawdopodobnie dzisiejsze wzgórze ruin Tmei el-Amdîd (Tell Tmây albo Tmayal Emdid, według Boettgera). [przypis tłumacza]
T. N. C. B. H. (skrót od hebr.: Tehi niszmato cerura bicror hachajim) — „Niechaj jego dusza będzie zawiązana w woreczku żywych”. Formuła nagrobkowa. [przypis tłumacza]
Tnie Moskala jak gniew Boży — po tej strofie w innych wersjach występuje jeszcze jedna: „Dana, dana, dana, dana,/ Za Ojczyznę miła rana!/ Prędzej zginą rzeki, góry,/ Niźli Polska i Mazury!/ Bies cię porwie, Mikołaju/ A swoboda będzie w kraju”. Wspomniany tu Mikołaj to oczywiście car Rosji, Mikołaj I Romanow (1796–1855). [przypis edytorski]
tór — tor. [przypis edytorski]
to album (łac. album: białe) — początkowo wyraz ten miał rodzaj nijaki, tak jak po łacinie. [przypis edytorski]
toaleta (daw.) — elegancka suknia przeznaczona na specjalne uroczystości. [przypis edytorski]
toaleta (daw.) — suknia, strój. [przypis edytorski]
toaleta — elegancka suknia na specjalne okazje. [przypis edytorski]
toaleta — elegancka suknia. [przypis edytorski]
toaleta — mebel z lustrem i szufladami, służący najczęściej kobietom. [przypis edytorski]
toaleta — tu: toaletka. [przypis edytorski]
toaleta — tu: ubieranie się, dopracowywanie swojego wyglądu. [przypis edytorski]
toaletowy — tu: dotyczący ubioru. [przypis edytorski]
Toar — nie istnieje w Biblii nałożnica Dawida o takim imieniu. [przypis edytorski]
tobą szali, a ty sie nie czujesz — oszukuje cię, a ty nie dostrzegasz, jak jest z tobą naprawdę. [przypis redakcyjny]
tobą wszyscy stojem (starop. forma) — na tobie wszystko się opiera; stać czym a. kim: opierać się, zasadzać się na czym. [przypis edytorski]
tobacco (hiszp.) — tytoń. [przypis edytorski]
To będzie trudno — dziś poprawnie: To będzie trudne. [przypis edytorski]
to be happy (ang.) — aby być szczęśliwa. [przypis edytorski]
To be or not to be… (ang.) — Być albo nie być: oto jest pytanie. Jest to początek słynnego monologu Hamleta z tragedii Szekspira. Krasiński wraz z wieloma współczesnymi uważał te słowa za wyrażenie, którego sens w pełni mogło zrozumieć pokolenie romantyków. „Nigdy na tym świecie nie znalazłem nic, co by dla mnie dorównywało sile nieodpartej, mocy magicznej tego wiersza…”, pisał poeta w liście z r. 1834 do Joanny Bobrowej, dodając: „Dziesięć razy na dzień jest on na mych ustach lub w mej myśli”. [przypis redakcyjny]
to be or not to be… (ang.) — być albo nie być, słynny cytat z Hamleta Szekspira. [przypis edytorski]
To be or not to be, that is the question (ang.) — Czy być, czy nie być — oto jest pytanie. [przypis redakcyjny]
To be or not to be, that is the question! — Być albo nie być, oto jest pytanie (Hamlet). [przypis redakcyjny]
Tobiasz a. Tobit — postać biblijna, gł. bohater Księgi Tobiasza; jego syn, również o imieniu Tobiasz (znaczenie: „Jahwe jest moim bogactwem”), idąc za radą archanioła Rafała, przyłożył ojcu na dotknięte bielmem oczy żółć ryby wyłowionej w czasie przeprawy przez rzekę Tygrys, co przywróciło Tobiaszowi seniorowi wzrok; podobnie młody Tobiasz, dzięki archaniołowi, wypędził ze swej żony Sary złego ducha, Asmodeusza, który doprowadzał do śmierci wszystkich jej dotychczasowych wybranków. [przypis edytorski]
Tobiasz (bibl.) — syn tytułowego bohatera Księgi Tobiasza; na polecenie ojca w celu odzyskania długu podróżował z asyryjskiej Niniwy do Raga w Medii, podczas wędrówki opiekował się nim archanioł Rafael pod ludzką postacią, a towarzyszył im pies (Tb 6, 1; Tb 11, 4). [przypis edytorski]
Tobiasz — bohater biblijnej Księgi Tobiasza, bogobojny i miłosierny, wzór cnót. [przypis edytorski]
Tobiasz — postać biblijna, bohater Księgi Tobiasza: na polecenie ojca, który utracił wzrok, wyruszył do Medii odebrać dług; w podróży towarzyszył mu Azariasz, który namówił go do ślubu z Sarą, pomógł w uwolnieniu jej od złego ducha i przekazał mu sposób, w jaki może uzdrowić ślepotę ojca; po powrocie Azariasz okazał się zesłanym przez Boga aniołem Rafałem. [przypis edytorski]
Tobiasz — ten Tobijasz z Sondomierza, był śpiewak i muzyk nadworny Zygmunta III. Patrz Siarczyński, Bentkowski, Niemcewicz. [przypis autorski]
Tobie było mówić, przeklęty molu kancelaryjny, o dawnych zwycięstwach? — Ajschines porównywał szyderczo Demostenesa z Temistoklesem, Miltiadesem i Arystydesem. [przypis tłumacza]
Tobie i niewieście jeden jest początek — zgodne to z poglądem Krasińskiego wyrażonym w liście do Reeve'a, że kobiety to istoty „zupełnie ziemskie”, mające jednak zdolność „do stania się aniołami w chwili jednej” (list z 5 II 1833). [przypis redakcyjny]
tobie i twej córce gwoli (daw.) — ze względu na ciebie i twoją córkę. [przypis edytorski]
tobie i twym dzieciom osiąść przeznaczono — Io, doszedłszy w swej tułaczce do Egiptu, miała odzyskać dawną postać, urodzić syna Epaphosa i zostać żoną króla egipskiego Telegona. [przypis edytorski]
tobie k woli (starop.) — dla ciebie. [przypis redakcyjny]
Tobie k woli (starop.) — zgodnie z Twoją wolą. [przypis redakcyjny]
Tobie mdłym pachnąć kwiatem — zdanie zdefektowane; znaczy zapewne: „żeby mnie ranić, a tobie już tylko pachnąć”. Chyba że pachnąć [to; Red. WL] błąd zam. pachnąc. [przypis redakcyjny]
tobiem ja winien — tobie jestem winien. [przypis edytorski]
Tobie należy najprzód, napuszony Hanie — W A.[autografie Malczewski napisał słowo] „napuszony” nad jakimś innym zamazanym wyrazem. Rola Miecznika tutaj, odpowiada zupełnie roli Czarnego Rycerza w bitwie Grażyny z Krzyżakami. I ten w podobnym momencie rzucił się na komtura i przez powalenie go odwrócił losy walki. [przypis redakcyjny]
tobie nimas (gw.) — ciebie nie ma. [przypis edytorski]
Tobie przed sobą dank w poezji dawam! — parafraza fragmentu tekstu Cecylii Niewiadomskiej (1855–1925) pt. Rey — Kochanowski, w którym opisuje ona, jak Mikołaj Rej (1505–1569) oddaje palmę pierwszeństwa Janowi Kochanowskiemu (1530–1584), po wysłuchaniu jego pieśni Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary? [przypis edytorski]
Tobie ustąpił stróż (…) / Piekielnej brony, / Cerber — aluzja do historii Orfeusza, który wybrał się do Hadesu śladem swej zmarłej żony Eurydyki; zob. też objaśnienia do Pieśni XXI, Ks. 1. [przypis redakcyjny]
tobie — w oprac. P. Hertza: stanie się tobą. [przypis edytorski]
tobie wszystko stanie się jasne — dziś: dla ciebie wszystko stanie się jasne. [przypis edytorski]
tobież — zaimek tobie z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż: właśnie tobie. [przypis edytorski]
tobie zasię — tobie nic do tego, nie twoja sprawa. [przypis edytorski]
tobogan — sanie używane w ratownictwie górskim do transportu poszkodowanych. [przypis edytorski]
Tobolsk — miasto w azjatyckiej części Rosji, u zbiegu rzek Toboł i Irtysz; ok. 240 km na płn.-wsch. od Tiumenia; ważne centrum podboju Syberii, w XIX w. stolica guberni. [przypis edytorski]
Tobolsk — miasto w azjatyckiej części Rosji, u zbiegu rzek Toboł i Irtysz; ważne centrum podboju Syberii, w XIX w. stolica guberni. [przypis edytorski]
Tobolsk — miejscowość w zachodniej Syberii, nad Irtyszem. [przypis redakcyjny]
To bowiem wielce mu zaszkodziło, gdy grzech do grzechu przydał, gdy za zdradę biskupa obcięciem członków skarał. Ani biskupa zdrajcy tym samym nie uniewinniamy, ani zalecamy króla mszczącego się tak haniebnie; ale dajmy pokój temu przedmiotowi — w oryg. łac. Illud multum sibi nocuit, cum peccato peccatum adhibuit, cum pro tradicione pontificem truncationi membrorum adhibuit. Neque enim traditorem episcopum excusamus, neque regem vindicantem sic se turpiter commendamus, sed hoc in medio deferamus. Mowa tu o skazaniu za zdradę w 1079 r. na obcięcie członków biskupa krakowskiego Stanisława, co wywołało bunt możnych i zmusiło Bolesława Szczodrego do ucieczki z kraju. [przypis edytorski]
toby ja ją był porwał — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: tobym ja ją porwał wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia). [przypis edytorski]
To byłoby bezcelowym — dziś raczej: To byłoby bezcelowe. [przypis edytorski]
toby mię (…) była zaraz do nich była odwiezła — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: toby mnie wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia) zaraz do nich odwiozła. [przypis edytorski]
to bym się (…) do Julci wybierała — do Julii Tetmajerowej, do Ludzimierza. [przypis redakcyjny]
to bynajmniej cechy jej niższości stanowić nie może — nie może to być w najmniejszym stopniu uznawane za cechę równoznaczną z niższością. [przypis edytorski]
to by ona [wręcz konieczna przyczyna świata poza światem], jako najwyższy człon w szeregu przyczyn przemian świata, rozpoczynała dopiero istnienie tych drugich i ich szereg — słowo zaczynać bierze się w dwojakim znaczeniu. Pierwsze jest zawsze czynne, kiedy przyczyna zaczyna szereg stanów jako swój skutek (infit); drugie jest bierne, kiedy przyczynowość sama się wszczyna w przyczynie (fit). Wnioskuję tutaj z pierwszego o drugim. [przypis autorski]
Toby się ojców zamek — Poeta, starając się odtworzyć język potoczny, często wprowadza to w znaczeniu: przeto, więc; por. w. 521, 527, 529. [przypis redakcyjny]
Toby w sercu osiadły ten dym i ich Cienie — ich tj. tych popalonych zamków i pozabijanych ludzi; w sercu osiadły: tj. zaciążyły na sumieniu. [przypis redakcyjny]
toć (daw., gw.) — przecież. [przypis edytorski]
toć (daw., gw.) — przecież; to przecież. [przypis edytorski]
toć (daw.) — konstrukcja z partykułą -ci, skróconej do -ć w funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
Toć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
toć (daw.) — przecież. [przypis edytorski]
