Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | botanika | francuski | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia rzymska | niemiecki | portugalski | potocznie | rosyjski | rodzaj żeński | włoski
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 1185 przypisów.
vix iustus salvabitur — zaledwie sprawiedliwy ocalony będzie, ledwie się święty wybiega [tj. wywinie się od czego, ujdzie cało przed czym]. [przypis redakcyjny]
vix, vix spirabat (łac.) — ledwie, ledwie dychał. [przypis redakcyjny]
Vobis picta croco… — Wergiliusz, Eneida, ks. 9. [przypis edytorski]
vocabulum (łac.) — słowo. [przypis edytorski]
vocatio (łac.) — powołanie. [przypis redakcyjny]
vocativo (łac.) — w wołaczu. [przypis edytorski]
vocem activam (łac.) — głosu czynnego. [przypis redakcyjny]
voceratrice — na Korsyce: kobieta, która śpiewa hymny żałobne wierszem (vocero). [przypis edytorski]
vocero — kiedy człowiek jaki umrze, a zwłaszcza gdy padnie zamordowany, umieszcza się jego ciało na stole, kobiety zaś z jego rodziny lub, w braku tych, przyjaciółki, a nawet i obce, znane z poetyckiego talentu, improwizują wobec licznego audytorium hymny żałobne wierszem, w narzeczu krajowym. Kobiety te nazywa się voceratrici; słowo vocero, również jak jego pochodne, powstało z łacińskiego vociferare. Niekiedy kilka kobiet improwizuje po kolei, a często żona lub córka zmarłego sama śpiewa lament żałobny. [przypis autorski]
Voce — tygodnik florencki, organ utalentowanej i zasłużonej już grupy pisarzy włoskich z Prezzolinim i Papinim na czele. Patrz niżej przypis do wpisu z dnia 21 I w Pamiętniku, tudzież Głosy wśród nocy, str. 32. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
voeh mundo — biada światu. [przypis redakcyjny]
Voetius — właśc. Gisbert Voet (1589–1676), holenderski teolog kalwiński. [przypis edytorski]
vogelek (z niem. Vogel) — ptaszek. [przypis edytorski]
vogelfrei (niem.) — czysty i wolny. [przypis edytorski]
Vogel — Zahllose Tiere, besonders Vögel, beleben die unermeßliche, einförmige Steppe. Geier und Adler schweben hoch in den Lüften und umkreisen den Wanderer. (Kohl.) [przypis tłumacza]
Vogt, Karl (1817–1895) — szwajcarski przyrodnik pochodzenia niemieckiego; materialista, zwolennik teorii ewolucji Charlesa Darwina, profesor uniwersytetu w Gießen i w Genewie oraz popularyzator nauk biologicznych, autor wielu prac z zakresu zoologii, geologii i fizjologii. [przypis edytorski]
Vogt, Oskar (1870–1959) — niemiecki lekarz neurolog i neuroanatom. [przypis edytorski]
vogue la galére! (fr.) — dosł.: niech płynie statek; w znaczeniu: niech się dzieje, co chce. [przypis edytorski]
Vogue la galère (fr.) — Niech się dzieje, co chce. [przypis edytorski]
vogue la galère (fr.) — niech się dzieje, co chce. [przypis edytorski]
vogzalas — geležinkelio stotis. [przypis edytorski]
voici mes compagnons (fr.) — oto są moi towarzysze. [przypis edytorski]
Voigt, Christian Gottlob von (1743–1819) — niemiecki polityk i poeta; radca stanu Wielkiego Księstwa Saksonii-Weimaru-Eisenach w Weimarze; przez prawie czterdzieści lat blisko związany z Goethem, zarówno zawodowo, jak i prywatnie. [przypis edytorski]
voilà celui, qui va venir (fr.) — oto ten, który przyjdzie. [przypis edytorski]
Voilà! c'esi le mot! (fr.) — Oto właściwe słowo! [przypis edytorski]
Voilà c'est le mot (fr.) — Oto właściwe słowo. [przypis edytorski]
voilà (fr.) — otóż; otóż to właśnie. [przypis redakcyjny]
voilà! (fr.) — otóż to! [przypis edytorski]
voilà (fr.) — otóż to. [przypis redakcyjny]
voilà (fr.) — proszę bardzo, otóż to. [przypis edytorski]
voilà! (fr.) — wykrzyknik w rodzaju: otóż to!; masz tobie! itp. [przypis redakcyjny]
Voilà la Pervenche (fr.) — oto barwinek. [przypis edytorski]
voilà le mot (fr.) — oto właściwe słowo (określenie). [przypis edytorski]
Voilà l’entr’acte! Voilà le Vertvert! Voilà le programme — zwykłe okrzyki przedających w teatrach paryzkich drobne pisma peryodyczne. [przypis tłumacza]
Voilà, ma chérie! Ce ne sont pas de bonnes manières (fr.) — Ot co, moja droga! To nie należy do dobrych manier. [przypis edytorski]
Voilà monsieur Rochester, qui revient! (fr.) — A oto wraca pan Rochester! [przypis edytorski]
Voilà que tu es ridicule (fr.) — No proszę, jaki jesteś śmieszny. [przypis edytorski]
Voilà qu' il est ridicule! (fr.) — Ależ to niedorzeczne! [przypis edytorski]
voilà toute la sagesse! (fr.) — oto cała mądrość! [przypis edytorski]
voilà tout! (fr.) – to wszystko; oto wszystko. [przypis edytorski]
Voilà tout (fr.) — to wszystko. [przypis edytorski]
Voilà une idée! (fr.) — Cóż za pomysł! [przypis edytorski]
Voilà votre mort, monsieur (fr.) — oto pańska śmierć, proszę pana. [przypis edytorski]
Voilà votre mort, monsieur (frz.) — Hier, bitte schön, ihr Tod, mein Herr. [przypis edytorski]
voila! (fr.) — oto, i proszę (przy wskazywaniu na coś). [przypis edytorski]
voila (fr.) — oto, otóż. [przypis edytorski]
Voila! (fr.) — Proszę, oto jest! [przypis edytorski]
Voila. Ici (fr.) — Proszę. Tutaj. [przypis edytorski]
voile en dentelle (fr.) — koronkowy welon. [przypis edytorski]
voir donner la question (fr.) — przyglądać się przesłuchaniu. [przypis edytorski]
Voisenon, Claude-Henri de Fusée de (1708–1775) — francuski dramaturg i prozaik, duchowny; przyjaciel Woletra; pisał libertyńskie, frywolne powieści. [przypis edytorski]
vois-tu (fr.) — widzisz. [przypis edytorski]
voiture (fr.) — tu: pojazd. [przypis edytorski]
Voiture i Balzac — francuscy autorzy z XVII w., należący do grona pierwszych członków Akademii, odnowiciele prozy francuskiej: poeta i prozaik Vincent Voiture (1597–1648) oraz pisarz Jean-Louis Guez de Balzac (1597–1654). [przypis edytorski]
volapük a. wolapik — sztuczny język opracowany w 1879 r. przez Johanna Martina Schleyera w oparciu o łacinę, niemiecki, francuski i angielski (poprzednik esperanto); jego nazwa w tymże języku oznacza: „język ogólnoświatowy”. [przypis edytorski]
volapük — język światowy, tu: mieszanka języków. [przypis edytorski]
volapük — sztuczny język opracowany w 1879 roku przez Johanna Martina Schleyera, czerpał słownictwo z angielskiego, francuskiego i niemieckiego, często zniekształcając źródłowe wyrazy. [przypis edytorski]
volas (lenk.) — pylimas. [przypis edytorski]
Volaterrae — miasto, niegdyś etruskie, w Italii; dzisiaj nosi nazwę Volterra. [przypis edytorski]
Volaterra, Volterra — miasto w środkowej części Włoch, należące w starożytności do Etrusków. [przypis edytorski]
volė — apvalus medinis kamštis alaus statinei užkimšti. [przypis edytorski]
volens nolens (łac.) — chcąc nie chcąc. [przypis edytorski]
Volenti non fit iniuria (łac.) — chcącemu nie dzieje się krzywda (zasada prawna). [przypis edytorski]
Volesus [a. Volesus Valerius] — dowódca sabiński, współczesny Tatiusowi. [Wolesus miał przybyć do Rzymu razem z Tytusem Tacjuszem, królem sabińskiego miasta Cures, w czasach Romulusa, legendarnego założyciela Rzymu; Wolesusa Waleriusza uważano za założyciela wpływowego patrycjuszowskiego rodu Waleriuszów; red. WL] [przypis tłumacza]
Volfangi z Vorbergu, właśc. Wolfgang Sigismund z Worburga (ok. 1594–1645) — niemiecki jurysta. [przypis edytorski]
voliuoti — išdykauti. [przypis edytorski]
Volk ans Gewehr (niem.) — naród pod bronią. [przypis edytorski]
volksdeutsch a. folksdojcz — etniczny Niemiec, osoba pochodzenia niemieckiego, zamieszkująca poza granicami Niemiec, nieposiadająca niemieckiego obywatelstwa. [przypis edytorski]
Volksgenosse Pietrzalla aus Hindenburg im O. Schlesien — „towarzysz narodowy” Pietrzalla z Hindelburga na Śląsku Wschodnim. [przypis edytorski]
Volksstück (niem.) — sztuka ludowa (tu: obyczajowa). [przypis edytorski]
Volkstag — parlament Wolnego Miasta Gdańska. W roku 1932 miał 72 posłów, w tym dwóch Polaków. Volkstag wyłaniał Senat, sprawujący władzę wykonawczą. [przypis edytorski]
Volk und Knecht und Ueberwinder… (niem.) — [przypis edytorski]
Volney,Constantin François (1757–1829) — właśc. C.F. de Chassebeuf de, francuski filozof, pisarz; członek Akademii Francuskiej, twórca katechizmu obywatelskiego, mającego źródła w prawie natury i utylitaryzmie. [przypis edytorski]
Volney, Constantin François de Chaseboeuf de (1757–1829) — francuski filozof, historyk, pisarz i moralista. [przypis edytorski]
Volstead Act (ang.) — ustawa Volsteada, potoczna nazwa amerykańskiego federalnego aktu prawnego, który od 17 stycznia 1920 zaprowadzał prohibicję na terenie Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Volta, Alessandro (1745–1827) — włoski fizyk i wynalazca, pionier badań nad elektrycznością; wynalazł indukcyjną maszynę elektrostatyczną, kondensator, ogniwo galwaniczne oraz pierwszą baterię elektryczną (tzw. stos Volty). [przypis edytorski]
Voltaire (1694–1778) — właśc. François-Marie Arouet. Francuski pisarz, filozof, historyk, publicysta doby oświecenia. Parał się wszelkimi gatunkami literackimi, od epopei (Henriada), przez tragedie sceniczne (Edyp, Mahomet, Meropa) po naukowe prace historyczne. Największą jednak poczytność zyskały jego drobne utwory, szczególnie zaś dowcipne, zawierające bezkompromisowe, trzeźwe sądy o świecie powiastki filozoficzne (Kandyd, czyli optymizm, Prostaczek) oraz utwory publicystyczne. Stał się wzorcową postacią europejskiego intelektualisty. [przypis edytorski]
Voltaire a. Wolter (1694–1778) — właśc. François-Marie Arouet, francuski pisarz oświeceniowy, filozof, historyk i publicysta. [przypis edytorski]
Voltaire et la société française au XVIII-e siècle, vol. IV, Voltaire et Frédéric, Paris. 1870, s. 29 i nast., oraz 193–202. [przypis tłumacza]
Voltaire; François Marie Arouet de (1694–1778) — pisarz, poeta i filozof francuski, żył niejaki czas w Anglii, gdzie poznał filozofię angielską, którą następnie przeniósł (szczególnie Locke'a i sensualizm) do Francji (Lettres sur les Anglais, 1734 Paris). Z powodu swoich pism, skierowanych przeciw tradycjonalnym powagom, tak kościoła, jak i literatury, kilkakrotnie wygnany, bawił u Markizy du Châtelet w Cirey, na dworze Fryderyka Wielkiego w Poczdamie i w Ferney (koło Genewy), gdzie umarł 1778. Dzieła: Métaphisique de Newton 1740 (którego dzieła przetłumaczył, objaśnił i rozpowszechnił we Francji), Eléments de la philosophie de Newton… 1741, Le philosophe ignorant 1767, Réponse au systéme de la nature 1777 i in. Prócz tego prace poetyckie i historyczne, bardzo liczne. Voltaire wywarł ogromny wpływ na współczesne życie umysłowe Francji, był jedną z najpotężniejszych moralnych sprężyn, które wydały rewolucję francuską. Jako filozof deista, przeciwnik zarówno ateizmu, jak ortodoksyzmu, opiera się na filozofii przyrody Newtona, na empiryzmie Locke'a i etyce Shaftesbury'ego. [przypis tłumacza]
Voltaire nie może odmówić łez swej Méropie (…) z uniesieniem — Ustęp nieco niejasny. Wydaje mi się jednak, że wyrażenie „mówi o tym z uniesieniem” stosuje się chyba do samego Voltaire'a, wzruszającego się własnym dziełem. [przypis tłumacza]
Voltaire (pol. Wolter) (1694–1778) — właśc. François-Marie Arouet. Francuski pisarz, filozof, historyk, publicysta doby oświecenia. Parał się wszelkimi gatunkami literackimi, od epopei (Henriada), przez tragedie sceniczne (Edyp, Mahomet, Meropa) po naukowe prace historyczne. Największą jednak poczytność zyskały jego drobne utwory, szczególnie zaś dowcipne, zawierające bezkompromisowe, trzeźwe sądy o świecie powiastki filozoficzne (Kandyd, czyli optymizm, Prostaczek) oraz utwory publicystyczne. Stał się wzorcową postacią europejskiego intelektualisty. [przypis edytorski]
Voltaire, pol. Wolter, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — filozof, publicysta i wolnomyśliciel francuski epoki oświecenia. [przypis edytorski]
Voltaire, pol. Wolter, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — francuski filozof, publicysta i wolnomyśliciel epoki oświecenia. [przypis edytorski]
Voltaire, pol. Wolter, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — francuski filozof, publicysta i wolnomyśliciel epoki oświecenia. [przypis edytorski]
Voltaire, właśc. François-Marie Arouet (1694-1778) — czołowy francuski pisarz, filozof i publicysta epoki oświecenia, znany z walki o wolność słowa i wyznania. [przypis edytorski]
Voltaire, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — czołowy francuski pisarz, filozof i publicysta epoki oświecenia, znany z walki o wolność słowa i wyznania. [przypis edytorski]
Voltaire, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — czołowy francuski pisarz, filozof i publicysta epoki oświecenia, znany z walki o wolność słowa i wyznania; autor cytuje tutaj fragment z rozdziału LX jego dzieła Historie de parlement, na temat finansów i systemu Lassa (Lawa) w okresie regencji. [przypis edytorski]
Voltaire — właśc. François-Marie Arouet (1694–1778), francuski filozof, publicysta i wolnomyśliciel. [przypis edytorski]
Voltaire, właśc. François-Marie Arouet (1694–1778) — Francuski pisarz, filozof, historyk, publicysta doby oświecenia. Parał się wszelkimi gatunkami literackimi, od epopei (Henriada), przez tragedie sceniczne (Edyp, Mahomet, Meropa) po naukowe prace historyczne. Największą jednak poczytność zyskały jego drobne utwory, szczególnie zaś dowcipne, zawierające bezkompromisowe, trzeźwe sądy o świecie powiastki filozoficzne (Kandyd, czyli optymizm, Prostaczek) oraz utwory publicystyczne. Stał się wzorcową postacią europejskiego intelektualisty. [przypis edytorski]
Voltigerod — Opactwo Voltigerode w Saksonii, które jezuici starali się opanować na mocy edyktu o restytucji z r. 1629. [przypis tłumacza]
voltigeurs de la garde (fr.) — woltyżerowie gwardii. [przypis edytorski]
Volucrem (…) circo (łac.) — „Bo i jakoż sławimy rączego rumaka,/ Co niejedną nagrodę zdobył! Toż cyrk cały/ Grzmi rozgłośnymi krzyki na końskie zwycięstwo” (Iuvenalis, Satirae, VIII, 57; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
volui, sed non potui (łac.) — chciałem, lecz nie mogłem. [przypis redakcyjny]
„Voluisse sat est” — Sama chęć wystarczy. [przypis redakcyjny]
volumen — zwój papieru, na którym starożytni pisali. Zapisany, zwijany był na wałek. Chcąc go odczytać, trzeba go było odwijać. [przypis redakcyjny]
volumina legum (łac.) — księgi praw. [przypis redakcyjny]
Volumus signum videre de coelo, tentantes eum (łac.) — „Drudzy zasię, kusząc go, żądali znaku od niego z nieba”. [przypis tłumacza]
voluntas (łac.) — chęć, poczucie, pragnienie. [przypis edytorski]
voluntas non potest vocari causa libera (…) satis explicui — Eth. I, 32: „Wola nie może się nazywać przyczyną wolną, lecz tylko konieczną”. Coroll. 2: „Gdyż wola, jak wszystko inne, potrzebuje przyczyny, która ją w określony sposób powoduje do działania”. Ibidem II, scholium ultimum: „Co się zaś w końcu tyczy czwartego zarzutu (o ośle Buridana), to powiadam, iż zupełnie przyznaję, że człowiek znajdujący się w takiej równowadze (mianowicie nie spostrzegający nic prócz głodu i pragnienia, takiej potrawy i takiego napitku, które są od niego jednakowo oddalone) umrze z głodu i pragnienia”. Ibidem, III, 2, scholium: „Postanowienia umysłu (mentis) powstają w umyśle z tą samą koniecznością jak idee rzeczy istniejących rzeczywiście. Ci zatem, którzy sądzą, że zgodnie z wolnym postanowieniem umysłu mówią lub milczą, lub cokolwiek czynią — ci śpią z otwartymi oczami”. Epist 62: „Każdą rzecz powodują zewnętrzne przyczyny z koniecznością do istnienia i działania w pewny i określony sposób. Kamień np. otrzymuje od zewnętrznej przyczyny, wprawiającej go w pęd, pewną ilość ruchu, przez którą potem dalej się z koniecznością rusza. Przedstaw sobie teraz, że kamień podczas gdy się dalej porusza, myśli i wie, iż się stara dalej poruszać, ile może. A że kamień ten jest świadomy tylko swego dążenia i że zgoła nie jest obojętny, więc zapewne wierzyłby w to, że jest całkiem wolny i że trwa w ruchu nie z powodu jakiejś innej przyczyny niż tej, że chce. I to jest właśnie tą wolnością ludzką, o której wszyscy twierdzą, że ją posiadają, a która tylko na tym polega, że ludzie są świadomi swoich pożądań, a nie znają przyczyn powodujących ich do tego”. „Tak więc dostatecznie wyjaśniłem moje zapatrywanie na konieczność wolną i zmuszoną i na rzekomą ludzką wolność”. [przypis tłumacza]
