Przypisy

wierzże (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

wieść (daw.) — prowadzić. [przypis edytorski]

Wieść (mit. rzym.) — Fama, bogini szybko rozchodzącej się pogłoski; odpowiednik Feme w mit. gr., przedstawianej niekiedy z wieloma parami oczu i ust. [przypis edytorski]

wieść obiesić (starop.) — prowadzić na szubienicę; prowadzić, żeby go powiesić. [przypis edytorski]

wieść — prowadzić. [przypis edytorski]

wieść prym — być w czymś pierwszym, przewodzić. [przypis edytorski]

wieść — tu: przewodzić. [przypis edytorski]

wieść — tutaj: prowadzić. [przypis edytorski]

wieście — forma zarchaizowana; dziś popr.: wieści. [przypis edytorski]

Wieści od wnuka Kupida odbiera. — w późn. wyd. tłum. te słowa Marii mówi Katarzyna. [przypis edytorski]

wieści o gwałceniach (…) — nawiązanie do wątków powieści Stefana Żeromskiego (wyd. 1902–1904). [przypis edytorski]

wieś do przeżycia — tu: dożywotnia dzierżawa wsi. [przypis edytorski]

wieś G. — zapewne: Giełgudyszki. [przypis edytorski]

wieśniactwo (daw.) — wieśniacy jako zbiorowość; chłopstwo. [przypis edytorski]

wieśniakom — Horacy podkreśla swoje pochodzenie z prowincji. [przypis edytorski]

wieśnie — dziś popr.: wiośnie. [przypis edytorski]

wieśny (daw.) — wiejski. [przypis edytorski]

wieś zaciszna (…) wieś spokojna — parafraza słów Panny XII z Pieśni świętojańskiej o Sobótce Jana Kochanowskiego: „Wsi spokojna, wsi wesoła, / Który głos twej chwale zdoła?”; w dialogu Czepca z Dziennikarzem nawiązanie to ma wydźwięk ironiczny: wyraża marzenie szlachty o wsi, z pominięciem istotnych potrzeb i pragnień jej mieszkańców. [przypis edytorski]

Wie się ona przeznaczoną Do noszenia tu korony… — Zygmunt Krasiński, Psalm miłości. [przypis edytorski]

wiesiele (starop.) — wesele. [przypis edytorski]

wiesioł był (starop.) — był wesoły. [przypis edytorski]

wieskie i miesckie — wiejskie i miastowe. [przypis edytorski]

Wiesław — imię jest nawiązaniem do poematu Kazimierza Brodzińskiego Wiesław (1820). [przypis edytorski]

wie süss (niem.) — jak słodko. [przypis edytorski]

wiesza a śmieje się, a szumi, a szczebiocze (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: wiesza i śmieje się, i szumi, i szczebiocze. [przypis edytorski]

wieszadło (daw.) — wieszak, mebel z kołkami a. haczykami do zawieszania ubrań. [przypis edytorski]

wieszadło (pot.) — wieszak. [przypis edytorski]

wiesza — tu w znaczeniu: wiesza na nas psy, oczernia. [przypis edytorski]

wieszczba (daw.) — proroctwo, wróżba. [przypis edytorski]

wieszczba — wróżba, przepowiednia przyszłości. [przypis edytorski]

wieszczba — wróżba. [przypis edytorski]

wieszczbiarstwo — wróżbiarstwo, przepowiadanie przyszłości. [przypis edytorski]

wieszczek-ewangelista z wyspy Patmos — tradycyjnie uważa się św. Jana Ewangelistę i autora Apokalipsy według św. Jana za tę sama osobę. [przypis edytorski]

wieszczek — tu: Helenus. [przypis edytorski]

wieszczek — wróżbita. [przypis edytorski]

wieszcz — genialny, natchniony poeta, zwłaszcza romantyczny. [przypis edytorski]

wieszczka — czarodziejka, wróżka. [przypis edytorski]

wieszczka — tu: wróżka. [przypis edytorski]

wieszczkiem — augurem. [przypis edytorski]

wieszcz — tu: wróżbita. [przypis edytorski]

wieszcz — wróżbita, czytający znaki dane od bogów. [przypis edytorski]

wieszcz — w tym tekście konsekwentnie: poeta. [przypis edytorski]

wieszczym zdjęty duchem — sens (iron.): w natchnieniu prorockim. [przypis edytorski]

wieszczy — natchniony. [przypis edytorski]

wieszczy — proroczy. [przypis edytorski]

wieszczy — tu: proroczy. [przypis edytorski]

wiesz (daw.) — tu: znasz. [przypis edytorski]

Wiesz, dlaczego dzwon głośny? Bo wewnątrz jest próżny. — aforyzm zawarty w tym wierszu stał się obiegowym zwrotem przysłowiowym. [przypis edytorski]

wieszka — mała wiecha. [przypis edytorski]

wieszli (daw.) — czy wiesz. [przypis edytorski]

wieszli(daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy wiesz. [przypis edytorski]

wieszli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy wiesz. [przypis edytorski]

wieszli — konstrukcja z partykułą -li o funkcji pytajnej; znaczenie: czy wiesz. [przypis edytorski]

wieszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy znasz. [przypis edytorski]

wieszli — konstrukcja z partykułą pytającą -li; czy wiesz. [przypis edytorski]

wieszli — konstrukcja z partykułą pytajną -li; inaczej: czy wiesz. [przypis edytorski]

wiesz-li, skąd on przybywa i dokąd idzie? — por. J 3,8: Wiatr wieje tam, gdzie chce, i szum jego słyszysz, lecz nie wiesz, skąd przychodzi i dokąd podąża. Tak jest z każdym, który narodził się z Ducha. [przypis edytorski]

wiesz teraz, dlaczegoś przed trzema lat tysiącami czciła Apisa (…) — w tym miejscu na marginesie poniższego wywodu znajduje się adnotacja: „Tłumaczenie Apisa”. [przypis edytorski]

wieszże — daw. konstrukcja z partykułą -że; inaczej: czy wiesz. [przypis edytorski]

wieszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy wiesz. [przypis edytorski]

wietek (reg.) — księżyc tuż przed nowiem bądź tuż po nowiu. [przypis edytorski]

wietkowcy — XVIII-wieczna wspólnota prawosławnych staroobrzędowców zamieszkująca lasy w regionie m. Starodub (w ob. obwodzie briańskim, graniczącym z Białorusią i Ukrainą). [przypis edytorski]

wietnica — miejsce, w którym zbierano się na wiec. [przypis edytorski]

wietrznica (daw.) — kobieta lekkomyślna i niestała. [przypis edytorski]

wietrznica (daw.) — kobieta niestała, lekkoduszna. [przypis edytorski]

wietrznica (daw.) — kobieta zmienna w uczuciach. [przypis edytorski]

wietrznica (daw.) — lekkomyślna, płocha dziewczyna. [przypis edytorski]

wietrznik (daw.) — człowiek lekkomyślny i niestały. [przypis edytorski]

wietrznik (daw.) — człowiek niestały w uczuciach. [przypis edytorski]

wietrznik (daw.) — mężczyzna niestały w uczuciach. [przypis edytorski]

wietrznik (daw.) — osoba niestała. [przypis edytorski]

wietrznik (daw.) — osoba niestała w uczuciach. [przypis edytorski]

wietrznik (daw.) — osoba zmienna w uczuciach. [przypis edytorski]

wietrzny (daw.) — o osobie: płochy, lekkomyślny, niestały. [przypis edytorski]

wietrzny — tu: zmienny, przelotny, niestały. [przypis edytorski]

wietrzyć — tu: domyślać się, przeczuwać, wywęszyć. [przypis edytorski]

wietrzyć — tu: wyczuwać węchem. [przypis edytorski]

wietrzyć — węszyć. [przypis edytorski]

wieviel (niem.) — ile. [przypis edytorski]

wiewa (gw.) — wiemy. [przypis edytorski]

wiewający — powiewający. [przypis edytorski]

wiewa — powiewa. [przypis edytorski]

Wie? Was? Gott im Himmel! (niem.) — Jak? Co? Boże na niebie! [przypis edytorski]

Wie weit, Jude? Oho, das ist fast unglaublich. Du, Schwein (niem.) — Jak daleko, Żydzie? Oho, to niemal nie do wiary. Ty świnio. [przypis edytorski]

wie wolą Bożą (starop. forma) — zna wolę Bożą. [przypis edytorski]

wiew — podmuch, powiew. [przypis edytorski]

wiew — podmuch. [przypis edytorski]

wieżą — dziś popr. forma B. lp: wieżę. [przypis edytorski]

wieżą Eder — tłumaczone niekiedy jako nazwa własna: Migdal Eder. [przypis edytorski]

wieża Babel — tu: synonim zamętu, bezładu, chaosu. [przypis edytorski]

wieża Babel — tu: zamęt, bezład, chaos. [przypis edytorski]

wieża Babel — w Biblii potężna budowla, wznoszona przez zjednoczoną ludzkość jako znak, dzięki któremu ludzie się nie rozproszą. Bóg sprzeciwił się tym zamiarom, pomieszał budowniczym języki i podzielił przez to ludzi na różne narody. [przypis edytorski]

wieża Babel — według biblijnej opowieści (por. Rdz 11) wieża ta miała w zamierzeniu swych budowniczych sięgać szczytem nieba i stała się symbolem przeciwstawienia się ludzi Bogu. Aby udaremnić ludzkie plany, Bóg pomieszał języki budowniczych, którzy nie mogąc się ze sobą porozumieć, nie mogli także dokończyć budowy. [przypis edytorski]

wieża Babel — wieża z biblijnej opowieści (Rdz 11,1–9); podczas wznoszenia wieży Babel Bóg pomieszał budowniczym języki, dzieląc w ten sposób ludzi na różne narody, a zarazem udaremniając im zjednoczenie się i zbuntowanie przeciw jego potędze. [przypis edytorski]

wieża (daw.) — więzienie. [przypis edytorski]

wieża Farosu — latarnia morska na przybrzeżnej wysepce Faros, w pobliżu Aleksandrii, jeden z siedmiu staroż. cudów świata. Zbudowana za panowania pierwszych Ptolemeuszy (ok. 280–247 p.n.e.), mierzyła ok. 120 m wysokości; na szczycie po zmroku rozpalano ogień, którego światło wzmacniały metalowe zwierciadła. [przypis edytorski]

Wieża Floriańska, zawiana trochę, chwiała się na nogach, jak to uwiecznił Szczygieł w swoim fresku. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem:Kabaret szalony do wiersza E. Leszczyńskiego malował K. Sichulski (Z wnętrza cukierni Michalika). [przypis edytorski]

Wieża Mariacka — wyższa z dwu wież gotyckiej bazyliki Mariackiej w Krakowie, znajdującej się na placu Mariackim, przy płn.-wsch. narożniku Rynku Głównego; zwana Hejnalicą, gdyż jest z niej grany hejnał mariacki. [przypis edytorski]

wieża oblężnicza — rodzaj ruchomej machiny oblężniczej, używanej do szturmowania murów obronnych. [przypis edytorski]

wieża ona (starop. forma) — ta wieża, owa wieża; tu: wieża Babel. [przypis edytorski]