Przypisy

trzy czapek (daw.) — dziś popr. forma: trzy czapki. [przypis edytorski]

trzydniówka (febra) — w daw. klasyfikacji, zaproponowanej w starożytności przez Hipokratesa, okresowe gorączki (febry) dzielono na trzy rodzaje: trzydniówkę, czterodniówkę oraz jednodniówkę (codzienną), wiążąc je z różnymi warunkami klimatycznymi i środowiskowymi. [przypis edytorski]

trzydzieści dwa z pagórkiem (daw. pot.) — dziś: trzydzieści dwa z górą (a. z górką), tzn. ponad trzydzieści dwa. [przypis edytorski]

trzydzieście — trzydzieści. [przypis edytorski]

trzydzieści i siedem minut na dziesiątą (daw.) — dziś: trzydzieści siedem minut po dziewiątej. [przypis edytorski]

trzydzieści i trzy — «Jednak wyliczone są tu tylko trzydzieści dwie osoby, ta [brakująca] to Jochebed, która urodziła się pomiędzy murami, gdy wchodzili do miasta […], jej narodziny miały miejsce w Micraim, ale jej poczęcie [było wcześniej]», zob. Raszi do 46:15. [przypis edytorski]

trzydzieści pięć minut na jedenastą — tj. o dziesiątej trzydzieści pięć. [przypis edytorski]

trzydzieści roków temu… poszedł w las — aluzja do powstania styczniowego w 1863. [przypis edytorski]

trzydzieści sześć sytuacji dramatycznych — lista wszystkich możliwych dramatycznych sytuacji, które mogą wystąpić w opowiadaniu lub przedstawieniu, zaproponowana przez francuskiego pisarza Georgesa Poltiego na podstawie klasycznych tekstów greckich oraz współczesnych mu dzieł francuskich, przedstawiona w książce Les 36 situations dramatiques (1895); zestawienie Poltiego było inspirowane pracami Carlo Gozziego (1720–1806) i Goethego (1749–1832). [przypis edytorski]

trzydziestu arystokratów — tzw. trzydziestu tyranów, oligarchiczna komisja narzucona przez Spartę Atenom po ich klęsce w wojnie peloponeskiej w 404 p.n.e.; wprowadziła rządy terroru, po 8 miesiącach została obalona przez oddziały złożone z prodemokratycznych wygnańców. [przypis edytorski]

trzydziestu tyranów — w staroż. Atenach oligarchiczna komisja narzucona przez Spartę Atenom po ich klęsce w wojnie peloponeskiej w 404 p.n.e.; wprowadziła rządy terroru, po 8 miesiącach została obalona przez oddziały złożone z prodemokratycznych wygnańców. [przypis edytorski]

Trzydziestu Tyranów — w staroż. Atenach oligarchiczna komisja narzucona przez Spartę Atenom po ich klęsce w wojnie peloponeskiej w 404 p.n.e.; wprowadziła rządy terroru, po 8 miesiącach została obalona przez oddziały złożone z prodemokratycznych wygnańców. [przypis edytorski]

Trzydziestu — tzw. trzydziestu tyranów, oligarchiczna komisja narzucona przez Spartę Atenom po ich klęsce w wojnie peloponeskiej w 404 p.n.e.; wprowadziła rządy terroru, po 8 miesiącach została obalona przez oddziały złożone z prodemokratycznych wygnańców. [przypis edytorski]

trzydziesty siódmy rok życia — w Biblii hebrajskiej nie ma wzmianek nt. wieku Izaaka, który miał stać się ofiarą dla Boga. [przypis edytorski]

trzy godzin czasu — dziś popr.: trzy godziny czasu. [przypis edytorski]

trzy jedności — zasada zachowania w dramacie trzech jedności: miejsca, czasu i akcji, wywodzona z teatru starożytnego oraz Poetyki Arystotelesa, stanowiła podstawową regułę budowy dramatu w klasycyzmie. Stanowi, że akcja musi się toczyć w jednym miejscu, czas jej trwania musi pokrywać się z czasem trwania widowiska lub przynajmniej nie przekraczać doby oraz że akcja musi być jednowątkowa. [przypis edytorski]

trzy koronek — dziś popr. forma B.lm: trzy koronki. [przypis edytorski]

Trzy Króle — dziś popr. forma B.lm: Trzech Króli. [przypis edytorski]

trzykroć braci i siostry odnowił — przeżył trzy pokolenia zakonników i zakonnic a. trzy pokolenia członków stowarzyszenia różańcowego. [przypis edytorski]

trzykroć'em się rozbił (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: trzykroć się rozbiłem. [przypis edytorski]

trzy kroć (starop.) — dziś: trzykroć; trzy razy. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na 11 (daw.) — inaczej: trzy kwadranse po godzinie dziesiątej; 10:45. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na czwartą (daw.) — czterdzieści pięć minut po trzeciej. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na dwunastą (daw.) — kwadrans to 15 minut; trzy kwadranse na dwunastą to 11:45. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na dwunastą (daw.) — za kwadrans dwunasta; jedenasta czterdzieści pięć. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na dwunastą — o jedenastej czterdzieści pięć; za kwadrans dwunasta. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na dziesiątą — dziś: jest trzy kwadranse po dziewiątej a. za kwadrans dziesiąta. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na dziewiątą (daw.) — dziś: trzy kwadranse po ósmej, ósma czterdzieści pięć. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na jedenastą (daw.) — trzy kwadranse po dziesiątej, czyli za piętnaście minut jedenasta. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na ósmą — siódma czterdzieści pięć; za kwadrans ósma. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na pierwszą (daw.) — kwadrans to 15 minut; trzy kwadranse na pierwszą w nocy to godz. 00:45. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na siódmą (daw.) — kwadrans po szóstej. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na siódmą (daw.) — trzy kwadranse po szóstej, czyli za kwadrans siódma. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na siódmą — szósta czterdzieści pięć. [przypis edytorski]

trzy kwadranse na szóstą (daw.) — trzy kwadranse po godzinie piątej; piąta czterdzieści pięć. [przypis edytorski]

trzymać co o kim (starop.) — utrzymywać co o kim; sądzić co o kim. [przypis edytorski]

trzymać co (starop.) — utrzymywać co. [przypis edytorski]

trzymać (daw.) — utrzymywać, mieć opinię. [przypis edytorski]

trzymać (daw.) — utrzymywać, uważać, sądzić. [przypis edytorski]

trzymać (daw.) — utrzymywać, uważać, sądzić. [przypis edytorski]

trzymać fason — nadrabiać miną, zachować twarz. [przypis edytorski]

trzymać kogoś za — uważać za. [przypis edytorski]

trzymać kogo za co (starop.) — uważać kogo za co. [przypis edytorski]

trzymać kościotrupa w szafie (ang. skeleton in the closet a. skeleton in the cupboard) — Przenośnia używana w języku angielskim na określenie tajemnicy ukrywanej przez kogoś. [przypis edytorski]

trzymać miejsce — dziś: mieć miejsce. [przypis edytorski]

trzymać o czymś więcej — być o czymś bardziej przekonanym. [przypis edytorski]

trzymać o czym (starop.) — sądzić o czym; utrzymywać co o czym. [przypis edytorski]

trzymać się na baczeniu (daw.) — być ostrożnym. [przypis edytorski]

trzymać — tu: uważać. [przypis edytorski]

trzymać — tu: uważać, sądzić. [przypis edytorski]

trzymać — utrzymywać, sądzić. [przypis edytorski]

trzymać — utrzymywać, uważać, sądzić. [przypis edytorski]

trzymać wysoko o czymś (daw.) — mieć wysokie mniemanie o czymś. [przypis edytorski]

trzymający przodek — siedzący na przedzie, przed innymi. [przypis edytorski]

trzymajcież — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: trzymajcie koniecznie. [przypis edytorski]

trzymajwa (starop. forma) — trzymajmy; tj. tu: wstrzymujmy. [przypis edytorski]

Trzymaj… — w innym wydaniu uzupełnione: „Trzymaj, ośle!”. [przypis edytorski]

trzymał siła (starop.) — wiele wiedział a. wysoko cenił. [przypis edytorski]

trzymał w ręku korbę i kręcił nią — w dawnych samochodach silnik był uruchamiany za pomocą korby rozruchowej. [przypis edytorski]

trzymam — tu: utrzymuję; sądzę. [przypis edytorski]

trzy-m (…) cisnął — trzy cisnąłem; dziś popr. pisownia: trzym. [przypis edytorski]

trzy muszkiety Dziumasa — chodzi o powieść Trzech muszkieterów Alexandre'a Dumas (1802–1870). [przypis edytorski]

trzy na ósmą — dziś: za trzy ósma. [przypis edytorski]

trzynasta praca Herkulesa — w mit. gr. dwanaście prac Herkulesa: kara nałożona przez wyrocznię delficką na Heraklesa (a. Herkulesa) za wymordowanie swojej rodziny; prace miały przewyższać możliwości jednego człowieka; tu: autor wzmacnia wielkość wykonywanego wysiłku poprzez użycie kontekstu kulturowego. [przypis edytorski]

trzy nocy — dziś popr. forma: trzy noce. [przypis edytorski]

trzy prządki (…) żywota — nawiązanie do mit. gr., według której trzy Parki przędły nić ludzkiego życia. [przypis edytorski]

trzy przemiany ducha: jako duch wielbłądem był, lwem się stał, w dziecko się zmienił — cytat z pierwszej mowy Zaratustry z Tako rzecze Zaratustra Friedricha Nietzschego w tłum. Wacława Berenta. [przypis edytorski]

trzy razy dziennie powtarzać na cukrze, po jedzeniu — żartobliwe nawiązanie do recepty lekarskiej: dawniej dzieciom podawano lekarstwa na łyżeczce cukru, aby nie czuły gorzkiego smaku. [przypis edytorski]

trzy razy księżyc tarczę wypełnił swą srebrną — tj. minęły trzy miesiące księżycowe. [przypis edytorski]

trzy siostry — tu: Parki (mit. rzym.), trzy boginie przeznaczenia, zajmujące się nicią ludzkiego losu. [przypis edytorski]

trzy siostrzyce — Parki, w mitologii greckiej boginie śmierci. [przypis edytorski]

trzy Starki, co (…) / Nić przecinają ludzkiego żywota — Mojry, boginie losu w mit. gr. [przypis edytorski]

trzysta srebrnych szekli za kawałek gruntu — zgodnie z z Księgą Rodzaju 23,15 grunt, który kupił Abraham kosztował czterysta szekli. [przypis edytorski]

trzy stopy, jedenaście linii… — fr. miara długości toise (tu: sążeń) dzieliła się na 6 stóp, zaś stopa na 144 linie. [przypis edytorski]

Trzy stopy moździerz, łokci trzy drąg niechaj mierzy — moździerz i tłuczek do niego, do rozcierania ziaren zboża na mąkę. [przypis edytorski]

trzystustronicowy opis podróży po Włoszech — Rzym, Neapol i Florencja w 1817. [przypis edytorski]

trzytulny basza — basza turecki mający prawo do buńczuka z trzema ogonami końskimi. [przypis edytorski]

trzytulny — o trzech buńczukach; buńczuk to dawna tatarsko-turecka oznaka władzy w postaci drzewca zakończonego złotą kulą i zwisającymi spod niej pękami końskiego włosia, noszona przed sprawującym władzę. [przypis edytorski]

trzy wieki ludzkie — trzy pokolenia, czyli 3 * 30 lat. [przypis edytorski]

trzy wiersze Danta — tercyna, forma poetycka, w której było napisane Piekło w Boskiej Komedii Dantego. [przypis edytorski]

trzy z nich mają szybkość podobną, a cztery różnią się nią pomiędzy sobą i z trzema tamtymi… — trzy pierwsze to koła Słońca, Merkurego i Wenus, gdyż dla ziemskiego obserwatora Merkury podróżuje po niebie razem ze Słońcem, nigdy nie oddala się od niego bardziej niż o 29°; podobnie Wenus, która oddala się od Słońca o maksymalnie 48°. Pozostałe cztery to koła Księżyca, Marsa, Jowisza i Saturna, ciał niebieskich, które poruszają się po niebie zupełnie niezależnie od Słońca, mogą znaleźć się nawet po przeciwnej stronie nieba, poruszają się też niezależnie od siebie nawzajem, każde z zupełnie inną prędkością. [przypis edytorski]

tschandala a. chandala — termin zapożyczony przez niemieckiego filozofa, Fryderyka Nietzschego (1844–1900) z hinduskiego systemu kastowego, oznaczający członka najniższej warstwy społecznej. [przypis edytorski]

Tschiffely, Aimé Felix (1895–1954) — szwajcarski pisarz i podróżnik, samotnie wędrujący konno m.in. z Argentyny do Nowego Jorku; wycieczkę tę opisał w książce Od Południowego Krzyża do gwiazdy polarnej, opowiadającej o trzyletniej podróży (1925–1928) na dwóch argentyńskich koniach. [przypis edytorski]

TSL, skrót od: Towarzystwo Szkoły Ludowej — organizacja oświatowa działająca w latach 1891–1940 na terenie Galicji, a następnie w płd. i wsch. części II Rzeczypospolitej, mająca na celu pomaganie gminom w zakładaniu szkól ludowych, czytelni i wypożyczalni wiejskich; powstała z inicjatywy Adama Asnyka, który był jej pierwszym prezesem. [przypis edytorski]

tūlą laiką — dažnai, ne kartą. [przypis edytorski]

tūlas — dažnas, ne vienas. [przypis edytorski]

tualeta a. toaleta — elegancka suknia. [przypis edytorski]

tualeta (daw.) — dziś popr.: toaleta. [przypis edytorski]

tualeta (daw.) — elegancki ubiór, kreacja; także: czynności pielęgnacyjne, mycie, czesanie, golenie się, ubieranie. [przypis edytorski]

tualeta (daw.) — toaleta. [przypis edytorski]

tualeta — dziś popr.: toaleta. [przypis edytorski]

tualeta — dziś popr.: toaleta, tj. strój. [przypis edytorski]

tualeta — dziś popr.: toaleta; tu: toaletka, mebel, w którym trzyma się kosmetyki. [przypis edytorski]

tualeta — dziś popr.: toaleta; tu: toaletka, stolik z lustrem, z szufladami na przybory do higieny i pielęgnacji. [przypis edytorski]

tualeta — elegancki ubiór, kreacja. [przypis edytorski]

tualeta — elegancki ubiór, kreacja. [przypis edytorski]

tualeta — elegancki ubiór, kreacja; także: czynności higieniczne i pielęgnacyjne: mycie, czesanie, golenie się, ubieranie. [przypis edytorski]

tualeta — elegancki ubiór, kreacja; też: mycie, czesanie, golenie się, ubieranie. [przypis edytorski]

tualeta — tu: czynności higieniczne i pielęgnacyjne: mycie, czesanie, golenie się, ubieranie. [przypis edytorski]

tualeta — tu: elegancki ubiór, kreacja. [przypis edytorski]