Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 117488 przypisów.
Anaksymander z Miletu (ok. 610–546 p.n.e.) — filozof gr., przedstawiciel szkoły jońskiej; twierdził, że początkiem, prazasadą (arche) wszechświata, determinującą całą rzeczywistość, jest nieskończoność (apeiron). [przypis edytorski]
Anaksymander z Miletu (ok. 610–546 p.n.e.) — filozof gr., przedstawiciel tzw. jońskiej filozofii przyrody, uważany za autora pierwszego dzieła filozoficznego (O przyrodzie). Twierdził, że początkiem, prazasadą (arché) wszechświata, determinującą całą rzeczywistość, jest nieokreślony i nieskończony bezkres (apeiron), z którego wyłaniają się przeciwieństwa, powodując powstawanie rzeczy. [przypis edytorski]
Anaksymenes z Miletu (ok. 585–ok. 525 p.n.e.) — filozof grecki, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody, uczeń Anaksymandra. Uważał, że prazasadą (arché) wszystkich bytów jest nieskończone, pozostające w stałym ruchu powietrze, z którego przez zagęszczanie i rozszerzanie powstają różne rzeczy. [przypis edytorski]
anale — dziś popr.: annały, roczniki. [przypis edytorski]
analgeticum (łac.) — analgetyk, środek znieczulający. [przypis edytorski]
analogon — odpowiednik. [przypis edytorski]
Analysis of Mind — Analiza myślenia, tekst Russella z 1921 roku. [przypis edytorski]
Anamici — dziś: Wietnamczycy; Annam a. Anam to hist. nazwa Wietnamu, w czasach kolonialnych Protektorat Annam obejmował terytorium ob. Wietnamu Środkowego, będące częścią francuskich Indochin. [przypis edytorski]
anamneza — przypominanie sobie tego, co wiedzieliśmy przed narodzinami. [przypis edytorski]
anamneza — wywiad lekarski. [przypis edytorski]
anamneza (z gr. anamnesis: przypominanie) — sposób poznania danej rzeczy poprzez przypominanie sobie o niej. [przypis edytorski]
anamneza (z gr. przypomnienie) — filoz. u Platona oznacza przypomnienie sobie tego, co już zostało poznane w uprzednim życiu. [przypis edytorski]
anamneza (z gr.: przypomnienie) — przypominanie sobie tego, co poznaliśmy przed narodzinami. [przypis edytorski]
anamneza (z gr.: przypomnienie) — przypomnienie sobie tego, co już zostało poznane przed narodzinami. [przypis edytorski]
ananas — owoc egzotyczny; pot.: łobuziak. [przypis edytorski]
ananas — tu: (pot.) łobuziak. [przypis edytorski]
An Anfang war das Geschlecht (niem.) — Na początku była chuć — zdanie rozpoczynające III pieśń Requiem Aeternam. [przypis edytorski]
Ananijasza — Ananiasza; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
A na niom (…) z mietlicy — a na nim żupan słomiany, przepasał się łykiem, udaje (pisze się na) szlachcica, a nogawice z kostrzycy (trzciny, sitowia), a rękawice z mietlicy (rodzaj trawy łąkowej). [przypis edytorski]
Ananke (mit. gr.) — bogini konieczności, los; matka Mojr. [przypis edytorski]
Ananke (mit. gr.) — bogini konieczności, nieuchronności. [przypis edytorski]
Ananke (mit. gr.) — bogini konieczności, nieuniknionego losu; matka Mojr; przen.: przeznaczenie. [przypis edytorski]
Ananke (mit. gr.) — bogini przeznaczenia i nieuchronnego losu. [przypis edytorski]
anapest — w metryce iloczasowej stopa metryczna składająca się z trzech sylab: dwóch krótkich i jednej długiej. [przypis edytorski]
anapest — w metryce iloczasowej stopa metryczna składająca się z trzech sylab: dwóch krótkich i jednej długiej. [przypis edytorski]
Anaradżapura, Kandy i Colombo — miasta na wyspie Cejlon: Anuradhapura w płn. części, ok. 250 km na płn. wsch. od Kolombo; Kandy pośrodku wyspy, z ważną świątynią buddyjską, hist. stolica królestwa Kandy; Kolombo na płd.-zach. wybrzeżu, największe miasto kraju, do 1982 stolica państwa. [przypis edytorski]
anarchista (polit.) — zwolennik anarchizmu (z gr.: bez-rząd): filozofii politycznej i ruchu społecznego, które cechuje uznawanie wolności jednostki za wartość nadrzędną, sprzeciw wobec wszelkich formom hierarchii i władzy publicznej oraz postulat likwidacji państwa; za sprawą realizowanej przez anarchistów „propagandy czynem” pod koniec XIX w. Europa i Ameryka stały się widownią spektakularnych zamachów na głowy państw, a opinię publiczną szokowały terrorystyczne zamachy bombowe przeprowadzane przez anarchistów w budynkach rządowych, w teatrach, kawiarniach, ułatwiane przez świeży wynalazek Nobla: dynamit. [przypis edytorski]
anarchista (polit.) — zwolennik anarchizmu (z gr.: bez-rząd): filozofii politycznej i ruchu społecznego, które cechuje uznawanie wolności jednostki za wartość nadrzędną, sprzeciw wobec wszelkich formom hierarchii i władzy publicznej oraz postulat likwidacji państwa. [przypis edytorski]
anatema (gr. ανάθημα) — klątwa, wykluczenie ze społeczności. [przypis edytorski]
anatema — klątwa kościelna, oficjalne potępienie. [przypis edytorski]
anatema — oficjalne potępienie, klątwa, wykluczenie ze społeczności. [przypis edytorski]
anatema — potępienie czegoś lub kogoś, klątwa. [przypis edytorski]
anatema (rel., gr. anáthēma: odłożone (jako ofiara dla bogów a. oddzielone jako złe) — klątwa, wykluczenie; słowo używane podczas synodów w pierwszych wiekach historii chrześcijaństwa do publicznego, uroczystego potępienia i wykluczenia ze wspólnoty wiernych jakiejś osoby a. grupy osób. [przypis edytorski]
anatema — uroczysta klątwa kościelna. [przypis edytorski]
anathema — anatema, klątwa kościelna. [przypis edytorski]
anathema — klątwa kościelna. [przypis edytorski]
anathema (łac.) — anatema, ekskomunika, uroczysta klątwa kościelna. [przypis edytorski]
Anatole France (1844–1924) — fr. pisarz, publicysta, redaktor, noblista, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
an — auf. [przypis edytorski]
anawa — spolszczone fr. en avant: naprzód. [przypis edytorski]
A na wojnie świszczą kule… Najgęściej, o najgęściej, giną te chłopy — początkowy i nieco zmieniony końcowy wers strofy wiersza Marii Konopnickiej A jak poszedł król na wojnę: „A na wojnie świszczą kule,/ Lud się wali jako snopy,/ A najdzielniej biją króle,/ A najgęściej giną chłopy”. [przypis edytorski]
ančiakis — antakis. [przypis edytorski]
ancêtre (fr.) — przodek. [przypis edytorski]
Ancelot, Jacques-François (1794–1854) — dramaturg francuski. [przypis edytorski]
Anche sotto acqua… (wł.) — Również pod wodą… [przypis edytorski]
Anchizes — król Dardanos, syn Kapysa i Temiste. Został uwiedziony przez Afrodytę, która zstąpiła na ziemię pod postacią kobiety. Owocem tego spotkania był ich syn, Eneasz. Za przechwalanie się miłością Afrodyty został rażony przez Zeusa piorunem, przez co stracił wzrok lub okulał. Miał śmiertelną żonę Eriopis, z którą również miał dzieci. [przypis edytorski]
Anchizes (mit. gr.) — ojciec Eneasza. [przypis edytorski]
Anchizes — ojciec Eneasza, według legendy wyniesiony przez niego na plecach z płonącej Troi. [przypis edytorski]
Anchizie (…) dwakroć wyrwan z Pergamu zaguby — za życia Anchizesa Troja była dwukrotnie zburzona: raz przez Herkulesa, drugi raz przez Greków, w wyniku wojny trojańskiej. [przypis edytorski]
Anchiz — przydomek Eneasza (syn Anchizesa). [przypis edytorski]
ancien régime (fr.) — dawny system rządów; określenie systemu polityczno-społecznego Francji funkcjonującego przed rewolucją 1789, wprowadzone podczas tej rewolucji. [przypis edytorski]
ancien régime (fr.) — dawny ustrój. [przypis edytorski]
ancien régime (fr.) — określenie systemu władzy we Francji przed rewolucją 1789 roku. [przypis edytorski]
ancien régime (fr.) — stare rządy, określenie monarchii francuskiej. [przypis edytorski]
ancien régime (fr.) — stare rządy; określenie systemu polityczno-społecznego Francji funkcjonującego przed rewolucją 1789. [przypis edytorski]
ancien régime (fr.: stare rządy) — określenie systemu polityczno-społecznego Francji funkcjonującego przed rewolucją 1789 r. [przypis edytorski]
ancien régime (fr.: „stare rządy”) — określenie systemu polityczno-społecznego Francji funkcjonującego przed rewolucją 1789 r. [przypis edytorski]
Anciferow, Nikołaj Pawłowicz (1889–1958) — rosyjski historyk, filolog, badacz Petersburga. [przypis edytorski]
Ancikrikštas — Antikristas; krikščionybėje Jėzaus Kristaus priešininkas, kuris pasirodys prieš pasaulio pabaigą, apsimesdamas Kristumi. [przypis edytorski]
ancilla dramaturgica (łac.) — niewolnica (służąca) dramaturgiczna. [przypis edytorski]
Ancjum — staroż. miasto nadmorskie w Italii, ok. 50 km na płd. od Rzymu, daw. stolica ludu Wolsków; ob. Anzio. [przypis edytorski]
Ancylus, pol.: przytulik (biol.) — rodzaj niewielkiego słodkowodnego ślimaka o nieskręconej, czapeczkowatej muszli. [przypis edytorski]
Anczyc, Władysław Ludwik (1823–1883) — poeta, dramatopisarz, wydawca, tłumacz, działacz ludowy, posługujący się pseudonimami Kazimierz Góralczyk, W.A. Lassota. [przypis edytorski]
Anczyc, Władysław Ludwik (1823–1883) — poeta, wydawca, tłumacz. [przypis edytorski]
Anczyc, Władysław Ludwik (1823–1883) — polski poeta, dramatopisarz, wydawca, tłumacz i działacz ludowy. [przypis edytorski]
andai — anądien. [przypis edytorski]
andaluski — dziś raczej: andaluzyjski. [przypis edytorski]
Andaluzja — hist. kraina obejmująca płd. część Płw. Iberyjskiego, słynęła z doskonałych rumaków i byków; nazwa Andaluzja pochodzi od arab. Al-Andalus oznaczającego ogół terytoriów muzułmańskich na Płw. Iberyjskim. [przypis edytorski]
andante (muz., wł.: idąc) — tempo wykonania utworu muzycznego: z prędkością spokojnego kroku. [przypis edytorski]
andante (muz., wł.) — tempo umiarkowane; także tytuł utrzymanego w takim tempie utworu lub części obszerniejszego utworu, np. sonaty, symfonii. [przypis edytorski]
andante (muz., wł.) — tempo wykonywania utworu w muzyce: umiarkowane. [przypis edytorski]
andante (muz., wł.) — umiarkowanie wolne tempo utworu; także: utwór lub część w takim tempie. [przypis edytorski]
Marcel Proust, W poszukiwaniu straconego czasu, Strona Guermantes, Strona Guermantes, część pierwsza
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
andante (wł.) — dosł.: zwykły, prosty, średniej jakości; w muz.: tempo umiarkowane. [przypis edytorski]
andante (wł., muz.) — melodia w tempie umiarkowanym. [przypis edytorski]
andante (wł.) — tempo muzyczne w rytmie spokojnego kroku. [przypis edytorski]
andante — (wł. termin muz.) spokojnie. [przypis edytorski]
andarokas (lenk.) — sijonas. [przypis edytorski]
Andato a scuola? (wł.) — Czy chodziłeś do szkoły? [przypis edytorski]
andenkien (z niem. Andenken) — pamiątka. [przypis edytorski]
andere Vögel, andere Lieder (niem.) — inne ptaki, inne pieśni. [przypis edytorski]
an der Kunkel hat — im Schilde führt. [przypis edytorski]
Andersen, Hans Christian (1805–1875) — duński poeta i pisarz, autor słynnych baśni. [przypis edytorski]
Andersen, Hans Chrystian (1805–1875) — duński pisarz, autor znanych baśni. [przypis edytorski]
Anderson, Marian (1897–1993) — amerykańska śpiewaczka (kontralt), wsławiona nagraniami oraz licznymi koncertami i recitalami w USA i Europie; znana też z plenerowego koncertu pod pomnikiem Lincolna w Waszyngtonie w kwietniu 1939, zorganizowanego w geście protestu przeciw motywowanej rasizmem odmowie udostępnienia jej sali. [przypis edytorski]
Anderson, Robert (1841–1918) — nadkomisarz policji londyńskiej (1888–1901), napisał wspomnienia pt. Sidelights on the Home Rule Movement (1906), na które powołuje się Conrad. [przypis edytorski]
Andersson, Karl Johan (Charles John) (1827–1867) — szwed. odkrywca, myśliwy, handlarz i przyrodnik-amator, autor wielu książek o swoich podróżach. [przypis edytorski]
Anders, Władysław (1892–1970) — generał broni Wojska Polskiego, Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1944–1945. [przypis edytorski]
An Deutschlands Gast (niem.) — do gościa Niemiec. [przypis edytorski]
and he saw the dangerous soul of the man (ang.) — i zobaczył groźną duszę tego człowieka. [przypis edytorski]
Andrée, Salomon August (1854–1897) — szwedzki badacz terenów podbiegunowych i zapalony aeronauta. Zginął wraz z dwoma towarzyszami podczas nieudanej wyprawy balonem na biegun północny. [przypis edytorski]
André, Louis Joseph Nicolas (1838–1915) — fr. generał, minister wojny (1900–1904); oskarżony o segregowanie oficerów w listach awansowych na podstawie potajemne zbieranych informacji o ich poglądach religijnych i politycznych (tzw. afera fiszek). [przypis edytorski]
André, soyez convenable (fr.) — Andrzeju, bądźże przyzwoity. [przypis edytorski]
Andrea Girolamo — w oryginale hiszpańskim: Don Julián. [przypis edytorski]
Andreas noch in Baenden frei! (niem.) — Andrzej nawet w więzach wolny. [przypis edytorski]
Andreas-Salomé, Lou (ur. 1861–1937) — pisarka niemiecka, urodzona w Rosji, w Petersburgu jako Luiza Gustawowna Salomé, wyszła za mąż za filologa niem. (Friedricha Andreasa); od r. 1882 żyła w bliskich stosunkach z Friedrichem Nietzschem, napisała m.in. studium Friedrich Nietzsche in seinen Werken („Fryderyk Nietzsche w swych dziełach”, 1894). [przypis edytorski]
Andrej, konczaj (ros.) — Andrej, wykończ. [przypis edytorski]
Andriolli, Michał Elwiro (1836–1893) — ilustrator (m. in. Pana Tadeusza), grafik i malarz. [przypis edytorski]
Andriolli, Michał Elwiro (1836–1893) — rysownik, ilustrator; uczestnik powstania styczniowego. [przypis edytorski]
androceum (z gr. ἀνήρ, ἀνδρός, aner, andros: mężczyzna; męski) — tu: pomieszczenie przeznaczone dla mężczyzn; palarnia, gabinet, w którym pan domu podejmował męskich gości. [przypis edytorski]
androgin — obojnak, istota dwupłciowa. [przypis edytorski]
