Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 117488 przypisów.
aria — pieśń solowa z akompaniamentem instrumentalnym, część większej formy muzycznej, np. opery, oratorium, kantaty. [przypis edytorski]
Aria — tu: Aryjczyk. [przypis edytorski]
aria vivace (muz., wł.) — aria w żywym, żwawym tempie. [przypis edytorski]
ariba, właśc. araribá (łac. Centrolobium tomentosum) — rodzaj drzewa występującego w lasach liściastych, zazwyczaj na skalistych zboczach. [przypis edytorski]
Ariccia — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Lacjum, w prowincji Rzym. [przypis edytorski]
Ariel — anioł opisany w Starym Testamencie. [przypis edytorski]
Ariel — imię oznaczające z hebr. „lew Boga” (także: Uriel); anioł, duch opisany w Starym Testamencie w Księdze Izajasza (29,1), synonim miasta Jerozolimy; także: duszek powietrzny w Burzy Shakespeare'a. [przypis edytorski]
arielka — degtinė. [przypis edytorski]
Ariel (mit.) — anioł a. demon występujący w Starym Testamencie. [przypis edytorski]
Arielu — ze względu na rytm wiersza należy wymawiać jak wyraz czterosylabowy: Aryjelu. [przypis edytorski]
ariergarda — pododdział maszerujący z tyłu za głównymi siłami związku taktycznego. Zadaniem ariergardy jest ubezpieczanie maszerującej kolumny przed uderzeniem od tyłu i zapewnienie jej swobodnego wykonywania marszu. [przypis edytorski]
ariergarda (wojsk., z fr.) — tylna straż. [przypis edytorski]
ariergarda (z fr.) — straż tylna. [przypis edytorski]
ariergarda (z fr.) — straż tylna w armii. [przypis edytorski]
A right moral state of heart is the formal and scientific condition of a poetical mind (ang.) — Odpowiedni stan moralny serca jest formalnym i naukowym uwarunkowaniem poetyckiego umysłu. Cytat angielski, wzięty ze studium J. H. Newmana Poetry, with reference to Aristotles Poetics, w Essays critical and historical vol. I. p. 21. [red. WL]. [przypis edytorski]
Arimaspowie — staroż. lud koczowniczy zamieszkujący obszary doliny górnego Obu i Irtysza oraz okolic Ałtaju; szczyt rozwoju kultury Arimaspów przypada na VI–V wiek p.n.e., utrzymujący z nimi kontakty Scytowie zwali ich „jednookimi” a. „kozłonogimi”. [przypis edytorski]
Arion — legendarny śpiewak gr. z wyspy Lesbos, oczarowujący swą muzyką nawet stworzenia morskie. [przypis edytorski]
Arion — mityczny poeta grecki, uratowany w czasie podróży morskiej przez delfiny oczarowane jego śpiewem. [przypis edytorski]
Ariost (1474–1533) — właśc. Ariosto, Ludovico, włoski poeta, satyryk i komediopisarz, autor poematu Orland szalony. [przypis edytorski]
Ariosto, Lodovico (1474–1533) — poeta, satyryk i komediopisarz wł., autor eposu rycerskiego Orland szalony, opisującego przygody Orlanda, paladyna króla Franków, Karola. Dzieło to wywarło szeroki wpływ na literaturę europejską, zainspirowało także licznych malarzy i muzyków. [przypis edytorski]
Ariosto, Lodovico (1474–1533) — poeta włoskiego renesansu, autor eposu rycerskiego Orland szalony, a także satyr i komedii wierszem i prozą. [przypis edytorski]
Ariosto, Lodovico (1474–1533) — włoski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiego Orland szalony, dzieła, które przez wieleset lat wywierało szeroki wpływ na literaturę europejską. [przypis edytorski]
Ariosto, Lodovico (1474–1533) — włoski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiego Orland szalony, najdłuższego eposu europejskiego, w którym główny temat przeplata się z wieloma dygresjami i wątkami pobocznymi. [przypis edytorski]
Ariosto, Lodovico (1474–1533) — włoski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiego Orland szalony. [przypis edytorski]
Ariosto, Ludovico (1474–1533) — poeta włoski, autor poematu Orland szalony. [przypis edytorski]
Ariosto, Ludovico Giovanni (1474–1533) — poeta włoski, autor pisanego oktawą poematu epickiego Orland szalony. [przypis edytorski]
Ariosto, Ludovico Giovanni (1474–1533) — włoski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiego Orland szalony, dzieła, które przez wieleset lat wywierało szeroki wpływ na literaturę europejską. [przypis edytorski]
Ariosto, Ludovico Giovanni (1474–1533) — włoski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiego Orland szalony. [przypis edytorski]
Ariost — właśc. Ariosto, Ludovico (1474–1533) ceniony poeta włoski, autor poematu Orland szalony. [przypis edytorski]
Ariost — właśc. Ludovico Giovanni Ariosto (1474–1533) poeta, satyryk i komediopisarz wł., autor eposu rycerskiego Orland szalony, dzieła, które przez wieleset lat wywierało szeroki wpływ na literaturę europejską. [przypis edytorski]
Ariost — własc. Ariosto, Ludovico Giovanni (1474–1533), włoski poeta renesansowy, autor poematu rycerskiego Orland szalony. [przypis edytorski]
ariostyczny — przymiotnik od nazwiska włoskiego poety renesansowego Lodovico Ariosto (1474–1533), autora poematu rycerskiego Orland szalony, opisującego przygody Orlanda, paladyna króla Franków, Karola. Dzieło Ariosta jest najdłuższym eposem europejskim, w którym główny temat przeplata się z wieloma dygresjami i wątkami pobocznymi; splecione w nim zostały ze sobą wątki z mitologii greckiej, rzymskiej, religijności chrześcijańskiej, średniowiecznych baśni i historii Europy oraz dzieje rodów włoskich; w utworze nie brakuje też wyraziście zarysowanych kobiecych bohaterek, jak mądra czarownica Melissa, waleczna rycerka Bradamanta czy postacie olbrzymek; polskie tłumaczenie eposu dokonane przez Piotra Kochanowskiego zostało wstrzymane zakazem biskupim na 180 lat i ukazało się dopiero w 1799 r. [przypis edytorski]
Ariowie — dawny indoirański odłam ludów indoeuropejskich. [przypis edytorski]
Ariowie (z sanskr. arya: szlachetny) — odłam ludów indoeuropejskich, który w III i II tysiącleciu p.n.e. przemieścił się do Iranu i płn. części Płw. Indyjskiego. W XIX w. uważano, że Ariami nazywali sami siebie przodkowie wszystkich Indoeuropejczyków i często utożsamiano te dwa terminy; tu: Aryjczycy w znaczeniu rasowym. [przypis edytorski]
Aristeas (VII w. p.n.e.) — półlegendarny gr. poeta i cudotwórca; historię śmierci i ponownego zjawienia się żywego Aristeasa przytacza Herodot (Dzieje IV, 13–16). [przypis edytorski]
Aristius Fuscus, Marcus — przyjaciel Horacego. [przypis edytorski]
Ariusz (ok. 256–336) — duchowny i teolog z Aleksandrii, który stwierdzał, że Chrystus jako Syn Boży nie był równy Bogu, lecz mimo boskości niższy w hierarchii bytów. Wystąpienie Ariusza na długi czas silnie spolaryzowało chrześcijaństwo. [przypis edytorski]
ariwista (z fr.) — z fr. parweniusz, karierowicz. [przypis edytorski]
arkada — element architektoniczny składający się z dwóch podpór (filarów, kolumn) połączonych od góry łukiem. [przypis edytorski]
arkada — element arch. składający się z 2 podpór (filarów, kolumn) połaczonych od góry łukiem. [przypis edytorski]
arkada — łuk opierający się na dwóch kolumnach. [przypis edytorski]
arkada — łuk (w architekturze). [przypis edytorski]
arkada — łuk wsparty na dwóch kolumnach. [przypis edytorski]
arka (daw.) — skrzynia. [przypis edytorski]
Arkadia — górzysta kraina w centrum Półwyspu Peloponeskiego. [przypis edytorski]
Arkadia — górzysta, pozbawiona dostępu do morza kraina grecka na Płw. Peloponeskim, w której głównym zajęciem ludności było pasterstwo; w późniejszych wiekach przedstawiana przez poetów jako kraina szczęśliwości. [przypis edytorski]
Arkadia — kraina hist. w środkowej części Płw. Peloponeskiego. [przypis edytorski]
Arkadiusz — imię męskie pochodzenia greckiego (od Arkadios: Arkadyjczyk, pochodzący z krainy Arkadii); nosił je m.in. cesarz wschodniorzymski z IV w. oraz kilku staroż. świętych chrześcijańskich z IV–V w. [przypis edytorski]
Arkadiusz (ok. 377–408) — cesarz wschodniorzymski (od 395); syn Teodozjusza I Wielkiego, razem z bratem Honoriuszem podzielił cesarstwo na część zachodnią i wschodnią. [przypis edytorski]
Arkadowie — mieszkańcy Arkadii, krainy hist. w środkowej części Płw. Peloponeskiego; porozdzielał, tak jak Spartanie Arkadów: w roku 385 p.n.e. Spartanie w odwecie za antyspartańską postawę oblegli Mantineę, jedno z głównych miast Arkadii, zburzyli jej mury, po czym przesiedlili mieszkańców do kilku odrębnych wsi, z których pierwotnie powstało to miasto. [przypis edytorski]
Arkadowie (…) w górach gród (…) stawili: Pallanteum od Pallasa dziada — arkadyjski król Ewander miał przybyć nad dolny Tyber i na wzgórzu, zwanym później palatyńskim, założyć miasto Pallanteum, na cześć protoplasty Arkadyjczyków, Pallanta. [przypis edytorski]
arkadyjski — mający cechy sentymentalnej Arkadii, pasterskiej krainy beztroskiej szczęśliwości. [przypis edytorski]
arkadyjski pasterz — bohaterowie romansów sentymentalnych; platoniczni kochankowie. [przypis edytorski]
Arka (hebr. Aron ha-kodesz: święta arka) — ozdobna szafa ołtarzowa w synagodze, służąca do przechowywania zwojów Tory. [przypis edytorski]
Arka (hebr. Aron ha-kodesz: święta arka) — tu: ozdobna szafa ołtarzowa w synagodze, służąca do przechowywania zwojów Tory. [przypis edytorski]
Arka — mowa o Arce Przymierza, legendarnej skrzyni, w której w czasach biblijnych Żydzi mieli przechowywać obiekty kultu. [przypis edytorski]
arkana a. arkany — detale wiadome tylko znawcom przedmiotu. [przypis edytorski]
arka na Synaju — Arka Przymierza, skrzynia, w której Izraelici przechowywali tablice z przykazaniami; Synaj to półwysep i góra w Azji Zachodniej, dziś na terytorium Egiptu, miejsce, gdzie Bóg miał objawić się Mojżeszowi i przekazać mu Dekalog. [przypis edytorski]
arkana (z łac. arcanum) — tajemnice, sekrety. [przypis edytorski]
arkana (z łac.) — sekrety, tajemnice. [przypis edytorski]
arkana (z łac.) — tajemnice, wiedza tajemna. [przypis edytorski]
arkan — bicz, sznur, używany przez Tatarów do walki; lasso. [przypis edytorski]
arkan — długi sztywny sznur, służący do chwytania uciekającej zwierzyny lub ludzi. [przypis edytorski]
arkan — lasso. [przypis edytorski]
arkan — mocny sznur, więzy. [przypis edytorski]
arka Noego (rel.) — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arka Noego (rel.) — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arka Noego — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta po parze z każdego gatunku. [przypis edytorski]
arka Noego — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arkan — sznur, lina. [przypis edytorski]
arkan — sznur zakończony pętlą, przypominający lasso. [przypis edytorski]
arkan — sznur zakończony pętlą, służący do chwytania zwierząt, podobny do lassa. [przypis edytorski]
arkan — sznur zakończony pętlą, służący do chwytania zwierząt. [przypis edytorski]
arkan — sznur z petlą na końcu, podobny do lassa. [przypis edytorski]
arkan (tatarskie: argan) — sznur (używany do ujarzmiania dzikich koni). [przypis edytorski]
arkan (tatarskie: argan) — sznur z pętlą na końcu używany do ujarzmiania dzikich koni; lasso. [przypis edytorski]
arkan — tu: sznur. [przypis edytorski]
arkanum (z łac. arcanum) — sekret, tajemnica. [przypis edytorski]
arkanum (z łac.) — sekret, tajemnica. [przypis edytorski]
arkan — wschodni odpowiednik lassa. [przypis edytorski]
Arka Przymierza (Aron Hakodesz) — skrzynia, w której przechowywano tablice dziesięciu przykazań otrzymane na górze Synaj podczas wędrówki do ziemi obiecanej; późn. szafa ołtarzowa we wschodniej ścianie bożnicy, gdzie przechowywane są zwoje Tory. [przypis edytorski]
Arka Przymierza — obita złotem skrzynia, która stanowiła najważniejszy przedmiot w kulcie religijnym staroż. Izraelitów; przechowywano w niej kamienne tablice z przykazaniami, otrzymane przez Mojżesza na górze Synaj. [przypis edytorski]
Arka Przymierza — tu: szafa ołtarzowa, Aron Hakodesz, we wschodniej ścianie bóżnicy, gdzie przechowywane są zwoje Tory. [przypis edytorski]
arka (rel.) — według Biblii statek, na którym Noe wraz z rodziną został uratowany przez Boga z potopu; na pokładzie arki znalazły się także zwierzęta wszystkich gatunków. [przypis edytorski]
arkebuz — daw. broń palna, gładkolufowa, z zamkiem lontowym, używana w XV–XVII w., np. przez hiszpańskich konkwistadorów. [przypis edytorski]
arkebuz — dawna ręczna długa broń palna, używana od XV do pocz. XVII w.; wyparta przez muszkiet, który początkowo był jej cięższą wersją. [przypis edytorski]
arkebuz — dawna ręczna długa broń palna, używana od XV do pocz. XVII w.; wyparta przez muszkiet. [przypis edytorski]
arkebuz — ręczna broń palna używana w XV–XVIII w., następca samopału a poprzednik muszkietu. [przypis edytorski]
Arkejsjada ród — Arkejsjos był dziadkiem Odyseusza. [przypis edytorski]
Arkejsjos — syn Zeusa i ziemianki Euryodii, ojciec Leartesa i dziadek Odyseusza. [przypis edytorski]
Arkona — główny gród obronny zachodniosłowiańskich Ranów; ośrodek kultu słowiańskiego boga Świętowita; po zniszczeniu w 1125 Radogoszczy Arkona stała się najważniejszym miejscem kultu religijnego Słowian nadbałtyckich. [przypis edytorski]
Arktos — Wielka Niedźwiedzica. [przypis edytorski]
ark — tu: łuk (jako element architektoniczny). [przypis edytorski]
ark — tu: łuk. [przypis edytorski]
Arktur — najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza, czwarta co do jasności na nocnym niebie. [przypis edytorski]
Arktur — najjaśniejsza gwiazda w gwiazdozbiorze Wolarza. [przypis edytorski]
Arktur — najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Wolarza (Bootesa); w starożytności przypisywano jej wielki wpływ na pogodę. [przypis edytorski]
Arktyk a. Ocean Arktyczny — najmniejszy, najpłytszy i prawdopodobnie najmłodszy ocean na Ziemi, oblewający biegun północny w Arktyce. [przypis edytorski]
arkuariusz (z łac. arcuarius) — łucznik, strzelec. [przypis edytorski]
Arkuszerka (gw.) — akuszerka, kobieta odbierająca porody. Nazywana często babką, cieszyła się w społeczności wiejskiej wielkim uznaniem ze względu na nadzwyczajne umiejętności. [przypis edytorski]
