Przypisy

dygnitarz (łac. dignitas: godność) — osoba piastująca wysoki urząd. [przypis redakcyjny]

dygresja — zboczenie, odejście od tematu. [przypis redakcyjny]

dyjamentowe goździe — stalowe gwoździe. [przypis redakcyjny]

dyjasek (daw.) — diabeł. [przypis redakcyjny]

dyktam (daw.) — ziele lecznicze. [przypis redakcyjny]

dyktam — ziele lecznicze. [przypis redakcyjny]

dyktam — ziele na Krecie, jad z ran dobywające. [przypis redakcyjny]

dyktator — tutaj: pierwszy uczeń w klasie. [przypis redakcyjny]

dyktator — w starożytnym Rzymie republikańskim nadzwyczajny urzędnik obdarzony pełnią władzy, mianowany na przeciąg 6 miesięcy w razie wielkiego niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

Dyktea — zmyślone przez Ariosta miasto na Krecie; była tylko góra Dikte. [przypis redakcyjny]

Dyktejskie miasta — kreteńskie; dyktejskie od góry Dikte na Krecie. [przypis redakcyjny]

dykteria — krótkie opowiadanie żartobliwe. [przypis redakcyjny]

dyktować — tu: dychtować, zaopatrywać. [przypis redakcyjny]

dyktownie (daw.) — dychtownie, szczelnie. [przypis redakcyjny]

dylacja (starop., z łac.) — przewłoka. [przypis redakcyjny]

dylekta (z łac.) — miłośnica. [przypis redakcyjny]

dyliżans — powóz pocztowy. [przypis redakcyjny]

Dymidecki — pułkownik królewski, zabity później pod Kamieńcem przez Turków, którzy głowę jego z triumfem nosili. [przypis redakcyjny]

dymokur — małe ognisko, mocno dymiące, dla odpędzania owadów. [przypis redakcyjny]

dyngus (z niem.) — śmigus, oblewanie wodą w poniedziałek wielkanocny. [przypis redakcyjny]

Dyonizyus, mistrz z króla — Dionizjusz Młodszy, tyran syrakuzański, pozbawiony władzy, miał być „mistrzem”, tj. nauczycielem w Koryncie. [przypis redakcyjny]

dyplomata — odznaczenia na piśmie, nadania przywileju, dawne akty urzędowe. [przypis redakcyjny]

dyplomatycznie — oględnie, ostrożnie. [przypis redakcyjny]

dyplom — tu: dokument stwierdzający pochodzenie szlacheckie. [przypis redakcyjny]

dyplom — w pierwodruku: dyplomata. [przypis redakcyjny]

dypsas (daw.) — wąż jadowity. [przypis redakcyjny]

dyptam — zw. też krzewem Mojżesza; krzewiasta bylina kwitnąca liliowo, kwiaty zebrane w groniasty kwiatostan na szczycie łodygi; liście po potarciu wydają silną cytrynową lub cynamonową woń, olejki eteryczne mają działanie drażniące (powodują poparzenia skóry i alergie), a przy wysokiej temperaturze powietrza może dojść do ich samozapłonu. [przypis redakcyjny]

dysarmować (z łac.) — rozbroić. [przypis redakcyjny]

dyscyplina — karność. [przypis redakcyjny]

dyscypułom — uczniom. [przypis redakcyjny]

dyscypułowie (starop., z łac.) — uczniowie. [przypis redakcyjny]

dyscypuł (starop.) — uczeń. [przypis redakcyjny]

dysgresja — wtręt. [przypis redakcyjny]

dyshonor — ujma na honorze. [przypis redakcyjny]

dyshonor — zniewaga, obelga. [przypis redakcyjny]

dyskrecją — oględność, wzgląd. [przypis redakcyjny]

dyskrecja — tu: łaska, ludzkość. [przypis redakcyjny]

dyskrecja — tu: łaska. [przypis redakcyjny]

dyskwizycja (łac.) — dochodzenie, spór. [przypis redakcyjny]

dysocjacja (z łac.) — rozstanie. [przypis redakcyjny]

dyspensatów — lżejszej reguły. [przypis redakcyjny]

dyspensi a. dyspensaci — zwolnieni od pewnych przepisów. [przypis redakcyjny]

dyspensować się — uwalniać się. [przypis redakcyjny]

dyspepsja (z gr. dys: zły, peptein: trawienie) — pot. niestrawność. [przypis redakcyjny]

dysponent — zastępca kierownika w zakładzie handlowym. [przypis redakcyjny]

dysponować — gotować na śmierć. [przypis redakcyjny]

dysponował sentencją — stanowił o wyroku. [przypis redakcyjny]

dyspozycją — [B. lp r.ż.] ustrój, przeznaczenie. [przypis redakcyjny]

dyspozycja — tu: gotowość, ochota. [przypis redakcyjny]

dyspozytor — tu: rozkazodawca. [przypis redakcyjny]

dysputować — podawać w wątpliwość, kwestyjonować. [przypis redakcyjny]

Dysputować się — prowadzić dysputę, kłócić się. [przypis redakcyjny]

dysputy — międzyzakonne, po kościołach odprawiane. [przypis redakcyjny]

dysputy — tu: żartobliwe nawiązanie do instytucji uczonych dysput w kwestiach teologicznych (prowadzonych zwłaszcza w zakonach), żywych jeszcze w tradycji XVIII wieku. [przypis redakcyjny]

dystancja — odległość. [przypis redakcyjny]

dystancji — odległości. [przypis redakcyjny]

dystrakcja — roztargnienie. [przypis redakcyjny]

dystrakcja (z łac.) — rozerwanie, niepokój. [przypis redakcyjny]

dystrybucja — tu: dawna nazwa sklepu z wyrobami tytoniowymi. [przypis redakcyjny]

dystrybucja (z łac.) — rozdział dóbr, rozprowadzenie. [przypis redakcyjny]

dystrybucji — rozdawnictwa. [przypis redakcyjny]

dystylator — tu: fabrykant wódek (dziś: destylator). [przypis redakcyjny]

dystylowali — odkraplali, wypacali. [przypis redakcyjny]

dystylują — przepędzają w alembikach. [przypis redakcyjny]

dystyngwowany — wyróżniający się, poważny, dostojny. [przypis redakcyjny]

dystyngwowany — wyróżniający się, uchodzący za coś lepszego. [przypis redakcyjny]

dystynkcją — wyróżnienie, elegancję. [przypis redakcyjny]

dystynkcji — rozróżniania, znaczenia. [przypis redakcyjny]

dystynkcji — rozróżnienia. [przypis redakcyjny]

dystynktoria — odznaki. [przypis redakcyjny]

dysydenci — innowiercy. [przypis redakcyjny]

dysydent — innowierca. [przypis redakcyjny]

dysymulowała — udawała, ukrywała. [przypis redakcyjny]

dysymulowana — cierpiana, znoszona. [przypis redakcyjny]

dysymulowane — ukrywane. [przypis redakcyjny]

dyszkant — głos chłopięcy. [przypis redakcyjny]

dywana — dziś popr. forma D. lp: dywanu. [przypis redakcyjny]

dywan — rada sułtańska. [przypis redakcyjny]

dywan — tu nie, jak poprzednio, rada, lecz sofa. [przypis redakcyjny]

dywan (tur.) — rada państwa. [przypis redakcyjny]

dywan (tur.) — rada. [przypis redakcyjny]

dywan — wyraz perski: zgromadzenie, rada państwa. [przypis redakcyjny]

dywan (z tur.) — senat, rada państwa. [przypis redakcyjny]

dywdyk a. tyftyk — bogate przykrycie na konia. [przypis redakcyjny]

dywdyk — bogate przykrycie na konie. [przypis redakcyjny]

dywidenda — zysk. [przypis redakcyjny]

dywinować — przeznaczać. [przypis redakcyjny]

dywizja — wielki oddział wojska różnej broni. [przypis redakcyjny]

dywizyja hetmańska — dywizja Sapiehy. [przypis redakcyjny]

dyzarmować — rozbroić. [przypis redakcyjny]

dyzgusty (lm) — psoty, obelgi. [przypis redakcyjny]

dyzgust (z wł.) — nieprzyjemność, przykre uchybienie. [przypis redakcyjny]

džamija — Mesdžid arba džami — yra tai paprasti mečetai, mahometonų bažnyčios. Jų kampuose iš lauko esti laibučiai, dangun išbėgą kuoreliai, vadinami minaretais bei menarais. Šituos pusiau liemenį perjuosia galerija vardu šurfe, iš kurios muezzinai, t. y. garsintojai, kviečia žmones melstis. Tas iš galerijos giedamasis šauksmas vadinasi izan. Penkis kartus per dieną paskirtomis valandomis girdėti izanas nuo visų minaretų, o grynas-skardus muezzinų balsas maloniai skamba muzulmonų miestų padangėje, ypač jog ten, nebvažinėjant ratais, rami viešpatauja tyluma. (I. Senkowski. Collectanea T, II p. 66). [przypis redakcyjny]

dźbłem — zamiast: źdźbłem. Wyd. Libery i Sawrymowicza tłumaczy tę formę wymową poety. [przypis redakcyjny]

dźwirze (stpol.) — drzwi. [przypis redakcyjny]

dżdża (starop.; D. lp od: deżdż) — deszczu. [przypis redakcyjny]

Dżennaty (arab. dżennet: ogród obsadzony drzewami) — raj, do którego wchodzą tylko prawowierni mahometanie. [przypis redakcyjny]

dżereń — antylopa. [przypis redakcyjny]

dżokej (z ang.) — zawodowy jeździec biorący udział w wyścigach konnych. Fakt, że Hrabia tak nazywał swoich służących, potwierdza jedynie, jak bardzo hołdował angielskiej modzie. [przypis redakcyjny]

dżuma — o wybuchu epidemii dżumy w okolicach Astrachania (miasto u ujścia Wołgi) przyniósł pierwszą wiadomość »Kurier Warszawski« z 7 stycznia 1879 r. [przypis redakcyjny]