Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 439 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 124327 przypisów.
siódma klasa — mowa o siódmej, przedostatniej klasie gimnazjalnej ówczesnego systemu szkolnego; po czwartej klasie powszechnej szkoły podstawowej uczennice i uczniowie mogli zdać odpowiedni egzamin wstępny i kontynuować naukę w 8-klasowym gimnazjum męskim lub żeńskim, kończącym się egzaminem maturalnym. [przypis edytorski]
siódme poty — mówi się, że osoba, która się bardzo trudzi, ale też denerwuje lub boi, wylewa siódme poty albo występują na nią siódme poty. Siódemka jest uznawana za liczbę magiczną. Używa się też jej w bajkach, mówimy „za siedmioma górami, za siedmioma lasami”, siedmiu też było krasnoludków w bajce o Królewnie Śnieżce. [przypis edytorski]
siódmy tryjon — z łac. septem triones, mowa o siedmiu gwiazdach gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy, przenośnie zaś — o krajach północnych. [przypis edytorski]
sióstr bledszych — mowa o słabiej świecących gwiazdach. [przypis edytorski]
Si oblitus fuero tui, Jerusalem […] adhaereat lingua mea faucibus meis (łac.) — Jeżeli zapomnę o tobie, Jeruzalem, niech mi język przyschnie do podniebienia (Ps 136, 5–6, w tłumaczeniu Wulgaty). [przypis edytorski]
siodłaty (daw.) — o ptaku, mającym ciemniejsze upierzenie na skrzydłach albo na grzbiecie. [przypis edytorski]
siodłaty — ptak o upierzeniu niejednolitym, innym na skrzydłach a innym na grzbiecie. [przypis edytorski]
siodłaty — ptak o upierzeniu niejednolitym, innym na skrzydłach, a innym na grzbiecie. [przypis edytorski]
siodłowy (daw.) — koń lewy w parze koni w zaprzęgu. [przypis edytorski]
sioła szerocéj pustują — szerzej (tj. na coraz większym obszarze) pustoszeją wsi. [przypis edytorski]
sioło (daw., gw.) — wieś. [przypis edytorski]
sioło (daw.) — osada wiejska. [przypis edytorski]
sioło (daw.) — osiedle wiejskie. [przypis edytorski]
sioło (daw.) — wieś, osada. [przypis edytorski]
François-René de Chateaubriand, Przygody ostatniego z Abenserażów
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
sioło (daw.) — wieś, osada. [przypis edytorski]
sioło (daw.) — wieś. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
sioło (daw.) — wieś; siołóm — dziś popr. forma C. lm: siołom. [przypis edytorski]
sioło — wieś. [przypis edytorski]
si omnes consentiunt, ego non dissentio (łac.) — skoro wszyscy się zgadzają, ja się nie sprzeciwiam. [przypis edytorski]
Si omnes consentuint ego non dissentio. — (lat.) Wenn alle zustimmen, schließe ich mich nicht aus. [przypis edytorski]
siondnij (gw.) — siądź. [przypis edytorski]
Sion — dziś popr. pisownia: Syjon. [przypis edytorski]
sionka a. sień — pomieszczenie prowadzące do wnętrza domu. [przypis edytorski]
sionka (daw.) — sień. [przypis edytorski]
sionka — mała sień. [przypis edytorski]
sionka — pomieszczenie prowadzące do wnętrza domu. [przypis edytorski]
sionka — wąskie przejście między pomieszczeniami, korytarz. [przypis edytorski]
siostra Marta — bohaterka dramatu Cyrano de Bergerac, autorstwa Edmonda Rostanda (1868–1918). [przypis edytorski]
siostra — tu: zakonnica. [przypis edytorski]
siostrę Nebajota — «Jako że [to brat] wydał ją za mąż po śmierci Iszmaela, określana jest wedle imienia [brata a nie ojca]», zob. Raszi do 36:3. [przypis edytorski]
siostry Brontë — angielskie pisarki i poetki: Charlotte (1816–1855), autorka m.in. Dziwnych losów Jane Eyre, Emily (1818–1848), autorka m.in. Wichrowych wzgórz, oraz Anne (1820–1849). [przypis edytorski]
siostry Lubatowicz — ros. działaczki ruchu narodników, skazane w tzw. procesie 50 na zesłanie: Olga Spirydowna Lubatowicz (1854–1917), która po ucieczce i powrocie do kraju wstąpiła do Narodnej Woli, oraz jej siostra Wiera Spirydowna Lubatowicz (1855–1907). [przypis edytorski]
siostrzan (daw.) — dziś: siostrzeniec. [przypis edytorski]
siostrzan (daw.) — siostrzeniec. [przypis edytorski]
siostrzan — siostrzeniec. [przypis edytorski]
siostrzeńcem ojca jej — Jakub wyjaśnił, że jest bliskim krewnym jej ojca, a midrasz dodaje, że powiedział jej: «jeśli [Laban] zamierza mnie oszukać, to ja jestem mu bratem [równie biegłym] w oszukiwaniu, a jeśli on jest człowiekiem zacnym, to ja jestem synem Riwki, jego zacnej siostry», zob. Raszi do 29:12. [przypis edytorski]
siostrzeński — dziś popr. siostrzany. [przypis edytorski]
siostrzenica Mordechaja — Estera była córką stryja Mordechaja (Est 2,7). [przypis edytorski]
siostrzeniec — młody Droselmajer, jako syn kuzyna, jest faktycznie nie siostrzeńcem, a bratankiem zegarmistrza. [przypis edytorski]
siostrzyca Feba — Diana, boska łowczyni, siostra Apolla (Febusa). [przypis edytorski]
siostrzyny — siostrzany. [przypis edytorski]
Siout (kopt.) — Asjut (staroż. Siut, gr. Lykopolis), miasto w środkowym Egipcie, na lewym brzegu Nilu, w połowie drogi między Kairem a Asuanem; w 1902 w pobliżu Asjut zbudowano zaporę na Nilu w celu nawadniania terenów. [przypis edytorski]
sipaj (hist. wojsk.) — żołnierz indyjski w armii brytyjskiej w Indiach; w 1857 nierespektowanie przez Brytyjczyków kultury i religii miejscowych żołnierzy doprowadziło do buntu dwóch pułków sipajów, który przeistoczył się w wielkie powstanie na północy Indii (zwane powstaniem sipajów, gdyż wzięło w nim udział ok. 70 tysięcy żołnierzy hinduskich). Jednym ze skutków powstania sipajów było przejęcie przez rząd brytyjski bezpośredniej władzy kolonialnej nad Indiami, sprawowanej uprzednio w imieniu Korony, ale niezależnie od rządu przez Brytyjską Kompanię Wschodnioindyjską, korporację zrzeszającą angielskich inwestorów. [przypis edytorski]
Sipylus — a mountain often mentioned in Greek mythology, presently Mount Spil in Turkey. [przypis edytorski]
sir (ang.) — panie (zwrot grzecznościowy używany w stosunku do szlachciców i osób przełożonych). [przypis edytorski]
sir (ang.) — pan. [przypis edytorski]
sir (ang.) — przydomek osób należących do szlachty ang. [przypis edytorski]
siratukas (lenk.) — našlaitis, našlaitėlis. [przypis edytorski]
Sir Blockson — w oryginale ang.: Sir Willoughby Blockson; w wydaniu źródłowym: Bloeckson. [przypis edytorski]
Sirbon — antyczna nazwa słonowodnego jeziora przy wybrzeżu M. Śródziemnego między deltą Nilu a Palestyną; ob. jezioro Bardawil, w płn.-wsch. Egipcie. [przypis edytorski]
sirca (starop.) — tu: serca. [przypis edytorski]
sirce (starop.) — serce. [przypis edytorski]
sire de la Crosade — bliżej nieznany Francuz, który wg napisu nagrobnego w gdańskim kościele św. Brygidy dzielnie walczył z Moskalami i Szwedami i zmarł w r. 1662 mając 66 lat. [przypis edytorski]
sire (fr.) — Najjaśniejszy Panie, Wasza Królewska Mość. [przypis edytorski]
sire (fr.) — panie. [przypis edytorski]
sirih (mal.) — pieprz żuwny, główny składnik betelu; betel. [przypis edytorski]
Sirius (…) lub Niedźwiadek — Syriusz to najjaśniejsza gwiazda w konstelacji Wielkiego Psa; Niedźwiadek: daw. pol. nazwa gwiazdozbioru Skorpiona. [przypis edytorski]
Sir John Falstaff — ta postać pojawiła się u Shakespeare'a wcześniej w obydwu częściach sztuki Henryk IV. [przypis edytorski]
Sirmond, Antoine (1591–1643) — francuski jezuita, bratanek znanego uczonego o. Jacques'a Sirmond. [przypis edytorski]
sirocco — gorący, suchy wiatr pojawiający się w krajach basenu Morza Śródziemnego. [przypis edytorski]
sirocco — suchy i gorący wiatr południowy lub południowo-wschodni wiejący na ziemie włoskie znad wybrzeży afrykańskich. [przypis edytorski]
sirocco — w klimacie śródziemnomorskim: wiatr południowy, wiejący od wybrzeży Afryki ku Płw. Apenińskiemu. [przypis edytorski]
sirocco (wł.) — suchy i gorący wiatr południowy lub południowo-wschodni wiejący na ziemie włoskie znad wybrzeży afrykańskich. [przypis edytorski]
sirokko — a. sirocco, suchy i gorący wiatr, pojawiający się w basenie Morza Śródziemnego. [przypis edytorski]
siromacha (daw., ukr.) — wilk. [przypis edytorski]
siromacha (z daw. ukr.) — wilk. [przypis edytorski]
Sirop de groseilles (fr.) — syrop porzeczkowy. [przypis edytorski]
Sir Robert Brakenbery, komendant Towru — w oryg. Sir Robert Brackenbury, lieutenant of the Tower. [przypis edytorski]
sir Robert Peel (1788–1850) — premier Wielkiej Brytanii w latach 1834–1835 oraz 1841–1846. [przypis edytorski]
Sir Roger de Coverley — nazwa szkockiego tańca ludowego (znanego także jako The Haymakers), którego wczesna wersja została opublikowana już w 1695 roku w zbiorze nut tańców The Dancing Master; nazwa odnosi się prawdopodobnie do lisa („Pana Rogera z Jamowic”), a choreografia tańca nawiązuje do polowania na lisa, który chowa się do jamy i z niej ucieka. [przypis edytorski]
Sir Ryszard Ratklif — w oryg. Sir Richard Ratcliffe. [przypis edytorski]
Sir Samuel Romilly (1757–1818) — prawnik i polityk angielski, przeciwnik niewolnictwa. [przypis edytorski]
sirszeń (starop.) — szerszeń. [przypis edytorski]
Sir Tomasz Wogan — w oryg. Sir Thomas Vaughan. [przypis edytorski]
Sir Walter Scott (1771–1832) — ogromnie popularny w XIX w. powieściopisarz, twórca stylu powieści historycznej, w której fakty wymieszane były z legendami, ludowymi wierzeniami i wątkami fabularnymi. [przypis edytorski]
Sir Wiliam Ketsby — w oryg. Sir William Catesby. [przypis edytorski]
Sir W. Thomson doszedł do wniosku, że stwardnienie skorupy ziemskiej… — Thomson przeprowadził swoje obliczenia w 1862 na podstawie teorii przewodnictwa cieplnego; po odkryciu promieniotwórczości i jej wpływu na ciepłotę Ziemi czas od utworzenia się planety do powstania najstarszych skał oszacowano na 4,5–4,0 mld lat temu. [przypis edytorski]
Si, senhor (port.) — tak, proszę pana. [przypis edytorski]
Si, senor, si (hiszp.) — Tak, proszę pana, tak. [przypis edytorski]
Sisera — przywódca wojskowy kraju Chasor, zawiadujący potężną armią, walczący przeciwko Izraelitom. [przypis edytorski]
si, signora (wł.) — tak, pani. [przypis edytorski]
si, signore — tak, proszę pana. [przypis edytorski]
Si, signore, un letto matrimoniale (wł.) — Tak, proszę pana, łóżko małżeńskie. [przypis edytorski]
Si, Signore (wł.) — Tak, proszę pana. [przypis edytorski]
si signor (wł.) — tak, panie. [przypis edytorski]
Si, siñor, popr.: Si, señor (hiszp.) — Tak, proszę pana. [przypis edytorski]
Si, si. Una Americana del norte (hiszp.) — Tak, tak. Amerykanka z północy. [przypis edytorski]
Sismondi, Jean de (1773–1842) — szwajcarski historyk i ekonomista piszący po francusku, zaliczany do przedstawicieli francuskiego nurtu ekonomii klasycznej. [przypis edytorski]
Si, sono catolico (wł.) — Tak, jestem katolikiem. [przypis edytorski]
sisto activitatem (łac.) — wstrzymuję czynność (sejmu). Formuła zrywania sejmu na mocy liberum veto. [przypis edytorski]
sistra — instrument muz., rodzaj grzechotki. [przypis edytorski]
sistrum — rodzaj metalowej grzechotki; (niem. Sistrum) także główki kwiatowe ostropestu, które były używane do skrobania i wykańczania tkanin, a roślinę tę uprawiano specjalnie do celów przemysłowych. [przypis edytorski]
sistrum — starożytny instrument egipski. [przypis edytorski]
sistrum (wym. s-istrum; łac., lm: sistra) — starożytny egipski instrument muzyczny, rodzaj metalowej grzechotki, używany przede wszystkim w kulcie Izydy. [przypis edytorski]
Sitalka — tracka pieśń wojenna, związana z imieniem Sitalkasa (V p.n.e.), króla plemienia trackiego Odrysów (por. Tukidydes, Wojna peloponeska II 29). [przypis edytorski]
sit fas aut nefas (łac.) — niech to będzie godziwe lub niegodziwe. [przypis edytorski]
sitio (łac.) — pragnę; jestem spragniony. [przypis edytorski]
sito — tu: sitowie. [przypis edytorski]
Sitra Achra (hebr.) — dosł. druga strona, a oznacza siły zła. [przypis edytorski]
Sit tibi crinolina levis! — por. łac. Sit tibi terra levis (niech ci ziemia lekką będzie). [przypis edytorski]
