Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7347 przypisów.
butwieć — rozkładać się pod wpływem wilgoci i powietrza. [przypis redakcyjny]
butwieć — rozkładać się wskutek oddziaływania powietrza i wilgoci. [przypis edytorski]
butwieć — rozpadać się pod wpływem wilgoci. [przypis edytorski]
buty kordebanowe — wykonane z miękkiej koziej skóry. [przypis edytorski]
buty palone — buty z błyszczącymi cholewami, ze skóry przyczernianej nad ogniem. [przypis edytorski]
buty sadłem wysmarował — czyli tłuszczem zwierzęcym w celu nadania im odpowiedniego połysku. [przypis edytorski]
Buw did (ukr.) — był dziad. [przypis edytorski]
Buw, pane! (ukr.) — Byłem, panie! [przypis edytorski]
buza — wódka z kwaśnego mleka kobylego. [przypis autorski]
buzdygan — buława. [przypis edytorski]
buzdygan — buława. [przypis redakcyjny]
buzdygan — laska, buława. [przypis redakcyjny]
buzdygan — rodzaj buławy wojskowej. [przypis redakcyjny]
buzdygan (tur. bozdogan: pałka) — dawna wschodnia broń obuchowa, podobna do buławy. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — broń obuchowa pochodzenia wsch., pałka, maczuga; w Polsce w XVI–XVIII w. oznaka władzy wojskowej. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — dawna wschodnia broń obuchowa, podobna do buławy. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — rodzaj broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — rodzaj broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis edytorski]
buzdygan (z tur.) — rodzaj broni, ozdobna pałka; w XVII w. symbol władzy oficera. [przypis redakcyjny]
buzdygan (z tur.) — rodzaj buławy. [przypis redakcyjny]
buzines ist buzines (zniekszt. ang. business is business) — interes to interes. [przypis edytorski]
Buzi — w Biblii człowiek o tym imieniu zostaje wspomniany jako ojciec kapłana Ezechiela (Ez 1,3); nie jest tożsamy z postacią występującą w midraszu.. [przypis edytorski]
BUZ, s. 23–24. [przypis autorski]
BUZ, s. 25. [przypis autorski]
Buzułuk — miasto w Rosji w obwodzie orenburskim, położone nad rzeką Samarą. W latach 1941–1942 formowała się tu tzw. Armia Andersa, ponieważ na mocy układu Sikorski-Majski w Buzułuku stacjonował sztab Armii Polskiej na Wschodzie. Ze wszystkich zakątków Związku Radzieckiego przybywali tu obywatele polscy chcący wstąpić do wojska. [przypis edytorski]
Buzyrys (mit. gr.) — legendarny król Egiptu, syn Posejdona, składający obcokrajowców w ofierze. [przypis edytorski]
B. Varmer, Limitations on Peforming Rights, „Copyright Law Revision Studies” no. 16, October 1958, http://www.copyright.gov/history/studies/study16.pdf (dostęp 26.04.2014), s. 85. [przypis autorski]
B. Varmer, Limitations on Peforming Rights…, s. 82. [przypis autorski]
by beł nie on (starop.) — gdyby nie on. [przypis edytorski]
Byblos — Βύβλος, w klinach: gu-ub-la-ai, gu-ub-li (Gebal); dzisiejsze Dżebeil. [przypis tłumacza]
Byblos — miasto w Libanie na wybrzeżu M. Śródziemnego. [przypis edytorski]
by była (…) się (…) nie odkryła (starop. konstrukcja) — konstrukcja daw. czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą od pozostałych czynności i stanów zapisanych w czasie przeszłym prostym; znaczenie: gdyby się nie odkryła wcześniej (uprzednio, kiedyś itp.). [przypis edytorski]
By była w Aryminie pod ten czas mieszkała, / Gdy Gallia zwycięzcę Cesarza witała, / Który rzeczkę przeszedszy (…) — rzeczka Rubikon niedaleko Ariminum stanowiła za czasów Cezara granicę między Italią a Galią; kto ją przekroczył z wojskiem, stawał się nieprzyjacielem ojczyzny. Cezar długo się namyślał, wreszcie ze słowami: „Kości rzucone” przeszedł Rubikon i rozpoczął wojnę domową. [przypis redakcyjny]
by były naprawdę dotkliwe i by w nich była paląca gorzkość; nie tak jak było z owym Gallionem — Junius Gallio, senator rzymski, przez cesarza Tyberiusza usunięty z senatu i skazany na wygnanie z Italii. [przypis edytorski]
być à la page (fr.) — być na bieżąco, orientować się. [przypis edytorski]
Być albo nie być to wielkie pytanie — wyrażenie to jest bodaj najbardziej znaną frazą z utworu Hamlet Williama Shakespeare'a. Rozpoczyna ważny monolog tytułowego bohatera, który musi wybrać pomiędzy postawą czynną, odkrywając prawdę o śmierci jego ojca i mszcząc się za przelaną krew rodzica, a postawą bierną wobec świata i kolei losu. Wyrażenie to znalazło trwałe miejsce w kulturze i potocznej świadomości, stając się inspiracją dla wielu autorów (np. Wisławy Szymborskiej). Bardziej znana wersja tłumaczenia brzmi: „Być albo nie być — oto jest pytanie”. [przypis edytorski]
być bez zmysłów — być nieprzytomnym. [przypis edytorski]
być — by ci. [przypis redakcyjny]
być ćmionym — tu: pozostawać w ciemnościach, zaciemnieniu. [przypis edytorski]
być czym (daw.) — wykonywać zawód, pełnić funkcję itp.; czym byłeś: czym się zajmowałeś. [przypis edytorski]
Być czy nie być — Szekspira Hamlet, monolog. [przypis tłumacza]
być do kroju — przypaść do upodobania. [przypis redakcyjny]
Być (…) ibsenistą należy tu obecnie wraz z nietzscheanizmem do niezbędnych rynsztunków każdego ducha „wolnego” (…) dziesiąte cudo świata — J. W. [L. Krzywicki], Nowy utwór Ibsena, „Prawda” 1893, nr 1, s. 5. Ten „nowy utwór” to Budowniczy Solness. Nie wywołał on w czasopismach polskich szerszego odgłosu; oprócz artykułu Krzywickiego można wskazać jedynie: W. Bugiel, „Budowniczy Solness”, „Myśl” 1893, nr 11–12. Cytowany wywód Krzywickiego wykazuje zastanawiające podobieństwo do analizy związków między stanowiskiem ideowym Ibsena a charakterem społecznym Norwegii, jaką w liście do P. Ernsta, datowanym 5 VI 1890, przeprowadził F. Engels (K. Marks i F. Engels, O literaturze i sztuce. Wybór tekstów, Warszawa 1958, s. 20–21): „Chłop norweski nie zaznał nigdy poddaństwa, i to, podobnie jak w Kastylii, kształtuje zupełnie inaczej tło ogólnego rozwoju. Norweski drobnomieszczanin jest synem wolnego chłopa i reprezentuje w tych warunkach męski typ w przeciwieństwie do zdegenerowanego niemieckiego mieszczucha. Tak samo norweska drobnomieszczanka stoi o całe niebo wyżej od żony niemieckiego drobnomieszczanina. I cokolwiek można by powiedzieć o błędach np. dramatów Ibsena, to przecież odzwierciedlają one świat wprawdzie drobnego i średniego mieszczaństwa, ale jakże odmienny od niemieckiego, świat, w którym ludzie mają jeszcze charakter i inicjatywę i działają samodzielnie, jakkolwiek postępowanie ich może się niekiedy obcemu obserwatorowi wydawać dosyć dziwne”. Wydaje się zupełnie niemożliwe, ażeby piszący w r. 1893 o Ibsenie Krzywicki mógł znać ten list, ale nie jest wykluczone, że w związku z prawdopodobną u niego lekturą polemiki literackiej ([por.] K. Marks i F. Engels, O literaturze i sztuce. Wybór tekstów, Warszawa 1958, s. 239–240), której jednym z ogniw był ów list Engelsa, jakieś echa cytowanej interpretacji doszły uszu młodego socjologa polskiego. Osoby Paula Ernsta Krzywicki w swoich Wspomnieniach nie wymienia. [przypis autorski]
być jako celem — być punktem, w który się strzela. [przypis redakcyjny]
być (…) kaziła — skrócone od: by ci kaziła. [przypis edytorski]
być kołatanym — być miotanym, rzucanym. [przypis edytorski]
być komu krzyw — być na kogoś zagniewanym. [przypis edytorski]
być komuś powolnym — być posłusznym wobec kogoś; postępować zgodnie z czyjąś wolą. [przypis edytorski]
być krzywym na kogoś — gniewać się na kogoś, być komuś nieprzychylnym. [przypis edytorski]
Być miłowanym znaczy spalać się. Miłować to: świecić niewyczerpanym olejem. Być miłowanym znaczy przemijać, miłować znaczy trwać — w rękopisie zapisane na marginesie. [przypis edytorski]
Być może, iż właśnie pewna mierność, pewne ograniczenie są warunkiem produkcji, że konieczny jest pewien aliaż, a czyste złoto niezdatne jest do użytku… — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Szatan (rzeźba Vigelanda, za którą prokuratura krakowska skonfiskowała numer „Życia”). [przypis edytorski]
być na wolej (starop.) — na wolności; być wolnym; tu: pozostawać bez zobowiązań. [przypis edytorski]
być na ziemi i służyć gdzieś u jakiegoś biedaka — Odyseja XI 489. [przypis edytorski]
być nie od czegoś — nie mieć nic przeciwko czemuś. [przypis edytorski]
być nie od czegoś — skłaniać się ku czemuś; przychylać się do czegoś. [przypis edytorski]
być niepodobnym do czego (daw.) — być niemożliwym. [przypis edytorski]
Być niewidzialnym jest stanem zwykłym jego [Homera] bogów — Lessing przypomina, że także bogowie niechcący być widziani przez drugich bogów zakrywali się obłokiem. [przypis redakcyjny]
być o coś krzywym (daw.) — mieć o coś żal. [przypis edytorski]
być odniesiono (starop.) — uchodzić. [przypis redakcyjny]
być pilen (starop.) — pilnować. [przypis redakcyjny]
być pod kondemnatą (łac.) — mieć wyrok. [przypis edytorski]
być pod pantoflem — wykazywać całkowitą uległość. [przypis edytorski]
być (…) ponad tłum, który go wyśmiewa; sam sobie w domu poklasku nie szczędzi, jak by powiedział Horacy — por. Horacy, Satyry I 1. [przypis edytorski]
być — poprawnie: jako. [przypis edytorski]
być powolnym (daw.) — być posłusznym czemu a. komu. [przypis edytorski]
być powolnym — tu: dawać sobą kierować. [przypis edytorski]
Być prawdomównym, powiadał Pindar (…) — Klemens Aleksandryjski, Stromata, VI, 10. [przypis tłumacza]
być prawu powolnym (daw.) — być posłusznym prawu. [przypis edytorski]
być przy nadziei (przen.) — być w ciąży, spodziewać się dziecka. [przypis edytorski]
Być przytomnym samemu, a tam się cienie miotają — Odyseja X 495, o wieszczku Terezjaszu, któremu władczyni zmarłych Persefona jako jedynemu pozostawiła rozum, świadomość po śmierci. [przypis edytorski]
być pysznym „ptaszkiem” — w oryginale ang. lark, co oznacza skowronka lub psikusa. Celem zachowania gry słowa, w przekładzie użyłem pokrewnego wyrażenia, wziętego z gwary ulicznej (puścić komuś ptaka, tyle co: splatać figla). [przypis tłumacza]
Być skazanym na to (…) zawsze rozbolały nerw wszelkiej miłości — W. Berent, Pisma, III, s. 109 (Próchno). [przypis autorski]
być tchórzem (…) jak kot w przysłowiu — nawiązanie do powiedzenia o kocie, który chciałby zjeść rybę, ale boi się zamoczyć. [przypis edytorski]
być tej otuchy (starop.) — mieć taką nadzieję. [przypis edytorski]
być tu i tam razem — być naraz tu i tam. [przypis edytorski]
być (…) ty a ty — mówić komuś na ty; być z kimś w bliskich stosunkach (za pan brat). [przypis edytorski]
być uchodźcą w obcym mieście — prawdopodobnie wiersz powstał w getcie warszawskim, czyli wydzielonej i szczelnie zamkniętej części Warszawy, do której przymusowo zesłano osoby pochodzenia żydowskiego z innych części Warszawy, a następnie z terenów Generalnej Guberni i innych okupowanych przez III Rzeszę ziem. Warszawskie getto zostało utworzone w październiku 1940. Było największym gettem z czasów drugiej wojny światowej, więziono w nim ok. 460 tys. osób. Z tej liczby ok. 92 tys. zmarło w ciągu dwóch pierwszych lat z powodu głodu i związanych z nim chorób. W akcji tzw. wielkiej likwidacji getta latem 1942 ponad 254 tys. osób deportowano bydlęcymi wagonami — rzekomo do pracy, a jak się z czasem okazało do obozu zagłady w Treblince, gdzie zostali zamordowani. W styczniu 1943 wybuchło pierwsze, mniejsze, powstanie w getcie warszawskim. Drugie rozpoczęto 19 kwietnia, trwało do 16 maja 1943, pochłonęło ok. 13 tys. ofiar. Ponad 50 tys. pozostałych przy życiu deportowano do obozów zagłady w Treblince i na Majdanku. Powstanie w getcie warszawskim było jednym z licznych przykładów zbrojnego oporu stawianego przez Żydówki i Żydów nazistowskim okupantom. [przypis edytorski]
być wciąż zwilżony rosą i szczypać trawę z ziemi… — Daniel V [tj. biblijna Księga Daniela (Dn 5, 21; por. Dn 4, 28–30), o królu Nabuchodonozorze, który za karę za swoją pychę został zdetronizowany i wygnany spośród ludzi, przez siedem lat żył wśród zwierząt i żywił się trawą jak wół; red. WL]. [przypis autorski]
być (…) w czas (starop.) — tu: śpieszyć z pomocą; być pomocnym. [przypis edytorski]
być wdzięczna sługi (starop.) — być wdzięczna za sługę. [przypis redakcyjny]
być w obowiązku u kogoś — być u kogoś na służbie. [przypis edytorski]
być w obyczaju (daw.) — tu: mieć zwyczaj. [przypis edytorski]
być wodzonym — być prowadzonym na wodzy, na smyczy. [przypis edytorski]
[być] — w pierwodruku nie dobito. [przypis redakcyjny]
być w pretensjach — chcieć się podobać, zabiegać o to, czasem przesadnie. [przypis edytorski]
byćże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy być (może), czyż być (może). [przypis edytorski]
byćże — konstrukcja z partykułą -że nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy być (może), czyż być (może). [przypis edytorski]
byćże — konstrukcja z partykułą -że o funkcji wzmacniającej i pytającej; inaczej: czy być. [przypis edytorski]
byćże (…), mamże — konstrukcje z partykułą -że, wzmacniającą i nadającą znaczenie pytania retorycznego: czy być, czy mam. [przypis edytorski]
byćże to może — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy być to może. [przypis edytorski]
być za elektem — być żoną biskupa elekta. [przypis edytorski]
być za kimś (daw.) — o kobiecie: być czyjąś żoną. [przypis edytorski]
być za pasem (daw., pot.) — zbliżać się. [przypis edytorski]
być za poczmistrzem (daw.) — być żoną poczmistrza. [przypis edytorski]
być z kimś po słowie (daw.) — być z kimś zaręczonym; być czyimś narzeczonym a. narzeczoną. [przypis edytorski]
być z Tobą, Wojewodo, w Ο Campów Elis — [chodzi o] Rond-point, pl. na Polach Elizejskich w Paryżu. [przypis redakcyjny]
być zupełnie obcym wszelkiemu współczuciu lub móc wytracić cały rodzaj ludzki — okrucieństwo jest jeno obolałą sympatią. Władza dlatego jest, po miłości, największym szczęściem, że zdaje się nam, iż jesteśmy w stanie nakazać sympatię. [przypis autorski]
Bych był Ezechielem, ogoliwszy głowę i brodę, włosybych na trzy części rozdzielił (…) „Jedni z was poginiecie głodem, drudzy mieczem, a trzeci się po świecie rozproszycie” — Ez 5, 1–2 i 12, z opuszczeniami. [przypis edytorski]
Bych był Izajaszem, chodziłbych boso i na poły nagi — zob. Iz 20, 2. [przypis edytorski]
Bych był Jeremiaszem, wziąłbych pęta na nogi i okowy, i łańcuch na szyję — zob. Jr 27, 2. [przypis edytorski]
