Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geografia, geograficzny | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | polski | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3509 przypisów.
Idumea — Ἰδουμαία, Ἰδουμαῖοι, nazwa dawniejsza Edom, Edomici; Edom (czerwony) przydomek Ezawa (Rdz 25, 25), w klinach: udumu, udumi. [przypis tłumacza]
Idumejczycy — hellenistyczna nazwa ludu Edomitów, mieszkającego na płd. od M. Martwego, podbitego ok. 125 p.n.e. przez króla Judei Jana Hyrkana I; tu jako określenie mającej idumejskie pochodzenie dynastii herodiańskiej, założonej przez Heroda Wielkiego, który przy wsparciu Rzymian objął tron Judei, odsuwając od władzy dynastię machabejską. [przypis edytorski]
idumejskie ogiery — konie czystej krwi arabskiej. [przypis edytorski]
I dusza rozjaśniona — staje się rozjaśniona. [przypis redakcyjny]
Idy — 13 lub 15 dzień miesiąca w starożytnym rzymskim kalendarzu. [przypis edytorski]
Idy — góra Ida pod Troją, gdzie rosły buki, z których zbudowano łódź Parysa. [przypis redakcyjny]
idylla — beztroskie i pogodne życie. [przypis edytorski]
idylla — beztroskie i pogodne życie; tu: wymysł. [przypis edytorski]
idylla — sielanka. [przypis edytorski]
„Idylle” Gessnera — ukazujące proste i szczęśliwe życie pasterzy i pasterek, wydane w 1756 i 1772 przez szwajcarskiego pisarza Salomona Gessnera (1730–1788); zyskały dużą popularność, były tłumaczone na wiele języków. [przypis edytorski]
idylliczny — pogodny, spokojny, upływający w atmosferze szczęścia. [przypis edytorski]
idylliczny — sielankowy, beztroski. [przypis edytorski]
idyllik — autor idylli, sielanki. [przypis edytorski]
Idy marca — w staroż. kalendarzu Idy to dzień przypadający w środku miesiąca; Idy marcowe stanowiły święto na cześć boga wojny, Marsa. [przypis edytorski]
idy (z ukr.) — idź. [przypis edytorski]
Idź, bo ci łeb rozbiję! (vae capiti tuo) — irytuje się, bo sądzi, że pasożyt pomawia go w ogóle o chodzenie w stroju niewieścim, a nie wie przecież o koncepcie tamtego Menechmusa. [przypis tłumacza]
Idźcie przeklęci (…) i aniołom jego — fragment Ewangelii Mateusza, w tłum. z Biblii Tysiąclecia: „Idźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom!” (Mt 25:41). [przypis edytorski]
Idźcie w pokoju potomkowie innych narodów — Szmaja i Awtalion byli prozelitami. [przypis tłumacza]
idźcież — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]
idźcież (starop. forma) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: idźcie już, idźcie koniecznie itp. [przypis edytorski]
Idź, idź dokąd poszli tamci, w grób usypany w powietrzu — jednoczesne nawiązanie do Przesłania pana Cogito Zbigniewa Herberta i Fugi śmierci Paula Celana. [przypis edytorski]
Idź i zmów modlitwę (Abi intro et comprecare) — w takich wypadkach modlono się do bogów, by spełniając sen, byli łaskawi. [przypis tłumacza]
Idź precz (…) lizać słupy Megaklesa — tj. do pałacu wuja, któremu z tych wielkich bogactw i z tego państwa — został się pałac z pięknymi kolumnami — ale jeść tam nie ma co, chyba musisz lizać owe stylowe słupy. [przypis tłumacza]
Idź sam do niego, Przeklęty Ogonie — Przezwisko jednego z szatanów, jak poprzednio Ostroszpony, a później Sowizrzał. [przypis redakcyjny]
idźwa (gw. forma) — idźmy. [przypis edytorski]
Idź w pokoju: wiara twoja zbawiła ciebie — Łk 7,49 (słowa Jezusa do grzesznicy, która oblewała łzami jego stopy i wycierała je własnymi włosami). [przypis edytorski]
idźże (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: idź koniecznie. [przypis edytorski]
idźże, (…) skrobże — przykłady daw. konstrukcji z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
idze (gw.) — idźże (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że w wymowie gwarowej). [przypis edytorski]
idze (gw.) — idźże (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, wymowa gw.: -ze). [przypis edytorski]
idzi (białorus.) — idź. [przypis edytorski]
idziecież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy idziecie. [przypis edytorski]
idzie dalej — przez tzw. wielkie bulwary: des Capucines, des Italiens, Montmartre, Poissonniere, Bonne Nouvelle, Saint Denis, największe i najbardziej ożywione ulice Paryża. [przypis redakcyjny]
idzie do Polski — te szczegóły zaczerpnął Żeromski prawdopodobnie z opowiadań swego przyjaciela, uczestnika ruchu rewolucyjnego, Mariana Abrramowicza (1871–1925), któremu poświęcił również odrębne wspomnienie w „Przeglądzie Warszawskim” (1925). [przypis redakcyjny]
idzie jak z kamienia — ciężko idzie; z trudem przychodzi. [przypis edytorski]
I dzieli się… jak ową siedmią ryb Chrystusa ucznie — nawiązanie do opisanego w Biblii cudu rozmnożenia pięciu bochenków chleba i dwóch ryb przez Jezusa tak, że najadły się wielkie tłumy i jeszcze zebrano dwanaście koszy ułomków (J 6,1–15; Mt 14,13-21); ucznie — dziś popr. forma M. lm: uczniowie. [przypis edytorski]
idziem — dziś: idziemy; daw. skrócona forma czasownika tu często stosowana dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
idzie na dźwięk twej trąby krzykliwy (starop.) — szyk przestawny; inaczej: idzie na krzykliwy dźwięk twej trąby. [przypis edytorski]
idzie na poważnego — raczej: idzie na poważnie. [przypis edytorski]
idzie na ustęp — ustępuje, cofa się. [przypis redakcyjny]
Idzie o dobre rozróżnienie odnośnych praw obywateli i zwierzchnika — uważny czytelniku, nie śpiesz się z oskarżeniem mnie tutaj o sprzeczność. Nie mogłem jej uniknąć w terminach z powodu ubóstwa języka; lecz poczekaj. [przypis autorski]
idzie o płatne (starop.) — [chodzi] o wielką rzecz. [przypis redakcyjny]
idzie* (starop.) — rośnie. [przypis redakcyjny]
Idzie żołnierz borem, lasem — utwór znany też jako Pieśń o żołnierzu tułaczu. Istnieje kilka wersji tej pieśni, tekst jej opiera się na motywach różnych staro- i średniopolskich pieśni o losie żołnierza (por. np. Pieśń o kole rycerskim z 1584 r.) i był przetwarzany przez wielu anonimowych autorów. [przypis edytorski]
I dziki byk do jarzma przyucza się z czasem — cytat z Tragedii hiszpańskiej (akt II, scena 1) Thomasa Kyda (1558–1594), jednej z najpopularniejszych sztuk epoki elżbietańskiej. [przypis edytorski]
Idzi (łac. Aegidus, fr. Gilles) — żył w VI w.; chrześcijański święty, założyciel klasztoru w płd. Francji u ujścia Rodanu, gdzie powstała później miejscowość St. Gilles en Provance. W XII w. kult Idziego był szeroko rozpowszechniony, a znajdujące się w St. Gilles relikwie świętego stanowiły cel pielgrzymek. [przypis edytorski]
Ierusch-Halaim — zbliżony do ortografii niemieckiej zapis hebrajskiej formy nazwy miasta Jerozolimy: יְרוּשָׁלַיִם, czyt. [Jeruszalajm]. [przypis edytorski]
Ieśli na rozdział w Taiawencie… — głośna ówczesna książka kucharska. [przypis tłumacza]
ieździeć — dziś popr.: jeździć. [przypis edytorski]
ieżeli (daw.) — tu: czy. [przypis edytorski]
ieżeli los pomyślny sprowadzi go nazad do oyczyzny, iakżem nieszczęśliwy! iż odłączony od niego, tracę na zawsze nadzieię powrotu — dziś popr. wykrzyknik rozdzielający zdania składowe powinien być zastąpiony przecinkiem; tu: zostawiono daw. zapis oddający stan emocjonalny. [przypis edytorski]
Ifigenia bladolica wyjdzie nad rzeki brzeg — na brzeg rzeki w krainie zmarłych. [przypis redakcyjny]
Ifigenia, Fedra, Andromacha, Atalia — tragedie Racine'a oparte na motywach klasycznych i biblijnych, mistrzowsko przedstawiające kobiecą psychikę. [przypis edytorski]
Ifigenia — Ifigenia w Aulidzie i Ifigenia w Taurydzie, tragedie Eurypidesa, na ich podstawie powstały także inne sztuki teatralne i opery. [przypis edytorski]
Ifigenia (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmnestry, z której złożono ofiarę za pomyślność wyprawy przeciwko Troi. [przypis edytorski]
Ifigenia (mit. gr.) — w mitologii greckiej córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Elektry, Chrysotemis i Orestesa. W Aulidzie ojciec złożył ją w ofierze Artemidzie, by przebłagać gniew bogini. [przypis edytorski]
Ifigenia przez Orestesa rozpoznana została wskutek wysłania listu… — zob. Eurypides, Ifigenia w Taurydzie 747–821. [Ifigenia, siostra Orestesa, miała zostać przez własnego ojca złożona na ofiarę Artemidzie, lecz w ostatnim momencie bogini uratowała ją od śmierci na ołtarzu, zastąpiła ją łanią i przeniosła do dalekiej Taurydy. Od ponad 10 lat żyje jako kapłanka Artemidy z dala od ojczyzny. Służba świątynna chwyta dwójkę cudzoziemców i przyprowadza do niej, by zgodnie ze swoim zwyczajem w akcie zemsty za dawną krzywdę złożyła ich na ofiarę. Jak się okazuje, nieznajomi pochodzą z jej rodzinnego miasta, więc Ifigenia chce uwolnić jednego z nich i przekazać za jego pośrednictwem list do brata. Treść pisma, odczytana przez nią na głos, na wypadek, gdyby posłaniec utracił list, ujawnia jej tożsamość. W odpowiedzi Orestes, ujawniając się jej, jako dowód swojej tożsamości przytacza zdarzenia z młodości w rodzinnym domu; red. WL] [przypis tłumacza]
Ifigenia w Aulidzie — opera Christopha Willibalda Glucka, o libretcie inspirowanym tragedią Eurypidesa w V w. p.n.e. [przypis edytorski]
Ifigenia w Aulidzie, w niczym bowiem niepodobna jest jako błagająca występującej później — Eurypides, Ifigenia w Aulidzie 1213 i nast., 1368 i nast. A przykładem charakteru… — Arystoteles nie przytoczył przykładu na charakter niewiernie oddany. [przypis tłumacza]
Ifigenia w Aulis — Ifigenia w Aulidzie, klasyczna tragedia grecka autorstwa Eurypidesa (ok. 480–406 p.n.e.), jednego z najwybitniejszych dramaturgów starożytnych. [przypis edytorski]
Ifigenia w Taurydzie — dramat Johanna Wolfganga Goethego z 1787. [przypis edytorski]
Ifigenia w Taurydzie — opera Christopha Willibalda Glucka. [przypis edytorski]
Ifigienia (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, ofiarowana przez ojca, by zapewnić powodzenie wyprawy przeciw Troi. [przypis edytorski]
Ifikrates — wybitny generał ateński; obejmuje dowództwo w wojnie korynckiej, a ustępuje ze służby w wojnie z sprzymierzeńcami, oskarżony o zdradę. [przypis tłumacza]
Ifimedeja — żona Aloneusa, matka synów Posejdona (Aloadów) Otosa i Efialtesa, olbrzymów zbuntowanych przeciw bogom olimpijskim. [przypis edytorski]
Ifinger a. Punta Ivigna — szczyt w Sarntaler Alpen w północnych Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga, w Południowym Tyrolu. [przypis edytorski]
Ifis — zakochał się w Anaxarete, pięknej dziewicy cypryjskiej, która jednak wzgardziła jego miłością; z rozpaczy Ifis powiesił się przed jej domem. [przypis redakcyjny]
Ifitos — podarował łuk Odyseuszowi, co opisuje pieśń XXI. [przypis edytorski]
Ifityjon — sprzymierzeniec Trojan, dowodził Majonami. [przypis edytorski]
Iflak — Eflak; turecka nazwa Wołoszczyzny, historycznej krainy w płd. Rumunii. [przypis edytorski]
if you please (ang.) — jeśli państwo sobie życzą; jeśli wolicie. [przypis edytorski]
I.G. a. IG Farben — Interessen-Gemeinschaft Farbenindustrie Aktiengesellschaft, koncern chemiczny, założony w 1904 r., w 1926 r. zatrudniający 150 tys. pracowników. [przypis edytorski]
Iganie — wieś pod Siedlcami; w czasie powstania listopadowego gen. Prądzyński stoczył tu bitwę z korpusem gen. Rosena. [przypis redakcyjny]
I gdyby krzemień był spadł i uderzył /W dekę… co skrami pryskając odskoczy — opis działania XVIII-wiecznej broni palnej. [przypis edytorski]
I gdyby matce czynów i godzin, Wieczności, Wyrwał się z rąk bezwładnych wąż — obok tysiącznych znaczeń symbolicznych wąż zwinięty w pierścień, w którym ogon styka się z paszczą, był godłem wieczności. [przypis tłumacza]
I gdy (…) kija? — Nieomylnym instynktem kobiecym Celimena umie sprowadzić sprzeczkę na teren, na którym rola Alcesta z konieczności staje się komiczną. Jakoż Alcest nie uniknie pułapki, jak nie uniknął jej poprzednio z Filintem: tyrada jego tuż potem jest z rzędu tych, które nieodzownie ośmieszają mężczyznę w oczach kobiety. Alcest sam czuje to może, mimo to brnie coraz więcej tym podrażniony. [przypis tłumacza]
I gdy patrząca Czujność — por. w. 1453 oraz w. 1457; widocznie było jakieś pogotowie wojenne, którego Miecznik był wodzem. [przypis redakcyjny]
Igelström, Osip Andriejewicz (1737–1817) — rosyjski generał i dyplomata pochodzenia szwedzkiego, naczelny wojsk rosyjskich w Polsce w czasie powstania kościuszkowskiego 1794. [przypis edytorski]
Igelström, Osip Andriejewicz (1737–1817) — rosyjski generał i dyplomata pochodzenia szwedzkiego; od 1792 wódz naczelny armii rosyjskiej stacjonującej w Polsce i Litwie, od 1793 poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny w Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]
Igitur a Riphat filio Gomeri… — więc Sarmaci pochodzą od Rifata, syna Gomera. Nazwa zaś Weneci po hebrajsku oznacza wędrowców, których Grecy nazywają Nomadami, to jest tych, którzy wciąż szukają nowych pastwisk i nowych miejsc, Sarmata jednak oznacza władcę wysokości, to jest władcę wysokich krain. [przypis edytorski]
Igłę, wrzeciono, niewieście zabawy gardząc — dziś z N.: igłą, wrzecionem, niewieścimi zabawami gardząc. [przypis edytorski]
Iglau (niem.) — niemiecka nazwa miasta Igława, na pograniczu Czech i Moraw. [przypis edytorski]
Ignac, właśc. Juda Szmerlowicz — członek żydowskiego ruchu oporu; zginął w czasie wojny. [przypis edytorski]
Ignacy Berski (1871–1939) — właśc. Behr; aktor, śpiewak. [przypis edytorski]
Ignacy Daszyński, Ignacy Paderewski, Wincenty Witos, Władysław Sikorski — kolejni premierzy II Rzeczypospolitej w latach 1918–1926. [przypis edytorski]
Ignacy Fik przeciwny był wszelkim w ogóle schematom periodyzacyjnym i na sprawę pokolenia także zapatrywał się sceptycznie — [por.] I. Fik, Linia podziału w literaturze, „Pion” 1938, nr 51–52. [przypis autorski]
Ignacy Krasicki herbu Rogala (1735–1801) — poeta i powieściopisarz, najwybitniejszy pisarz polskiego oświecenia (nazywany „księciem poetów polskich”); biskup warmiński, arcybiskup gnieźnieński. [przypis edytorski]
Ignacy Paderewski (1860–1941) — znakomity pianista i kompozytor, zarazem polityk i działacz społeczny. Premier i minister spraw zagranicznych, w roku 1919 delegat polski na konferencję wersalską. [przypis redakcyjny]
ignava ratio (łac.: ospalstwo rozumu) — tak nazwali starożytni dialektycy zdradnik [sofizmat] w ten sposób brzmiący: Jeżeli los przeznaczył ci, że z tej choroby wyzdrowiejesz, to tak się stanie, czy wezwiesz lekarza czy też nie. Cyceron powiada, że ten sposób wnioskowania stąd ma swą nazwę, że jeżeli się za nim pójdzie, to nie będzie już zgoła zastosowania rozumu w życiu. To jest powodem, że sofistyczne dowodzenie czystego rozumu tą samą nazwą oznaczam. [przypis autorski]
Ignavum fucos pecus (…) a praesepibus arcent — trzymają z dala od ula gnuśne trutnie. [przypis edytorski]
Ignaz!… Herr Jesas… Ignaz!… Wo bist du so lange gewesen, lieber Ignaz?… (niem.) — Ignacy!… Panie Jezu… Ignacy! Gdzie byłeś tak długo, drogi Ignacy?… [przypis redakcyjny]
igne et ferro (łac.) — ogniem i żelazem. [przypis redakcyjny]
Igneus (…) origo — Vergilius, Aeneida, VI, 730. [przypis tłumacza]
ignis (łac.) — ogień, pożar. [przypis edytorski]
ignorabimus (łac.) — 1 os. lm cz.przysz., nie będziemy wiedzieli, tu w znaczeniu: nie uda nam się dowiedzieć. [przypis edytorski]
ignorabimus (łac.) — nie będziemy wiedzieli. [przypis edytorski]
Ignorance is the source of Passion… (ang.) — Niewiedza jest źródłem Męki, która obraca koło tego śmiertelnego istnienia. [przypis edytorski]
ignorancja — nieświadomość, niewiedza. [przypis redakcyjny]
ignorancja — niewiedza. [przypis edytorski]
ignorantia — (łac.) — niewiedza. [przypis edytorski]
