Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5211 przypisów.
Lucjan Rydel (1870–1918) — poeta i dramaturg, działacz kulturalny, tłumacz, autor m.in. baśni scenicznej Zaczarowane koło (1900). [przypis edytorski]
Lucjusz Akcjusz (170 p.n.e.–ok. 85 p.n.e.) — poeta i dramatopisarz rzymski, tworzący głównie tragedie. [przypis edytorski]
Lucjusz a. Lucjusz Tyberiusz — postać literacka z legend arturiańskich: zachodniorzymski namiestnik lub cesarz, który zażądał hołdu od króla Artura i został przez niego pokonany. [przypis edytorski]
Lucjusz Aruncjusz (…) — u Tacyta: Tacyt, Roczniki, VI, 48. [przypis tłumacza]
Lucjusz Kwinktus Cincinnatus (V w. p.n.e.) — konsul rzymski w r. 460, wybrany dyktatorem na czas wojny z plemieniem Ekwów; wg legendy nominacja zastała go orzącego ziemię, a po zwycięskiej wojnie powrócił do pracy na roli. [przypis edytorski]
Lucjusz Sergiusz Katylina (109–62 p.n.e.) — rzymski polityk, awanturnik, przywódca spisku. [przypis edytorski]
luctam (łac.) — walkę. [przypis redakcyjny]
luctus ingens (łac.) — ogromny smutek. [przypis redakcyjny]
luctus (łac.) — żałoba. [przypis edytorski]
Lucus a non lucendo (łac.) — las od [tego że] nie lśni (przykład fałszywej etymologii). [przypis edytorski]
lucus a non lucendo (łac., przen.) — dosł. gaj nieświecący, wyrażenie oparte na grze słów lucus: gaj, luceo: świecić; przen. coś sprzecznego, absurdalnego. [przypis edytorski]
lucus (łac.) — las. [przypis edytorski]
Lucyfer — dosł. niosący światło, chodzi o planetę Wenus, gwiazdę poranną. [przypis edytorski]
lucyferowy — od imienia Lucyfer (z łac. lucifer: niosący światło), w demonologii chrześcijańskiej nadanego przywódcy zbuntowanych przeciw Bogu aniołów, który za karę został strącony w otchłań. [przypis edytorski]
Lucylius — Ennius Lucilius, satyryk rzymski w VII wieku. [przypis tłumacza]
Lucylla — matka Marka Aureliusza. [przypis tłumacza]
Lucylla Werusa… potem Lucylla… — należy dorozumieć się: Lucylla widziała śmierć Werusa, potem zmarła i Lucylla, itd. [przypis tłumacza]
Lucy Maud Montgomery — w wydaniu źródłowym z 1930 roku jako tłumacz został podany Andrzej Magórski. Pod tym pseudonim swoje dzieła publikował Marceli Tarnowski. [przypis edytorski]
Lucyna — żona króla syryjskiego Norandyna. [przypis redakcyjny]
Lucyper a. Lucyfer — diabeł, jeden z upadłych aniołów. [przypis edytorski]
Lucyper a. Lucyfer (rel.) — Szatan. [przypis edytorski]
Lucyper (…) Dawniej jadał na śniadanie szkolarzy. Ale (niestety) (…) od kilku lat dołączyli do swoich nauk świętą Biblię — Szczegół ten jest ze strony Rabelais'go wielkim zuchwalstwem, bowiem czytanie Biblii, które przedstawia jako ratunek ze szponów diabła, było równoznaczne z protestantyzmem. [przypis tłumacza]
Lucyper — inaczej: Lucyfer. [przypis edytorski]
Lucyper, zniekszt. Lucyfer (rel., łac. luciferos: niosący światło) — w demonologii chrześcijańskiej imię przywódcy zbuntowanych przeciw Bogu aniołów, który za karę został strącony w otchłań. [przypis edytorski]
lucziola — gatunek świetlika. [przypis edytorski]
lud argiwski — mieszkańcy Argos. Ponieważ Argiwowie byli najważniejszą grupą wojowników walczących w wojsku greckim przeciw Troi, ich nazwa w odniesieniu do tych czasów często oznaczała ogół Greków. [przypis edytorski]
lud boży (…) stał po prawicy, a ten po lewicy — Dobrych od złych oddzielać, według słów św. Mateusza w rozdz. 25 zawarował sobie na Sądzie Ostatecznym sam Chrystus. [przypis redakcyjny]
Lud dał żołnierzom prawo czynienia, w obecności paru towarzyszy broni, rozporządzeń, które byliby uczynili wobec ludu. — Ten testament nie był spisany: był bez formalności, sine libra et tabulis, jak mówi Cycero (de Orat., I). Ten testament, nazywany in procintu, różny był od owego innego, nazywanego wojskowym, który był wprowadzony jedynie postanowieniami cesarzy, leg. I, ff. de militari testamento: był to jeden z ich sposobów pozyskiwania żołnierzy. [przypis redakcyjny]
lud Dauna — Rutulowie, zwani tak od ojca Turna, Daunusa, lub od starego Dauna, założyciela państwa w Apulii. [przypis edytorski]
lud doprowadzając do religijnego szału, na pustynię wiedli, że niby to Bóg przez cudowne znaki zapowiedział im zbawienie — nastrój ten, panujący wśród ludności, maluje doskonale Mt 24, 5: „Albowiem wiele ich przyjdzie w imię moje… i wiele ich zwiodą”. [przypis tłumacza]
ludem natłoczone — Tacyt pisze: „Mamy z podania, że na sześćkroć sto tysięcy dusz obojej płci i różnego wieku było w oblężeniu” (Dzieje V, 13). [przypis tłumacza]
Ludendorff, Erich (1865–1937) — czołowy dowódca niemiecki podczas I wojny światowej. W książce Der Totale Krieg (Wojna totalna) twierdził, że „polityka to sposób prowadzenia wojny”, a naród i społeczeństwo powinny być całkowicie podporządkowane potrzebom armii. [przypis edytorski]
Ludendorff, Erich (1865–1937) — niemiecki generał i polityk, czołowy dowódca w czasie I wojny światowej, po wojnie związany z Hitlerem (był uczestnikiem puczu monachijskiego w 1923); autor książki Der Totale Krieg (Wojna totalna, 1935). [przypis edytorski]
Ludendorff, Erich (1865–1937) — niemiecki generał. [przypis edytorski]
Ludendorff, Erich (1865–1937) — wojskowy niemiecki, czołowy dowódca w czasie I wojny światowej. [przypis edytorski]
Ludendorff, Erich (1865–1937) — wojskowy niemiecki, obok Paula von Hindenburga czołowy dowódca w czasie I wojny światowej; brał udział w zwycięskich bitwach z Rosjanami pod Tannenbergiem i nad Jeziorami Mazurskimi; uczestniczył w przygotowaniu „Aktu 5 listopada” (1916; zawierał on ogólnikową obietnicę utworzenia Królestwa Polskiego) oraz w rokowaniach pokojowych z Rosją w Brześciu (1918); przygotował plan ofensywy na froncie zachodnim, której kres położyła klęska nad Marną (w tzw. drugiej bitwie nad Marną, 15 lipca – 5 sierpnia 1918). [przypis edytorski]
Ludendorff, Foch — czołowi dowódcy okresu I wojny światowej: niemiecki gen. Erich Ludendorff (1865–1937) oraz francuski gen. Ferdinand Foch (1851–1929). [przypis edytorski]
Lude, spasajtes (z ukr.) — ludzie, ratujcie się. [przypis redakcyjny]
lud gdy wychodził (…) tracąc (…) gród Jerozolimy — Podczas oblężenia i zburzenia Jerozolimy przez Tytusa. [przypis redakcyjny]
Lud go nazwał zamkiem czarta — Czertomelik. [przypis autorski]
Ludka — Edwardowa Kaplińska. [przypis redakcyjny]
Ludkowie właśc. Lutyci — Wieleci stojący na czele Związku Wieleckiego, w skład którego wchodzili również Ratarowie, Sprewianie, Doleńcy, Czrezpienianie i in. [przypis edytorski]
Lud krzyczał, by sądzić tych, co nie zgadzają się na głosowanie — domagają się dla nich tego samego sądu albo żeby postąpić z nimi jakby ze schwytanymi na gorącym uczynku zdrady ludu. [przypis tłumacza]
lud Lidii — Etruskowie, w których krainie wypływa Tyber, mieli pochodzić z Lidii w Azji Mn. [przypis edytorski]
lud Lidów — Etruskowie, wywodzący się z Lidii. [przypis edytorski]
Lud miał prawo wybierania urzędników — Widocznie jednak nie obsadzał wszystkich urzędów, skoro Waleriusz Publikola wydał słynne prawo, zabraniające obywatelowi sprawować jakiegokolwiek urzędu, o ile go nie uzyskał z woli ludu. [przypis autorski]
Lud mógłby tam powiedzieć swoim rządcom (…) zostawcie mi bodaj moje słońce — obacz w procesie nieboszczki królowej angielskiej [w procesie nieboszczki królowej angielskiej: Karoliny Brunszwickiej, zob. Życie H. Brulard, przypis: „Karolina Brunszwicka, znana ze swobodnych obyczajów żona księcia Walii, od 1820 r. Jerzego IV króla Anglii, z chwilą objęcia przezeń władzy zaczęła dochodzić swych praw do tronu i głośny ów proces wygrała, lecz niedopuszczona do koronacji wkrótce zmarła; przyp. red.] ciekawą listę parów wraz z sumami, jakie oni i ich rodziny otrzymują od państwa. Na przykład lord Lauderdale i jego rodzina 36 000 ludwików. Pół kwarty piwa, konieczne do nędznego utrzymania najuboższego Anglika, płaci 1 su podatku na rzecz szlachetnego para. I, rzecz bardzo ważna dla naszego przedmiotu, obaj wiedzą o tym. Z tą chwilą ani lord, ani chłop nie mają czasu myśleć o miłości: ostrzą broń, jeden publicznie i z dumą, drugi potajemnie z wściekłością (Yeomanry i Whiteboys). [przypis autorski]
lud mu się modli — modlić się komuś to efekt wpływu rekcji wschodniosłowiańskiej, dziś popr.: modlić się do kogoś. [przypis edytorski]
Lud nędzny, światła prawdy pozbawiony — Bóg jest tym światłem prawdy, potępieni stracili na zawsze prawo oglądania światłości bożej. [przypis redakcyjny]
ludne — mające wielu mieszkańców, zamieszkałe przez wielu ludzi. [przypis edytorski]
lud Nemrodowy zrąb nieskończonej założył budowy — Wieża Babel budowana przez Nemroda wnuka Chama. [przypis redakcyjny]
ludnić — dziś: zaludniać. [przypis edytorski]
ludność zwierzęca — poetyckie określenie fauny, dla odróżnienia jej od flory. [przypis edytorski]
ludóm — dziś popr. forma C. lm: ludom. [przypis edytorski]
lud ognisty — artyleria. [przypis redakcyjny]
lud ognisty — artylerzyści. [przypis edytorski]
Ludolf (…) książę Leudegart — Ludolf nazywa się u Ayrera Fürst in Liltau (książę litewski?), a Laudegart Fürst du Wiltau (Wilda — Wilno?). [przypis redakcyjny]
Ludovic Halévy (1834–1908) — fr. pisarz, członek Akademii Francuskiej, autor sztuk teatralnych i librett operetkowych, współpracował z Henrim Meilhakiem. [przypis edytorski]
Ludovicus Vives — wybitny humanista hiszpański (1492–1540). [przypis redakcyjny]
ludowe epos (r.n.) — dziś popr.: ludowy epos (r.m.). [przypis edytorski]
ludowiec — idealizujący chłopów, chłopoman. [przypis edytorski]
Ludowik — Ludowik z Aragonii, kardynał. [przypis redakcyjny]
Ludowik Rzymianin — Ludovico, patrycjusz Rzymski, który zwiedził Wschód. [przypis tłumacza]
ludowi rzymskiemu, co (…) bóstwił Augusta, gdy się nazwał „imperatorem” — nieporozumienie podwójne, imperator nie oznaczał za Augusta monarchy, ale zakres władzy, którą posiadali także urzędnicy za czasów Republiki (dowódcy wyżsi sił zbrojnych); ubóstwienie Augusta było wyrazem czci do jego osoby, nie do piastowanego urzędu. [przypis redakcyjny]
ludowi rzymskiemu przypomnę Brennusa — Brennus, wódz Gallów, który zdobywszy miasto i senat wyrżnąwszy, kiedy okup żądany brał od Rzymian, rzucił jeszcze do szali miecz swój z tym słowem sławnym: Vae victis: biada zwyciężonym. [przypis autorski]
ludowładztwo — demokracja; wyraz utworzony jako kalka z gr. słowa demokracja (z gr. demos: lud, naród i kratia: władza). [przypis edytorski]
ludowładztwo — spolszczenie wyrazu demokracja. [przypis edytorski]
ludożercy — tu: ludzie ze społeczności stojących niżej cywilizacyjnie. Dawniej powszechne było wyobrażenie „dzikich” ludzi jako uprawiających kanibalizm, co wynikało z przekonania o wyższości kulturowej białych. Większość doniesień na ten temat została zakwestionowana (por. William Arens, The Man-Eating Myth, 1979). [przypis edytorski]
ludożerstwo — praktyka zjadania mięsa ludzkiego. [przypis edytorski]
lud… posiłkowy — sprzymierzeńcy. [przypis edytorski]
lud pragnął wbrew prawu jednym głosowaniem skazać na śmierć dziewięciu wodzów razem… — w 406 r. zwyciężyli Ateńczycy flotę Spartan u wysp Arginuz (między Azją eolską a wyspą Lesbos), ale zwycięskich wodzów oskarżono przed Zgromadzeniem Ludowym, że omieszkali ratować rozbitków, którzy wpadli do morza (zob. Dzieje Hellady ust. 3). Ksenofont wymienia dwa nazwiska tych, którym przypisywano główną winę. Chciano głosować nad winą i karą wszystkich wodzów razem wziętych, co było bezprawiem, gdyż nie wolno sumarycznie jednym głosowaniem wszystkiego załatwiać. Według prawa każdy może się bronić przez pewien ustawą wyznaczony czas i nad każdym musi się odbyć głosowanie; pomijamy tu inne szczegóły kolizji z ustawami w tej sprawie. Sokrates, jako przewodniczący, nie chciał poddać tego wniosku pod głosowanie. Jak ten wniosek przecież przeszedł, czy Sokrates ustąpił z przewodnictwa, czy sprawa odwlokła się do dnia następnego, nie jest jasne. Zginęło 6 wodzów; prócz wymienionych: Perykles, Diomedon, Lysias, Aristokrates, a Ateńczycy niebawem pożałowali swego czynu i nie było dwóch zdań co do bezprawności tego postępowania. Plato podaje, że głosowano nad 10 wodzami, co jest nieścisłe; głosować miano tylko nad 9, gdyż wódz Konon nie był objęty oskarżeniem; stawiło się jednak tylko 6, gdyż dwaj, Aristogenes i Protomachos, nie wrócili do Aten, a Archestratos umarł w Mitylenie na Lesbos. [przypis tłumacza]
Lud. Ro. — Ludovicus Romanus, komentator Pandektów w XV wieku. [przypis tłumacza]
Lud rzymski (…) wśród nocnych ciszy, wykrzykiwał (…) i pisał na murach: Oddaj nam Germanika! — Swetoniusz [Żywot Tyberiusza 52]. [przypis autorski]
Lud się cieszył, że nie podlegał już jedynowładztwu i że zastąpiły je rządy arystokratyczne — odczytując Starożytności XIV, IV, 5 i XIV, V, 4, widzimy, że ze zmiany formy rządu lud nie był tak bardzo zadowolony i że sam Flawiusz jak gdyby zmienił pogląd na tę sprawę. — Czas: rok 57 p.n.e. [przypis tłumacza]
lud skazał go dawniej na wygnanie — po upadku Czterystu początkowo skazano Antyfona i takich, którzy dopuścili się zdrady, później jednak prześladowano członków Czterystu i ich stronników; były nawet wyroki śmierci, wydane przez Zgromadzenie Ludowe bez sądu. Ci, co nie mogli zapłacić ogromnych grzywien, wpisani na listę dłużników państwowych stracili prawa obywatelskie (atimia). Część praw utracili też rycerze i hoplici, stronnicy Czterystu. Za sprawą demagoga Kleofona skazano w 409 r. na wygnanie Kritiasa, najniesłuszniej w świecie, gdyż w porę porzucił Czterystu i w swych występach przeciw nim okazywał wielką gorliwość. [przypis tłumacza]
lud szemrał (…) acta — ob[acz:] Wigand u Voigta [tj. Wigand z Marburga, Chronica nova Prutenica, tłum. Edward Raczyński, red. Jan Voigt, Poznań 1842; quod in eo laudavit huiusmodi acta (łac.): że takie jego działania pochwala; red. WL]. [przypis autorski]
Lud ten przeklęty (…) Ale po sądzie, takie ma ufanie — Po sądzie świata duchy oczyszczą swoje ciała. Duchy w połączeniu się ze swoim ciałem staną się doskonalszymi, albowiem teraz są to tylko cienie: połączone z ciałem, będą mogły żywiej czuć boleść. Potępieni oczekują przybliżenia się do doskonałości, której nigdy nie dościgną, a zatem oczekują tylko większych mąk i cierpień. [przypis redakcyjny]
Lud ten z natury (…) był zawsze wobec wszystkich wiarołomny — z tego ustępu wiarołomność tesalska przeszła w uczone przysłowie. [przypis tłumacza]
ludus matutinus (łac.) — widowisko poranne. [przypis edytorski]
lud (…) uzyskał urzędnika, iżby go bronił — Trybunowie ludu. [przypis autorski]
Ludwig, Christian Gottlieb (1709–1778) — niem. botanik i lekarz. [przypis edytorski]
Ludwig, Emil (1881–1948) — pisarz niemiecki, autor biografii (m.in. Goethego i Bismarcka), które zyskały międzynarodową popularność; od 1932 roku na emigracji. [przypis edytorski]
Ludwig Klages i Theodor Lessing — Ludwig Klages (1872–1956), niem. filozof, psycholog i grafolog oraz Theodor Lessing (1872–1933), niem. filozof pochodzenia żydowskiego, zamordowany przez sympatyków nazizmu, na podstawie wypowiedzi Nietzschego rozwinęli filozofię życia: antyintelektualną i antycywilizacyjną, największą wartość przypisującą „duchowi”, spontaniczności i biologicznej sprawności. [przypis edytorski]
ludwik a. luidor (fr. Louis d'or) — złota moneta francuska bita w latach 1640–1791; nazwa wywodzi się od Ludwika XIII, za którego panowania te monety wprowadzono w obieg; ludwikami nazywano później tradycyjnie złote 20-frankówki. [przypis edytorski]
ludwik a. luidor (fr. Louis d'or) — złota moneta francuska z podobizną króla. [przypis edytorski]
ludwik a. luidor (fr. Louis d'or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791; ludwikami nazywano później tradycyjnie złote 20-frankówki. [przypis edytorski]
Honoré de Balzac, Stracone złudzenia, Wielki człowiek z prowincji w Paryżu
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
ludwik a. luidor (fr. Louis d'or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791. [przypis edytorski]
ludwik a. luidor — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791; ludwikami nazywano później tradycyjnie złote 20-frankówki. [przypis edytorski]
ludwik a. luidor — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791, mająca wartość 8 talarów (écu). [przypis edytorski]
Ludwika Maria Gonzaga de Nevers (1611–1667) — księżniczka mantuańska, królowa Polski, żona dwóch polskich królów: Władysława IV i Jana II Kazimierza. [przypis edytorski]
Ludwika, niem. Luiza (1776–1810) — królowa Prus, żona Fryderyka Wilhelma, matka dziewięciorga dzieci. Niezmiernie popularna w Niemczech ze względu na patriotyzm, jaki wykazała podczas wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
Ludwik Ariosto (1474–1533) — największy poeta włoski późnego Odrodzenia, autor epopei Orland Szalony, osnutej wokół walk rycerzy Karola Wielkiego z Saracenami, obfitującej w epizody komiczne i fantastyczne. [przypis redakcyjny]
Ludwik Bonaparte — bratanek Napoleona I, od 1848 prezydent Francji, w 1851 dokonał przewrotu, w 1852 ogłosił się cesarzem jako Napoleon III Bonaparte; po klęsce w wojnie francusko-niemieckiej w 1870 został zdetronizowany; zmarł na wygnaniu w Anglii. [przypis edytorski]
Ludwik Czarnowski (1887–1933) — aktor i reżyser. [przypis edytorski]
ludwik — dawna moneta francuska. [przypis edytorski]
Ludwik Filip (1773–1850) — król Francuzów, ostatni monarcha Francji z rodu Burbonów; proklamowany królem po obaleniu Karola X przez rewolucję lipcową 1830, sprawował rządy konstytucyjne, obalony przez rewolucję lutową 1848; czasy jego panowania to okres wielkich zmian we Francji: formowania się parlamentaryzmu i współczesnych partii politycznych oraz rozwoju nowoczesnego kapitalizmu. [przypis edytorski]
Ludwik Filip (1773–1850) — ostatni król Francji z dynastii Burbonów, panował w latach 1830–1848. [przypis edytorski]
Ludwik Filip (1773–1850) — ostatni król Francji z dynastii Burbonów, panował w latach 1830–1848. [przypis edytorski]
Ludwik Filip II Orleański, zw. Philippe Égalité (1747–1793) — książę Orleanu, polityk z czasów rewolucji francuskiej, kuzyn Ludwika XVI, ojciec króla Ludwika Filipa I; zwolennik rewolucji francuskiej, deputowany do Stanów Generalnych, członek Konstytuanty i Konwentu Narodowego; po obaleniu monarchii zrezygnował z tytułów i przyjął nazwisko Égalité (Równość); w styczniu 1793 głosował za wyrokiem śmierci dla Ludwika XVI; dwa miesiące później aresztowany razem z innymi Burbonami, oskarżony o zdradę i stracony. [przypis edytorski]
Ludwik Filip i Maria Amelia — Ludwik Filip I (1773–1850), ostatni monarcha Francji z rodu Burbonów, oraz jego żona, Maria Amelia Burbon (1782–1866), księżniczka Królestwa Obojga Sycylii. [przypis edytorski]
