Przypisy

więzy krzyżackiemi — dziś popr. forma N. lm: krzyżackimi więzami. [przypis edytorski]

więzy złotemi — dziś popr. forma N. lm: więzami złotymi (tj. pieniędzmi, zależnością finansową). [przypis edytorski]

Wie alt bist du? (niem.) — Ile masz lat? [przypis edytorski]

Wie alt bist du? Sprich (niem.) — Ile masz lat? Mów. [przypis edytorski]

wieć — wie ci, wie przecież. [przypis edytorski]

wieca — dziś popr.: wiec. [przypis edytorski]

wieca — dziś popr.: wiec, zgromadzenie ludzi. [przypis edytorski]

wiecha (daw.) — karczma (od znaku na szyldzie). [przypis edytorski]

wiecha — pęk. [przypis edytorski]

wiecha — pęk słomy. [przypis edytorski]

wiecha — tu zapewne: wiechlina, trawa z kwiatostanem w kształcie wiechy, stanowiąca wartościową paszę. [przypis edytorski]

wiecha — wieniec, tradycyjnie wieszany nad karczmą, w której podawane jest piwo. [przypis edytorski]

wiecha — wieniec wieszany nad karczmą oznaczający, że podaje się w niej miód. [przypis edytorski]

wiecheć — garść, pęk, słomy, siana, badyli, gałęzi. [przypis edytorski]

wiecheć — słomiany wieniec, zawieszany na szyi skazańca, by go upokorzyć. [przypis edytorski]

wiechetki — gałązki, którymi uderza się w łaźni, by pobudzić krążenie krwi. [przypis edytorski]

Wiech — pseudonim Stefana Wiecheckiego (1896–1979), warszawskiego dziennikarza, felietonisty i prozaika, często wykorzystującego w swoich utworach warszawską gwarę miejską. [przypis edytorski]

Wiech — Stefan Wiechecki (1896–1979), dziennikarz, felietonista, satyryk i prozaik, często używający w swojej twórczości gwary warszawskiej. [przypis edytorski]

wiecież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy wiecie. [przypis edytorski]

wiecież — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż); znaczenie: czy wiecie. [przypis edytorski]

wieciutki (gw.) — bardzo chudy i giętki. [przypis edytorski]

wiec (starop.) — rodzaj pierwotnego sejmu. Wiece były pierwszymi zgromadzeniami ustawodawczymi. [przypis edytorski]

wieczerzą — dziś popr. forma B.lp: wieczerzę. [przypis edytorski]

wieczerzać (daw.) — spozywać wieczorny posiłek. [przypis edytorski]

wieczerzać — dziś: jeść kolację. [przypis edytorski]

wieczerza (daw.) — kolacja. [przypis edytorski]

wieczerza — kolacja. [przypis edytorski]

wieczerza — wieczorny posiłek. [przypis edytorski]

wieczerze (starop. forma) — wieczerzy. [przypis edytorski]

wieczerze z Biblii, gdy pobożny podróżnik nad brzegiem rzeki wraz z aniołem spożywał ryby Tygrysu — młody Tobiasz w biblijnej Księdze Tobiasza (Tb 6, 1–5). [przypis edytorski]

wieczna ondulacja a. trwała ondulacja — fryzura wytworzona zabiegiem fryzjerskim, polegającym na zmianie struktury włosów z pomocą środków chemicznych i ułożeniu ich w fale poprzez nakręcanie na wałki. [przypis edytorski]

wiecznaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą (tu tworzącą pytanie retoryczne) -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy wieczna, czyż wieczna. [przypis edytorski]

wieczne pióro — przyrząd do pisania ze zbiorniczkiem na atrament wewnątrz obsadki. W czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, a wieczne pióra były drogie. W szkołach używano zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w roku 1938, a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

wiecznie przesiadających — dziś popr.: wiecznie przesiadujących. [przypis edytorski]

wiecznieś malowaną zawiązał obręczą — mowa o tęczy. [przypis edytorski]

wiecznież — czy wiecznie. [przypis edytorski]

Wiecznież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy wiecznie. [przypis edytorski]

wiecznożywy (starop.) — nieśmiertelny. [przypis edytorski]

wieczny człowiek — człowiek ponadczasowy, uniwersalny (uosobiony tu jako Prometeusz). [przypis edytorski]

Wieczny Żyd — Żyd Wieczny Tułacz, bohater średniowiecznej legendy za urąganie Jezusowi w drodze na ukrzyżowanie ukarany nieśmiertelnością i wieczną tułaczką; postać wykorzystywana w wielu utworach literackich. [przypis edytorski]

wieczór bo był (gw.) — bo też wieczór był. [przypis edytorski]

wieczór jeszcze zdrowy — wieczorem jeszcze był zdrowy. [przypis edytorski]

wieczór przybyło (…) — dziś popr.: wieczorem (…). [przypis edytorski]

wieczór świętojański — noc świętojańska, sobótka; słowiańskie święto obchodzone w najkrótszą noc w roku. [przypis edytorski]

wieczór się (…) wyprawuje (starop. konstrukcja) — wieczorem się wyprawia (wybiera). [przypis edytorski]

wieczór — tu: wieczorem. [przypis edytorski]

wieczór zeszli się — dziś: wieczorem zeszli się. [przypis edytorski]

wieczorek tańcujący (daw.) — wieczorek taneczny, zabawa taneczna. [przypis edytorski]

wieczorem — aniołowie nie mieli aż tak daleko z Hebronu do Sedomu, ale ociągali się, z nadzieją, że może Abrahamowi uda się jego wstawiennictwo u Boga, zob. Raszi do 19:1. [przypis edytorski]

wieczornica — daw. wieczorne spotkanie mieszkańców wsi, podczas którego wspólnie szyje się, przędzie itp., czemu towarzyszą śpiewy i opowieści. [przypis edytorski]

wieczornica — zabawa organizowana wieczorem. [przypis edytorski]

wieczornice z Łysej Góry — zloty czarownic i demonów, jakie wg legend odbywały się nocą na szczycie Łysej Góry w Górach Świętokrzyskich. [przypis edytorski]

wieczorowy — dziś w tym znaczeniu: wieczorny. [przypis edytorski]

wieczory — dziś popr. N. lm: wieczorami. [przypis edytorski]

Wieczory nad Tamizą — cykl relacji podróżniczo-obyczajowych publikowanych w latach 1872–75 na łamach „Tygodnika Illustrowanego” przez publicystę i powieściopisarza Władysława Maleszewskiego (1832–1913). [przypis edytorski]

wiedę (gw.) — wiodę, prowadzę. [przypis edytorski]

Wiedeń ma swego Stefana — ogromną gotycką katedrę pod wezwaniem św. Szczepana (niem. Stephansdom), wznoszącą się pośrodku centralnego placu miasta, stanowiącą jeden z symboli Wiednia. [przypis edytorski]

Wiedeński — tu: dworzec kolejowy w Warszawie, zbudowany w 1845 dla Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, ob. nieistniejący. [przypis edytorski]

Wiedeń — stolica i największe miasto Austrii. [przypis edytorski]

wieder (niem.) — znów. [przypis edytorski]

Wied' eto poslednij boj (ros.) — Bój to będzie ostatni. Fragment Międzynarodówki, rewolucyjnej pieśni powstałej w czasie Komuny Paryskiej, w 1871 (do 1944 r. pieśń była również hymnem ZSRR). [przypis edytorski]

Wied, Gustav (1858–1914) — pisarz duński z pogranicza naturalizmu i dekadentyzmu. [przypis edytorski]

wiedma (starop.) — wiedźma. [przypis edytorski]

wiedmy — dziś popr.: wiedźmy. [przypis edytorski]

wiedmy (z ukr.) — wiedźmy. [przypis edytorski]

wiednie — świadomie; od: wiedzieć, wiedza; por. bezwiednie. [przypis edytorski]

wiedny — posiadający wiedzę w jakiejś dziedzinie, uczony. [przypis edytorski]

wiedny — wiedzący, świadomy. [przypis edytorski]

wiedomosti (ros.) — sprawozdania. [przypis edytorski]

wiedrze — dziś Ms.lp: wiadrze. [przypis edytorski]

wiedźcie warownie (starop. konstrukcja zdaniowa) — wiedźcie [prowadźcie] do warowni. [przypis edytorski]

wiedźma — tu: furia Alekto. [przypis edytorski]

wiedźma — tu: kobieta doświadczona, znająca życie; od wiedzieć: ta, która wie. [przypis edytorski]

wiedząc miejsce — dziś; znając miejsce. [przypis edytorski]

wiedzą — tu: znają. [przypis edytorski]

wiedza militarna (…) chłopów z tych stron, byłych poddanych c. k. monarchii austro-węgierskiej, pochodzi z Krasu i znad Isonzo — na płaskowyżu Kras (obecnie w Słowenii) schodzącym ku Morzu Adriatyckiemu i wzdłuż rzeki Isonzo, na ok. stu kilometrach jej brzegu, na granicy pomiędzy Austrio-Węgrami a Królestwem Włoch w czasie I wojny światowej toczyły się krwawe starcia (ostatnie z użyciem gazów bojowych) pomiędzy czerwcem 1915 a listopadem 1917 (w sumie 12 bitew trwających od kilku tygodni do kilku dni); na froncie włoskim walczyli Polacy wcieleni do armii austro-węgierskiej. [przypis edytorski]

Wiedza radosna (Fröhliche Wissenschaft) — tytuł książki niemieckiego filozofa i filologa klasycznego Friedricha Nietzschego (1844–1900). [przypis edytorski]

wiedziaa (gw.) — uproszczona wymowa cząstki -ała. [przypis edytorski]

wiedziała, kto są — dziś popr.: wiedziała, kim są. [przypis edytorski]

wiedzieć (daw., reg.) — tu: znać. [przypis edytorski]

wiedzieć (daw. reg.) — tu: znać. [przypis edytorski]

wiedzieć (daw.) — tu: znać. [przypis edytorski]

wiedzieć (daw.) — znać. [przypis edytorski]

wiedzieć przez Minę — wiedzieć dzięki Minie; wiedzieć za pośrednictwem Miny. [przypis edytorski]

wiedzieć (reg.) — tu: znać. [przypis edytorski]

wiedzieć — tu: znać (mieszanie znaczenia tych dwóch czasowników wiąże się z wpływem języków wschodniosłowiańskich). Nikt nie wie należnego mu miejsca — nikt nie wie, jakie miejsce powinien zajmować. [przypis edytorski]

wiedzieć — tu: znać. [przypis edytorski]

Wiedzieliż, czyje od was wydziérali — czy wiedzieli (lub: wiedzieli przecież), czyją własność wam zrabowali. [przypis edytorski]

Wiedzie (…) swoje chrobre wodze — dziś: (…) swoich chrobrych wodzów. [przypis edytorski]

wie gehts! (niem.) — jak idzie? a. co słychać? [przypis edytorski]

wiegieć a. wiecheć — tu: zwinięta wiązka słomy służąca do podpałki. [przypis edytorski]

Wie gut es sich trifft, Oswald? Oswald, ich habe eine Bitte an Sie (niem.) — Jak to dobrze się spotkać, Oswald. Mam do pana prośbę. [przypis edytorski]

wie jakąś (…) przeszkodę — dziś popr.: wie o jakiejś przeszkodzie a. zna jakąś przeszkodę. [przypis edytorski]

wie, jak pas obrócić — wyrażenie o niepewnym znaczeniu, różnie interpretowane; być może chodzi o część formalnych przygotowań do pojedynku, wówczas taki gest oznaczałby wyzwanie. [przypis edytorski]

wieja — wichura. [przypis edytorski]

wieja — zawieja, zadymka. [przypis edytorski]

wiejba (daw.) — wichura. [przypis edytorski]

wie jego nazwisko — dziś: zna jego nazwisko. [przypis edytorski]

wieka — dziś popr. D. lp: wieku. [przypis edytorski]

wieka — dziś popr. forma D. lp: wieku. [przypis edytorski]