Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 117381 przypisów.
sybarytyzm — rozmiłowanie w przyjemnościach życia. [przypis edytorski]
sybarytyzm — rozmiłowanie w zbytku, wygodach i przyjemnościach życia. [przypis edytorski]
sybarytyzm — zamiłowanie do wygodnictwa i obżarstwa. [przypis edytorski]
Syberia — kraina geograficzna w płn. Azji, wchodząca w skład Rosji. [przypis edytorski]
Syberia — kraina geograficzna w płn. Azji, w obrębie Rosji. [przypis edytorski]
syberyna — gruba, wełniana tkanina. [przypis edytorski]
syberynowy — wykonany z syberyny; syberyna: gruba, wełniana tkanina, gładko sprasowana z wierzchniej strony. [przypis edytorski]
syberynowy — wykonany z syberyny, tj. grubej, gęsto tkanej i bardzo ciepłej tkaniny wełnianej, popularnie używanej w XIX i na początku XX w. do wyrobu jesiennych i zimowych okryć wierzchnich. [przypis edytorski]
sybiliński — proroczy, wieszczy; Sybilla (mit. rzym.): wieszczka, autorka ksiąg, w których były zapisane proroctwa przyszłych losów Rzymu, przechowywanych w świątyni Jowisza Kapitolińskiego, interpretowanych na żądanie senatu przez specjalne kolegium kapłańskie. [przypis edytorski]
sybiliński — tajemniczy; Sybilla (mit. rzym.) — wieszczka, autorka ksiąg sybillińskich, w których były zapisane przyszłe losy Rzymu. Senat Rzymu w chwilach największego zagrożenia dla państwa wielokrotnie sięgał po przepowiednie z ksiąg sybillińskich. [przypis edytorski]
Sybilla — imię nadawane wieszczkom i kapłankom Apollina; najbardziej znana była Sybilla z Kume, w pobliżu ob. Neapolu, autorka ksiąg z proroctwami przyszłych losów Rzymu, przechowywanych w świątyni Jowisza Kapitolińskiego, interpretowanych na żądanie senatu przez specjalne kolegium kapłańskie. [przypis edytorski]
Sybilla — kobieta przepowiadająca przyszłość, szczególnie różne katastrofy i nieszczęścia; imię staroż. wieszczki. [przypis edytorski]
Sybilla kumejska a. kumańska — kapłanka wyroczni Apollina w Cumae, w pobliżu ob. Neapolu. [przypis edytorski]
Sybilla Kumejska — w staroż. Grecji i Rzymie imię Sybilla oznaczało po prostu prorokinię; najsławniejsze są dwie: kumeńska i tyburtyńska. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. gr; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość; najbardziej znaną Sybillą była kapłanka wyroczni Apollina w Cumae, której przypisywano autorstwo ksiąg z przepowiedniami dotyczącymi losów Rzymu. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. gr; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość; najbardziej znaną Sybillą była kapłanka wyroczni Apollina w Cumae we Włoszech, opisana przez Wergiliusza w Eneidzie; przypisywano jej autorstwo ksiąg z przepowiedniami religijnymi. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. gr.; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. gr.; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. gr.) — wieszczka, przepowiadająca przyszłość; najbardziej znaną Sybillą była kapłanka wyroczni Apollina w Cumae we Włoszech, opisana przez Wergiliusza w Eneidzie; przypisywano jej autorstwo ksiąg z przepowiedniami religijnymi. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. gr.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość pod wpływem środków odurzających. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. gr.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]
Sybilla (mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość, kapłanka wyroczni Apollina w Cumae w Italii, której przypisywano autorstwo ksiąg z przepowiedniami dotyczącymi losów Rzymu. Sybilla wyprosiła od zakochanego w niej Apolla tyle lat życia, ile ziaren piasku zmieści w dłoni, ale ponieważ potem odrzuciła zaloty boga, a nie prosiła go o wieczną młodość, w ciągu tysiąca lat coraz bardziej starzała się i kurczyła. [przypis edytorski]
sybilla — tu ogólnie: prorokini. [przypis edytorski]
Sybilla — u starożytnych Greków i Rzymian: wieszczka i kapłanka Apollina. [przypis edytorski]
Sybilla — w mitologii greckiej wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]
Sybilla — w staroż. Grecji i Rzymie imię to oznaczało po prostu prorokinię; najsławniejsze są dwie: kumańska i tiburtyńska. [przypis edytorski]
Sybir a. Syberia — kraina geograficzna w płn. Azji, wchodząca w skład Rosji; miejsce zsyłki m.in. powstańców styczniowych. [przypis edytorski]
Sybir a. Syberia — kraina geograficzna w północnej Azji, wchodząca w skład Rosji, historyczne miejsce zsyłki m.in. Polaków. [przypis edytorski]
Sybircy — sybiracy, przestępcy zesłani na Sybir. [przypis edytorski]
Sybir — dramat Gabrieli Zapolskiej z 1899 r. o kulisach powstania zabajkalskiego. [przypis edytorski]
sybirka — część odzieży używanej na Syberii: niebieski lub czarny ocieplany dwurzędowy płaszcz z grubego materiału, krótki kaftan ze stójką albo czapka z nausznikami. [przypis edytorski]
sybirski (z ros.) — syberyjski. [przypis edytorski]
syćko (gw.) — wszystko. [przypis edytorski]
syćko (gw.) — wszystko, tu: ciągle. [przypis edytorski]
Sychej — zmarły, ukochany mąż Dydony. [przypis edytorski]
Sychem i Dina (bibl.) — postacie z Księgi Rodzaju: Sychem, syn władcy miasta Sychem, porwał i zgwałcił córkę patriarchy Jakuba Dinę; w odwecie synowie Jakuba, podstępnie udając, że chcą przymierza z mieszkańcami miasta, nakłonili ich do obrzezania się, a kiedy tamci cierpieli po zabiegu, wdarli się do bezbronnego miasta, wymordowali wszystkich mężczyzn, a z kobiet i dzieci uczynili niewolników (Rdz 24, 1–29). [przypis edytorski]
Sychem lub Sechem — miasto w Kanaanie; zatrzymał się tu Abraham, podróżując z Charanu do Kanaanu (Rdz 12,6). W pobliżu Sychem obozował również Jakub (Rdz 33,18–20). Jozue odnowił tutaj przymierze z Bogiem (Joz 24,25). Sychem było jednym z sześciu miast ucieczki dla nieumyślnych zabójców (Joz 21,21). Abimelek został tu królem po tym jak wymordował wszystkich swoich braci mieszkających w Sychem, za co 3 lata później miasto zostało zburzone, a Abimelek zginął pod Tebes (Sdz 9,1-57). [przypis edytorski]
Sychimici — mieszkańcy Sychem, starożytnego miasta izraelskiego w Samarii. [przypis edytorski]
Sycjon (łac. Sicyon, z gr. Sikyon) — dziś popr.: Sykion, staroż. greckie miasto na północy Peloponezu, w pobliżu Zat. Korynckiej. [przypis edytorski]
sycowy — wykonany z prostej tkaniny bawełnianej. [przypis edytorski]
Sycylia — największa wyspa na Morzu Śródziemnym i zarazem włoski region. [przypis edytorski]
Sycylianin — dziś popr.: Sycylijczyk. [przypis edytorski]
Sycyliji — dziś: Sycylii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
sycylijskie [muzy] — Empedokles (494–434 p.n.e.) oraz jego uczniowie; Empedokles stworzył koncepcję czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. [przypis edytorski]
Sydenham — stacja kolejowa w płd. części Londynu, ok. 12 km od dworca Charing Cross. [przypis edytorski]
syderalny a. syderyczny (z łac.) — gwiezdny, gwiazdowy. [przypis edytorski]
syder (hebr.) — modlitewnik. [przypis edytorski]
syder, właśc. sidur (z hebr. siddur: porządek) — zbiór modlitw codziennych. [przypis edytorski]
syderyczny — odnoszący się do gwiazd, gwiezdny. [przypis edytorski]
syderyczny (z łac. sidereus: gwiezdny) — gwiezdny, dotyczący ciał niebieskich; w astronomii: okres pełnego obiegu ciała niebieskiego (daw. gł. Księżyca) po orbicie. [przypis edytorski]
syderyczny (z łac. sidus, sideris: gwiazda) — gwiezdny. [przypis edytorski]
sydońskie miasto — Kartagina, kolonia Sydonu. [przypis edytorski]
Sydoniusz Apolinary (ok. 430–489) — rzymski poeta, dyplomata i biskup Clermont, święty katolicki; autor licznych listów, stanowiących cenne źródło informacji historycznych. [przypis edytorski]
Sydon — jedno z najważniejszych miast Fenicji, nad Morzem Śródziemnym. Współcześnie leży na terenie Beirutu. Sydon był najprawdopodobniej najstarszym miastem portowym Fenicji, który rywalizował o wpływy z miastem Tyr. [przypis edytorski]
Sydon — miasto fenickie nad Morzem Śródziemnym; obecnie w Libanie. [przypis edytorski]
Sydon — miasto fenickie, ważny ośrodek handlowy, dziś Saida. [przypis edytorski]
Sydon — miasto nad Morzem Śródziemnym, w dzisiejszym Libanie. Jedno z najstarszych i najważniejszych fenickich miast kupieckich, rywalizujące z Tyrem. [przypis edytorski]
Sydon — największe miasto fenickie na wybrzeżu Azji Mniejszej, dziś Saida. [przypis edytorski]
Sydon — staroż. portowe miasto fenickie; ob. trzecie co do wielkości miasto Libanu. [przypis edytorski]
Sydon — starożytne miasto fenickie na wybrzeżu Morza Śródziemnego, obecnie w Libanie. [przypis edytorski]
Sydon — starożytne miasto fenickie, obecnie terytorium Libanu. [przypis edytorski]
Sydony — Sydończycy, mieszkańcy Sydonu, fenickiego miasta i portu handlowego. [przypis edytorski]
Sydy doma, ta ne rypajsia (z gw. ukr.) — siedź w domu i nie ruszaj się (nie wychylaj się; nie męcz się). [przypis edytorski]
syfilis — choroba przenoszona drogą płciową, inaczej kiła. [przypis edytorski]
syfilityczne orchidee — zob. szkic T. Żeleńskiego Francja w Młodej Polsce. [przypis edytorski]
syfilityk — człowiek chory na syfilis, czyli kiłę, chorobę przenoszoną drogą płciową, objawiającą się wrzodami, uszkodzeniem wielu narządów, zwłaszcza układu sercowo-naczyniowego i układu nerwowego. [przypis edytorski]
syfon — grubościenna butla do napojów gazowanych (np. wody sodowej), zaopatrzona w dźwignię, której naciśnięcie powoduje, że ciśnienie zawartego wewnątrz dwutlenku węgla wypycha wodę przez rurkę na zewnątrz. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
syfon — specjalne naczynie do napojów gazowanych. [przypis edytorski]
syf — syfilis, choroba przenoszona drogą płciową. [przypis edytorski]
sygejska niwa — tu: Troja; od przylądku Sigejon (dziś: Jeniszekir) w Troadzie. [przypis edytorski]
sygejskie jaśnieją z łun tonie — sens: w morzu przy przylądku Sygejon odbija się łuna. [przypis edytorski]
Sygietyński, Antoni (1850–1923) — pseud. Gosławiec; krytyk literacki, muzyczny i teatralny, jako powieściopisarz przedstawiciel naturalizmu, zwolennik realizmu w malarstwie; przyjaciel Aleksandra Gierymskiego; studiował w konserwatorium w Lipsku w klasie fortepianu, w Wiedniu oraz estetykę i historię sztuki w Paryżu; w tym czasie nawiązał współpracę z kilkoma warszawskimi gazetami; po powrocie do kraju w 1881 r. prowadził zajęcia z fortepianu w Instytucie Muzycznym oraz wykłady z estetyki, a także zajmował się publicystyką; członek Polskiej Partii Postępowej oraz Stronnictwa Narodowo-Postępowego; pod koniec życia pełnił funkcję naczelnika wydziału prasowo-widowiskowego w Komisariacie Rządu; najważniejsze publikacje: Współczesna powieść we Francji (zbiór artykułów), Maksymilian Gierymski (1906, monografia), powieści: Na skałach Calvados (1884), Wysadzony z siodła (1891), zbiory opowiadań: Drobiazgi (1900) i Święty ogień (1918). [przypis edytorski]
Sygietyński, Antoni (1850–1923) — pseud.: Gosławiec; pisarz, publicysta (jeden z wydawców „Wędrowca”), krytyk muzyczny i literacki, autor powieści pisanych pod wpływem naturalizmu francuskiego: Wysadzony z siodła, Na skałach Calvados. [przypis edytorski]
sygnałować (daw.) — sygnalizować. [przypis edytorski]
sygnaturka (gw.) — najmniejszy dzwon kościelny. [przypis edytorski]
sygnaturka — najmniejszy dzwon kościelny. [przypis edytorski]
sygnaturka — niewielki dzwon kościelny. [przypis edytorski]
sygnet — pierścień z dużym oczkiem, na którym wygrawerowane są inicjały, znak herbu rodzinnego a. jakiejś organizacji. [przypis edytorski]
sygnet — pierścień z dużym oczkiem, na którym wygrawerowane są inicjały, znak herbu rodzinnego lub jakiejś organizacji. [przypis edytorski]
sygnet — pierścień z herbem. [przypis edytorski]
sygnet — pierścień z monogramem lub herbem. [przypis edytorski]
sygnować na Angelus — dawać znaki, że zbliża się pora modlitwy maryjnej „Anioł Pański”, odmawianej tradycyjnie o 6:00, 12:00 i 18:00. [przypis edytorski]
sygnować — tu: dzwonić. [przypis edytorski]
sygnować (z łac.) — dawać znać; tu: dzwonić. [przypis edytorski]
sygnum (łac. signum) — znak. [przypis edytorski]
Syjam — dawna nazwa Tajlandii, państwa w płd.-wsch Azji, używana w czasach kolonialnych. [przypis edytorski]
Syjam — ob. Tajlandia. [przypis edytorski]
syjamski — związany z dawnym Syjamem, państwem w płd.-wsch. Azji, ob. noszącym nazwę Tajlandia. [przypis edytorski]
syjonista — zwolennik utworzenia państwa Izrael. [przypis edytorski]
syjonizm — żydowski ruch polityczny i społeczny, dążący do stworzenia własnego żydowskiego państwa na terenach starożytnego Izraela. [przypis edytorski]
syjonizm — żydowski ruch polityczny i społeczny powstały pod koniec XIX w., dążący do stworzenia własnego żydowskiego państwa na terenach starożytnego Izraela. [przypis edytorski]
Syjon — nazwa odnosząca się do miasta zdobytego przez Dawida, nazwanego miastem Dawida (1Krl 8,1); po wybudowaniu przez Salomona świątynii w Jerozolimie, Syjonem nazywano świątynię i obszar wokół niej; potem Syjonem nazywano całą Jerozolimę (Iz 40,9), ziemię Judzką (Jr 31,10–12) i cały lud izraelski (Za 9,13). [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym Dawid umieścił Arkę Przymierza; potem Syjonem nazywano całą Jerozolimę, zaś przenośnie cały lud izraelski. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym znajdowała się świątynia z Arką Przymierza; metaforycznie: naród wybrany. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym znajdowała się świątynia z Arką Przymierza. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie, na którym znajdowała się świątynia z Arką Przymierza; tu przenośnie: ziemia obiecana przez Boga. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie ze świątynią z Arką Przymierza, potem: każde święte miejsce. [przypis edytorski]
Syjon — wzgórze w Jerozolimie ze świątynią z Arką Przymierza; tu przenośnie: ziemia obiecana przez Boga. [przypis edytorski]
Syjon (z hebr.) — metaforyczne określenie narodu wybranego, Kościoła; pochodzi od geograficznej nazwy jednego ze wzgórz w Jerozolimie, miejsca, w którym przechowywana była Arka Przymierza. [przypis edytorski]
