Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7655 przypisów.
Arambur — XIII-wieczna dziedziczka francuskiego hrabstwa le Maine. [przypis edytorski]
aramejski — jeden z języków semickich używanych od II w.p.n.e. do dzisiaj. Początkowo używany jedynie przez Aramejczyków, ale na początku I w. p.n.e. rozpowszechnił się na całym Bliskim Wschodzie. [przypis edytorski]
Aram Naharaim — wg Biblii: obszar między rzekami Eufrat i Tygrys, lub rzekami Eufrat i Orontes; później nazwa obejmowała również tereny obecnej Syrii. [przypis edytorski]
Aram-Naharaim — znajdujące się pomiędzy dwoma rzekami: Eufratem i Tygrysem, zob. Raszi do 24:10. [przypis edytorski]
Aram Nahor — prawdopodobnie tereny obecnej północnej Syrii. [przypis edytorski]
Aramu — kraina na północ od Izraela; miasto Haran, w którym mieszkał Abraham, znajdowało się w Aramie. [przypis edytorski]
Aran a. Haran — trzeci syn Teracha, ojciec Lota (Rdz 11,26–27). [przypis edytorski]
Arana y Goiri, Sabino de (1865–1903) — baskijski działacz narodowy, autor licznych prac o języku i historii Basków, współtwórca flagi Kraju Basków; w 1894 założył Baskijską Partię Narodową. [przypis edytorski]
arangement (z fr.) — układ, sposób zaaranżowania. [przypis edytorski]
Aranjo, José Ferreira de — założyciel i redaktor „Gazeta de Noticias”. [przypis edytorski]
Aranjuez — miasto w środkowej Hiszpanii, letnia rezydencja królów hiszpańskich ze wspaniałymi ogrodami pałacowymi ozdobionymi dziesiątkami fontann i rzeźb; tu: chwile przyjemności, pobytu w miłym, luksusowym miejscu. [przypis edytorski]
Aranjuez — miasto w środkowej Hiszpanii, letnia rezydencja królów hiszpańskich ze wspaniałymi ogrodami pałacowymi ozdobionymi dziesiątkami fontann i rzeźb. [przypis edytorski]
Aranjuez — miasto w środkowej Hiszpanii, nad rz. Tag, na płd. od Madrytu; letnia rezydencja królów hiszpańskich ze wspaniałym pałacem i ogrodami. [przypis edytorski]
Aranjuez — pałac królów hiszpańskich; tu: chwile wesołości, pobytu w miejscu wesołem. [przypis autorski]
aranżer — urządzający tańce, zabawy. [przypis redakcyjny]
aranżować — tu: organizować jakąś przestrzeń (np. mieszkanie) w jakiś sposób. [przypis edytorski]
ara-ponga (port.) — procnias, dzwonnik nagoszyjny, rodzaj ptaków z podrodziny bławatników. [przypis edytorski]
Ararat — góra, masyw wulkaniczny leżący w centrum Wyżyny Armeńskiej między jeziorami Wan i Sewan; dziś na terytorium Turcji, w pobliżu granicy z Armenią i Iranem. [przypis edytorski]
Ararat — góra w dzisiejszej Turcji, na jej szczycie wg Biblii wylądowała arka Noego po potopie. [przypis edytorski]
Ararat — góra w dzisiejszej Turcji, na jej szczycie wg Biblii wylądowała Arka Noego po potopie. [przypis edytorski]
Ararat — góra w dzisiejszej Turcji, na jej szczycie wg Biblii wylądowała Arka Noego po potopie. [przypis edytorski]
Ararat — jeden z łańcuchów górskich, które od południa oddzielają Armenię od Mezopotamii i które otaczają również ziemie Kurdów. W aramejskim Targum Onkelos góry Ararat przetłumaczone są jako góry Kardu. Miejsce, w którym biblijna arka osiadła po potopie, było identyfikowane jako pasmo górskie na północny wschód od jeziora Wan, mogła spocząć na niektórych niższych szczytach łańcucha górskiego otaczającego ten region. Jednakże wszelkie utożsamianie biblijnego Araratu z konkretną górą nie ma oparcia w słowach Biblii. [przypis tradycyjny]
a ratione ad rationatum valet consequentia (łac.) — (wywód) od przesłanki do wniosku jest wywodem poprawnym. [przypis edytorski]
Araukania — kraina historyczna w płd. części Ameryki Płd., na północ od Patagonii; obecnie należąca do Chile. [przypis edytorski]
araukaria — rodzaj drzew iglastych rosnących na półkuli południowej; w płd. części Brazylii rośnie araukaria brazylijska, nazywana w innych miejscach tekstu „sosną brazylijską”. [przypis edytorski]
araukaria — roślina iglasta występująca w rejonie Australii i Oceanii. [przypis edytorski]
arba — ciężki wóz dwukołowy typowy dla krajów zachodniej Azji; występował także na Ukrainie, na Kaukazie i w południowej Rosji. [przypis edytorski]
arba — ciężki wóz dwukołowy typowy dla krajów zachodniej Azji. Występował także na Ukrainie, na Kaukazie i w południowej Rosji. [przypis edytorski]
arbata (gw.) — herbata. [przypis edytorski]
arba (tur. z arab.) — wóz o bardzo wysokich kołach, używany dawniej w Azji Środkowej, najczęściej jednoosiowy. [przypis edytorski]
Arbeit an und für sich (niem.) — praca sama w sobie i dla siebie; żart. aluzja do terminu z filozofii Immanuela Kanta (1724–1804): byt sam w sobie (Sein an sich). [przypis edytorski]
arbeitcerka — prawdopodobnie jest to słowo wynikające z przekształcenia niemieckiego określenia Arbeitseinsatzführerin oznaczającego kierowniczkę, liderkę grupy obozowych pracowniczek. [przypis edytorski]
Arbeitsamt (niem.) — urząd pracy; w hitlerowskich Niemczech organ administracji państwowej zajmujący się sprawami zatrudnienia, w Polsce na ziemiach okupowanych przede wszystkim egzekwowaniem narzuconego Polakom przymusu pracy oraz wysyłaniem pracowników na roboty przymusowe do Niemiec. [przypis edytorski]
Arbeitsdienst (niem. Arbeit: praca, Dienst: służba) — Służby Pracy; formacja zajmująca się organizacją bezpłatnej pracy (gł. prac pomocniczych na rzecz wojska, umocnieniowych, porządkowych itp.), w tym również przymusowej pracy niewolniczej w hitlerowskich Niemczech i na terenach okupowanych przez III Rzeszę. [przypis edytorski]
Arbeitsdienst (niem.) — dosł. Służby Pracy; Reichsarbeitsdienst (RAD): Służba Pracy Rzeszy; w hitlerowskiej III Rzeszy początkowo organizacja przysposobienia wojskowego i obywatelskiego dla młodzieży; podczas II wojny światowej formacja pomocnicza Wehrmachtu (tj. armii niem.): zajmowała się budową umocnień na liniach frontu i brała udział w walkach pod koniec wojny. [przypis edytorski]
Arbeitsdienst (niem.) — Służba Pracy. [przypis edytorski]
arbeitskomando (z niem.) — oddział roboczy. [przypis edytorski]
arbeitszeit (z niem.) — czas pracy. [przypis edytorski]
Arbia — rzeka przy Monte Aperto, gdzie gibelini wygrali ważną bitwę. [przypis redakcyjny]
arbiter elegantiarum (łac.) — arbiter elegancji; osoba, której osąd w kwestiach dobrego smaku uznawany jest za obowiązującą opinię. Wobec Petroniusza określenia tego użył Tacyt, rzym. historyk z I w. n.e. [przypis edytorski]
arbiter elegantiarum (łac.) — arbiter elegancji; osoba mająca rozstrzygający głos w sprawach elegancji. [przypis edytorski]
arbiter elegantiarum (łac.) — esteta, znawca dobrego smaku. [przypis edytorski]
arbiter elegantiarum (łac.) — sędzia w sprawach elegancji. [przypis edytorski]
arbiter elegentiarum (łac.) — autorytet w sprawach mody, dobrego smaku. [przypis edytorski]
arbiter — osoba rozstrzygająca coś. [przypis edytorski]
arbiter (z łac.) — świadek. [przypis redakcyjny]
arbitralny — narzucający komuś swoje zdanie. [przypis edytorski]
arbitrami — sędziowie w sądzie polubownym, przedstawiciele stron. [przypis redakcyjny]
arbitraż — rozstrzygnięcie sporu przez osobę trzecią. [przypis edytorski]
arbitrio (łac.) — wyrokowi. [przypis edytorski]
arbitrium (łac.) — wyrok rozjemczy, osąd. [przypis edytorski]
arbitrowie — publiczność, przysłuchująca się obradom sejmowym. [przypis redakcyjny]
arbol dela noche triste — drzewo smutnej nocy. [przypis autorski]
Arbués,Pedro de (ok. 1441–1485) — hiszpański inkwizytor, przełożony trybunału inkwizycyjnego w Saragossie; zamordowany w miejscowej katedrze, rzekomo przez Żydów i konwertytów; święty katolicki (1867). [przypis edytorski]
Arbuez, Pedro (1440/42–1485) — inkwizytor, zabity przez przeciwników politycznych pochodzenia żydowskiego, uznany za świętego męczennika. [przypis edytorski]
arbuz — przenośnie: odmowa, odrzucenie starającego się o rękę panny. [przypis edytorski]
arčia — atvira vieta, erdvė. [przypis edytorski]
arcaby (daw.) — warcaby. Warcaby w dzisiejszym kształcie są znane od XII w. n.e., ale uważa się, że pochodzą od gry senet, rozgrywanej w Egipcie już w XXVI w. p.n.e. [przypis edytorski]
arcaby — dziś popr.: warcaby. [przypis edytorski]
arcaby, właśc. warcaby — rodzaj gry figurami lub kamykami na szachownicy. [przypis redakcyjny]
Arcades ambo (łac.) — obaj Arkadyjczycy (Wergiliusz, Bukoliki VII, 4); o osobach tych samych upodobań. [przypis edytorski]
Arcades ambo — obaj Arkadyjczycy (Wergiliusz, Bukoliki, Ekloga VII). [przypis edytorski]
Arcades (łac. B.) — Arkadyjczyków. [przypis redakcyjny]
arcana et rara (łac.) — tajemnicze i rzadkie. [przypis edytorski]
arcana (łac.) — sekrety. [przypis edytorski]
arcana (łac.) — tajemnice. [przypis edytorski]
arcana — tajniki, sekretne sposoby, zasady. [przypis edytorski]
arcanum (łac.) — tajemnica, sekret; tu B. lm arcana. [przypis edytorski]
arcanum (łac.) — tajemnica, sekret; tu M. lm arcana. [przypis redakcyjny]
Archaeopteryx — rodzaj ptasiopodobnego dinozaura żyjącego w późnej jurze, ok. 150–145 mln lat temu; od odkrycia (1861) przez długi czas uznawany za bezpośredniego przodka współczesnych ptaków i ogniwo pośrednie łączące je z gadami, obecnie uważany za reprezentanta bocznej, wymarłej linii, blisko spokrewnionego z tym przodkiem. [przypis edytorski]
archandria — poczet, orszak, rzesza, tłum. [przypis edytorski]
archandyje — tłumy. [przypis redakcyjny]
archangelski — archanielski. [przypis edytorski]
Archangielsk — miasto w północnej części europejskiej Rosji, nad rzeką Dwiną, w w pobliżu jej ujścia do Morza Białego; do czasu założenia Petersburga w 1703 Archangielsk był głównym portem Rosji. [przypis edytorski]
Archanioł — Archanioł Michał widnieje w herbie Kijowa i Kijowszczyzny. [przypis edytorski]
Archanioł — chodzi o Archanioła Gabriela, anioła zwiastowania, zmartwychwstania, miłosierdzia, kary, śmierci i objawienia, którego jednym z atrybutów jest trąbka. [przypis edytorski]
Archanioł Michał (rel.) — jeden z archaniołów w judaizmie, chrześcijaństwie i islamie, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego. [przypis edytorski]
archanioł Michał (z hebr. Mika'el, dosł.: któż jak Bóg) — występuje w religiach żydowskiej, chrześcijańskiej oraz w Islamie. W tradycji judaistycznej jest jednym z siedmiu aniołów wyższego rzędu. Ochraniał Izrael (Dn 10,12–14); spierał się z szatanem o ciało Mojżesza (Jud 1,9). [przypis edytorski]
archanioł Rafael (rel.) — w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej jeden z najwyższych rangą aniołów. [przypis edytorski]
Archanioł — Wernyhora przybywa z Ukrainy, której godłem był św. Michał Archanioł. [przypis edytorski]
Archedemos — wspomniany powyżej wichrzyciel. [przypis edytorski]
Archedemos (…) wymierzył Erasinidesowi karę administracyjną — urzędnik może wymierzyć karę (grzywnę) w drodze administracyjnej tymczasowo, a potem skierować sprawę do sądu. Przy wysokich grzywnach musi sąd zatwierdzić wymiar kary swym wyrokiem. [przypis tłumacza]
Archedemos — z przydomkiem „Kaprawy” (glamon), dobry mówca, człowiek ubogi, prawdopodobnie identyczny z Archedemosem ze Wspomnień. [przypis tłumacza]
Archedemos z przydomkiem „kaprawy” — wpływowy Ateńczyk owej epoki, wichrzyciel znany i pierwszy oskarżyciel jednego z wodzów bitwy pod Arginuzami, Erasinidesa, czym dał powód do wytoczenia procesu owym 10 wodzom, z których siedmiu pod błahym pozorem nieratowania rozbitków stracono. Był to przybłęda, obcy, który nie należał do attyckich fratrii; stąd te docinki. [przypis tłumacza]
Archelaosa czekała podróż do Rzymu. Dało to powód do nowych zaburzeń… — por. Starożytności XVII, VIII, 4–IX, 3. [przypis tłumacza]
Archelaos I Macedoński (zm. 399 p.n.e.) — król Macedonii (od 413 p.n.e.) z rodu Argeadów, reformator administracji, armii i handlu, mecenas sztuki greckiej. [przypis edytorski]
Archelaos I Macedoński (zm. 399 p.n.e.) — król Macedonii (od 413 p.n.e.) z rodu Argeadów, syn Perdikkasa II; dokonał wielkich zmian w administracji i armii, wzmocnił siłę militarną państwa. [przypis edytorski]
Archelaos miał jeszcze inną sprawę z Żydami… — por. Starożytności, XVII, XI, 1–5. [przypis tłumacza]
Archelaus fizyk (…) stali się z niejakiego mlecznego błota wydzielonego przez gorąco ziemi — Diogenes Laertios, Archelaos, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 17. [przypis tłumacza]
Archenom — nieznana osobistość. [przypis tłumacza]
Archeopteryx, pol.: archeopteryks (paleont.) — rodzaj ptasiopodobnego dinozaura żyjącego w późnej jurze, ok. 150–145 mln lat temu; od odkrycia (1861) przez długi czas uznawany za bezpośredniego przodka współczesnych ptaków i ogniwo pośrednie łączące je z gadami, obecnie uważany za reprezentanta bocznej, wymarłej linii, blisko spokrewnionego z tym przodkiem. [przypis edytorski]
Arches — właśc. Arches Court; sąd kościelny (Kościoła Anglii) pod przewodnictwem Dziekana Arches rozstrzygający apelacje (ale też nowe sprawy) dla Prowincji Canterbury; jego odpowiednikiem w Prowincji York jest Chancery Court; nazwa Arches Court pochodzi od łuków (ang. arches) zdobiących stałą siedzibę sądu w kościele St Mary-le-Bow (Sancta Maria de arcubus) w Londynie. [przypis edytorski]
archetyp — pojęcie z psychologii Carla Gustawa Junga (1875–1961), oznaczające symbol pochodzący z tzw. nieświadomości kolektywnej, to jest z warstwy nieświadomości wspólnej wszystkim ludziom. [przypis edytorski]
Archezilaus, widząc chorego Ktezybiusza (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Archezilausa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IV, 17. [przypis tłumacza]
Archezilaus, właśc. Archelaos I Macedoński (zm. 399 p.n.e.) — król Macedonii (od 413 p.n.e.) z rodu Argeadów, reformator administracji, armii i handlu; mecenas sztuki greckiej: gościł na swoim dworze wielkich poetów, dramatopisarzy, muzyków i malarzy; Sokrates odrzucił jego zaproszenie, przytoczoną anegdotę podaje Seneka, O dobrodziejstwach) 9. [przypis edytorski]
Archidamos II — syn Zeuksydamosa, król spartański [(469–427 p.n.e.)], wódz najazdów na Attykę w pierwszym okresie wojny peloponeskiej, zwanym od niego „wojną archidamijską”. Z pierwszej żony, imieniem Lampito, miał Agisa, z drugiej, imieniem Eupolia, Agesilaosa. Umarł w 427 r. przed Chr. [przypis tłumacza]
Archidamos — syn Agesilaosa. [przypis tłumacza]
archidiakon — delegat biskupa na terenie diecezji lub okręgu kościelnego. [przypis edytorski]
Archidoxis magica (gr.-łac.) — wiedza magiczna, wiedza tajemna. [przypis edytorski]
