Przypisy

bitwa pod Delion (424 p.n.e.) — stoczona podczas wojny peloponeskiej, pomiędzy Ateńczykami a Tebańczykami, którzy byli sprzymierzeńcami Sparty, w pobliżu beockiego miasteczka Delion; zakończona klęską i dużymi stratami Ateńczyków. [przypis edytorski]

bitwa pod Delion (424 p.n.e.) — stoczona podczas wojny peloponeskiej pomiędzy Ateńczykami a Tebańczykami, którzy byli sprzymierzeńcami Sparty, w pobliżu beockiego miasteczka Delion; zakończona klęską i dużymi stratami Ateńczyków. [przypis edytorski]

bitwa pod Farsalos — stoczona 9 sierpnia 48 p.n.e., w której Cezar pokonał Pompejusza. [przypis edytorski]

bitwa pod Filippi (3–23 października 42 p.n.e.) — stoczona w pobliżu staroż. miasta Filippi w Macedonii między wojskami triumwirów Oktawiana i Marka Antoniusza a armią republikańską dowodzoną przez przywódców spisku przeciw Cezarowi: Marka Juniusza Brutusa i Kasjusza Longinusa; zakończona zwycięstwem triumwirów i śmiercią obu przywódców republikańskich. [przypis edytorski]

bitwa pod Filippi (3–23 października 42 p.n.e.) — stoczona w pobliżu staroż. miasta Filippi w Macedonii między wojskami triumwirów Oktawiana Augusta i Marka Antoniusza a armią republikańską dowodzoną przez przywódców spisku przeciw Cezarowi: Marka Juniusza Brutusa i Kasjusza Longinusa; w pierwszym starciu Antoniusz odniósł zwycięstwo nad Kasjuszem, który popełnił samobójstwo, a Brutus pokonał Oktawiana, ale wycofał się; w drugim starciu triumwirowie odnieśli całkowite zwycięstwo, a Brutus popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]

bitwa pod Filippi (3–23 października 42 p.n.e.) — stoczona w pobliżu staroż. miasta Filippi w Macedonii między wojskami triumwirów Oktawiana i Marka Antoniusza a armią republikańską dowodzoną przez przywódców spisku przeciw Cezarowi: Marka Juniusza Brutusa i Kasjusza Longinusa; w pierwszym starciu Antoniusz odniósł zwycięstwo nad Kasjuszem, który popełnił samobójstwo, a Brutus pokonał Oktawiana, ale wycofał się; w drugim starciu triumwirowie odnieśli całkowite zwycięstwo, a Brutus popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]

bitwa pod Gaugamelą (331 p.n.e.) — stoczona w płn. Mezopotamii pomiędzy wojskami Aleksandra III Macedońskiego a armią perską pod wodzą króla Dariusza III, zakończona rozbiciem wojsk perskich i ucieczką Dariusza; stanowiła ostateczny cios zadany imperium perskiemu, w wyniku którego Aleksander całkowicie je podbił. [przypis edytorski]

bitwa pod Gravelotte (18 sierpnia 1870) — starcie zbrojne w trakcie wojny francusko-pruskiej, zakończone zwycięstwem niemieckim, które zadecydowało o kapitulacji armii francuskich oblężonych w Metzu i Sedanie i tym samym o zwycięstwie Prus w całej wojnie. W bitwie po stronie pruskiej walczyli m.in. żołnierze z Wielkiego Księstwa Poznańskiego. [przypis edytorski]

bitwa pod Grobnikiem (chorw.: bitka na Grobničkom polju) — legendarna bitwa, która miała mieć miejsce w zachodniej Chorwacji w 1242, podczas mongolskiej inwazji na Europę, pomiędzy Tatarami (Mongołami ze Złotej Odry Batu-chana) a wojskami Chorwatów; w bitwie zginęli niemal wszyscy tatarscy najeźdźcy, a reszta wycofała się z Europy, by nigdy nie wrócić. Nazwa miejsca ma pochodzić od pozostałych na polu bitwy licznych ciał poległych (grobów). Legendę spisano dopiero w XVI w., zyskała nową popularność za sprawą wczesnoromantycznego poematu Grobničko polje (1842) autorstwa Dimitrija Demeter napisanego z okazji 600. rocznicy bitwy. [przypis edytorski]

bitwa pod Grunwaldem (15 lipca 1410) — jedna z największych bitew w historii średniowiecznej Europy, stoczona podczas wielkiej wojny między siłami zakonu krzyżackiego, wspomaganego przez rycerstwo zachodnioeuropejskie, pod dowództwem wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena, a połączonymi siłami polskimi i litewskimi, pod dowództwem króla Polski Władysława II Jagiełły i wielkiego księcia litewskiego Witolda; zakończona zwycięstwem wojsk polsko-litewskich i pogromem sił krzyżackich. [przypis edytorski]

bitwa pod Guzowem — stoczona 5 lipca 1607 roku podczas rokoszu Zebrzydowskiego; zwyciężyły w niej wojska wierne królowi Zygmuntowi III. [przypis edytorski]

bitwa pod Hanau (30–31 października 1813) — stoczona podczas wojen napoleońskich w pobliżu miasta Hanau między wojskami francuskiej Wielkiej Armii pod dowództwem cesarza Napoleona Bonaparte a trzykrotnie liczniejszymi siłami bawarskimi i austriackimi; zakończona zwycięstwem Bonapartego i odblokowaniem strategicznej drogi odwrotu. [przypis edytorski]

bitwa pod Hastings (14 października 1066) — starcie, w którym inwazyjna armia księcia Normandii, Wilhelma, zwanego później Zdobywcą, pokonała wojska angielskie pod dowództwem króla Harolda II. Król Harold zginął w bitwie, zaś w jej wyniku najeźdźcy z kontynentu europejskiego opanowali cały kraj. Krzywo przysięgasz: wg źródeł normandzkich Harold, zanim został królem, po zatonięciu swojego statku u wybrzeży Normandii trafił na dwór Wilhelma i złożył mu przysięgę, że wesprze go w dążeniach do objęcia tronu Anglii. Wersję taką podaje tkanina z Bayeux, długie, haftowane płótno z XI w. przedstawiające wydarzenia, które doprowadziły do bitwy pod Hastings, oraz samą bitwę. Kometa zawraca: na jednej ze scen tkaniny z Bayeux widnieje grupka ludzi wskazujących palcami dużą, jasną gwiazdę z pękiem promieni skierowanych w lewo, która pojawiła się na niebie pół roku przed klęską i śmiercią króla Harolda; łaciński napis nad nimi: „ISTI MIRANT[UR] STELLA[M]”, oznacza „Ci dziwują się gwieździe”; komety uważano za znak gwałtownych zmian, zapowiadający rychłą śmierć króla, fatalną wojnę lub klęskę żywiołową. [przypis edytorski]

bitwa pod Hastings (14 października 1066) — starcie, w którym inwazyjna armia księcia Normandii, Wilhelma, zwanego później Zdobywcą, pokonała wojska angielskie pod dowództwem króla Harolda II. W jej wyniku najeźdźcy z kontynentu europejskiego opanowali cały kraj. [przypis edytorski]

bitwa pod Hastings (14 października 1066) — starcie, w którym inwazyjna armia księcia Normandii, Wilhelma, zwanego później Zdobywcą, pokonała wojska angielskie pod dowództwem króla Harolda II. Król Harold zginął w bitwie, zaś w jej wyniku najeźdźcy z kontynentu europejskiego opanowali cały kraj. [przypis edytorski]

bitwa pod Issos (333 p.n.e.) — stoczona w płd. Anatolii pomiędzy wojskami Aleksandra III Wielkiego a armią perską pod wodzą Dariusza III, drugie z wielkich zwycięstw Aleksandra podczas podboju imperium perskiego. [przypis edytorski]

bitwa pod Jeną — stoczona 14 października 1806, Napoleon Bonaparte rozbił w niej siły pruskie. [przypis edytorski]

bitwa pod Jeną — zwycięstwo wojsk francuskich pod wodzą Napoleona Bonaparte nad armią pruską, odniesione 14 października 1806 r.; jego skutkiem było zajęcie całego terytorium Królestwa Pruskiego przez Francuzów. [przypis edytorski]

bitwa pod Jeną — zwycięstwo wojsk fr. pod wodzą Napoleona Bonaparte nad armią pruską, odniesione 14 października 1806; jego skutkiem było zajęcie całego terytorium Królestwa Pruskiego przez Francuzów. [przypis edytorski]

bitwa pod Kannami (2 sierpnia 216 p.n.e.) — kluczowe starcie między Kartaginą a Republiką Rzymską podczas II wojny punickiej, stoczone w pobliżu wioski Kanny (łac. Cannae) w płd. Italii; dowodzone przez Hannibala wojska kartagińskie okrążyły, a następnie unicestwiły większą armię rzymską; uważana za jedno z największych osiągnięć taktycznych w historii wojskowości, była jedną z największych klęsk militarnych w całej historii Rzymu (zginęło w niej 60 tys. żołnierzy rzymskich). [przypis edytorski]

bitwa pod Keresztes (24–26 października 1596) — stoczona między połączonymi siłami Habsburgów i Siedmiogrodu a Imperium Osmańskim w pobliżu wsi Mezőkeresztes w płn. Węgrzech. Armia osmańska była już niemal pokonana, ale kiedy żołnierze cesarscy rzucili się do grabienia obozu tureckiego, zostali odparci przez czeladź obozową i wycofali się w popłochu. Okrzyki, że wróg ucieka, przywróciły morale wojskom tureckim na polu bitwy, które wszczęły atak i zwyciężyły. Wstydliwą przyczynę klęski zastąpiono w tradycji ludowej apologetycznym wyjaśnieniem religijnym. [przypis edytorski]

bitwa pod Kircholmem (1605) — bitwa stoczona w czasie polsko-szwedzkiej wojny o Inflanty; zakończona zwycięstwem wojsk polskich. [przypis edytorski]

bitwa pod Kłuszynem (1610) — starcie podczas wojny polsko-rosyjskiej 1609–1618, między wojskami polskimi pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego a armią moskiewską; zakończona zwycięstwem wojsk polskich. [przypis edytorski]

bitwa pod Kłuszynem (4 lipca 1610) — starcie podczas wojny polsko-rosyjskiej 1609–1618, między wojskami polskimi pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego a armią moskiewską dowodzoną przez kniazia Dymitra Szujskiego wraz z posiłkami szwedzkimi pod komendą Jakuba Pontussona De la Gardie; natarcie wojsk Żółkiewskiego rozbiło wojska moskiewskie i skłoniło do zaprzestania walki przez posiłki cudzoziemskie: bitwa zakończyła się paniczną ucieczką Szujskiego i ocalałych Rosjan; w następstwie klęski pod Kłuszynem bojarzy zdetronizowali cara Wasyla Szujskiego i obwołali carem królewicza polskiego Władysława, a Żółkiewski wkroczył do Moskwy. [przypis edytorski]

bitwa pod Knidos (394 p.n.e.) — bitwa morska pomiędzy flotami Sparty i Persji, zakończona zniszczeniem floty spartańskiej, położyła kres usiłowaniom zdobycia przez Spartę supremacji morskiej. [przypis edytorski]

bitwa pod Konstantynowem (26 lipca–28 lipca 1648) — stoczona w pobliżu miasta Konstantynów na Wołyniu (ob. Starokonstantynów w Ukrainie) podczas powstania Chmielnickiego pomiędzy oddziałami Rzeczpospolitej pod dowództwem Jeremiego Wiśniowieckiego i Janusza Tyszkiewicza a wojskiem kozackim dowodzonym przez Maksyma Krzywonosa, zakończona zwycięstwem strony polskiej. [przypis edytorski]

bitwa pod Korsuniem (26 maja 1648) — druga bitwa między wojskami koronnymi a Kozakami zaporoskimi w czasie powstania Chmielnickiego, zakończona zwycięstwem Kozaków. [przypis edytorski]

bitwa pod Krannon (322 p.n.e.) — decydujące starcie lądowe wojny lamijskiej, toczonej przez koalicję państw greckich na czele z Atenami przeciwko Macedonii, zakończyło się zwycięstwem Macedończyków. [przypis edytorski]

bitwa pod Kulm (30 sierpnia 1813) — stoczona podczas wojen napoleońskich, w pobliżu miasta czeskiego Chlumec (niem.: Kulm), pomiędzy armią francuską, na której czele stał Dominique Vandamme, a armią austriacko-rosyjsko-pruską, dowodzoną przez Barclaya de Tolly; zakończona ciężkimi stratami po obu stronach i klęską wojsk napoleońskich. [przypis edytorski]

bitwa pod Kunaksą (3 września 401 p.n.e.) — stoczona pomiędzy armią króla perskiego Artakserksesa II a wojskami jego brata Cyrusa Młodszego, który usiłował zagarnąć tron; zakończona śmiercią Cyrusa i przejściem jego oddziałów na stronę króla. W skład armii Cyrusa wchodziło m.in. 10 tys. greckich najemników, którzy po bitwie przebyli liczącą 1000 mil drogę powrotną do ojczyzny przez wrogie terytoria. [przypis edytorski]

bitwa pod Kunaksą (3 września 401 p.n.e.) — stoczona pomiędzy armią króla perskiego Artakserksesa II a wojskami jego brata Cyrusa Młodszego, który usiłował zagarnąć tron; zakończona śmiercią Cyrusa i przejściem jego oddziałów na stronę króla. W skład armii Cyrusa wchodziło m.in. 10 tys. greckich najemników, którzy po bitwie przebyli liczącą 1000 mil drogę powrotną do ojczyzny przez wrogie terytoria, opisaną przez Ksenofonta w dziele pt. Anabaza. [przypis edytorski]

bitwa pod Łodzią (1914) — jedna z największych bitew na froncie wschodnim I wojny światowej w jej początkowej fazie, rozegrana pomiędzy armiami niemiecką i rosyjską; starcie nierozstrzygnięte, choć Niemcom udało się osiągnąć cel strategiczny: zapobiec inwazji rosyjskiej. [przypis edytorski]

bitwa pod Lenino — starcie zbrojne mające miejsce w dniach 12–13 października 1943 r. w pobliżu miasteczka Lenino na wschodniej Białorusi (8 km od granicy z Rosją) stoczone w ramach operacji orszańskiej przez Armię Czerwoną (33 Armia Frontu Zachodniego i walcząca w jej składzie 1 Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki) a Wehrmachtem. Była chrztem bojowym polskich jednostek podległych armii Związku Radzieckiego oraz początkiem szlaku bojowego tzw. Ludowego Wojska Polskiego. W okresie PRL bitwa urosła do rangi symbolu, a jej rocznica była obchodzona jako Dzień Wojska Polskiego. [przypis edytorski]

bitwa pod Lepanto (7 października 1571) — wielka bitwa morska, w której hiszpańsko-włoska flota Ligi Świętej rozgromiła flotę turecką; jedna z najkrwawszych bitew morskich w historii. [przypis edytorski]

bitwa pod Lepanto (7 października 1571) — wielka bitwa morska, w której hiszpańsko-włoska flota Ligi Świętej rozgromiła flotę turecką. [przypis edytorski]

bitwa pod Leuktrami (6 lipca 371 p.n.e.) — stoczona między wojskami tebańskimi pod wodzą Epaminondasa a dowodzoną przez króla Kleombrotosa armią spartańską, która najechała Beocję. Epaminondas zerwał z tradycją i po raz pierwszy w historii zastosował bojowy szyk skośny, dzięki czemu pokonał liczniejsze siły Spartan. W wyniku bitwy Sparta utraciła hegemonię w Grecji, którą zdobyła pokolenie wcześniej dzięki zwycięstwu w wojnie peloponeskiej. [przypis edytorski]

bitwa pod Leuthen, pol.: bitwa pod Lutynią (5 grudnia 1757) — stoczona w trakcie wojny siedmioletniej w okolicy wsi Lutynia na Dolnym Śląsku, pomiędzy armią Prus dowodzoną przez Fryderyka II Wielkiego a dwukrotnie liczniejszą armią Austrii pod dowództwem Karola Lotaryńskiego; zakończona wielkim zwycięstwem wojsk pruskich dzięki atakowi na wroga z boku tzw. szykiem skośnym, używanym w starożytności przez Tebańczyków. [przypis edytorski]

bitwa pod Lipskiem (16–19 października 1813) — zwana „bitwą narodów”, w której wojska francuskie pod dowództwem Napoleona Bonapartego poniosły klęskę w starciu z wojskami koalicji antyfrancuskiej złożonej z Austrii, Prus, Rosji i Szwecji; największa bitwa w kampaniach Napoleona i jego najcięższa porażka. [przypis edytorski]

bitwa pod Lissą (20 lipca 1866) — bitwa morska stoczona podczas wojny włosko-prusko-austriackiej koło wyspy Vis (wł. Lissa) na M. Adriatyckim pomiędzy flotą austriacką pod dowództwem Wilhelma von Tegetthoffa a znacznie liczniejszą od niej flotą włoską, zakończona zwycięstwem austriackim; była pierwszą bitwą eskadr okrętów pancernych i jedną z ostatnich, podczas których użyto taranowania jako sposobu walki. [przypis edytorski]

bitwa pod Maciejowicami (10 października 1794) — stoczona podczas insurekcji kościuszkowskiej pomiędzy korpusem polskim a dwukrotnie liczniejszymi wojskami rosyjskimi; zakończona klęską wojsk powstańczych i wzięciem do niewoli rannego naczelnika insurekcji gen. Tadeusza Kościuszki. [przypis edytorski]

bitwa pod Maciejowicami (10 października 1794) — stoczona podczas insurekcji kościuszkowskiej pomiędzy korpusem polskim a dwukrotnie liczniejszymi wojskami rosyjskimi; zakończona klęską wojsk powstańczych i wzięciem do niewoli rannego naczelnika insurekcji gen. Tadeusza Kościuszki. [przypis edytorski]

bitwa pod Maciejowicami (10 października 1794) — stoczona podczas powstania kościuszkowskiego pomiędzy wojskami polskimi dowodzonymi przez gen. Tadeusza Kościuszkę a wojskami rosyjskimi, zakończona klęską wojsk powstańczych. [przypis edytorski]

bitwa pod Maiwandem (27 lipca 1880) — starcie zbrojne w trakcie drugiej wojny brytyjsko-afgańskiej, największe zwycięstwo Afgańczyków w tej wojnie. [przypis edytorski]

bitwa pod Małojarosławcem (24 października 1812) — stoczona podczas wojny francusko-rosyjskiej o miasto Małojarosławiec w środkowej Rosji, ok. 120 km na płd-zach. od Moskwy; podczas zażartych walk miasto ośmiokrotnie przechodziło z rąk do rąk; starcie zakończyło się utrzymaniem Małojarosławca przez Francuzów, jednak przewaga armii Kutuzowa, która po przybyciu nie podjęła walki, lecz obsadziła linię obrony pod Kaługą, skłoniła Napoleona do zmiany planów i wyboru trasy odwrotu przez zdewastowany kraj, drogą przez Możajsk na Smoleńsk. [przypis edytorski]

bitwa pod Mantineją (418 p.n.e.) — jedna z największych bitew wojny peloponeskiej, stoczona w pobliżu miasta Mantineja w środkowej części Peloponezu między połączonymi armiami Argos, Aten i Mantinei a wojskami Sparty i jej sojuszników; zakończona zwycięstwem Sparty. [przypis edytorski]

bitwa pod Mantineją (4 lipca 362 p.n.e.) — stoczona w pobliżu miasta Mantineja w środkowej części Peloponezu między wojskami Tebańczyków i Argiwów pod wodzą Epaminondasa a wojskami Spartan, Ateńczyków i Achajów, dowodzonymi przez króla Agesilosa II; zakończona zwycięstwem Tebańczyków i śmiercią Epaminondasa. [przypis edytorski]

bitwa pod Maratonem (490 p.n.e.) — najważniejsza bitwa pierwszej inwazji perskiej na Grecję; wojska ateńskie pod dowództwem Miltiadesa pokonały w niej armię perską, która wylądowała w Attyce, 40 km od Aten. [przypis edytorski]

bitwa pod Maratonem — stoczona w 490 p.n.e.; Ateńczycy pod dowództwem Miltiadesa rozbili w niej perską armię inwazyjną. [przypis edytorski]

bitwa pod Martynowem (20 czerwca 1624) — w której wojska polskie pod dowództwem hetmana Stanisława Koniecpolskiego rozbiły armię tatarską, wracającą z wyprawy łupieskiej, która dotarła aż pod Przemyśl i Sandomierz. Orda tatarska poniosła wielkie straty i na długie lata została rozbita. [przypis edytorski]

bitwa pod Masłowym Stawem (1638) — bitwa kończąca powstanie, w której Kozacy ponieśli klęskę. [przypis edytorski]

bitwa pod Megarą (409 p.n.e.) — stoczona podczas wojny peloponeskiej pomiędzy siłami ateńskimi a wojskami Megary, miasta na Przesmyku Korynckim, wspieranymi przez oddziały z Sycylii i kontyngent Spartan; zakończona zwycięstwem Ateńczyków. [przypis edytorski]

bitwa pod Mirem (10 lipca 1812) — stoczona podczas inwazji napoleona na Rosję w pobliżu miasteczka Mir na Białorusi, przez dywizję polskiej kawalerii gen. Aleksandra Rożnieckiego, stanowiącą przednią straż francuskiego korpusu jazdy, a rosyjskim korpusem gen. Matwieja Płatowa; zła ocena sytuacji i atak na trzykrotnie liczniejszego przeciwnika przyniosły polskiej dywizji klęskę i ciężkie straty. [przypis edytorski]

bitwa pod Montereau (18 lutego 1814) — stoczona podczas wojny Francji z VI koalicją między awangardą armii francuskiej Napoleona a strażą tylną armii austriacko-wirtemberskiej, zakończona zwycięstwem wojsk francuskich. [przypis edytorski]

bitwa pod Mukden (19 lutego–10 marca 1905) — ostatnia z głównych bitew lądowych podczas wojny rosyjsko-japońskiej, stoczona w pobliżu miasta Mukden w Mandżurii, zakończona klęską armii rosyjskiej. [przypis edytorski]

bitwa pod Mukdenem — jedno z rozstrzygających starć podczas wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905); miało miejsce między 19 lutego a 10 marca 1905 r. niedaleko miasta Mukden (obecnie Shenyang) w Mandżurii w Cesarstwie Chińskim i zakończyło się klęską Rosji: w bitwie poległo ok. 50 tys. żołnierzy armii ros., a ok. 30 tys. uznano za zaginionych; porażka osłabiła władzę carską, wzmocniła zaś wrzenie rewolucyjne, które zaowocowało wybuchem w 1905 r. [przypis edytorski]

bitwa pod Mutiną (21 kwietnia 43 p.n.e.) — stoczona po śmierci Juliusza Cezara pomiędzy wojskami lojalnymi wobec senatu dowodzonymi przez konsula Aulusa Hircjusza, wspieranymi przez wojska Oktawiana, a wojskami Marka Antoniusza oblegającymi oddziały Decymusa Juniusza Brutusa, jednego z zabójców Cezara, zgromadzone w mieście Mutina (ob. Modena w płn. Włoszech); zakończona zwycięstwem sprzymierzonych z Oktawianem republikanów i wycofaniem wojsk przez Antoniusza. [przypis edytorski]

bitwa pod Obertynem (22 sierpnia 1531) — stoczona w pobliżu wioski Obertyn w płd.-zach. Ukrainie pomiędzy wojskami polskimi pod dowództwem hetmana wielkiego koronnego Jana Amora Tarnowskiego a armią mołdawską, na której czele stał władca Mołdawii Piotr Raresz; zakończona zwycięstwem Polaków, zdecydowała o zakończeniu konfliktu o Pokucie. [przypis edytorski]

bitwa pod Ocañą (19 listopada 1809) — stoczona podczas wojny na Płw. Iberyjskim pomiędzy wojskami francuskimi a wojskami hiszpańskimi; zakończona wielkim zwycięstwem francuskim. [przypis edytorski]

bitwa pod Ostrołęką — bitwa powstania listopadowego, stoczona 26 maja 1831 r.; główne siły wojsk polskich pod dowództwem gen. Jana Skrzyneckiego starły się w niej z wojskami ros. dowodzonymi przez Iwana Dybicza; bitwa nie dała rozstrzygającego zwycięstwa żadnej ze stron, przed całkowitym rozbiciem uchronił Polaków atak oddziału konnego pod dowództwem Józefa Bema, ale w starciu Rosjanie stracili ok. 5700 żołnierzy, jednak ostatecznie uznano bitwę pod Ostrołęką za klęskę Polaków: poległo 2 tys. żołnierzy (w tym gen. Ludwik Kicki i gen. Henryk Kamieński), kolejnych 4 tys. odniosło poważne rany, armia polska straciła inicjatywę strategiczną i przeszła do defensywy. [przypis edytorski]

bitwa pod Pawią — stoczona 24 lutego 1525, decydująca bitwa wojny włoskiej 1521–1526, w której oblegające Pawię siły francuskie Franciszka I Walezjusza zostały pokonane przez przybyłą z odsieczą cesarską armię Karola V Habsburga. W zaciekłym starciu w obronie króla Francji poniosło śmierć wielu wysokiej rangi oficerów, sam król po utracie konia walczył pieszo; otoczony, został wzięty do niewoli. [przypis edytorski]

bitwa pod Peterswalde (17 września 1813) — starcie stoczone podczas wojen napoleońskich w pobliżu wsi Peterswalde (ob. Petrovice w Czechach) między 1. pułkiem polskich szwoleżerów gwardii cesarskiej wraz 4. pułkiem gwardii honorowej przeciwko pruskiemu 1. pułkowi huzarów śląskich; zakończone szarżą wojsk napoleońskich zainicjowaną przez Maksymiliana Fredrę, pokonaniem Prusaków i wzięciem do niewoli ich dowódcy. [przypis edytorski]

bitwa pod Piławcami (23–25 września 1648) — bitwa rozegrana podczas powstania Chmielnickiego pod wsią Piławce w centralnej części Ukrainy; przed zasadniczym starciem z wojskami kozacko-tatarskimi, w nocy z 23 na 24 września wśród wojska rozeszła się pogłoska o ucieczce dowódców, co wywołało panikę: armia polska uciekła, porzucając tabory i broń. [przypis edytorski]

bitwa pod Piławcami (23–25 września 1648) — stoczona podczas powstania Chmielnickiego w pobliżu wioski Piławce (ob. Pilawa w Ukrainie) pomiędzy wojskami Rzeczpospolitej a połączonymi siłami kozacko-tatarskimi; zakończona nocną paniką wojsk polskich i ich ucieczką, stanowiła trzecią kolejną dużą klęskę wojsk koronnych w konflikcie. [przypis edytorski]

bitwa pod Płowcami — rozegrana 27 września 1331 między wojskami Władysława Łokietka a oddziałami krzyżackimi, przerwała krzyżacką kampanię przeciw Polsce. [przypis edytorski]

bitwa pod Płowcami — starcie polsko-krzyżackie z 23 na 24 września 1330, nierozstrzygnięte, acz tradycyjnie uznawane za polskie zwycięstwo. [przypis edytorski]

bitwa pod Platejami (479 p.n.e.) — wielkie starcie zbrojne podczas drugiej wojny perskiej, w którym połączone wojska greckie (m.in. Sparty, Aten, Koryntu, Megary) pokonały operujące w centralnej Grecji wojska perskie; w połączeniu ze zwycięstwem Greków pod Mykale bitwa ta zdecydowała o porzuceniu przez Persów planów podboju Grecji. [przypis edytorski]

bitwa pod Platejami (479 p.n.e.) — wielkie starcie zbrojne podczas drugiej wojny perskiej, w którym połączone wojska greckie (m.in. Sparty, Aten, Koryntu, Megary) pokonały działające w centralnej Grecji wojska perskie; w połączeniu ze zwycięstwem Greków pod Mykale bitwa ta zdecydowała o porzuceniu przez Persów planów podboju Grecji. [przypis edytorski]

bitwa pod Podhajcami (1667) — zwycięstwo dowodzonych przez Sobieskiego wojsk Rzeczpospolitej nad przeważającymi siłami Tatarów i Kozaków. [przypis edytorski]

bitwa pod Quatre Bras — stoczona 16 czerwca 1815, podczas Stu Dni Napoleona, w której armia francuska została zmuszona do odwrotu przez armię angielsko-holenderską. [przypis edytorski]

bitwa pod Radzyminem (13–16 sierpnia 1920) — bitwa stoczona podczas wojny polsko-bolszewickiej wokół miasta Radzymin położonego ok. 20 km na płn-wsch. od Warszawy; wraz z bitwą pod Ossowem, walkami o Mińsk Mazowiecki oraz polską kontrofensywą nad rzeką Wieprz, bitwa pod Radzyminem należała do najważniejszych elementów działań znanych pod wspólną nazwą bitwy warszawskiej; w wyniku krwawego starcia rosyjski atak został odparty, co było jednym z warunków powodzenia polskiej kontrofensywy. [przypis edytorski]

bitwa pod Radzyminem (13–16 sierpnia 1920) — stoczona podczas wojny polsko-bolszewickiej, stanowiąca jeden z najważniejszych elementów działań znanych pod wspólną nazwą bitwy warszawskiej; w wyniku krwawego starcia rosyjski atak został odparty, co było jednym z warunków powodzenia polskiej kontrofensywy. [przypis edytorski]

bitwa pod Raszynem — bitwa okresu wojen napoleońskich, stoczona 19 kwietnia 1809 r. przez wojska polskie i saskie, dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego, z korpusem wojsk austriackich, pod dowództwem arcyksięcia Ferdynanda Karola d'Este; taktycznie nierozstrzygnięta, jednak ze strategicznego punktu widzenia okazała się sukcesem Polaków, ponieważ zapoczątkowała kampanię, której efektem było między innymi dwukrotne powiększenie obszaru Księstwa Warszawskiego i zwiększenie polskiej siły zbrojnej z 14 tys. do 60 tys. [przypis edytorski]

bitwa pod Rivoli (14–15 stycznia 1797) — starcie zbrojne pomiędzy republikańską armią francuską dowodzoną przez Napoleona Bonapartego a cesarskimi wojskami austriackimi pod dowództwem Josepha Alvinczy'ego; zakończona decydującym zwycięstwem Bonapartego, które umożliwiło Francuzom całkowite zajęcie północnej Italii. [przypis edytorski]

bitwa pod Romanowem (14 lipca 1812) — stoczona w pobliżu wsi Romanów, ok. 20 km od Miru na Białorusi, pomiędzy polskim 1. pułkiem strzelców konnych a kawalerią rosyjską; otoczony przez 5000 jeźdźców, polski oddział podjął nierówną walkę, w której stracił 300 żołnierzy, a jego dowódca, płk Przebendowski, dostał się do niewoli. [przypis edytorski]

bitwa pod Rudawą — (17 lutego 1370) — zakończona klęską wojsk litewskich bitwa pomiędzy Wielkim Księstwem Litewskim a zakonem krzyżackim stoczona na terenie Sambii w pobliżu zamku Rudawa (niem. Rudau, lit. Rūdava) nad rzeką Rudawą (także: Rudną, Rudą; dziś: wieś Mielnikowo nad rz. Sławnaja). [przypis edytorski]

bitwa pod Sadową (3 lipca 1866) — stoczona między wojskami pruskimi a austriackimi, zapewniła Prusom dominację w Związku Niemieckim. [przypis edytorski]

bitwa pod Sadową — stoczona 3 lipca 1866 między wojskami pruskimi a austriackimi, zapewniła Prusom dominację w Związku Niemieckim. [przypis edytorski]

bitwa pod Salaminą (480 p.n.e.) — stoczona pomiędzy flotą sprzymierzonych państw greckich a znacznie liczniejszą inwazyjną flotą perską, w wąskiej cieśninie między wyspą Salaminą a stałym lądem w pobliżu Aten; zakończona wielkim zwycięstwem Greków, stała się punktem zwrotnym w drugiej wojnie perskiej. [przypis edytorski]

bitwa pod Salaminą — stoczona w 480 p.n.e.; sprzymierzona flota grecka pokonała wówczas inwazyjną flotę perską, wykorzystując fakt, że wąska cieśnina między wyspą Salaminą a lądem stałym uniemożliwia Persom rozwinięcie szyku. [przypis edytorski]

bitwa pod Sedanem (1–2 września 1870) — starcie podczas wojny francusko-pruskiej; okrążony cesarz Napoleon III skapitulował i ze swą stutysięczną armią oddał się do niewoli. [przypis edytorski]

bitwa pod Sedanem (1870) — starcie zbrojne podczas wojny francusko-pruskiej. Konsekwencją bitwy była kapitulacja cesarza Napoleona III wraz z jego armią i zwycięstwo Prus i ich sprzymierzeńców w wojnie. [przypis edytorski]

bitwa pod Sedanem — stoczona podczas wojny francusko-pruskiej 1 września 1870 r., zakończona klęską armii francuskiej i pojmaniem cesarza Napoleona III, co doprowadziło do końca tzw. Drugiego Cesarstwa. [przypis edytorski]

bitwa pod Sedanem — stoczona podczas wojny francusko-pruskiej 1 września 1870, zakończona klęską armii francuskiej i pojmaniem cesarza Napoleona III, co doprowadziło do końca tzw. Drugiego Cesarstwa. [przypis edytorski]

bitwa pod Seseñą (29 października 1936) — stoczona podczas hiszpańskiej wojny domowej o miasto Seseña, ok. 30 km na płd. od Madrytu, znana z pierwszego użycia czołgów podczas tej wojny; po upadku Talavera de la Reina i Toledo we wrześniu 1936 wojska republikańskie, wsparte radzieckimi czołgami, usiłowały kontrofensywą na Seseñę powstrzymać ofensywę nacjonalistów, jednak poniosły klęskę. [przypis edytorski]

bitwa pod Shahgunge (5 lipca 1857) — stoczona w pobliżu Shahgunge niedaleko Agry pomiędzy powstańcami-sipajami a wojskami Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, zakończona wycofaniem się Brytyjczyków. [przypis edytorski]

bitwa pod Smoleńskiem (16–18 sierpnia 1812) — wielka bitwa stoczona między armią francusko-polską, dowodzoną przez Napoleona I, oraz armią rosyjską gen. Michaiła Barclay de Tolly; zakończona taktycznym zwycięstwem francuskim i wycofaniem się sił rosyjskich ze Smoleńska. [przypis edytorski]

bitwa pod Sołonicą (1596) — bitwa stoczona nad rzeką Sułą w trakcie powstania kozacko-chłopskiego między powstańcami dowodzonymi przez Nalewajkę i Łobodę a wojskami polskimi dowodzonymi przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego. [przypis edytorski]

bitwa pod Somosierrą (30 listopada 1808) — szarża polskiego szwadronu szwoleżerów na silnie bronioną przełęcz Somosierra w Hiszpanii; doprowadziła do złamania oporu hiszpańskich obrońców i zdobycia wąwozu, co otworzyło Napoleonowi drogę na Madryt i pozwoliło kontynuować kampanię hiszpańską. [przypis edytorski]

bitwa pod Szkłowem (12 sierpnia 1654) — starcie zbrojne podczas wojny polsko-rosyjskiej 1654–1667 między siłami rosyjskimi pod wodzą kniazia Czerkaskiego oraz kniazia Jurija Boratyńskiego a armią Wielkiego Księstwa Litewskiego pod dowództwem hetmana Janusza Radziwiłła, który zręcznym manewrem spowodował panikę i ucieczką wojsk rosyjskich za Dniepr; po stronie litewskiej poległo 700, a po rosyjskiej 7000 żołnierzy. W czasie bitwy miało miejsce widoczne w Szkłowie zaćmienie Słońca. [przypis edytorski]

bitwa pod Tanagrą (426 p.n.e.) — stoczona podczas wojny peloponeskiej między wojskami Ateńczyków, które wtargnęły na terytorium miasta Tanagra w Beocji i splądrowały okolice, a połączoną armią Tanagrejczyków i Teban; zakończona zwycięstwem Ateńczyków i ich powrotem do Aten. [przypis edytorski]

bitwa pod Tannenbergiem (1914) — bitwa w ramach operacji wschodniopruskiej w 1914 r. między siłami Imperium Rosyjskiego a Cesarstwem Niemieckim, zakończona zwycięstwem Niemiec. [przypis edytorski]

bitwa pod Tarutino (18 października 1812) — stoczona podczas wyprawy Napoleona na Rosję, między armią rosyjską gen. Kutuzowa a siłami francusko-polskimi pod dowództwem marszałka Murata, stanowiącymi wysuniętą straż przednią Wielkiej Armii; polski korpus ks. Poniatowskiego mimo zaskoczenia powstrzymał atak czterokrotnie liczniejszych sił rosyjskich, ratując całą armię. [przypis edytorski]

bitwa pod Termopilami (480 p.n.e.) — trzydniowa bitwa pomiędzy sprzymierzonymi wojskami greckimi pod dowództwem spartańskiego króla Leonidasa a przeważającymi siłami perskimi; Grecy, broniący wąskiego przejścia z Grecji północnej do środkowej, zostali pokonani, jednak wojska perskie poniosły wielkie straty w ludziach. [przypis edytorski]

bitwa pod Termopilami (480 p.n.e.) — trzydniowa bitwa pomiędzy sprzymierzonymi wojskami greckimi pod dowództwem spartańskiego króla Leonidasa a przeważającymi siłami perskimi; Grecy, broniący wąskiego przejścia z Grecji północnej do środkowej, zostali pokonani, jednak wojska perskie poniosły wielkie straty w ludziach. [przypis edytorski]