Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7669 przypisów.
desperować (przestarz., z łac.)— rozpaczać. [przypis edytorski]
desperować — rozpaczać. [przypis edytorski]
desperować (z łac., przestarz.) — rozpaczać. [przypis edytorski]
de Spinoza pojmował uduchowienie materii nie w sensie witalistycznym, (…) lecz mechanistycznym (…) — W Streszczeniu systematów de la Mettriego czytamy, że „zdaniem Spinozy, człowiek jest prawdziwym automatem, maszyną, ulegającą najniewątpliwszej konieczności” (s. VII). W Człowieku-maszynie zaś powiada autor po stwierdzeniu zasadniczego przebiegu rozkładowego u wszystkich bez wyjątku jestestw organicznych, że „w całym wszechświecie istnieje jedna tylko wszechistota, podlegająca jednakowoż rozmaitym zmianom” (§ 77). Jest to oczywisty wpływ de Spinozy. [przypis tłumacza]
Desplein — w Komedii ludzkiej Balzaca: wybitny chirurg, nauczyciel Bianchona; patrz: Msza ateusza. [przypis edytorski]
Desplein — w Komedii ludzkiej Balzaca: wybitny chirurg, nauczyciel Bianchona. [przypis edytorski]
despota — bezwzględny jedynowładca; człowiek wymagający absolutnego posłuszeństwa. [przypis edytorski]
Despota (…) epiphenete — po grecku. [przypis tłumacza]
despotyczną władzą — dla Staszica cechą despotyczną w ustroju ang. są prawa króla w stosunku do Parlamentu (prawo odmowy zatwierdzenia uchwał, prawo zwoływania i rozwiązywania Izby); por. Monteskiusza, Duch Praw XI 6, który właśnie w tym upatruje rękojmię praworządności trwałej. [przypis redakcyjny]
despoty — dziś popr. forma N. lm: despotami. [przypis edytorski]
despotyzm — chodzi o wszelkie jedynowładztwo nieograniczone, zarówno oświecone, ożywione poczuciem prawa i ceniące godność poddanych („monarchia” Monteskiusza), jak to, w którym samowola władcy starczy za prawo („despotyzm” Monteskiusza). [przypis redakcyjny]
Despotyzm wystarcza sam sobie; wszystko dokoła niego jest próżnią. Toteż kiedy podróżnicy opisują te kraje, rzadko mówią nam o prawach cywilnych — W Mazuliapatanie nie zdołano odkryć śladów prawa pisanego. Hindusi powodują się w sądach jedynie pewnymi zwyczajami. Wedam i inne podobne księgi nie zawierają praw cywilnych, ale przepisy religijne. [przypis autorski]
des Princes (fr.) — książęta. [przypis edytorski]
des puissances aeriennes (fr.) — siły powietrzne. [przypis edytorski]
des romans à thèse (fr.) — powieści z tezą. [przypis edytorski]
dessous (fr.) — bielizna damska. [przypis edytorski]
dessous (fr.: pod spodem) — bielizna. [przypis edytorski]
dessous (fr.) — spodnia bielizna. [przypis redakcyjny]
dessous (fr.) — tu: kulisy. [przypis edytorski]
de Sta Theresa — popr. port.: de Santa Teresa. [przypis edytorski]
de statu rerum (łac.) — o stan rzeczy. [przypis redakcyjny]
Desterro — dziś: Florianópolis, drugie największe miasto stanu Santa Catarina w Brazylii. Nazwa Florianópolis nawiązuje do nazwiska drugiego prezydenta Brazylii, Floriano Peixoto. Do 1893 r. miasto było znane pod nazwą Nossa Senhora do Desterro lub Desterro. [przypis edytorski]
des Teufels Durchfahrt (niem.) — diabelskie przejście, diabelski bród. [przypis edytorski]
d'Estrées, Gabrielle (1570/1573–1599) — księżna Beaufort i Verneuil, markiza Monceaux, kochanka króla fr. Henryka IV (1553–1610). [przypis redakcyjny]
destricto ense (łac.) — z obnażonym mieczem. [przypis edytorski]
destructio destructionis (łac.) — rozstrój rozstroju. [przypis autorski]
destynacja (daw., z łac.) — przeznaczenie. [przypis edytorski]
destynowany — wyznaczony. [przypis redakcyjny]
destytuowany — zwolniony. [przypis edytorski]
desudavit (łac.) — napociło się. [przypis redakcyjny]
desuper (łac.) — z góry. [przypis redakcyjny]
desygnat — to, do czego odnosi się nazwa lub pojęcie. [przypis edytorski]
desynować się (z łac. desino, desinere: zaniechać, zostawić) — wstrzymać się. [przypis edytorski]
Deszcz — ang. Rain, przedstawienie teatralne z premierą w 1921 na Broadwayu, oparte na opowiadaniu brytyjskiego autora Williama Somerseta Maughama (1874–1965). [przypis edytorski]
deszczarnia — studnia z wodą deszczową. [przypis redakcyjny]
deszczka (daw.) — deseczka. [przypis edytorski]
deszczka (starop.) — deseczka; tu: trumna. [przypis edytorski]
Deszcz letni — wiersz jest fragmentem poematu Pieśń Ewy, składającego się z 5 części: Preludium, Najpierwsze słowa (w tej części znajduje się niniejszy wiersz Deszcz letni), Kuszenie, Grzech i Jutrzenka. [przypis edytorski]
deszczułka — mała deska. [przypis edytorski]
Deszendenz — Nachkommenschaft. [przypis edytorski]
Detaille, Édouard (1848–1912) — francuski malarz akademicki, batalista, szczególnie znany z obrazów ukazujących wojnę francusko-pruską 1870. [przypis edytorski]
de Tampyr — właśc. Henri Duval, hrabia Dampierre (1580–1620), dowódca wojskowy pozostający na służbie Habsburgów od 1602 roku. [przypis edytorski]
detantę (z fr. détention: zatrzymanie, areszt) — zatrzymanie, odprężenie. [przypis edytorski]
de tempore (łac.) — o czasie; tu: o terminie ślubu. [przypis redakcyjny]
Deterdingi — nawiązanie do Henriego Deterdinga, holenderskiego finansisty, poplecznika Hitlera, tutaj: politycy. [przypis edytorski]
deterioracja — spadek wartości, jakości, sprawności lub wydolności czegoś. [przypis edytorski]
determinacja — zdecydowanie, upór w zmierzaniu do celu. [przypis edytorski]
deterministyczny monizm jest łącznikiem pomiędzy zaczątkami duchowości modernistycznej a epoką poprzednią. W monizmie ten łącznik dostrzega również Henryk Szucki — [por.] H. Szucki, Poeci-moniści. Rzecz o Asnyku i Młodej Polsce, Lwów 1935. [przypis autorski]
determinizm jest w tym wypadku określony motywacją (…) — zob. niniejszą rozprawę, ustęp 64. [przypis redakcyjny]
determinizm — koncepcja filozoficzna, wg której wszystkie zdarzenia są całkowicie uwarunkowane przez uprzednio istniejące przyczyny; determinizm neguje klasycznie rozumianą koncepcję wolnej woli, uznając, że działanie ludzkie jest determinowane przez przeszłe stany. [przypis edytorski]
determinizm — koncepcja filozoficzna, wg której wszystkie zdarzenia są całkowicie uwarunkowane przez uprzednio istniejące przyczyny. [przypis edytorski]
determinował — naznaczył. [przypis redakcyjny]
determinowano — określano, oznaczano. [przypis redakcyjny]
determinują — ograniczają, skłaniają. [przypis redakcyjny]
de terzio pelo, właśc. de terciopelo (hiszp.) — aksamitny. [przypis edytorski]
detestabile scriptum (łac.) — przeklęte pismo. [przypis redakcyjny]
de throno (łac.) — z tronu. [przypis redakcyjny]
de toilette (fr.) — toaletowy. [przypis edytorski]
detonować (daw.) — odbierać pewność siebie. [przypis edytorski]
detonujący (daw.) — peszący, odbierający pewność siebie, onieśmielający. [przypis edytorski]
de Tracy, Antoine Louis Claude Destutt (1754–1836) — francuski arystokrata i filozof, wymyślił pojęcie „ideologii”. [przypis edytorski]
de Tracy, Antoine Louis Claude Destutt (1754–1836) — francuski arystokrata i filozof, wymyślił pojęcie „ideologii”. [przypis edytorski]
Detras de la cruz está el diablo (hiszp.) — za krzyżem diabeł stoi. [przypis edytorski]
d'etre malheureusement assomé, quand je me consome d'ennui et de mille chagrins (fr.) — że będę nieszczęśliwie zabity, gdy zjada mnie nuda i tysiąc zmartwień. [przypis edytorski]
De tribus impostoribus — książka z XVI wieku ogłaszająca Mojżesza, Jezusa i Mahometa za oszustów; wedle Grzegorza IX miał ją napisać Fryderyk II. [przypis redakcyjny]
detrimenta (łac.) — szkody. [przypis redakcyjny]
detrimentum (łac.) — szkodę. [przypis redakcyjny]
detulit (łac.) — doniósł. [przypis redakcyjny]
deturbare (łac.) — strącić. [przypis redakcyjny]
de tutela (łac.) — z opieki. [przypis redakcyjny]
detyna (ukr. детина) — dziecko. [przypis edytorski]
detyna (ukr.) — dziecko. [przypis edytorski]
detyna (ukr.) — dziecko. [przypis redakcyjny]
detyna (z ukr.) — dziecko. [przypis redakcyjny]
detyny (z rus.) — dzieci; dzieciny. [przypis edytorski]
detyny (z ukr.) — dzieci; dzieciny. [przypis edytorski]
de uicissitudine fortunae (łac.) — o zmienności losu. [przypis redakcyjny]
Deukalion i Pyrra (mit. gr.) — Deukalion, syn Prometeusza i Pandory, oraz jego żona Pyrra byli jedynymi ludźmi ocalałymi z zesłanego przez Zeusa potopu; odrodzili ludzkość, rzucając za siebie kamienie, które stawały się ludźmi. [przypis edytorski]
Deukalion (mit. gr.) — syn Prometeusza, chcąc odrodzić ludzkość po potopie rzucał za siebie kamienie, z których powstawali ludzie. [przypis edytorski]
Deukalion (mit. gr.) — syn Prometeusza i Pandory; Deukalion i jego żona Pyrra byli jedynymi ludźmi ocalałymi z zesłanego przez Zeusa potopu; odrodzili ludzkość, rzucając za siebie kamienie, które stawały się ludźmi. [przypis edytorski]
Deukalion (mit. gr.) — syn tytana Prometeusza i Pandory, jedyny ocalały z zesłanego przez Zeusa potopu. [przypis edytorski]
de ulterioribus (łac.) — o dalszych rzeczach. [przypis redakcyjny]
Deum (…) locum — Vergilius, Georgica, IV, 221. [przypis tłumacza]
Deus absconditus (łac.) — „Bóg ukryty” (Iz 45, 15). [przypis tłumacza]
Deus absconditus (łac.) — Iz 45, 15: „Bóg ukryty”. [przypis tłumacza]
Deus, ad te vigilo, miserere mei, Deus (łac.) — Boże, ku służbie Twojej stoję, zmiłuj się nade mną, Boże (połączenie słów biblijnych psalmów 63 oraz 51). [przypis edytorski]
deus animarum (łac.) — bóg zwierząt. [przypis edytorski]
Deus auribus nostris audivimus (łac.) — Boże, słyszeliśmy na własne uszy; Psalm 44. [przypis edytorski]
Deus avertat (…) nostra civitas (łac.) — Boże uchowaj, by się nam po lewej ukazało; po prawej powinno być nasze miasto. [przypis redakcyjny]
deus caritatis (łac.) — bóg miłosierdzia. [przypis edytorski]
deus ex machina — dosł. „bóg z maszyny” (nawiązanie do technicznego rozwiązania zakończenia niektórych sztuk w teatrze gr.); wyraz zaskoczenia, tu odpowiednik: z nieba mi spadasz. [przypis edytorski]
Deus ex machina (łac.) — Bóg z maszynerii. [przypis redakcyjny]
deus ex machina (łac.: bóg z maszyny) — nagłe, nieumotywowane rozwiązanie; pierwotnie termin oznaczający sposób zakończenia fabuły wprowadzony do dramatu przez Eurypidesa: dzięki maszynerii teatralnej pojawia się na scenie bóstwo, które rozwiązuje akcję. [przypis edytorski]
Deus ex machina (łac.) — bóg z maszyny (pojawiający się na scenie teatru, by radykalnie zmienić przebieg akcji dramatu), w przenośni: wybawiciel. [przypis edytorski]
deus ex machina (łac.) — dosł.: bóg z maszyny; wprowadzenie na scenę, dzięki odpowiedniej maszynerii, postaci boskiej w celu rozwiązania akcji; jako pierwszy wykorzystał takie rozwiązanie w starożytności Eurypides. Zwrot przen. oznaczający zdarzenie (a. mocny argument) pojawiający się bez logicznego związku z dotychczasowym biegiem myśli lub akcji. [przypis edytorski]
deus ex machina (łac.) — nagłe i niespodziewane rozwiązanie (określenie zaczerpnięte z dziejów dramatu i teatru greckiego). [przypis redakcyjny]
deus fluviorum ac fontium (łac.) — bóg rzek i źródeł. [przypis edytorski]
Deus glorificatus est, et Scripturae divinaecreditae sunt (…) (łac.) — „Uwielbiono Boga i uwierzono Księgom świętym, gdy wszyscy tymi samymi wyrazami i imionami odczytywali je od początku do końca, aby i obecni ludzie poznali, iż Księgi święte przetłumaczono z natchnienia Boga, i aby nie było dziwu, iż Bóg to sprawił: kiedy w tej niewoli w którą podał ich Nabuchodonozor, zniszczały Księgi i kiedy po 70 latach Żydzi wrócili do swej ojczyzny, natchnął Ezdrasza, kapłana pokolenia Lewi, iżby przypomniał sobie wszystkie rzeczenia dawnych proroków i aby wskrzesił ludowi prawo, które mu dał Mojżesz”. (Euzeb. VIII, 14. 15). [przypis tłumacza]
Deus (…) gratiam — Biblia, 1P 5:5. [przypis tłumacza]
Deus ille (…) locavit — Lucretius, De rerum natura, V, 8. [przypis tłumacza]
