Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3337 przypisów.
hojdać (daw., gw.) — bujać, huśtać. [przypis edytorski]
hojdać (gw.) — huśtać, kołysać. [przypis edytorski]
hojdać się — bujać, unosić się. [przypis edytorski]
hojdawka (gw.) — huśtawka. [przypis edytorski]
hokko (niem. Hocco a. Hokko) — ptak z rodziny czubaczy, tu najprawdopodobniej czubacz kędzierzawy Crax alector, czubacz czerwonodzioby Crax blumenbachii lub pauxi. [przypis edytorski]
Hołd i powagę jednasz niewolnikom — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie, znajdując inny sens w tym fragmencie: „Zaś w niewolniku wzmagasz cześć dla pana”. [przypis edytorski]
hołd jak winny od braci przyjmował — przyjmował hołd od braci tak, jakby mu się należał. [przypis edytorski]
hołd oddany cnocie — aluzja do znanego aforyzmu: „Hipokryzja jest to hołd oddany cnocie”. [przypis tłumacza]
hołdownik — lennik. [przypis edytorski]
Hołówki — wieś w pow. białostockim, w gm. Juchnowiec Kościelny; istnieją dwie wsie o tej nazwie: Hołówki Duże i Hołówki Małe. [przypis edytorski]
hołobla — dyszel poboczny. [przypis redakcyjny]
hołobla — jeden z dwóch dyszli, między które wprzęgano konia w zaprzęgu jednokonnym. [przypis edytorski]
hołobla — każdy z dwóch dyszli, między które zaprzęga się konie. [przypis edytorski]
hołoble — dwa dyszle połączone z chomątem. [przypis edytorski]
hołoble — dyszle poboczne, między które wprzęgano konia w zaprzęgu jednokonnym. [przypis edytorski]
hołociarz — koniokrad. [przypis edytorski]
Hołodomor — Hołodomor — potoczna nazwa ludobójstwa prowadzonego przez władze komunistyczne w latach 1932–1933 poprzez zagłodzenie mieszkańców Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej wchodzącej w skład ZSRR. Według szacunków wskutek niedożywienia zmarło od 6 do 10 milionów ludzi. [przypis edytorski]
hołodraniec (reg., z ukr.) — hultaj, nicpoń. [przypis edytorski]
hołodryga — hultaj. [przypis autorski]
hołota — biedota. [przypis edytorski]
hołota — gołota, biedak. [przypis edytorski]
hołota — gołota; bieda. [przypis edytorski]
hołota — gołota, biedota. [przypis edytorski]
hołota — koń. [przypis edytorski]
hołota (ukr.) — gołota, biedota. [przypis edytorski]
Hołowczyce, Droboły i Czubajowka — dla tych to snadź wiosek w powiecie pińskim starał się o plebanię trocką w 1788 sławny historyk polski Adam Naruszewicz rodem Polesianin (obacz: Znakomici mężowie polscy, przez J. Bartoszewicza, s. 50). Nie wiedząc o tém polskiém uposażeniu trockiéj parafii, nie mogliśmy pojąć, o jakich tu Trokach mowa i rumieniliśmy się naszéj niewiadomości o probostwie trockiém czyniącém rocznie 30 000 dochodu i leżącém całkiem w powiecie pińskim; aż zajrzenie do kroniki kościelnéj trockiéj oświeciło nas. Nie dziwimy się, napotykając nieraz u literatów warszawskich małą znajomość rzeczy litewskich; ale kiedy taki historyk jak p. Julian Bartoszewicz Troki przenosi na Poleś, to już uważamy za niedarowaną niebaczność. [przypis autorski]
Hołowu Kisielowu (z ukr.) — głowę Kisiela. [przypis redakcyjny]
hołowu spasajete (ukr.) — (własną) głowę ratujecie. [przypis redakcyjny]
hołowuszka (ukr.) — główeczka, głowa. [przypis edytorski]
hołubczyka miłego (z ukr.) — miłego gołąbka. [przypis edytorski]
hołubczyk (ukr. голубчик) — gołąbek. [przypis edytorski]
hołubić — tulić, otaczać opieką, troskliwie wychowywać. [przypis edytorski]
hołubić (z ukr.) — pieścić, pielęgnować. [przypis redakcyjny]
hołubiec — figura w tańcu polegająca na uderzeniu obcasem o obcas podczas podskoku. [przypis edytorski]
hołubka (ukr.) — gołąbeczka. [przypis edytorski]
Hołuj, Tadeusz (1916–1985) — przed wojną poeta, później przede wszystkim prozaik. [przypis edytorski]
hołupce — dziś popr.: hołubce; hołubiec: figura w tańcu polegająca na uderzeniu obcasem o obcas podczas podskoku. [przypis edytorski]
hołupiec, hołubiec — figura taneczna w tańcach ludowych. [przypis edytorski]
hołys (gw.) a. hołysz (daw.) — biedak. [przypis edytorski]
hołysz (daw.) — biedak. [przypis edytorski]
hołysz (daw.) — biedak, zwł. stanu szlacheckiego. [przypis edytorski]
hołysz (daw., reg.) — biedak. [przypis edytorski]
hołysz — dosł.: golec; biedak. [przypis edytorski]
hołysz — golec, biedak. [przypis edytorski]
hołysz — [golec, ktoś biedny,] bez pieniędzy. [przypis redakcyjny]
hołysz (rus.) — biedak. [przypis edytorski]
hołysz (z ukr.) — biedak. [przypis edytorski]
hołysz (z ukr.) — golec, biedak. [przypis edytorski]
hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz. [przypis edytorski]
hołysz (z ukr.) — golec, nędzarz. [przypis redakcyjny]
hołysz (z ukr., pogard.) — biedak. [przypis edytorski]
Holandczyk — dziś: Holender. [przypis edytorski]
Holandia i Szwajcaria po wypędzeniu tyranów — w wyniku wojny o niepodległość Niderlandów (1568–1648) Holandia wyzwoliła się spod panowania hiszpańskich Habsburgów, przyjęła ustrój republikański, a w XVII w. stała się jednym z najbogatszych państw Europy, potęgą morską i handlową. W tym samych samych traktatach pokoju westfalskiego (1648) rządzona przez Habsburgów Rzesza uznawała niepodległość i pełną suwerenność Związku Szwajcarskiego, a w XVII w. w wyniku przygarnięcia wykwalifikowanych hugenockich uciekinierów z Francji Szwajcaria rozwinęła się gospodarczo. [przypis edytorski]
holandski — dziś popr.: holenderski. [przypis edytorski]
Holbach (1723–1789) — Paul Henry Thiry baron d'Holbach, właśc. Paul Heinrich Dietrich, urodzony w Niemczech fr. filozof oświeceniowy, encyklopedysta. W ujęciu Holbacha świat stanowi organizm podlegający bezwzględnym prawom determinizmu i jest poznawalny wyłącznie poprzez doświadczenie (z pozycji empiryzmu Holbach występował przeciw wszelkiej religii); uznawał człowieka za istotę społeczną, kierującą się zasadami hedonizmu oraz utylitaryzmu (ograniczającego całkowitą dowolność postępowania); za istotną wartość uznawał wolność, krytykował despotyzm. [przypis edytorski]
Holbach, Paul Henry Thiry d’ (1723–1789) — oświeceniowy filozof francuski, encyklopedysta Wielkiej encyklopedii francuskiej. [przypis edytorski]
Holbein, Hans (1497–1543) — słynny niemiecki malarz okresu Renesansu; mieszkał i pracował głównie w Bazylei. [przypis edytorski]
holenderka — tu: krowa holenderska; gatunek krów, często umaszczonych biało-brązowo, wykorzystywanych zarówno jako krowy dojne, jak i na mięso. [przypis edytorski]
holendernia — obora dworska. [przypis edytorski]
holender — rasa byków i krów pochodzenia holenderskiego. [przypis edytorski]
holendrzy — osadnicy sprowadzeni z Holandii. [przypis redakcyjny]
holik — hołysz, biedak. [przypis redakcyjny]
holik — (tym razem poeta napisał w rękopsie: helik), drab, pachołek. [przypis redakcyjny]
Holitscher, Arthur (1869–1941) — pisarz niemiecki pochodzący z Węgier, od 1933 r. na emigracji; zmarł w Genewie. [przypis edytorski]
Hollaender, Feliks (1867–1931) — pisarz niemiecki, dramaturg i krytyk teatralny. [przypis edytorski]
Hollender, Tadeusz — (1910–1943) poeta, tłumacz i satyryk. Redaktor pisma „Sygnały”, przed wojną współpracownik satyrycznych „Szpilek” i autor reportaży z podróży. [przypis edytorski]
Hollunken — Halunken. [przypis edytorski]
Holmes, Sherlock — detektyw, bohater powieści i opowiadań kryminalnych sir Arthura Conana Doyle'a. [przypis edytorski]
Holofernes — wg Księgi Judyty naczelny dowódca wojsk asyryjskich króla Nabuchodonozora (Jdt 2,4). Zachwycony pięknością Judyty zapragnął ją posiąść, jednak podczas wspólnej uczty upił się (Jdt 12,16–20), co Judyta wykorzystała i zabiła go (Jdt 13,6–8). [przypis edytorski]
Holsztyn — historyczna kraina w północnych Niemczech. [przypis edytorski]
Holtenau — dzielnica miasta Kilonia, które należy do kraju związkowego Niemiec Szlezwik-Holsztyn i położone jest nad Zatoką Kilońską. [przypis edytorski]
Hol' Teuf'l dich, alte Hexe (z niem.) — niech cię diabli wezmą, stara czarownico. [przypis edytorski]
holuturie — rodzaj morskich zwierząt bezkręgowych o miękkim, wydłużonym ciele. [przypis edytorski]
Holz, Arno (1863–1929) — niemiecki poeta i dramaturg naturalista; pochodził z Kętrzyna (Rastenburga w Prusach Wschodnich), w 1875 r. cała rodzina przeniosła się do Berlina, tam nawiązał kontakt z kręgiem niem. naturalistów Naturalistenverein Durch, w którym poznał Gerharda Hauptmanna; debiutował jako poeta wielkiego miasta i mas robotniczych (Buch der Zeit, 1884; nagroda Schillera w 1885); w 1892 wydaje Die Kunst, ihr Wesen und ihre Gesetze (Sztuka, jej istota i jej prawa), stanowiącą „biblię konsekwentnych naturalistów”; przez jakiś czas publikował wspólnie z Johannesem Schlafem (dramaty wyd. w tomie Neue Gleise, 1890; m.in. Die papierene Passion i Familie Selicke, a także drobne utwory prozą); w sztuce z 1896 r. Sozialaristokraten, pisanej już bez towarzysza, przeprowadza krytykę niem. bohemy artystycznej z Friedrichshagen (jednym z bohaterów sztuki jest Przybyszewski, sportretowany jako redaktor Styszinsky); nominowany do literackiej Nagrody Nobla w 1929 r., zmarł przed ogłoszeniem werdyktu, nagrodę przyznano wówczas Thomasowi Mannowi. [przypis edytorski]
homagium (daw., z łac.) — hołd. [przypis edytorski]
homa (mit.) — tu: haoma, sok z rośliny o tej samej nazwie, utożsamiany z wedyjską somą, mający własności oszałamiające, uważany za źródło siły i poznania. [przypis edytorski]
homar — morski skorupiak, podobny do raka. [przypis edytorski]
homary — jadalne raki morskie. [przypis redakcyjny]
hombre (hiszp.) — człowieku. [przypis edytorski]
hombres finos (hiszp.) — szlachetni panowie. [przypis edytorski]
Homburg — kurort w Niemczech, znany ze swoich wód mineralnych, odkrytych w 1834, ob. Bad Homburg vor der Höhe. [przypis edytorski]
home (ang.) — dom rodzinny; miejsce zamieszkania w znaczeniu ogniska domowego, a nie budynku. [przypis edytorski]
homeopata — lekarz stosujący homeopatię, czyli metodę leczenia opierającą się na założeniu, że ten sam czynnik, który szkodzi organizmowi, może być lekiem, jeśli używa się go w minimalnych dawkach. [przypis edytorski]
homeopatyczna pigułka — sporządzona według zasad homeopatii, czyli metody leczenia opartej na założeniu, że czynnik, który szkodzi organizmowi, może być lekiem w chorobach o podobnych symptomach, jeśli używa się go w minimalnej dawce, w bardzo dużym rozcieńczeniu. [przypis edytorski]
homeopatyczny — tu: drobny, nikły. [przypis redakcyjny]
Homera, który powiada, że męska uroda najmilsza wtedy, kiedy się broda puszcza — Homer, Iliada XXIV 348. [przypis edytorski]
Homer — autor fundamentalnych dla kultury europejskiej eposów greckich: Iliada i Odyseja; żył w VIII w. n. e. [przypis edytorski]
Homer — autor fundamentalnych dla kultury europejskiej eposów greckich: Iliady i Odysei; żył w VIII w. n. e. [przypis edytorski]
Homer — autor Iliady i Odysei, żyjący prawdopodobnie ok. VIII w. p.n.e. [przypis edytorski]
Homer chwalił Agamemnona, iż dobry to król, a zarazem wojownik z oszczepem obyty — por. Iliada III 178. [przypis tłumacza]
Homer czasem drzemie! — sens: nawet Homer czasem nie zauważy, że pisze coś głupiego. [przypis edytorski]
Homer gdzieś tam chwali konie Eneasza, co to szybko to tędy, to tędy, powiada, i gonić umieją, i zmykać — Homer, Iliada VIII 107–108 (Diomedes podczas bitwy, zapraszając Nestora do swego rydwanu, o koniach, które zabrał Eneaszowi) oraz V 222–223 (Eneasz do Pandara, przekonując do wspólnego ataku na Diomedesa). [przypis edytorski]
Homer — grecki pieśniarz wędrowny (aojda), epik, śpiewak i recytator, żyjący w VIII wiek p.n.e. [przypis edytorski]
Homer — grecki poeta z VII w. p.n.e., autor dwóch poematów epickich, Iliady i Odysei. [przypis edytorski]
Homer — grecki wędrowny pieśniarz (aojda) i recytator. Uważa się go za ojca poezji epickiej. Najstarszy znany z imienia europejski poeta. Do jego dzieł zalicza się eposy: Iliadę i Odyseję. [przypis edytorski]
Homer — grecki wędrowny pieśniarz i recytator, autor Iliady i Odysei, uważany za ojca poezji epickiej. [przypis edytorski]
Homer — legendarny autor Iliady oraz Odysei, grecki wędrowny pieśniarz i recytator. [przypis edytorski]
Homer mówił o tym, co w ludziach mieszka, że to jest boskie i do bogów podobne — używał określenia „do bogów podobny”, zob. Iliada I 131, Odyseja III 416. [przypis edytorski]
Homer mówi o jednym mieście: „Obok na rynku (…)” — [por.] Iliada, XVTII, 497–508, według tłumaczenia P. Popiela, Kraków 1880. [przypis redakcyjny]
Homer — najstarszy grecki poeta, wędrowny śpiewak, twórca dwóch ważnych dzieł: Iliady i Odysei. Ponadto uważa się go za autora poematu heroikomiczego Batrachomyomachii, czyli „wojny żabio-mysiej”. [przypis edytorski]
