Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11155 przypisów.
Katullus — rzymski poeta z I. w. p.n.e, zaliczany do szkoły neoteryków, znany z wyrafinowanej wersyfikacji i poezji miłosnej. [przypis edytorski]
Katullus — rzymski poeta z I. w. p.n.e, zaliczany do szkoły neoteryków, znany z wyrafinowanej wersyfikacji. [przypis edytorski]
katusze — męki, męczarnie. [przypis edytorski]
katylinada — tu: gwałtowna przemowa przeciw komuś. [przypis edytorski]
Katylina, łac. Lucius Sergius Catilina (109–62 p.n.e.) — rzymski polityk, organizator spisku, który miał mu zapewnić władzę i uchronić od ruiny finansowej, został zdemaskowany w senacie przez konsula Cycerona (Marcus Tullius Cicero, 106–43 p.n.e.) w słynnych mowach zwanych katylinarkami. [przypis edytorski]
Katylina, łac. Lucius Sergius Catilina (109–62 p.n.e.) — rzymski polityk, zrujnowany arystokrata rzymski, organizator spisku przeciw republice, który miał mu zapewnić władzę, odkrytego i udaremnionego przez Cycerona; skazany na śmierć, uciekł i stanął na czele oddanych mu wojsk złożonych z podobnych bankrutów, ostatecznie poległ w bitwie pod Pistorią. [przypis edytorski]
Katylina — Lucius Sergius Catilina (ok. 10–62 p. n. e.) — zrujnowany arystokrata rzymski, organizator spisku przeciw republice, odkrytego i udaremnionego przez Cicerona. Dla Krasickiego był Katylina typem politycznego warchoła. [przypis redakcyjny]
Katylina, Lucjusz Sergiusz (109–62 p.n.e.) — rzym. polityk, zubożały patrycjusz rzymski, utracjusz i awanturnik; roztrwoniwszy swój majątek i będąc pozbawiony możliwości ubiegania się o urząd konsula z powodu nadużyć, jakich dopuścił się piastując urząd namiestnika w Afryce (67–66 p.n.e.), postanowił poprawić swoją sytuację materialną przejmując władzę siłą; w tym celu zdobył stronników wśród zrujnowanych nobilów oraz najbiedniejszych obywateli i w 63 p.n.e. zorganizował spisek na życie konsulów (tzw. sprzysiężenie Katyliny); gdy spisek został ujawniony przez Cycerona, spiskowców skazano na śmierć, zaś sam Katylina uciekł i w Etrurii stanął na czele oddanych mu wojsk (złożonych również z bankrutów politycznych i finansowych, weteranów Sulli); ostatecznie poległ w bitwie pod Pistorią. [przypis edytorski]
Katylina, Lucjusz Sergiusz (109–62 p.n.e.) — rzymski polityk, podejmował kolejne spiski: w pierwszy z nich, nigdy nieudowodniony, zamieszany był prawdopodobnie Juliusz Cezar, drugi natomiast zapisał się w historii jako sprzysiężenie Katyliny (63 p.n.e.) i był wymierzony przeciw Cyceronowi, piastującemu wówczas urząd konsula (o który dwukrotnie rywalizował z nim bezskutecznie Katylina) i przez niego został udaremniony; sprzysiężenie doprowadziło jednak do wojny domowej, w której Katylina zginął. [przypis edytorski]
Katylina, Lucjusz Sergiusz (109–62 p.n.e.) — rzymski polityk, zrujnowany arystokrata rzymski, organizator spisku przeciw republice, który miał mu zapewnić władzę, odkrytego i udaremnionego przez Cycerona; skazany na śmierć, uciekł i stanął na czele oddanych mu wojsk złożonych z podobnych bankrutów, ostatecznie poległ w bitwie pod Pistorią. [przypis edytorski]
Katylina — spiskowiec rzymski (63 r. p.n.e.). [przypis redakcyjny]
Katylina, właśc. Lucjusz Sergiusz Katylina (109–62 p.n.e.) — rzymski polityk, zrujnowany arystokrata, organizator spisku przeciw republice, który miał mu zapewnić władzę, odkrytego i udaremnionego przez urzędującego wtedy konsula Cycerona; skazany ze spiskowcami na śmierć, uciekł i stanął na czele oddanych mu wojsk złożonych z podobnych bankrutów, ostatecznie poległ w bitwie pod Pistorią. [przypis edytorski]
Katyń — wieś w zachodniej Rosji, w obwodzie smoleńskim. W 1940 roku funkcjonariusze NKWD rozstrzelali tutaj ok. 4400 polskich jeńców wojennych z obozu w Kozielsku. [przypis edytorski]
kat żelazem herby powypalał — jedną z daw. stosowanych kar było wypalanie hańbiącego piętna przestępcom; herb tu iron.: piętno. [przypis edytorski]
katzenjammer — kac; złe samopoczucie po nadużyciu alkoholu. [przypis edytorski]
katzenjammer (niem.) — kac; złe samopoczucie po nadużyciu alkoholu. [przypis edytorski]
katzenjammer (niem.) — kociokwik, kac. [przypis edytorski]
katzenjammer (z niem.) — kocie zawodzenie, biadanie. [przypis edytorski]
kaucja — opłata zabezpieczająca, zastaw, rękojmia. [przypis redakcyjny]
kaudyńskie jarzmo — znak zniewolenia i upokorzenia; podczas drugiej wojny samnickiej wojsko rzymskie, otoczone w Wąwozie Kaudyńskim (321 p.n.e.), musiało się poddać; żołnierze zostali rozbrojeni i jako pokonani zmuszeni do przejścia kolejno „pod jarzmem”, jakie nakładano wołom do orki; w tym przypadku wykonano je z włóczni. [przypis edytorski]
Kauffmann, Angelika (1741–1807) — pochodząca ze Szwajcarii malarka i portrecistka; autorka neoklasycystycznych płócien o tematyce mitologicznej oraz portretów członków arystokracji europejskiej; nauczycielka sztuki księżniczek neapolitańskich. [przypis edytorski]
Kaukaski jeniec — tytułowy bohater pierwszego z romantycznych „południowych poematów” Puszkina, napisanego 1820–1821. [przypis edytorski]
Kaukas — Šitas vardas ir šiandien Lietuvoje da užsilaikė. Apie jįjį yra ir daina: „Penkvalakių Kauko/ Trys valakai lauko… Iš senovės pasakų matyt, jog buvo ir dievaitis „Kaukas”. [przypis autorski]
Kaukaz Indyjski — starożytna nazwa gór Hindukusz, położonych w Azji Południowo-Zachodniej, na terenie ob. płn.-wsch. Afganistanu i płn. Pakistanu. [przypis edytorski]
Kaukaz — łańcuch górski na pograniczu płd.-wsch. Europy i płd.-zach. Azji; także region geograficzny wokół gór Kaukaz. [przypis edytorski]
Kaukazu — czytaj [czterosylabowo]: Ka-u-ka-zu. [przypis redakcyjny]
Kaukie (mit. litew.) — straszydła nocne. [przypis autorski]
Kaukie (mit. litew.) — straszydła nocne. [przypis edytorski]
kaukie sunt lemures, quos Russi uboże appellant (łac.) — kaukie to są duchy, które Rusini nazywali „uboże”. [przypis edytorski]
Kaukonowie — przedgreccy mieszkańcy zachodnich wybrzeży Grecji. [przypis edytorski]
Kaukonowie — sprzymierzeńcy Trojan. [przypis edytorski]
Kaulbach, Wilhelm von (1804–1874) — malarz niemiecki, twórca wielkoformatowych obrazów o treści historycznej i literackiej; jego główną pracą było zaprojektowanie cyklu wielkich fresków ilustrujących historię ludzkości, zdobiących monumentalną klatkę schodową Nowego Muzeum w Berlinie; uległy one całkowitemu zniszczeniu podczas II wojny światowej. [przypis edytorski]
Kaunijczycy, z troskliwości o panowanie własnych bogów (…) — Herodot, Dzieje, I, 172. [przypis tłumacza]
Kaunis (mit. litew.) — bożek miłości. [przypis autorski]
Kaunis (mit. litew.) — bożek miłości. [przypis edytorski]
Kaunitz, Wenzel Anton von (1711–1794) — austriacki mąż stanu i dyplomata, wywodzący się ze starego czeskiego rodu hrabiowskiego, 1764 r. z rąk cesarskich otrzymał tytuł księcia Rzeszy (Reichsfürst von Kaunitz-Rietberg); kanclerz Austrii w latach 1753–1792, twórca sojuszu Austrii z Francją przeciw Prusom (wojna siedmioletnia 1756–1763), jeden z głównych inspiratorów I rozbioru Polski; piewca absolutyzmu oświeconego, mecenas literatury i sztuki. [przypis edytorski]
kaupokas — senovės karių kepurė. [przypis edytorski]
kaura — piszczałka. [przypis autorski]
kauras — uždangalas. [przypis edytorski]
kauri a. agatis nowozelandzki, Agathis australis (biol.) — drzewo z rodziny araukariowatych występujące na Wyspie Północnej w Nowej Zelandii, wysokie do 50 m, cenione ze względu na swoje drewno i żywicę. [przypis edytorski]
kauri — (w pisowni ang. cowrie) oznacza po hindusku małą skorupkę mięczaka używaną zamiast monety zdawkowej. „Ani kauri”: tyle co u nas „ani złamanego szeląga”. [przypis tłumacza]
kauteryja (starop.) — otwór w skórze przepalony dla odchodu wilgoci, apertura. [przypis redakcyjny]
kauteryzacja (łac.) — przyżeganie środkami lekarskimi lub rozpalonym żelazem w celu zniszczenia tkanek patologicznych. [przypis redakcyjny]
Kautsky, Karl (1854–1938) — niemiecki działacz robotniczy, teoretyk demokratycznego socjalizmu uzasadnianego z pozycji marksistowskich; od 1883 redaktor najważniejszego pisma marksistowskiego „Die Neue Zeit”. [przypis edytorski]
Kautsky, Karl (1854–1938) — niemiecki działacz robotniczy, wpływowy teoretyk demokratycznego socjalizmu uzasadnianego z pozycji marksistowskich, radykalny krytyk rewolucji październikowej. [przypis edytorski]
kauza (daw.) — tu: rozprawa sądowa, proces. [przypis edytorski]
kauza (daw., z łac.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
kauza (starop.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
kauza (z łac.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
kauzūras — kuodas, plaukai. [przypis edytorski]
kauzyperda (daw. pogard.) — lichy prawnik. [przypis edytorski]
kauzyperda (daw. pogard., z łac. causa: sprawa i perdere: tracić, przegrywać) — lichy prawnik. [przypis edytorski]
kauzyperda (pot.) — prawnik (zwykle: nieudolny, od łac. causam perdere, tj. przegrać sprawę). [przypis edytorski]
kauzyperda — pot. prawnik (zwykle: nieudolny). [przypis edytorski]
kauzyperda (z łac. causa: sprawa i perdere: tracić, przegrywać) — kiepski adwokat. [przypis edytorski]
kauzyperda (z łac. causa: sprawa, perdere: tracić) — lichy prawnik; ten, który przegrywa sprawy; tu: nieudacznik. [przypis edytorski]
kauzyperdstwo — działalność kauzyperdy, tj. (daw.) kiepskiego prawnika, złego, niedouczonego i nieumiejętnego w swym zawodzie adwokata, sędziego itp. [przypis edytorski]
kavoti (lenk.) — slėpti. [przypis edytorski]
kawalątko — niewielki kawałek czegoś. [przypis edytorski]
Kawal — Cavallo Marco z Ankony, dobry poeta, ale nieszczęśliwy gracz, skończył samobójstwem. [przypis redakcyjny]
kawalec (daw., gw.) — kawałek; szczątek, fragment. [przypis edytorski]
kawalec (daw.) — kawał, kawałek. [przypis edytorski]
kawalera o sześciu krzyżykach — tj. sześćdziesięcioletniego. [przypis edytorski]
kawaler de Belleroche — ten sam [kawaler], o którym mowa w listach pani de Merteuil. [przypis tłumacza]
kawaler de Boufflers, [właśc. Stanislas de Boufflers] (1738–1815) — jedna z bardzo ciekawych i charakterystycznych figur XVIII w. Przeznaczony zrazu do stanu duchownego porzucił go niebawem dla służby wojskowej; w r. 1771 puścił się do Polski, aby walczyć w szeregach konfederatów, ale zatrzymano go w Wiedniu. Błyskotliwy swój umysł i talent literacki wydawał głównie w listach do przyjaciół i w drobnych utworach o treści zwykle dość swobodnej. W r. 1778 mimo nikłego dobytku pisarskiego został członkiem Akademii Francuskiej. [przypis tłumacza]
kawaler de Rohan, właśc. Guy Auguste de Rohan-Chabot (1683–1760) — francuski szlachcic, znany głównie z kłótni z młodym Wolterem, po której nasłał na niego kilku wynajętych bandytów. [przypis edytorski]
kawaler d'Orsay a. Alfred d'Orsay (1801–1852) — francuski malarz i rzeźbiarz, słynny dandys. [przypis edytorski]
kawalergardzi (z ros.) — żołnierze gwardyjskiego pułku ciężkiej kawalerii Imperium Rosyjskiego (ros. Кавалергардский полк, z fr.: cavalier: kawalerzysta, garde: ochrona, gwardia). [przypis edytorski]
kawaler gołębiej lenty — właśc. gołuboj lenty: błękitnej wstęgi; kawaler Orderu Świętego Andrzeja, najstarszego odznaczenia w Rosji, ustanowionego przez Piotra I. [przypis edytorski]
kawaler Grandisson — bohater powieści Richardsona. [przypis tłumacza]
kawaler maltański — członek Suwerennego Rycerskiego Zakonu Szpitalników Św. Jana, z Jerozolimy, z Rodos i z Malty, zwanego potocznie kawalerami maltańskimi lub joannitami. [przypis edytorski]
Kawalerowie Maltańscy — zakon rycerski pod wezwaniem św. Jana (Joannici, [Szpitalnicy; Red. WL]), założony w Palestynie w w. XII dla opieki nad pielgrzymami; wyparci z Ziemi Św. od w. XIV do XVI na wyspie Rodos (zwani Kawalerami Rodyjskimi); od r. 1530 na Malcie, zajmują się walką z korsarzami muzułmańskimi na Morzu Śródziemnym; w w. XVIII wszelkiej walki zaprzestali; godności zakonne honorowe; przetrwali dotychczas jako instytucja dobroczynna (siedziba w Rzymie), opiekująca się chorymi i rannymi. [Dziś zakon jest wg wielu państw suwerennym podmiotem prawa międzynarodowego; Red. WL.]. [przypis redakcyjny]
Kawalerowie Mieczowi — niemiecki zakon rycerski założony w Rydze przez biskupa Alberta von Buxhövdena w 1202, w 1237 połączył się z Krzyżakami, zachowując pewną odrębność administracyjną. [przypis edytorski]
kawaler rodyjski — członek zakonu rycerskiego powołanego do życia w XII w. w Jerozolimie. [przypis edytorski]
kawaler — tu: dawna forma grzecznościowa, używana wobec chłopca, zbyt młodego, by zwracać się to niego: pan. [przypis edytorski]
kawalkada — grupa jeźdźców lub pojazdów zmierzających w jednym kierunku. [przypis edytorski]
kawalkada — poruszająca się razem grupa jeźdźców. [przypis edytorski]
kawalkata — dziś popr.: kawalkada. [przypis edytorski]
kawalkata — kawalkada, grupa jeźdźców. [przypis edytorski]
kawalkata — z wł. cavalcata: jazda, jeźdźcy. [przypis redakcyjny]
kawalkata (z wł. cavalcata, z fr. cavalcade) — dziś: kawalkada; orszak konny. [przypis redakcyjny]
kawalkator — zawodowy trener i ujeżdżacz koni, szczególnie ceniony w Rzeczypospolitej szlacheckiej. [przypis edytorski]
kawalkator — zawodowy trener i ujeżdżacz koni, szczególnie ceniony w Rzeczypospolitej szlacheckiej. [przypis redakcyjny]
Kawalryjska Góra — popr.: Góra Kalwaryjska, Kalwaria. [przypis edytorski]
Kawal (…) tak zaśpiewa, iż żadne parnaskie krynice / Nie zrównają, lub je koń wybił nogopióry, / Nie wiem, czy z Helikonu czy z Parnasu góry. — Bellerofonta skrzydlaty rumak, Pegaz, miał kopytem wybić źródło natchnień, Hippokrene, według jednych na Helikonie, wedle drugich na Parnasie. Kawal (wł. cavallo: koń) i koń: gra wyrazów. [przypis redakcyjny]
kawana — intencja; zazwyczaj głęboko szczera modlitwa odmawiana w intencji. [przypis tłumacza]
Kawas — bóg wojny. [przypis autorski]
kawatyna — liryczna pieśń solowa w operze XVIII i XIX w., krótsza i prostsza od arii; kawatyna dei risi: potoczna, tradycyjna nazwa niezmiernie popularnej w XIX w. w Europie kawatyny Di tanti palpiti (Od tylu wzruszeń serca) z I aktu opery Tankred (1813) Rossiniego, oznaczająca po włosku „ryżowa”, gdyż kompozytor miał ją ułożyć, oczekując na zamówione danie z ryżu. [przypis edytorski]
kawbrygada — ros. skrótowiec o znaczeniu: brygada kawalerii. [przypis edytorski]
kawęczeć — narzekać, kwękać. [przypis edytorski]
kawęczyć — narzekać na dolegliwości; niedomagać. [przypis edytorski]
Kawecka, Wiktoria (1875–1929) — śpiewaczka operetkowa nazywana Słowikiem Warszawy. [przypis edytorski]
Kawecka, Wiktoria (1875–1929) — sopranistka, gwiazda Operetki Warszawskiej. [przypis edytorski]
Kawecki, Zygmunt (1876–1955) — polski dramaturg; najważniejsze dzieła: Dramat Kaliny (1902), Poczekalnia pierwszej klasy (1925), Droga do piekła (1931), Jan i Janek (1948). [przypis edytorski]
Kawerin, Piotr Pawłowicz (1794–1855) — ros. oficer huzarów, znajomy Puszkina. [przypis edytorski]
kawerna (daw.) — dół, jaskinia. [przypis redakcyjny]
kawerna — tu: pusta jama, ubytek w narządach wewnętrznych. [przypis edytorski]
kawiarnia Central — historyczna kawiarnia w centrum Wiednia, niedaleko katedry św. Szczepana. [przypis edytorski]
kawiarnia Kaiserhof — kawiarnia w hotelu Kaiserhof, położonym w pobliżu Wiedeńskiej Opery Narodowej. [przypis edytorski]
kawiarnia Udziałowa — warszawska mleczarnia-kawiarnia, działająca od końca XIX w. do zakończenia I wojny światowej; miejsce spotkań artystów, satyryków i literatów. [przypis edytorski]
