Przypisy

Niepoprawni — tytuł, pod którym opublikowano po raz pierwszy nieukończony dramat Fantazy Juliusza Słowackiego, nadany przez wydawcę, A. Małeckiego. [przypis edytorski]

niepoprawny — nie poprawiający swojego zachowania. [przypis edytorski]

nieporadna godzina (daw.) — kłopot, trudność; coś, z czym sobie trudno poradzić. [przypis edytorski]

nieporadna godzina (daw.) — nieszczęście, kłopot, z którym nie można sobie poradzić. [przypis edytorski]

Nie porzucaj nadzieje (…) nie zaginie — fragment Pieśni IX z Ksiąg wtórych Jana Kochanowskiego. [przypis edytorski]

niepościgniony (starop.) — niepojęty. [przypis edytorski]

niepośledni (daw.) — nie byle jaki. [przypis edytorski]

niepośledni — dosł. nieostatni; przen.: nadzwyczajny. [przypis edytorski]

niepoślednio — nie najgorzej. [przypis edytorski]

niepośledni — tu: niemały. [przypis edytorski]

nie pośmie — nie będzie śmiał. [przypis edytorski]

nie poświci (gw.) — nie poświeci, tj. nie ma ani śladu czegoś lub kogoś. [przypis edytorski]

nieposesjonat (daw.) — osoba, która nie jest posesjonatem, nie posiada posiadłości ziemskiej lub nieruchomości miejskiej. [przypis edytorski]

nieposesjonat (daw.) — szlachcic, który nie ma własnego majątku. [przypis edytorski]

nie posiadać się z radości — bardzo się cieszyć; czuć niepohamowaną radość. [przypis edytorski]

Nie posiadając jeszcze nigdy takiej sumy do rozporządzenia, nasuwały mi się różne pytania, co by można za nie nabyć — błąd logiczny; poprawnie: „Ponieważ nie posiadałem jeszcze nigdy takiej sumy do rozporządzenia, nasuwały mi się różne pytania, co by można za nią nabyć”. [przypis edytorski]

nie posiadał wykształcenia literackiego, nie uległ więc obawie, aby pieniądz stał się zeschłym liściem — motyw przemiany złota w liście występuje w Księdze tysiąca i jednej nocy, w XIX w. pojawiał się m.in. w baśniach braci Grimm, w tekstach Alphonse'a Daudeta, Wilkie Collinsa, Charlesa Dickensa. [przypis edytorski]

nie posiędzie (daw.) — dziś: nie posiądzie. [przypis edytorski]

Niepostrzeżenie — w spisie treści wiersz figuruje jako pora pomidorów. [przypis edytorski]

nie poszlibyśmyż — czy nie poszlibyśmy; może poszlibyśmy. [przypis edytorski]

nie po szwie się pruło (daw., przysł.) — nie szło według planów. [przypis edytorski]

nie potrafi on się postawić w tym słowie (daw.) — nie może dotrzymać słowa. [przypis edytorski]

nie potrzać było (…) brać — nie potrzeba ci było brać; nie powinieneś był brać. [przypis edytorski]

nie potwarzaj — czasownik od: potwarz; chodzi o rzucanie fałszywych i obraźliwych oskarżeń. [przypis edytorski]

nie powiedząż (daw.) — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie powiedzą, czyż nie powiedzą. [przypis edytorski]

Nie powiem o co, zgadniecie to sami — można się domyślać, że propozycja złożona przez gościa była jednoznacznie erotyczna. [przypis edytorski]

nie powinien był się znajdować — daw. konstrukcja składniowa (czas zaprzeszły); dziś: nie powinien znajdować się [przypis edytorski]

nie powinienem był — nie powinienem wcześniej. [przypis edytorski]

nie powinienże — czy nie powinien (daw. konstrukcja z partykułą -że). [przypis edytorski]

nie powinienże —konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nie powinien. [przypis edytorski]

nie powinna byś — forma trybu przypuszczającego czasu przeszłego; dziś tylko: nie powinnaś. [przypis edytorski]

niepowity (daw.) — nienarodzony. [przypis edytorski]

niepowolność (daw.) — nieposłuszeństwo. [przypis edytorski]

nie powróci — dziś raczej: nie zwróci. [przypis edytorski]

niepowściągniony — dziś: niepowściągnięty. [przypis edytorski]

niepożytość (daw.) — trwałość, por. niezużyty. [przypis edytorski]

niepożyty (daw.) — niedający się pokonać. [przypis edytorski]

niepożyty (daw.) — niedający się pokonać. [przypis edytorski]

niepożyty (daw.) — niedający się zniszczyć, pokonać. [przypis edytorski]

niepożyty (daw.) — niewyczerpany, niezniszczalny. [przypis edytorski]

niepożyty (daw.) — niezwyciężony. [przypis edytorski]

niepożyty — nieugięty, srogi, niezwyciężony. [przypis edytorski]

niepożyty (starop. forma) — nieużyty, nieubłagany; zatwardziały. [przypis edytorski]

niepożyty (starop.) — niepokonany, niezwyciężony. [przypis edytorski]

niepożyty (starop.) — nieubłagany, nieugięty; srogi. [przypis edytorski]

niepożyty (starop.) — tu: nieprzezwyciężony. [przypis edytorski]

Nie pożywajcie — u Cylkowa 'nie pożywać wam'. [przypis edytorski]

niepozbawiony interesu — tj. interesujący, budzący zainteresowanie. [przypis edytorski]

nie poznajeszże — daw. forma z partykułą -że; inaczej: czy nie poznajesz. [przypis edytorski]

nie poznali go — «Gdy rozstawał się z nimi, nie miał jeszcze brody, teraz zaś miał już brodę», zob. Raszi do 42:8. [przypis edytorski]

nie pozostawiaj samą — dziś popr. z D.: nie pozostawiaj samej. [przypis edytorski]

nie pragnę (…) rzuconą jałmużnę — dziś popr.: nie pragnę (…) rzuconej jałmużny. [przypis edytorski]

nie pragnę (…) rzuconą jałmużnę — dziś popr.: rzuconej jałmużny. [przypis edytorski]

nie praw był (daw.) — nie należało mu się. [przypis edytorski]

Nieprawda? — raczej: „Prawda?” a. „Nieprawdaż?”. [przypis edytorski]

nieprawdaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]

nieprawda! zob. s. 138/139 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku we wskazanym miejscu znajduje się akapit z rozdziału VII: „Tu weszły w grę motywy z innego kompleksu wypadków (…) o tym jednak podczas sprzeczki naturalnie nie było mowy”. [przypis edytorski]

nieprawdzic (starop.) — kłamca. [przypis edytorski]

nieprawe potomstwo — z pozamałżeńskiego związku z Markiem Antoniuszem Kleopatra urodziła trójkę dzieci: ur. w 40 p.n.e. Aleksandra Heliosa i jego bliźniaczą siostrę Selene oraz ur. w 36 p.n.e. Ptolemeusza Filadelfosa. [przypis edytorski]

nieprawie (daw.) — w sposób nienależny. [przypis edytorski]

nieprawny — niezgodny z prawem. [przypis edytorski]

nieprawy — tu: niesłuszny. [przypis edytorski]

nie prę się — nie zaprzeczam. [przypis edytorski]

nie próbuje rzeczy — jeden przykład nie stanowi wystarczającej próby. [przypis edytorski]

niepróżno — tu: nie bez powodu. [przypis edytorski]

nieprodukcyjny (daw.) — bezproduktywny, nie przynoszący korzyści. [przypis edytorski]

nieproporcja — dziś: nieproporcjonalność. [przypis edytorski]

Nieprosz — nazwa psa gończego. [przypis edytorski]

nieproszon — nieproszony (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]

nieprotiwlenja złu (ros.) — niesprzeciwiania się złu. [przypis edytorski]

nie prowadzi nas żaden słup ognisty — wg Biblii Izraelitów wędrujących z Egiptu przez pustynię do Ziemi Obiecanej prowadził sam Bóg w postaci słupa obłoku w dzień oraz słupa ognistego nocą (Wj 13, 21–22). [przypis edytorski]

Nie przędą i nie chodzą do stodoły — damy nigdy tego nie robią — ale nawet Salomon w swoich wspaniałych szatach nie był strojniejszy od nich — cytat pochodzi ze szwedzkiej młodzieżowej wersji Biblii. [przypis edytorski]

nieprzebijającego w środkach — dziś: nieprzebierającego w środkach. [przypis edytorski]

nieprzebrniona (starop.) — nie do przebrnięcia. [przypis edytorski]

nieprzecięta — nieprzebyta. [przypis edytorski]

nie przeczyż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy nie przeczy. [przypis edytorski]

nieprzejrzała — dziś: nieprzejrzana. [przypis edytorski]

nie przejrzany (starop. forma ort.) — dziś: nieprzejrzany. [przypis edytorski]

nieprzełomiony (starop.) — nieprzełamany, niepodzielony; tu: niezłomne, niepożyte siły. [przypis edytorski]

nieprzełomny — niepodatny na złamanie. [przypis edytorski]

nie przełomny (starop. forma ort.) — nieprzełomny, tj. niezłomny. [przypis edytorski]

nie przenieść czegoś (daw.) — nie znieść czegoś, nie wytrzymać, nie ścierpieć czegoś. [przypis edytorski]

nie przeniósłbym (daw.) — nie wytrzymałbym. [przypis edytorski]

nieprzenoszący (daw.) — nieprzewyższający. [przypis edytorski]

nieprzeobrażon — nieprzeobrażony. [przypis edytorski]

nieprzepłacony (daw.) — bardzo wartościowy, bezcenny. [przypis edytorski]

nieprzerwalne — dziś: nieprzerwane. [przypis edytorski]

nie przestaniem (gw.) — nie przestaniemy. [przypis edytorski]

nie przestawał — u Cylkowa: 'nie poznawał jej'; uzasadnienie korekty: uniknięcie dwuznaczności oraz zgodność z odmiennymi interpretacjami tych słów w komentarzach, 'nie przestawać z kimś' wyraża pewną dwuznaczność, 'nie poznawać kogoś' jest jednoznaczne. [przypis edytorski]

nie przeszło mu darmo (rusycyzm) — nie pozostało bez skutku. [przypis edytorski]

nieprzetoczony — tu: niestoczony przez robaki, niespróchniały. [przypis edytorski]

nie przeto — nie dlatego. [przypis edytorski]

Nie przeto, święta Cnoto, porzucić cię trzeba — w zdaniu tym występuje szyk przestawny, możnaby je zapisać również tak: „Nie trzeba przeto porzucić cię, święta Cnoto”. [przypis edytorski]

nie przeto — tu: mimo to. [przypis edytorski]

nieprzetrwany (starop.) — trwający wiecznie. [przypis edytorski]

Nie przetrze oczu, jak plunę któremu! — ataman grozi, że strzeli do żołnierza łamiącego dyscyplinę (plunąć: pot. strzelić, por. spluwa: broń palna, pistolet). [przypis edytorski]

nieprzezpieczność (daw.) — niebezpieczeństwo. [przypis edytorski]

nieprzezpieczny (daw.) — niebezpieczny. [przypis edytorski]

nieprzezpieczny — dziś popr.: niebezpieczny. [przypis edytorski]

nieprzyjacieli — dziś popr. B.lm: nieprzyjaciół. [przypis edytorski]