Przypisy

o głowę — tu: o główszczyznę, odszkodowanie za zabójstwo. [przypis edytorski]

oglądać się na co (starop.) — zwracać uwagę na co; brać co pod uwagę. [przypis edytorski]

oglądać za siebie — dziś popr.: oglądać się za siebie. [przypis edytorski]

oglądnąć — dziś popr. forma: obejrzeć. [przypis edytorski]

oglądnąć — dziś raczej: obejrzeć. [przypis edytorski]

oglądnął — dziś popr.: obejrzał. [przypis edytorski]

oglądnął się (reg.) — obejrzał się. [przypis edytorski]

oglądnąwszy — dziś poprawne: obejrzawszy się. [przypis edytorski]

oględaj (starop. forma) — oglądaj. [przypis edytorski]

oględność — ostrożność, delikatność. [przypis edytorski]

oględność — ostrożność i delikatność w zachowaniu. [przypis edytorski]

oględny — ostrożny. [przypis edytorski]

oględny — tu: ostrożny. [przypis edytorski]

oględować — dokonywać oględzin, oglądać. [przypis edytorski]

oględować (starop. forma) — oglądać. [przypis edytorski]

oględowanie (daw.) — oględziny. [przypis edytorski]

O gloriosa Domina (łac.) — O chwalebna Pani. [przypis edytorski]

ognębienie — dziś: zgnębienie. [przypis edytorski]

ogniam się mnogo nakrzesał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: ognia mnogo (wiele) nakrzesałem. [przypis edytorski]

ognić — rozpalać. [przypis edytorski]

ognicha — gorczyca polna, chwast o żółtych kwiatach rosnący na gliniastych polach i ugorach. [przypis edytorski]

ognie bengalskie (daw.) — wielobarwne sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — fajerwerki, sztuczne ognie. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — rodzaj fajerwerków. [przypis edytorski]

ognie bengalskie — sztuczne ognie, fajerwerki. [przypis edytorski]

ognie, które się (…) beze drew siliły (starop.) — ognie, które paliły się bez drew. [przypis edytorski]

ogniepiór a. ogniopiór (daw.) — wysypka na twarzy. [przypis edytorski]

ognie świętego Elma — małe, słabe wyładowania elektryczne w pobliżu narożników i krawędzi przedmiotów (np. na końcach masztów na statkach), pojawiające się w czasie pogody zapowiadającej burzę. [przypis edytorski]

O gniewie śpiewaj, bogini — pierwsze słowa Iliady. [przypis edytorski]

ogniów (daw.) — dziś popr. D. lm: ogni. [przypis edytorski]

ogniów (daw. forma) — dziś: ogni. [przypis edytorski]

ogniów — dziś popr. forma D. lm: ogni. [przypis edytorski]

ogniów — dziś popr. forma D.lm: ogni. [przypis edytorski]

Ogniowładca (mit. rzym.) — Wulkan. [przypis edytorski]

Ogniowładca — Wulkan. [przypis edytorski]

ognipiór — choroba skóry, objawiająca się charakterystycznym zaczerwienieniem policzków oraz wysypką na głowie i twarzy, występująca najczęściej u dzieci. [przypis edytorski]

ognisko soczewne — soczewka; ognisko skupiające promienie (tu: w znaczeniu przenośnym). [przypis edytorski]

ognisty proroku Boga, śród twoich wielbłądów klęczących — mowa o Mahomecie (ok. 571–632), twórcy i proroku islamu, w młodości pasterzu wielbłądów. [przypis edytorski]

ogniwo Leclanche'a — popularne ogniwo elektryczne węglowo-cynkowe, wynalezione przez fr. chemika Georgesa Leclanche'a (1839–1882). [przypis edytorski]

Ogół, który jest na to, by był oszukiwany — wg maksymy łacińskiej: mundus vult decipi, ergo decipiatur, tj. świat chce być oszukiwany, więc niech będzie oszukiwany. [przypis edytorski]

ogólny — tu: dla ogółu, tj. dla wszystkich; powszechny. [przypis edytorski]

ogórek — sznur z węzłami, którym opasują się mnisi niektórych zakonów. [przypis edytorski]

ogolić z stołu (daw.) — zabrać ze stołu. [przypis edytorski]

ogonek — kolejka. [przypis edytorski]

ogonek — tu: kolejka. [przypis edytorski]

ogon — tren, pas materiału ciągnący się za suknią po ziemi. [przypis edytorski]

ogon — tu: tren, ciągnąca się po ziemi część sukni. [przypis edytorski]

ogony i pyski — dziś popr. forma N. lm: ogonami i pyskami. [przypis edytorski]

ogony (starop. forma) — dziś N.lm: (z) ogonami. [przypis edytorski]

ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — mocno opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — o cerze ściemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]

ogorzały — opalony. [przypis edytorski]

ogorzały — o skórze pociemniałej wskutek częstego przebywania na słońcu. [przypis edytorski]

ogorzeć — tu: osmalić się. [przypis edytorski]

Ogotaj a. Ugudej (1186–1241) — syn Czyngis-chana, władca imperium mongolskiego w latach 1229–1241. [przypis edytorski]

Ograbiwszy jego naród, zająwszy Czarne Góry, zrobili z niego teraz bohatera… — niewielkie stada bizonów w Kanadzie nie wystarczały do wyżywienia jego ludzi i w roku 1881 Siedzący Byk został zmuszony do powrotu do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamknięto go w rezerwacie. W 1885 przez cztery miesiące występował w objazdowym widowisku Wild West Show Buffalo Billa. W 1890 przyjął do swojego obozu wyznawców Tańca Ducha, nowego indiańskiego ruchu religijnego uważanego przez władze za niebezpieczny; podczas próby aresztowania został zastrzelony przez policjantów. [przypis edytorski]

ograniczać się na czymś — dziś popr.: ograniczać się do czegoś. [przypis edytorski]

ograniczając, zgodnie z radą Sokratesa, zakres nauk (..) ku naszemu pożytkowi — Diogenes Laertios, Sokrates [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 21. [przypis edytorski]

ogranicza się na jajkach i mleku — dziś popr.: ogranicza się do jajek i mleka. [przypis edytorski]

ograniczył się na składaniu rąk i patrzeniu — dziś popr.: ograniczył się do składania rąk i patrzenia. [przypis edytorski]

ograżać (daw.) — mieć dreszcze, trząść się. [przypis edytorski]

ograżka (daw.) — dreszcz. [przypis edytorski]

ogród Akademosa — gaj w Atenach poświęcony herosowi Akademosowi; tam Platon założył w 387 r. p.n.e. swoją Akademię. [przypis edytorski]

Ogród Botaniczny, właśc. Jardin des Serres d'Auteuil — założony w 1761 r. paryski ogród botaniczny, znajdujący się na obrzeżach Lasku Bulońskiego. [przypis edytorski]

ogród — dziś w tym znaczeniu częściej: park. [przypis edytorski]

ogródek dziecięcy — tzn. przedszkole. [przypis edytorski]

Ogródek — tu: ogródek dziecięcy, tj. przedszkole (por. ang. kindergarten, ros. детский сад). [przypis edytorski]

ogród Hesperyd (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka; jednym z dwunastu zadań Heraklesa (łac. Herkules) było zdobycie jabłek z ogrodu Hesperyd. [przypis edytorski]

ogród Hesperyd (mit. gr.) — ogród pilnowany przez siostry Hesperydy, nimfy zachodzącego słońca, w którym rosła jabłoń rodząca złote jabłka. [przypis edytorski]

Ogród Luksemburski (fr. Jardin du Luxembourg) — park miejski w Paryżu w 6. dzielnicy, założony w 1630 r., okalający Pałac Luksemburski, obecnie siedzibę Senatu Republiki Francuskiej; słynie z rzeźb i elementów architektonicznych, z Fontanną Medyceuszy na czele. [przypis edytorski]

Ogród Luksemburski — park miejski w Paryżu; na jego terenie znajduje się Pałac Luksemburski i słynna Fontanna Medyceuszy. [przypis edytorski]

Ogród Luksemburski — park miejski w Paryżu, przy pałacu księcia de Luxemburg. [przypis edytorski]

Ogród Saski — park miejski w śródmieściu Warszawy. [przypis edytorski]

ogród — tu: park. [przypis edytorski]

ogród Wiekuistego, jako ziemia Micraim — „Jako ogród Wiekuistego”: w odniesieniu do drzew, „jako ziemia Micraim”: w odniesieniu do nasion warzyw, zob. Raszi do 13:10. [przypis edytorski]

Ogród Zoologiczny — tu: Tiergarten, park w śródmieściu Berlina. [przypis edytorski]

ogrójec — ogród, gaj. [przypis edytorski]

ogroda — ogrodzenie. [przypis edytorski]

ogroda (starop. forma) — dziś D.lp: (z) ogrodu. [przypis edytorski]

ogroda — tu: granica, mur graniczny, fortyfikacje. [przypis edytorski]

ogrodła — ogrodziła. [przypis edytorski]

ogrodowizna (daw.) — warzywa. [przypis edytorski]

ogrodowizny (daw.) — rośliny uprawne, rosnące w ogrodzie, tj. warzywniku; warzywa. [przypis edytorski]

ogrody Estery — scenografia III aktu tragedii Racine'a Estera przedstawia wspaniałe ogrody Estery. [przypis edytorski]

ogrody kensingtońskie — jeden z parków królewskich w dzielnicy City of Westminster. [przypis edytorski]

ogrody Tuilerii, właśc. Jardins des Tuileries — park w Paryżu, w pobliżu pałacu Louvre, jeden z najstarszych ogrodów francuskich. [przypis edytorski]

ogrody tuileryjskie — ogrody i istniejące do 1871 r. założenie pałacowe, położone między Luwrem a Sekwaną. [przypis edytorski]

ogrojec a. ogórec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]

ogrojec a. ogrójec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]

ogrojec (daw.) — ogród. [przypis edytorski]

ogrojec — ogród. [przypis edytorski]

ogromnej sumy: stu złotych — przedwojenne złote polskie miały wielokrotnie większą wartość od obecnych: przeciętne zarobki robotników wynosiły ok. 100–150 zł miesięcznie, a zarobki górników i nauczycieli szkoły podstawowej ok. 200 zł. [przypis edytorski]

ogromniem się przeląkł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: ogromnie się przekląkłem. [przypis edytorski]

ogromny ciężar Niziny przesypie się na prawo — tu oznacza to, że tzw. Nizina, czyli niezdecydowane centrum Konwentu, poprze prawicę, czyli Dantona [przypis edytorski]

Ogygia — wyspa, na której mieszkała Kalypso. [przypis edytorski]

ohacić (daw.) — ogacić, tj. uszczelnić chałupę, by nie ulatniało się z niej ciepło. [przypis edytorski]

Oh, ce sont les enfants de la paroisse… (fr.) — Ach, to dzieci z parafii przygotowują swoją pieśń o Zmartwychwstaniu. [przypis edytorski]

Oh, c'est la langue du pays… — Och, to język miejscowy. [przypis edytorski]

Oh! cet incendiaire (fr.) — O! ten podpalacz (podżegacz). [przypis edytorski]