Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6475 przypisów.
O sancta simplicitas! (łac.) — o święta naiwności! (wyraz politowania nad naiwnością lub nieświadomością rzeczy, które powinny być każdemu znane; okrzyk Jana Husa na widok staruszki dokładającej drwa do stosu, na którym za chwilę miał spłonąć). [przypis edytorski]
O Sancte (…) oblines — Cicero, De Divinatione, II, 56. [przypis tłumacza]
o satysfakcyą — dziś: o satysfakcję. [przypis edytorski]
Osborne, John James (1929–1994) — dramatopisarz ang., scenarzysta, aktor filmowy; przedstawiciel grupy tzw. Młodych Gniewnych (ang. angry young men), tj. pisarzy debiutujących około 1956 r., na ogół lewicujących, sprzeciwiających się mieszczańskiemu stylowi życia, obyczajowości i marazmowi intelektualnemu; autor m.in. dramatu Look Back in Anger (Miłość i gniew). [przypis edytorski]
Oscar Wilde (1854–1900) — irlandzki poeta, dramaturg, pisarz modernizmu o wyjątkowo różnorodnym dorobku: od bajek dla dzieci, przez dramat biblijny Salomé, lekkie sztuki salonowe, powieść symboliczną Portret Doriana Greya. [przypis edytorski]
o scelus! o dirae! (łac.) — o zbrodnio! o wróżbo! [przypis edytorski]
O Schauagat'… — autentyczne. [przypis autorski]
oschła powierzchnia ziemi — powierzchnia ziemi stała się gliniasta, zob. Raszi do 8:13. [przypis tradycyjny]
Oscula (…) artus — Ovidius, Metamorphoses, X, 256. [przypis tłumacza]
os de ossibus (łac.) — kość z kości. [przypis redakcyjny]
os de ossibus nostris (łac.) — kość z kości naszych. [przypis redakcyjny]
O sędziach i o sądach — ten rozdział czytając trzeba pamiętać, iż ta książka była pisana przed uregulowaniem należytym sądów i sędziów. Za panowania najjaśniejszego Stanisława Augusta w naszych czasach uregulowanie to najlepsze opisano tak, iż więcej nic żądać nie trzeba, tylko aby osoby do sądzenia wyznaczone sprawiedliwość dopełniały. Przyp. drug. wyd. [przypis edytorski]
osędziały (gw.) — okryty szronem lub śniegiem, nadającym białą, siwą barwę; por. sędziwy (daw.): siwy. [przypis edytorski]
osędziały — sędziwy (dosł.: osiwiały). [przypis edytorski]
osędzić się (daw.) — zestarzeć; por. sędziwy. [przypis edytorski]
osędzielizna a. sędzielizna (daw.) — szadź lub szron na gałęziach; por. sędziwy (daw.): siwy. [przypis edytorski]
osęka — bosak, drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]
osęka — bosak, drąg z hakiem. [przypis edytorski]
osęka (daw.) — bosak, drzewce z hakiem. [przypis edytorski]
osęka (daw.) — bosak. [przypis edytorski]
osęk a. osęka (starop.) — drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]
osęk (daw.) — drąg zakończony hakiem. [przypis edytorski]
osęk — drąg zakończony stalowym hakiem. [przypis edytorski]
osęk — tu: bosak, drąg zakończony ostrzem i hakiem. [przypis edytorski]
osełeczka — zdrobnienie od „osełka”, co oznacza owalną bryłkę masła. [przypis edytorski]
osełedec — kosmyk włosów na czubku ogolonej głowy, noszony przez Kozaków zaporoskich. [przypis edytorski]
osełedec (ukr.) — fryzura kozacka, warkoczyk na czubku ogolonej głowy. [przypis edytorski]
osełedec (ukr. śledź) — fryzura kozacka, warkoczyk na czubku ogolonej głowy. [przypis edytorski]
osełek — osełka, kamień do ostrzenia narzędzi. [przypis edytorski]
osełka — bryłka masła. [przypis edytorski]
osełka — narzędzie do ręcznego ostrzenia noży i kos. [przypis edytorski]
osen — oścień. [przypis edytorski]
O serce moje […] nie daj złego świadectwa w dzień sądu — autentyczne. [przypis autorski]
osesek — niemowlę. [przypis edytorski]
osiąc — dziś popr.: osiągnąć; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu. [przypis edytorski]
osiągając Drogę — tzn. osiągając Przebudzenie. [przypis tłumacza]
osiągnęli Drogę — tzn. osiągnęli Przebudzenie. [przypis tłumacza]
osiągnęli granicę szabatu — w sobotę wolno oddalić się od miasta nie więcej niż na dwa tysiące łokci. [przypis tłumacza]
Osiągnęli więc nareszcie cel swoich życzeń synowie, wymógłszy na starcu, iż Sieciecha wygnał z Polski. (…) potem z wygnania wrócił do kraju, (…) do władzy już żadnej nie był dopuszczony — Bolesław i Zbigniew zawiązali opozycyjną koalicję na wiecu zorganizowanym we Wrocławiu z inicjatywy możnowładcy polskiego Skarbimira (wychowawcy Bolesława); usunięto przy tym dotychczasowego opiekuna Bolesława, Wojsława (powinowatego Sieciecha) i zorganizowano wyprawę przeciw Sieciechowi. W 1099 pod Żarnowcem nad Pilicą doszło do starcia, w którym zbuntowana opozycja odniosła zwycięstwo nad wojskami księcia Władysława Hermana i palatyna Sieciecha, po czym książę Władysław wyraził zgodę na usunięcie Sieciecha z zajmowanego stanowiska. Kilka miesięcy później siły opozycji ruszyły w stronę Sieciechowa, gdzie schronił się palatyn; nieoczekiwanie Władysław Herman z niewielkimi siłami przyłączył się znów do Sieciecha. Książęcy synowie postanowili pozbawić Hermana władzy; po przegranej bitwie w okolicach Płocka Władysław Herman zobowiązał się wygnać Sieciecha z kraju, do czego doszło na przełomie 1100 i 1101 r. Wróciwszy po kilku latach do Polski z wygnania z ziem niemieckich, nie odegrał już żadnej roli; prawdopodobnie został oślepiony. [przypis edytorski]
osiągnienie (daw.) — osiągnięcie. [przypis edytorski]
osiąść na bruku — dziś raczej: znaleźć się na bruku, zostać wyrzuconym na bruk (przy czym współcześnie odnosi się to częściej do utraty mieszkania niż pracy). [przypis edytorski]
osiąść na koszu (daw.) — doznać zawodu, znaleźć się w kłopotliwej sytuacji. [przypis edytorski]
osiąść na koszu — zostać starą panną. [przypis edytorski]
osiąść (tu: daw. forma 3 os. lp cz. przysz.: osiędzie) — posiąść. [przypis redakcyjny]
osiąść — tu: zająć,. [przypis redakcyjny]
osiadł — «Jakub pragnął osiąść [wreszcie] w spokoju, a spadły na niego zmartwienia związane z Josefem. Gdy sprawiedliwi chcą zaznawać spokoju, Bóg mówi: czyż nie dość sprawiedliwym tego, co jest przygotowane dla nich w Przyszłym Świecie, że chcą sobie pożyć spokojne także i na tym świecie?», zob. Raszi do 37:2. [przypis edytorski]
osiadł — «Nie oznacza to, że osiadł tam na stałe, gdyż to Hebron był miejscem jego [stałego] zamieszkania», zob. Raszi do 22:19. [przypis edytorski]
osiadłość (daw.) — posiadłość, majątek. [przypis edytorski]
osiadłość (daw.) — posiadłość, majątek ziemski. [przypis edytorski]
osiczyna — gatunek drzewa, topola osika a. topola drżąca, której liście drżą przy najmniejszym podmuchu wiatru. [przypis edytorski]
osiędzie — dziś: osiądzie. [przypis edytorski]
osiędzie (starop. forma) — osiądzie; osiąść miasto: zdobyć miasto. [przypis edytorski]
osiędzie — zaludni się (por. pokrewne: osiąść gdzieś na stałe; osadnik). [przypis redakcyjny]
osiędzony (gw.) — osadzony. [przypis edytorski]
osięgnąć — dziś: osiągnąć. [przypis edytorski]
osięgnąć — dziś popr.: osiągnąć. [przypis edytorski]
osięgnie — dziś popr.: osiągnie. [przypis edytorski]
o się się boi (starop.) — boi się o siebie. [przypis edytorski]
osiec (starop.) — poobcinać. [przypis redakcyjny]
osiec — wychłostać. [przypis edytorski]
osiedlenie się Woltera w pobliżu Genewy — Wolter, opuściwszy dwór Fryderyka II, z którym rozstał się bardzo źle, zakupił posiadłość pod Genewą i nadał jej miano Délices. [przypis tłumacza]
osiedle — tu: siedlisko. [przypis redakcyjny]
osiedlnictwo — dziś popr.: osadnictwo. [przypis edytorski]
osiedzieć się (daw.) — pozostać, przetrwać w danym miejscu a. na danym stanowisku. [przypis edytorski]
osiedzieć się — przetrwać w określonym miejscu. [przypis edytorski]
Osieł Baalamów (bibl.) — oślica Balaama przemówiła do swego właściciela, by nakłonić go do spełnienia woli Bożej. [przypis edytorski]
osieł (daw.) — dziś popr.: osioł. [przypis edytorski]
osieł — dziś: osioł. [przypis edytorski]
osieł — dziś popr.: osioł; chodzi prawdopodobnie o transportowane w ten sposób zaopatrzenie. [przypis edytorski]
osieł — dziś popr.: osioł. [przypis edytorski]
osiełek (daw.) — osiołek. [przypis edytorski]
osielstwo — głupota. [przypis edytorski]
osielstwo — głupota, upór. [przypis edytorski]
Osiem całych pieczonych dzików… — jasne dopiero na podstawie Plutarcha (rozdz. 28), którego dziadkowi Lampriasowi lekarz Pilotas z Amissy opowiadał, że znał się z jednym z kucharzy królewskich, a ten namówił go do zwiedzenia kuchni. Ujrzawszy, że między innymi przyrządzają osiem dzików, spytał o liczbę osób biorących udział w uczcie. Kucharz odpowiedział, że nie ma ich być wiele, lecz koło dwunastu. Ponieważ jednak Antoniusz lubi, aby podawać jedzenie natychmiast, kiedy rozkaże, a nie ma oznaczonej godziny, wszystko zaś musi być świeże, więc zamiast jednej trzeba przygotowywać więcej uczt. Drugą anegdotę Filotasa, dotyczącą rozrzutności jednego z synów triumwira, następującą u Plutarcha bezpośrednio po tej, Szekspir pominął. [przypis tłumacza]
osiemdziesiąt stóp — ok. 24 m. [przypis edytorski]
osiemdziesięciu nieprzyjaciół schroniło się w świątyni z bronią w ręku — szukający opieki świątyni odrzucali broń. Mowa tu o świątyni Ateny Itonijskiej (Atena Itonia), patronki Związku Beockiego. Kult jej przeszczepiony z Tesalii, we Ftyi było miasto Iton. Świątynia ta była blisko pola bitwy, między Alalkomenaj a Koroneją. Tam odbywały się zgromadzenia Związku Beockiego, tam też obchodzono święto tego związku, Pambojotia. [przypis tłumacza]
Osiem milionów (…) w tej liczbie drobny tylko ułamek stanowiły istotne czarownice — [Przybyszewski], op. cit., s. 260. [przypis autorski]
osiemnaście granów — ok. 1 gram. [przypis redakcyjny]
osiemnastego Brumaire'a — dzień, w którym, wg ówczesnego kalendarza Rewolucji Francuskiej, gen. Napoleon Bonaparte dokonał zamachu stanu (9 listopada 1799) i objął władzę jako pierwszy konsul. [przypis edytorski]
osiem roków temu — w 1391. [przypis edytorski]
osierdzie — błona otaczająca serce. [przypis edytorski]
Osierocicie mnie — hebr. rdzeń שָׁכֹל (szachol) odnosi się do rodzica, któremu zmarły dzieci. «[Jakub] podejrzewał ich, że może zabili [Szymona] lub sprzedali, jak Josefa», zob. Raszi do 42:36. [przypis edytorski]
osieroconym będę — «Bez Binjamina», zob. Raszi do 43:14. [przypis edytorski]
osieroconym — «Bez Josefa i Szymona», zob. Raszi do 43:14. [przypis edytorski]
osieść (daw.) — dziś: osiąść. [przypis edytorski]
osieść (starop.) — osiąść; tu: nastać. [przypis edytorski]
osikowy — tj. trzęsący się. [przypis redakcyjny]
o sile 160 koni — mowa o koniu parowym, jednostce mocy powstałej z potrzeby porównania mocy nowo tworzonych w XIX w. maszyn do mocy koni pociągowych: maszyna o mocy 1 konia parowego, działająca całą dobę, miała zastąpić 3 konie, pracujące po 8 godzin każdy; 1 koń parowy stanowił ok. 745 W. [przypis edytorski]
osimsetny a. ośmsetny (daw.) — dziś: osiemsetny. [przypis edytorski]
Osiński, Walerian Andriejewicz (1852–1879) — rosyjski rewolucjonista-narodnik, jeden z założycieli Ziemli i Woli; brał udział w zamachach na funkcjonariuszy carskich; aresztowany i stracony. [przypis edytorski]
Os Ingleses (port.) — Anglicy. [przypis edytorski]
osiodłać hestera — szczególny rodzaj koni żmudzkich; obacz Czackiego O litewskich i polskich prawach, t.I, s. 214. [przypis autorski]
osioł Balaama — właściwie: oślica; biblijną historię pochodzącego z Mezopotamii proroka Balaama i jego oślicy zawiera Księga Liczb (Lb 22). Balaam cieszył się wielką sławą jako prorok, który rozmawiał z samym Jahwe; pewnego razu został poproszony przez króla Moabu, Balaka, aby rzucił klątwę na Izraelitów, którzy pokonali właśnie Amorytów i zagrażali jego królestwu. Wezwany przez króla Moabitów Balaam wyruszył na jego spotkanie, mimo ostrzeżeń ze strony Boga; po drodze wysłany przez Boga anioł z wyciągniętym mieczem próbował zatrzymać proroka, lecz oślica trzykrotnie zmieniła drogę i uchroniła przed anielskim ciosem swojego właściciela. Ten jednak nie widział anioła i pastwił się nad zwierzęciem, nie rozumiejąc jego zachowania. Zbita trzykrotnie, oślica przemówiła wreszcie z woli Boga do swego właściciela, skarżąc się na jego postępowanie. Ostatecznie Balaam nie przeklął, lecz trzykrotnie pobłogosławił Izraelitów. [przypis edytorski]
osioł dardanelski (pot.) — tępak, dureń. [przypis edytorski]
osiołek samarytanina — fragment odnosi się do przypowieści o dobrym Samarytaninie, który jako jedyny zaopiekował się pobitym Żydem, pomimo napięć religijnych i etnicznych dzielących ówcześnie obie nacje. [przypis edytorski]
osiołka (gw.) — osełka, narzędzie do ręcznego ostrzenia narzędzi. [przypis edytorski]
osioł kościsty — osioł jest tu symbolem siły i pracowitości, z jaką plemię Isachara poświęcało się nauce Tory, zob. Raszi do 49:14. [przypis edytorski]
osioł w bajce — mowa o bajce La Fontaine'a Starzec i osioł. [przypis edytorski]
O Siouxach mówią nawet, że nie są tak waleczni, jak Apaches i Comanches, mieszkający na Południu — W czasie wojny, która wkrótce potem wybuchła, Siouxowie zadali kłam temu mniemaniu, wódz ich bowiem, Siedzący Byk, pokonał w krwawej bitwie wojsko amerykańskie pod wodzą generała Custera, który zginął. W rezultacie Siouxowie zostali zwyciężeni, Siedzący Byk zaś schronił się do Kanady. [przypis autorski]
osjaniczny — charakterystyczny dla klimatu Pieśni Osjana, poematu Jamesa Macphersona opublikowanego przezeń jako średniowieczny poemat celtycki. [przypis edytorski]
