Przypisy

obrzask (daw.) — początek brzasku, blask zorzy porannej, świtanie. [przypis edytorski]

obrzask — początek brzasku. [przypis edytorski]

obrzasł — został oświecony brzaskiem, światłem widocznym przed wschodem słońca. [przypis edytorski]

obrzędy — tu: wierzenia; religia. [przypis edytorski]

obrzemił — obciążył brzemieniem; tu: aluzja do zajścia w ciążę, uczynienia brzemienną. [przypis edytorski]

obrzeżać — otaczać coś. [przypis edytorski]

obrzezać — tu: uciąć. [przypis edytorski]

obrzezanie — usunięcie fragmentów napletka u mężczyzny; rytuał obrzezania jest obowiązkowy u Żydów, jako potwierdzenie przymierza, które zawarł Bóg z Abrahamem (Rdz 17,9–14). [przypis edytorski]

Obrzezanym ma być — «Tu [Bóg] mówi do Abrahama, aby razem ze sobą obrzezał także mężczyzn w swoim domostwie, ponieważ o obrzezaniu potomków Abrahama mowa jest w poprzednim wersecie», zob. Radak do 17:13. [przypis edytorski]

obrzydzeniem — dla Micrejczyków wstrętne było jedzenie z obcymi, bo sami czuli się ludźmi wyższego rodzaju, zob. Chizkuni do 43:32. Brzydzili się, gdyż tamci jedli mięso zwierząt, którym Micrejczycy oddawali cześć, zob. Radak do 43:32. [przypis edytorski]

obrzydzeniem — ponieważ Micrejczycy czcili owce jako swoje bóstwa, zob. Raszi do 46:34. [przypis edytorski]

obsacza — dziś: osacza. [przypis edytorski]

obsaczony — dziś popr.: osaczony. [przypis edytorski]

obsaczyć — dziś: osaczyć. [przypis edytorski]

obsaczyć — dziś popr.: osaczyć. [przypis edytorski]

obsadka — element służący do mocowania stalówki na piórze. [przypis edytorski]

obsadny (daw.) — przysadzisty. [przypis edytorski]

obscurus (łac.) — ciemny. [przypis edytorski]

observantia (łac.) — szacunek. [przypis edytorski]

observare (łac.) — baczyć, obserwować. [przypis edytorski]

obserwable — obserwowalne wielkości fizyczne, czyli wielkości mierzalne. [przypis edytorski]

obserwancja — ścisłe przestrzeganie zasad, reguł; reguła zakonna; wariant kierunku filozoficznego. [przypis edytorski]

obserwancja (z łac.) — szacunek, poważanie; tu: wierność. [przypis edytorski]

Obserwatorium Paryskie — fr. instytut badawczy i obserwatorium astronomiczne, założone w 1667 r. w Paryżu. [przypis edytorski]

obserwa (z łac.) — szacunek i opieka, dbałość. [przypis edytorski]

obserwować (daw.) — tu: zachowywać. [przypis edytorski]

obserwować (daw.) — zachowywać, kultywować. [przypis edytorski]

obserwować (daw., z łac. observare) — tu: zachowywać, strzec, szanować. [przypis edytorski]

obserwować (daw., z łac.) — tu: zachowywać; przestrzegać. [przypis edytorski]

obserwować — tu: zachować, utrzymać. [przypis edytorski]

obserwować — tu: zachowywać, pilnować. [przypis edytorski]

obserwować (z łac.; daw.) — zachowywać; przestrzegać. [przypis edytorski]

obserwowany (z łac., daw.) — zachowywany, utrzymywany (np. o obyczaju, tradycji). [przypis edytorski]

obserwuje posty — przestrzega postów. [przypis edytorski]

obsiędzie — dziś popr. forma: obsiądzie. [przypis edytorski]

obsita (…) peremti (łac) — cytat z Historii Liwiusza: „odzienie porosłe brudem, wyniszczone, blade i wyschłe ciało, wstrętne z wejrzenia”. [przypis edytorski]

ob. — skrót od: „obacz” (dziś raczej stosuje się: „patrz”), odsyłającego we wspomnianej kwestii do wyjaśniającego ją obszerniej dzieła. [przypis edytorski]

obskurant — człowiek cechujący się ciemnotą umysłową, zacofaniem; nieuk, wstecznik, przeciwnik oświaty i postępu. [przypis edytorski]

obskurant (łac.) — człowiek mający wsteczne poglądy. [przypis edytorski]

obskurantyzm — ciemnota, zacofanie; tu: zasłanianie twarzy. [przypis edytorski]

obskurantyzm (z łac.) — ciemnota; zacofanie, nieświadomość, nieuctwo. [przypis edytorski]

obskurantyzm (z łac. obscurare: zaciemniać; obscurans: zaciemniający) — ciemnota, wstecznictwo; postawa wroga wobec oświaty, nauki i postępu (szczególnie o doktrynie i praktyce kościoła katolickiego w stosunku do kultury w okresie Oświecenia); rozmyślne działanie mające na celu niedopuszczenie do rozpowszechnienia wiedzy o jakichś faktach, ideach itp.; niejasność, ogólnikowość, mętność stylu. [przypis edytorski]

obskurant (z łac.) — człowiek zacofany, mający wsteczne poglądy. [przypis edytorski]

obsrajmurek — pogardliwe określenie; dziś funkcjonuje raczej: obszczymurek. [przypis edytorski]

obstać — wystarczyć. [przypis edytorski]

obstalować (daw.) — zamówić, zlecić wykonanie czegoś. [przypis edytorski]

obstalować — tu: zamówić. [przypis edytorski]

obstalować — zamówić, zlecić wykonanie czegoś. [przypis edytorski]

obstalować — zlecić rzemieślnikowi wykonanie czegoś. [przypis edytorski]

obstalować — zlecić wykonanie czegoś; zamówić. [przypis edytorski]

obstalowany — zamówiony. [przypis edytorski]

obstalunek (daw.) — zamówienie. [przypis edytorski]

obstalunek — zamówienie. [przypis edytorski]

obstalunek — zamówienie, wyznaczona praca. [przypis edytorski]

obstalunek — zamówienie, zlecenie. [przypis edytorski]

obstalunek — zamówienie, zlecenie wykonania czegoś. [przypis edytorski]

obstalunek — zamówienie; zlecenie wykonania przedmiotu a. pracy u rzemieślnika. [przypis edytorski]

obstalunek — zlecenie wykonania czegoś odpłatnie. [przypis edytorski]

obstalunek — zlecenie, zamówienie. [przypis edytorski]

obstarny (gw.) — podstarzały. [przypis edytorski]

obstarny (reg.) — podstarzały. [przypis edytorski]

obstrukcję (med.) — zatwardzenie. [przypis edytorski]

Obstupuerunt omnes… (łac.) — Osłupieli wszyscy. [przypis edytorski]

obstupuerunt omnes (łac.) — osłupieli wszyscy; wyrażenie używane dawniej w Polsce dla wyrażenia najwyższego zdumienia czymś przerażającym lub niezwykłym, zwykle żartobliwie; inspirowane słowami Eneidy (II 774), wypowiedzianymi przez Eneasza na widok cieni Kreuzy i Polidora: „osłupiałem, włosy stanęły mi na głowie i głos zamarł w ustach”. [przypis edytorski]

obstupui (łac.; 2 os. perfecti od obstupēsco) — oniemiałem. [przypis edytorski]

obstupui (łac.) — oniemiałem. [przypis edytorski]

obstupuit (łac.) — był zdziwiony. [przypis edytorski]

obstupuit (łac.) — zdziwiła się, osłupiała. [przypis edytorski]

obsuć (daw.) — obsypać. [przypis edytorski]

obsunął się był — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: obsunął się wcześniej (w stosunku do innego przeszłego zdarzenia). [przypis edytorski]

obsydian — skała wulkaniczna złożona niemal wyłącznie ze szkliwa wulkanicznego, powstająca w wyniku natychmiastowego stygnięcia lawy. [przypis edytorski]

obszarnik — określenie właściciela ziemskiego, zazwyczaj pejoratywne. [przypis edytorski]

obszerna suknia (…) utkana przez (…) dla uciechy Ateny — peplos, wspaniała szata, jaką ofiarowywano bogini Atenie na Akropolu podczas Panatenajów, najważniejszego święta starożytnych Aten. [przypis edytorski]

obszerne studium Adriana Burggraeve'a — Études sur André Vésale, précédées d'une notice historique sur sa vie et ses écrits (1841) Adolphe'a Burggraeve'a. [przypis edytorski]

obsztorcować — skrzyczeć. [przypis edytorski]

obtaczający (daw.) — dziś: otaczający. [przypis edytorski]

obtulny (gw.) — okrywający. [przypis edytorski]

obu Baptystów — Nicolas Anselme Baptiste, zw. Baptystą Starszym (1761–1835) oraz jego brat Paul Eustache Anselme Baptiste (1765–1839), zw. Baptystą Młodszym, francuscy aktorzy komiczni, występujący w Comédie-Française. [przypis edytorski]

obuć (pot.) — włożyć buty na nogi. [przypis edytorski]

obuć się — założyć buty. [przypis edytorski]

obuch — broń ręczna podobna do czekana. [przypis edytorski]

obuch — broń w kształcie zaostrzonego młotka, z wygiętym dziobem, służąca w bitwie do rozbijania zbroi przeciwnika. [przypis edytorski]

obuch (daw.) — broń przypominająca siekierę, zazwyczaj reprezentacyjna. [przypis edytorski]

obuch — dziś popr.: obu. [przypis edytorski]

obuch — rodzaj broni białej na kształt laski, w której głowicy z jednej strony znajdował się młotek, a z drugiej zawinięty szpikulec; stosowana w walce wręcz. [przypis edytorski]

obuch — rodzaj broni, siekiera osadzona na długim drzewcu. [przypis edytorski]

obuch — rodzaj broni, tu zdrob.: obuszek. [przypis edytorski]

obuch — tępa część siekiery a. topora, przeciwległa do ostrza. [przypis edytorski]

obuch — tępo zakończona część niektórych narzędzi (np. siekiery) położona po przeciwnej stronie niż ostrze. [przypis edytorski]

obuch — tępo zakończona część niektórych narzędzi, np. siekiery, znajdująca się po drugiej stronie ostrza. [przypis edytorski]

obudwóch (daw. forma) — dziś: obydwu. [przypis edytorski]

obudwóch — dziś: obydwu. [przypis edytorski]

obudwóch — dziś popr. forma: obydwu. [przypis edytorski]

obudwóch — dziś popr.: obydwóch. [przypis edytorski]

obudwoma (daw.) — dziś popr. forma: (nad) obydwoma (pawilonami). [przypis edytorski]

obudwom (daw.) — dziś popr. forma: obydwóm. [przypis edytorski]

obudwom (daw.) — dziś popr. forma: obydwóm (Rzeczpospolitej i szlachcie sanockiej). [przypis edytorski]

obudwom (daw.) — dziś popr.: obydwóm. [przypis edytorski]

obudwu (daw.) — dziś popr. forma: (po) obydwu (stronach). [przypis edytorski]

obudwu (daw.) — dziś popr.: obydwu. [przypis edytorski]