Przypisy

obydwa Oceany — Atlantycki i Indyjski. [przypis edytorski]

obydwa patrzyli — dziś popr.: obydwaj patrzyli. [przypis edytorski]

obydwaśmy starzy — dziś obydwaj jesteśmy starzy. [przypis edytorski]

obydwie — dziś: obydwa (zwierciadła). [przypis edytorski]

obydwom (daw. forma) — dziś C.lm: obydwóm. [przypis edytorski]

obyść się [z kim] (starop.) — obejść się [z kim]; potraktować [kogo]. [przypis edytorski]

obysk (z ros. обыск) — przeszukanie, rewizja. [przypis edytorski]

obywatele bezgłowe i smętne — dziś: obywatele bezgłowi i smętni. [przypis edytorski]

Obywatele, rodacy, Rzymianie… — mowa Antoniusza to najczęściej cytowany fragment dramatu. [przypis edytorski]

obywatelów — dziś popr. forma B. lm: obywateli. [przypis edytorski]

obywatelów — dziś popr. forma D. lm: obywateli. [przypis edytorski]

obywatelów — dziś popr. forma: obywateli. [przypis edytorski]

obywatel rzeczypospolitej — Genewa w czasach autora była republiką; dołączyła do Konfederacji Szwajcarskiej w 1815 roku. [przypis edytorski]

obywatel świata — mowa o wprowadzonym w tej pieśni sędzi. [przypis edytorski]

obywatel Sanson — Charles Henri Sanson (1739–1806), francuski kat, wykonawca wyroków śmierci w Paryżu w latach 1778–1795; dokonał pierwszej egzekucji przy użyciu gilotyny; podczas rewolucji francuskiej (1789–1799) dokonał egzekucji m.in. byłego króla Francji, Ludwika XVI, królowej Marii Antoniny, Jacques-René Héberta, Georges'a Dantona, Antoine'a Lavoisiera, Maksymiliana Robespierre'a. [przypis edytorski]

obywatelskiemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: obywatelskimi. [przypis edytorski]

obywatelski — tu: prostacki, niefachowy. [przypis edytorski]

obywatelski — tu: typowy dla obywateli-cywili. [przypis edytorski]

obywatelstwo — tu: szlachta; obywatele ziemscy. [przypis edytorski]

obywatel ziemski — dziś raczej: posiadacz ziemski. [przypis edytorski]

obyż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; por.: któż, cóż itp. [przypis edytorski]

oby za tym mieczem tęsknić ci nie trzeba — sens: obyś się nie znalazł w sytuacji, w której zabraknie ci tego miecza. [przypis edytorski]

obżałowanie (daw.) — skarga. [przypis edytorski]

obżałowany (daw.) — oskarżony o coś; podsądny. [przypis edytorski]

obżałowany — tu: oskarżony; ten, na którego się żalą. [przypis edytorski]

obżor — tu: pieczeniarz. [przypis edytorski]

obzierać (daw.) — oglądać. [przypis edytorski]

obzierać — oglądać. [przypis edytorski]

obzierać się (daw., gw.) — oglądać się. [przypis edytorski]

obzierać się (daw.) — oglądać się za siebie. [przypis edytorski]

obzierać się (daw.) — zwracać uwagą na coś. [przypis edytorski]

obzierać się (gw.) — oglądać się. [przypis edytorski]

obzierać się — oglądać się. [przypis edytorski]

obzierać się — spoglądać, rozglądać się. [przypis edytorski]

obzieranie się — oglądanie się; rozglądanie się. [przypis edytorski]

obziro (gw.) — ogląda. [przypis edytorski]

obznajmiony (przest.) — zaznajomiony z czymś. [przypis edytorski]

obzywać — dziś: nazywać. [przypis edytorski]

obzywać się — dziś popr.: odzywać się. [przypis edytorski]

oćma a. ćma (daw.) — ciemność, mrok. [przypis edytorski]

oćma — ciemność. [przypis edytorski]

oćma (daw.) — ciemność, mrok. [przypis edytorski]

oćma (daw.) — mrok, ciemność. [przypis edytorski]

oćwiczyć — mocno kogoś pobić. [przypis edytorski]

ocałowywać — dziś: obcałowywać. [przypis edytorski]

Ocalenie Wenecji — najbardziej znany dramat angielskiego pisarza Thomasa Otwaya (1652–1685), opowiadający o przyjaźni Wenecjanina Jaffiera i najemnego żołnierza Piotra, uczestników spisku przeciwko senatowi weneckiemu; aby zdobyć zaufanie bezwzględnego przywódcy spiskowców, Jaffier pozostawia pod jego opieką własną żonę jako zakładniczkę, narażając ją na gwałt; kiedy po ujawnieniu spisku pojmany Piotr ma zostać powieszony, Jaffier, aby oszczędzić mu hańbiącej śmierci, przebija go i popełnia samobójstwo. [przypis edytorski]

ocap — nadproże, belka nad drzwiami lub oknem. [przypis edytorski]

Occhi perche piangete (wł.) — oczy, dlaczego płaczecie? [przypis edytorski]

Ocean a. Okeanos (mit. gr.) — największy z tytanów, personifikacja morza. [przypis edytorski]

Ocean (gr. Okeanos) i Tetyda (mit. gr.) — najstarsze bóstwa morskie, brat i siostra, a zarazem małżeństwo; rodzice licznych synów (bogów rzek i strumieni) i córek (okeanid, nimf morskich). [przypis edytorski]

Ocean, gr. Okeanos — w poglądach staroż. Greków: morze zewnętrzne, rozległe wody otaczające znany świat. [przypis edytorski]

oceanidy a. okeanidy (mit. gr.) — nimfy morskie, córki Okeanosa i Tetydy. [przypis edytorski]

Oceanidy (mit. gr.) — nimfy morskie. [przypis edytorski]

Oceanidy — w górach raczej: Oready, nimfy górskie. [przypis edytorski]

Ocean — wg wyobrażeń staroż. Greków święta rzeka opływająca dookoła całą ziemię. [przypis edytorski]

Ocean Wielki — Ocean Spokojny. [przypis edytorski]

ocechować — oznakować (w tym wypadku chodzi o zaznaczenie drzew do wycięcia). [przypis edytorski]

oce — dziś popr. forma B.lm: oczy. [przypis edytorski]

ocelle mi (łac.) — oczko moje, zwrot pieszczotliwy. [przypis edytorski]

ocelota (Felis pardalis) — w ob. klasyfikacji: Leopardus pardalis, drapieżny ssak z podrodziny kotów. [przypis edytorski]

ocembrować — umocnić, obudowując cegłami lub betonem, ściany studni, zbiornika wodnego, brzegi rzeki itp. [przypis edytorski]

ocembrowany — umocniony, obudowany cegłami lub betonem. [przypis edytorski]

ocenia (daw.) — tu w znaczeniu: ocenia dodatnio; docenia. [przypis edytorski]

oceniał w zupełności — doceniał w zupełności. [przypis edytorski]

ocenia się — dziś: jest oceniana; może być (odpowiednio) oceniona. [przypis edytorski]

ocenić — dziś raczej: docenić. [przypis edytorski]

oceniona (…) została i jego dobra wola — tu: doceniona. [przypis edytorski]

ocet siedmiu złodziei — ocet winny, w którym przez 12 dni moczono zioła: m.in. rutę, piołun, rozmaryn i szałwię. Stosowano go profilaktycznie przeciwko zarażeniu się dżumą, a także podawano skazańcom przed egzekucją. [przypis edytorski]

Ochansk — miasto w Rosji, w Kraju Permskim, ok. 70 km na płd.-zach. od Permu. [przypis edytorski]

ochapiać się (daw.) — przypominać się, wydawać się. [przypis edytorski]

ochapia mi się (daw.) — przypomina mi się [przypis edytorski]

Och, cała ziemia ta nasza cmentarna… — Kornel Ujejski, W cześć umarłym, z tomu Skargi Jeremiego. [przypis edytorski]

Och, dobiorę ci się jeszcze do samego wnętrza — w oryginale: Oh, but I will wring your heart yet, znaczące powtórzenie słowa z tytułu The heart of darkness. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — czystość, porządek. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — czystość, schludność. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — porządek, czystość. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — porządek, czystość. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — porządek, czystość, schludność. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — porządek, dbałość; ubiór. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — schludność, dbałość o wygląd; stroje, ozdoby (por. Jan Kochanowski, Tren VII: „Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory / Mojej namilszej cory”). [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — strój (ubiór i ozdoby). [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — tu: majątek, mienie ruchome. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — tu: schludność, czystość. [przypis edytorski]

ochędóstwo (daw.) — tu: schludność; por. ochędożny: porządny, czysty, schludny; starop. słowo ochędóstwo oznaczało jednak zwykle: strój (ubiór i ozdoby). [przypis edytorski]

ochędóstwo nosa (daw.) — czyszczenie nosa, dmuchanie nosa. [przypis edytorski]

ochędóstwo — porządek, schludność. [przypis edytorski]

ochędóstwo (staropl.) — schludność, porządek, dbałość. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — porządek, czystość. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — porządek. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — porządek; strój. [przypis edytorski]

ochędóstwo (starop.) — tu: majątek, własność, ruchomości. [przypis edytorski]

ochędożnie (daw.) — porządnie. [przypis edytorski]

ochędożnie (daw.) — porządnie, z dbałością. [przypis edytorski]

ochędożnie (przestarz.) — porządnie. [przypis edytorski]

ochędożny (daw.) — czysty, zadbany, schludny. [przypis edytorski]

ochędożny (daw., gw.) — schludny, zadbany. [przypis edytorski]

ochędożny (daw., gw.) — zadbany. [przypis edytorski]

ochędożny (daw.) — porządny, czysty. [przypis edytorski]

ochędożny (daw.) — porządny, schludny. [przypis edytorski]

ochędożny (daw.) — porządny, umiejący utrzymać porządek. [przypis edytorski]