Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18549 przypisów.
późniejszemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: późniejszymi. [przypis edytorski]
później wrócono do [terminu] Młodej Polski — por. J. Z. Jakubowski, Młoda Polska i Stanisław Wyspiański, „Przegląd Humanistyczny” 1958, nr 2. [przypis autorski]
późni (gw.) — później. [przypis edytorski]
późny (daw.) — dawny, odległy czasem. [przypis redakcyjny]
po 12 ziarn — z jednego zasianego ziarna; tj. po 12 jednostek miary z każdej wysianej jednostki. [przypis redakcyjny]
po 160 — 1 reński 60 ct. = 3 koronom 20 halerzy. [przypis autorski]
po 2 lub 3 godzinach (…) aktywność zmniejsza się o połowę swej wartości co każde 28 minut — [por.] Curie i Danne, „Comptes rendus”, 9 lutego, 1903. [przypis edytorski]
po 63-cim roku — tj. po powstaniu styczniowym. [przypis edytorski]
Poalej Syjon — Żydowska Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Poalej Syjon był socjalistyczno-syjonistyczną partią działającą w Polsce w latach 1906–1950. [przypis edytorski]
poalterować — podenerwować. [przypis edytorski]
poalterować się — zgryźć się. [przypis redakcyjny]
pobiała — warstwa cynku, którą powleczony jest przedmiot; biel cynkowa. [przypis redakcyjny]
pobiała — warstwa wapna, którą pobielano ściany z powodów estetycznych i higienicznych. [przypis edytorski]
Pobiedonoscew, Konstantin Pietrowicz (1827–1907) — rosyjski konserwatywny prawnik i polityk, wykładowca prawa cywilnego na Uniwersytecie Moskiewskim (1860–65), nauczyciel przyszłego cara Aleksandra III, wychowawca jego syna, Mikołaja I, senator (1868), członek Rady Państwa (1872), oberprokurator Świątobliwego Synodu (1880–1905); wywarł decydujący wpływ na politykę Aleksandra III oraz jego następcy. [przypis edytorski]
pobiegą — dziś: pobiegną; popłyną. [przypis edytorski]
pobiegą — dziś popr. forma: pobiegną; tu: uciekną. [przypis edytorski]
pobiegała — przebiegała. [przypis redakcyjny]
pobiegł — «[Laban] myślał, że [Jakub jest] obładowany pieniędzmi, skoro sługa tego domu, [Eliezer] przybył z dziesięcioma objuczonymi wielbłądami», zob. Raszi do 29:13. [przypis edytorski]
pobiegł — wedle midrasza pobiegł, gdyż ujrzał, że woda w studni podniosła się, kiedy dziewczyna zbliżyła się do niej, zob. Raszi do 24:17. [przypis edytorski]
pobierają płacę 7–10 kranów miesięcznie — kran wart jest obecnie pół franka. [przypis autorski]
pobierzę k sobie (starop.) — zabiorę do siebie. [przypis edytorski]
pobieżeć — pobiec. [przypis edytorski]
pobieżyć (daw.) — podążyć, pójść. [przypis edytorski]
pobieżyć (daw.) — podążyć. [przypis edytorski]
pobieży (starop. forma) — pójdzie. [przypis edytorski]
Pobitaś, Partio — o zwycięstwach Wentydiusza mówi Mommsen w V tomie Historii rzymskiej bezpośrednio po tym, co zacytowałem w nocie do str. 78 [o Labienusie], co następuje: „Dopiero gdy odwrócono grożący rozłam między obu władcami, Antoniusz wysłał nowe wojsko pod dowództwem Publiusza Wentydiusza Bassusa, któremu oddał komendę w prowincjach Azji i Syrii. Ten tęgi wódz starł się w Azji z samym Labienem na czele jego rzymskich wojsk i szybko wyparł go z prowincji. Na naturalnej granicy (Scheide) Azji i Cylicji, w przełęczach Tauru, oddział Partów chciał dać oparcie uciekającym; ale i ci zostali pobici, zanim mogli połączyć się z Labienem, a następnie on został zaatakowany w ucieczce przez Cylicję i poległ. Równie szczęśliwie zdobył Wentydiusz przełęcze Amanu na granicy Cylicji i Syrii; tu zginął Farnapates, najlepszy z wodzów partyjskich (r. 715 od zał. Rzymu). W ten sposób Syria była wolna od nieprzyjaciół. Mimo to w roku następnym Pakorus raz jeszcze przekroczył Eufrat, lecz tylko po to, aby w rozstrzygającym starciu pod Gindaros, na północny zachód od Antiochii, znaleźć zgubę wraz z większą częścią swego wojska. Było to zwycięstwo, które do pewnego stopnia równoważyło bitwę pod Karrami, i o trwałych skutkach; długo potem wojska partyjskie nie pokazywały się na rzymskim brzegu Eufratu”. Dalej dowiadujemy się, że król Orodes, przygnębiony tą klęską, złożył koronę na rzecz młodszego syna Fraatesa, który zaczął panowanie od wymordowania ojca i reszty braci. [przypis tłumacza]
pobitej księżej (starop. forma) — zamiast: pobitych księży; księża rzeczownik żeński lp, utworzony podobnie jak: szlachta, wójcia, bracia, studencia, por.: Prace filologiczne, Kryński: „Rzeczowniki zbiorowe typu bracia”. [przypis redakcyjny]
pobitemi — dziś popr. forma N. lm: pobitymi, pokonanymi. [przypis edytorski]
pobite — tu: zabite. [przypis edytorski]
po bitwie — pod Cheroneją. [przypis edytorski]
po bitwie zaciętej na lodach rozbił tabory Polaków — w oryginale: the sledded Pollax, tj. Polaków na saniach, łyżwach a. nartach; w czasach Shakespeare'a opisywano w kronikach Polskę jako kraj wiecznej zimy. [przypis edytorski]
Pobitym ufność jedna: nie żywić nadziei — przysłowiowe. [przypis edytorski]
Po bizantyńsku swoje ciało kruszy — tj. gnie się w ukłonach. [przypis edytorski]
pobłaźnić (starop.) — ogłupić. [przypis redakcyjny]
pobłoga — pobłażliwość. [przypis edytorski]
pobłogosławię cię — hebr. ברך אברכך (barech awarechecha): ‘błogosławić pobłogosławię cię’ i הרבה ארבה (harba arbe): ‘mnożyć rozmnożę’. Te podwójne wyrażenia odczytywane są jako błogosławieństwo i dla ojca i dla syna, zob. Raszi do 22:17. [przypis edytorski]
pobłogosławię ją — oprócz urodzenia dziecka błogosławieństwo wiązało się z tym, że ciału Sary przywrócona została młodość, a także mogła ona karmić syna piersią, co stanowiło dowód, iż rzeczywiście go urodziła, zob. Raszi do 17:16. [przypis edytorski]
pobłogosławił — «Chodzi tu [jedynie] o pozdrowienie, jakie składają wszyscy, którzy stawiają się przed królem», zob. Raszi do 47:7. [przypis edytorski]
pobłogosławił go — mowa tu o błogosławieństwie wypowiadanym jako pocieszenie dla żałobników, tzw. ברכת אבלים (birkat awelim), zob. Raszi do 35:9. [przypis edytorski]
pobłogosławił Jakub Faraona — «[Pozdrowił go], tak jak czynią to wszyscy oddalający się od władcy, prosząc o pozwolenie [wyjścia]. Ale midrasz uczy: jakie błogosławieństwo dał [Jakub Faraonowi]? Aby Nil podnosił się u stóp Faraona, jako że Micraim nie czerpie wody z deszczów, lecz to Nil wzbiera i nawadnia [kraj]. Od czasu błogosławieństwa, [które dostał] od Jakuba, Faraon chodził nad Nil i gdy się zbliżał, rzeka podnosiła się i nawadniała ziemię», zob. Raszi do 47:10. [przypis edytorski]
pobłogosławisz mnie — «Przyznaj mi prawo do błogosławieństw, którymi obdarzył mnie mój ojciec, a do których Esaw rości pretensje», zob. Raszi do 32:27. [przypis edytorski]
pobłogosławta (gw.) — pobłogosławcie. [przypis edytorski]
pobladłymi (…) usty — daw. forma N.lm; dziś: pobladłymi ustami. [przypis edytorski]
pobladnął (daw. forma) — pobladł. [przypis edytorski]
poblakować (daw.) — blaknąć, tracić barwy; także: tracić wartość. [przypis edytorski]
pobledniał — dziś: pobladł. [przypis edytorski]
pobliskość — dziś: pobliże. [przypis edytorski]
pobliżu (daw. forma) — w pobliżu. [przypis redakcyjny]
pobliżu (daw.) — w pobliżu. [przypis redakcyjny]
pobliżu — [tu:] w pobliżu. [przypis redakcyjny]
poblizki — dziś popr. pisownia: pobliski. [przypis edytorski]
pobój — pobicie. [przypis edytorski]
pobór (daw.) — tu: podatek w dawnej Polsce. [przypis edytorski]
pobór — podatek od łanu. [przypis redakcyjny]
pobór szkolny — obowiązek szkolny w II Rzeczypospolitej został zadekretowany w 1919 r. Zakładał rejonizację szkół — dziecko musiało uczęszczać do konkretnej szkoły znajdującej się w określonym obwodzie szkolnym. [przypis edytorski]
Pobórz — wieś w województwie łódzkim. [przypis edytorski]
pobocz (daw.) — lejce, cugle. [przypis redakcyjny]
pobok (daw.) — obok, u boku. [przypis edytorski]
pobok — dziś popr.: obok, z boku. [przypis edytorski]
pobok — dziś: przy boku, obok. [przypis edytorski]
pobok (gw.) — obok. [przypis edytorski]
pobok — obok siebie. [przypis edytorski]
poborgować (daw.) — pożyczyć a. dać na kredyt. [przypis edytorski]
pobory — część łupów dzielona między sprzymierzeńców. [przypis edytorski]
pobożna niewiasta (…) znalazła grobowiec za życia — Kroniki owych czasów piszą o wiejskiej dziewicy, która przybywszy do Marienburga żądała, aby ją zamurowano w osobnej celi i tam życia dokonała. Grób jej słynął cudami. [przypis autorski]
Pobożnemu jak złemu zarówno przydatny etc. — rozwiązanie zagadki brzmi „diabeł”. [przypis edytorski]
pobożność — tu: przywiązanie. [przypis redakcyjny]
pobożny — stały epitet określający Eneasza. [przypis edytorski]
pobożyć się (daw.) — zaklinać się na Boga; przysięgać na Boga. [przypis edytorski]
pobrać — złupić, obedrzeć. [przypis redakcyjny]
pobracić się (daw.) — dziś: pobratać się. [przypis edytorski]
Po bracie się pocieszył koroną i żoną — Jan Kazimierz ożenił się z Marią Ludwiką Gonzagą, wdową po Władysławie IV. [przypis redakcyjny]
pobraliby się byli — daw. forma czasu zaprzeszłego (trybu przypuszczającego); znaczenie: pobraliby się wcześniej (tzn. przed wydarzeniami wyrażonymi czasem przeszłym prostym). [przypis edytorski]
pobrat (daw.) — pobratymstwo, zbratanie się. [przypis redakcyjny]
pobratymcy Jończycy, powstający przeciw monarsze perskiemu… — Grecy mieszkający w Jonii, centralnej części wybrzeża Azji Mniejszej, podbitej przez państwo perskie; w 499 p.n.e. miasta greckie w Jonii zbuntowały się przeciw władzy perskiej i uzyskały militarne wsparcie od Aten; po krwawym stłumieniu powstania (494) Persowie wysłali ekspedycję przeciw Atenom (490). [przypis edytorski]
Pobratyńscy — bohaterowie Dziejów grzechu Stefana Żeromskiego. [przypis edytorski]
pobrecito (hiszp.) — biedak. [przypis edytorski]
po brekfeście (z ang. breakfast) — po śniadaniu. [przypis edytorski]
pobrzeże — wybrzeże, pas ziemi wzdłuż brzegu morza a. rzeki. [przypis edytorski]
Pobudka grunwaldzka ułożona na obchód przez Stow. STRAŻ POLSKA oraz ZWIĄZEK TURYSTYCZNY — Wszystkie anonsujące firmy ofiarują 20% opustu okazicielowi niniejszej książeczki. [przypis autorski]
pobudka — tu: podstawa, powód, przyczyna, motyw, bodziec. [przypis edytorski]
pobudka — tu: sygnał wojskowej trąbki. [przypis edytorski]
pobudliwość — wrażliwość na pobudki. W oryginale jest: Empfanglichkeit für Motive. Schopenhauer przeciwstawia: Wille i Vorstellung. Wille jest czynnikiem metafizycznym, a Vorstellung poznawczym (por. I. s. 33, II. s. 222). Świat poznajemy przede wszystkim jako Vorstellung i to, według podziału Schopenhauera (por. II. s. 68, 82 i n. 445, III. 114, 412 i n.), jako anschauliche, vollstandige, empirische, konkrete Vorstellungen (por. III. s. 41) i unanschauliche, unvollstandige, abstrakte Vorstellungen. Pierwsze nazywa Schopenhauer Anschauungen, a drugie Begriffe (por. II. 82), uważając pierwsze za pierwotne, drugie za pochodne Vorstellungen (ibid.). Anschauungen stwarza rozum z wrażeń na podstawie prawa przyczynowości. Stąd Intellektualität der Anschauung (por. I. 45, II. 29 i n. 35, 322, III. 64). Te Anschauungen są dla Schopenhauera obrazami. Schopenhauer utożsamia Vorstellung jako akt psychiczny z Gegenstand jako przedmiotem tego aktu (oder Bilder, por. II. 222). Od tych obrazów abstrahuje rozsądek Begriffe (por. I. 94 i n. 132; II. 73, 222; III. 114, 132 i przyp. 97 i 103). „Obrazy” te są albo wywołane wrażeniami (III. 43), albo są obrazami pamięci i wyobraźni (II. 68 i n., 73, 445, 111, 118). Stosownie do znaczenia, jakie Schopenhauer nadaje wyrazom Anschauung, Begriff i Vorstellung, tłumaczymy w niniejszym przekładzie: Vorstellung przez „przedstawienie”, gdyż świat, według Schopenhauera, przede wszystkim „przedstawiamy” sobie tylko, czyli poznajemy go jako nasze „przedstawienie” i to albo jako przedstawienia konkretne, jako obrazy istniejące w nas, czyli jako wyobrażenia, albo jako przedstawienia abstrakcyjne, czyli jako pojęcia. „Wyobrażenie” odpowiada Anschauung u Schopenhauera, a pojęcie Begriff. [przypis tłumacza]
Pobudował mocne miasta, bo za czasów jego wojny nie powstawały, gdy Pan Bóg pokój dawał… — 2 Krn 14, 7 wg Wulgaty (w BT: 2 Krn 14, 6). [przypis edytorski]
poburzyć się — tu: zbuntować się. [przypis edytorski]
Pobyt na Księżycu Sawiniusza Cyrano de Bergérac, oficera gwardii francuskiej — Dajemy tu w przepolszczeniu opis pierwszej podróży na Księżyc odbytej przez dowcipnego Cyrano de Bergérac dwa wieki temu; lecz zarazem dodać musimy, że nie wierzymy autorowi Agryppiny i Pedanta, który nie znalazł na Księżycu skrzydlatych, a zatem doskonalszych ludzi, lecz Selenitów na czworakach chodzących. [przypis autorski]
pobyty (ukr.) — pobici. [przypis edytorski]
poćciwa — dziś popr.: poczciwa. [przypis edytorski]
poćciwość (daw.) — poczciwość. [przypis edytorski]
poćciwy (starop.) — poczciwy; godny czci, szanowny. [przypis edytorski]
poćko (gw.) — puszczyk. [przypis edytorski]
po ćmaku — po omacku. [przypis autorski]
po ćmie (daw.) — po ciemku, w ciemności. [przypis edytorski]
po ćmie (gw.) — po ciemku. [przypis edytorski]
poćwiczyć się (starop.) — nauczyć [ćwiczyć]. [przypis redakcyjny]
Pocałuj mnie jeszcze raz — oryg. Kiss Me Again, film niemy w reż. Ernsta Lubitscha z 1925 r. na podst. scenariusza Hannsa Kräly; powstał w niemieckim okresie twórczości reżysera, obecnie obraz jest uznany za zaginiony. [przypis edytorski]
pocałujwa (gw. forma) — pocałujmy. [przypis edytorski]
pocechować — naznaczyć własność znamieniem wypalanym zwierzętom na skórze tułowia. [przypis edytorski]
pocena (gw.) — zaczęła. [przypis edytorski]
po chaldejsku, aramejsku, hebrajsku — w istocie Zohar spisany został po hebrajsku i aramejsku. [przypis edytorski]
