Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5394 przypisów.
rutkę siać — szukać, ale nie móc znaleźć męża, pozostawać w staropanieństwie (rutę siały panny na wydaniu, żeby wyplatać z niej wianki ślubne). [przypis edytorski]
Rutkowski, Józef — jeden z emigrantów chłopskich w Brazylii. W wersji Listów… opublikowanej w „Kurierze Warszawskim” nazwiska chłopów zostały dodatkowo wyróżnione. W ten sposób Dygasiński chciał poinformować rodziny emigrantów tragicznej sytuacji ich bliskich, a także zwrócić uwagę ówczesnego czytelnika na problemy Polaków w Brazylii. [przypis edytorski]
Rutland — wyspa archipelagu Andamanów, położona ok. 20 km na płd. od Port Blair na Andamanie Południowym. [przypis edytorski]
rutyniczny (daw.) — szablonowy, tradycyjny, wykonany w sposób nienowoczesny. [przypis edytorski]
Ruy Blas — dramat Victora Hugo (1802–1885), którego akcja rozgrywa się na dworze Hiszpanii w XVII w. [przypis edytorski]
Ruy Blas — dramat Victora Hugo, którego tytułowy bohater, lokaj, na polecenie pana udaje szlachcica i uwodzi królową hiszpańską. [przypis edytorski]
Ruysbroeck, Jan (1293–1381) — średniowieczny zakonnik, mistyk i teolog niderlandzki, autor pism mistycznych; beatyfikowany w 1903 r. [przypis edytorski]
Ruysbroeck, Jan von (1293–1391) — niderlandzki mistyk i teolog, autor pism mistycznych, błogosławiony Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
Ruysch, Rachel (1664–1750) — holenderska malarka, jedna z najbardziej znanych kobiet uprawiających działalność artystyczną na przełomie XVII i XVIII w. [przypis edytorski]
Ruysdael, właśc. Ruisdael, Jakub (1628–1682) — znakomity pejzażysta holenderski. [przypis redakcyjny]
ruz — dzień. [przypis autorski]
Ruzski, Nikołaj Władimirowicz (1854–1918) — rosyjski wojskowy generał piechoty, generał adiutant, od 3 września 1914 do 17 marca 1915 głównodowodzący Armią Północną. [przypis edytorski]
rwać się do zbrojnego uderzenia na Korynt i Megarę — Demostenes nie ma na myśli żadnej historycznej wojny z tymi miastami, ale przeciwstawia polityce wzajemnego wyrzynania się swój wszechgrecki kierunek. [przypis tłumacza]
rwać — tu: przerywać. [przypis edytorski]
R. Wellek i A. Warren, Teoria literatury, Warszawa 1970, s. 249. [przypis autorski]
rwetes — hałaśliwa, pospieszna bieganina. [przypis edytorski]
rwetes — hałas, krzątanina. [przypis edytorski]
rwetes — hałas połączony z pośpiechem i bieganiną. [przypis edytorski]
rwetes — hałas, wrzawa. [przypis edytorski]
rwetes — hałas, zamieszanie. [przypis edytorski]
rwi — dziś popr. forma 2.os.lp trybu rozkazującego: rwij. [przypis redakcyjny]
Rwij! Dziurę mu zostaw! (face ut oculi locus in capite appareat) — wyrwij mu oko, tak by pusty oczodół został. Nie należy tego tak bardzo brać na serio. [przypis tłumacza]
Rwij, rwij węzły! — Antoniusz przy pomocy Erosa zrzuca zbroję. [przypis tłumacza]
rybaczyć — łowić. [przypis autorski]
rybaczy (daw.) — dziś: rybacki. [przypis edytorski]
ryba Echineis — rodzaj ryb okoniokształtnych z rodziny podnawkowatych, do którego zaliczane są gatunki: Echeneis naucrates, Echeneis neucratoides. [przypis edytorski]
Rybak i geniusz — pierwsza część baśni, której kontynuację stanowi Opowiadanie Króla Wysp Hebanowych. [przypis edytorski]
Rybak — słynny obraz malarza fr. Puvis de Chavannes (1824–1898); jego właściwy tytuł to: Le pauvre pecheur (Ubogi rybak). [przypis redakcyjny]
rybak — [tu:] św. Piotr. [przypis redakcyjny]
rybałt (daw.) — wędrowny śpiewak a. aktor. [przypis edytorski]
rybałt — daw. wędrowny śpiewak, muzykant, aktor i sztukmistrz. [przypis edytorski]
rybałtowy — charakterystyczny dla rybałta, śrdw. śpiewaka i komedianta. [przypis edytorski]
rybałt — średniowieczny wędrowny śpiewak a. aktor. [przypis edytorski]
rybałt — wędrowny muzyk lub śpiewak. [przypis edytorski]
ryba latająca — morska ryba należąca do rodziny ryb belonokształtnych, występująca w Oceanie Indyjskim, Oceanie Atlantyckim i Spokojnym; swoją nazwę potoczną zawdzięcza temu, że dzięki charakterystycznym, przypominającym skrzydła, płetwom piersiowym potrafi wzbić się ponad powierzchnię wody. [przypis edytorski]
ryba pilot — potoczna nazwa oceanicznej ryby, która często towarzyszy statkom (jakby je pilotowała), dużym morskim ssakom lub rybom, zwłaszcza rekinom. [przypis edytorski]
Rybienko Leśne — dziś jedno z osiedli miasta Wyszków w woj. mazowieckim. [przypis edytorski]
rybitwa a. rybitw (daw.) — rybak. [przypis edytorski]
rybitwa (daw.) — rybak. [przypis edytorski]
rybitwa (starop.) — rybak. [przypis edytorski]
rybitw biały — tu: ptak polujący na ryby, prawdopodobnie rybitwa a. rybołów. [przypis edytorski]
rybitw — tu: ptak polujący na ryby, prawdopodobnie rybitwa. [przypis edytorski]
ryb, które Syryjczycy uważali za boskie istoty i nie pozwalali im robić krzywdy, podobnie jak i gołębiom — ryby i gołębie były poświęcone bogini syryjskiej zwanej Ascherg lub Derketo. Bogini sama zmieniła się w rybę, a jej córka Semiramis w gołębia. [przypis tłumacza]
Ryb nie zabraknie w jeziorach, gdy pościć nam przyjdzie ochota — dawniej uważano, że mięso ryb nie jest mięsem i można je jeść w dni postu, kiedy należy się powstrzymać od pokarmów mięsnych. [przypis edytorski]
rybóm — dziś popr. forma C. lm: rybom. [przypis edytorski]
Ryboły — wieś w pow. białostockim. [przypis edytorski]
rybować (gw.) — łowić ryby. [przypis edytorski]
ryby karaiby (niem. Caraibenfischen) — piranie; hiszp. caribe oznacza wiele gatunków ryb z podrodziny piraniowatych (Serrasalminae), tu najprawdopodobniej mowa o Pygocentrus cariba, hiszp. piraña del Orinoco. Opisy krwiożerczości tych ryb uważa się dziś za przesadzone. [przypis edytorski]
ryby księżycowe — inaczej skalary; ryby słodkowodne. [przypis edytorski]
ryby — tu o delfinach w znaczeniu: zwierzęta wodne. [przypis edytorski]
ryć (gw.) — tu: jeść. [przypis edytorski]
Rycerka — umiejętność walki na wojnie. [przypis edytorski]
rycerny (poet.) — rycerski. [przypis edytorski]
rycerski zakon Calatrava — pierwszy zakon rycerski utworzony w Kastylii (1158), początkowo w celu obrony zamku Calatrava, kontrolującego drogę pomiędzy Toledo a Kordobą; otrzymywał znaczące nadania ziemskie, w 2 poł. XV w. podlegało mu kilkadziesiąt komandorii; jego członkowie byli zakonnikami cysterskimi, których dodatkowy obowiązek stanowiła walka z muzułmanami; [przypis edytorski]
Rycerski Zakon Inflancki — chodzi o Kawalerów Mieczowych. [przypis edytorski]
rycerza dzielnego, / Który pannę wyzwolił od smoka srogiego — św. Jerzy, o którym tu mowa, miał królewnę libijską „wyzwolić od smoka srogiego”. [przypis redakcyjny]
rycerz Bajard — słynny Byard, którego prawdziwe miano było Piotr du Terrail, zginął przy odwrocie pod Romagnano, w r. 1524. [przypis tłumacza]
rycerz, co zabił Almonta — Orland. [przypis redakcyjny]
Rycerz — dalszy tekst ujawnia cechy, kojarzące go z historycznym Zawiszą Czarnym z Garbowa, który m.in. walczył pod Grunwaldem („Grunwald, miecze, król Jagiełło”), pozostał w tradycji jako symbol „rycerza niezłomnego”. Kazimierz Tetmajer był autorem „fantazji dramatycznej” Zawisza Czarny, którą wystawiono w teatrze krakowskim sześć tygodni przed premierą Wesela. [przypis redakcyjny]
rycerze (…) dwaj wybrani — Rynald i Sakrypant; por. II, 15 i n. [przypis redakcyjny]
Rycerze Łyżki — katoliccy szlachcice sabaudzcy, którzy w 1528 pod przewodnictwem Francois de Ternier, pana na Pontverre, ślubowali podbić kalwińską Genewę: na szyjach wieszali sobie drewniane łyżki, chełpiąc się, że zjedzą nimi genewczyków. [przypis edytorski]
(…) Rycerze na stosie/ Składają ciało, mleko i miód leją — zwyczaj palenia ciał, wspólny wielu narodom starożytnym, był też w Litwie zachowywany aż do przyjęcia chrześcijaństwa. Kronikarze i w tem znajdowali dowód pochodzenia Litwy od Greków lub Rzymian. Obrzędy pogrzebowe nieraz szeroko opisuje Stryjkowski, szczególniej po zgonie sławnego Kiejstuta. „Ciało jego (Kiejstuta) Skirgajło, brat Jagiełłów, do Wilna uczciwie obyczajem książęcym przyprowadził, a uczyniwszy wielki stos z drzew suchych na zgliskach wileńskich, według zwyczaju ojczystego pogańskiego zgotowali wszystkie potrzeby do palenia ciała; tamże ubrawszy go we zbroję i w szaty książęce, z szablą, z włócznią i z sajdakiem włożyli go na stos drew, a przy nim sługę wiernego żywego, konia najlepszego żywotnego, ubranego, parę chartów, sokołów i wyżłów, paznokcie rysie i niedźwiedzie i trąbę myśliwską; potem uczyniwszy bogom modlitwy i ofiary i wyśpiewawszy dzielności jego, co za żywota czynił, zapalili on stos drew smolny, i tak wszystko ciało zgorzało; popiół potem i kostki wypalone zebrawszy, w trumnie pochowali. A to było dokonanie i pogrzeb sławnego książęcia Kiejstuta” (kar. 467.). [przypis autorski]
rycerze pod krzyżami — Krzyżacy, pełna nazwa: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Zgromadzenie założone w czasie krucjat (ok. 1191), po upadku Królestwa Jerozolimskiego usiłowało stworzyć sobie państwo w Europie na ziemiach pogańskich Prusów i na terenie Litwy. [przypis edytorski]
rycerze (starop. forma) — rycerzy. [przypis edytorski]
rycerze w mniszych kapturach — Krzyżacy. [przypis edytorski]
rycerz jednorogi — rycerz mający w herbie jednorożca. [przypis redakcyjny]
Rycerz najozdobniejszy, z nikiem niezrównany — bohaterem, którego w stancach 25–27 nad miarę i zasługi nasz poeta wychwala, jest Alfons d'Avalo, margrabia z Wastu, syn wspomnianego w stancy 23, w. 7 Inika [Inico Vasto]. [przypis redakcyjny]
rycerz Ogier Wielki — legendarny rycerz Ogier le Danois, słynny ze swej dzielności w turniejach miłosnych. [przypis tłumacza]
Rycerz o Smutnym Obliczu a. Rycerz Posępnego Oblicza — przydomek przybrany przez Don Kichota z La Manchy, tytułowego bohatera powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616), szlachcica, który pod wpływem romansów o czynach rycerskich postanawia ruszyć w świat i wcielać w życie średniowieczny ideał rycerski, jest jednak pozbawiony poczucia rzeczywistości, przez co często naraża się na śmieszność; jego giermkiem zostaje prostoduszny i przyziemny chłop, Sancho Pansa. [przypis edytorski]
rycerzowie — dziś popr. forma M. lm: rycerze. [przypis edytorski]
rycerz półksiężyca — rycerz muzułmański. [przypis edytorski]
Rycerz rozbójnik i jego dziecko — niem. Der Raubritter und sein Kind, powieść Adolfa Söndermanna z 1881. [przypis edytorski]
rycerz rozbójnik (niem. Raubritter) — rycerz utrzymujący się z rabunku. [przypis edytorski]
Rycerz, śmierć i diabeł — słynny miedzioryt Dürera z 1513 roku. [przypis edytorski]
rycerz Schillera, który wszedł do klatki lwa po rękawiczkę swej damy — chodzi o balladę Fryderyka Schillera Rękawiczka. [przypis tłumacza]
rycerz (…) szlachetny Walentyn, którego widzieliśmy w pierwszym dniu maja, jak dla schludności rozłożył swoje moszny na stole przed sobą (…) — prastary obyczaj między rycerstwem Anglii i Francji, iż dnia 1 maja, w czas wabienia się ptaków, dobierali się losem w pary Walentynów i Walentynek (por. Hamlet, piosnka Ofelii). [przypis tłumacza]
rycerz w zbroi (…) I (…) przebijał (…) smoka — jest to kanoniczne przedstawienie Michała Archanioła (pogromcy szatana, przedstawianego często w postaci węża) albo też św. Jerzego, który z wysokości, siedząc na białym koniu zabija smoka. [przypis edytorski]
rycerzy domowego znaku — tzn. stanowiących prywatne wojsko domu wojewody (znak: sztandar). [przypis redakcyjny]
rycerz zawołany, / Z lamparta — Astolf, jako królewicz angielski, miał w herbie lamparta, godło Anglii. [przypis redakcyjny]
rycerz z Brawy — Brawa, tyle co Blaja, Blaye, miasto w departamencie Girondy we Francji; rycerz z Brawy: Roland. [przypis redakcyjny]
rycerz z La Manchy — Don Kichot, bohater powieści Miguela de Cervantesa (1547–1616) Don Kichot z La Manchy z 1605 roku. Archetypowy błędny rycerz, broniący najsłabszych. [przypis edytorski]
Rychart właśc. Ryszard II (1367–1400) — król Anglii (1377–99), został wzięty do niewoli przez ks. Horeforda, który jako Henryk IV ogłosił się królem; uwięzienie trwało zaledwie kilka miesięcy, gdyż Ryszard, zrzekłszy się tronu 29 września 1399 r., 14 lutego 1400 r. już nie żył. [przypis redakcyjny]
rychła (daw.) — szybka. [przypis edytorski]
rychło (daw., gw.) — szybko. [przypis edytorski]
rychło (daw.) — prędko, wkrótce, niebawem; -li (daw.) — partykuła wyrażająca pytanie czy; czekały, rychłoli i im koniec przyjdzie — czekały, czy prędko i one umrą. [przypis edytorski]
rychło (daw.) — szybko, niebawem, nagle. [przypis edytorski]
rychło (daw.) — szybko. [przypis edytorski]
rychłoli — czy rychło, czy szybko (konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]
rychłoli (daw. a. gw.) — czy prędko. [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — czy prędko; jak prędko; kiedy. [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — czy prędko; jak szybko. [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — czy prędko; połączenie słowa „rychło” (prędko, wkrótce) z partykułą -li, wyrażającą pytanie. [przypis edytorski]
rychłoli — daw. konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy rychło (tzn.: czy szybko). [przypis edytorski]
rychłoli (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą i pytajną -li; znaczenie: czy rychło, czy szybko. [przypis edytorski]
rychłoli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy rychło (tj. czy szybko). [przypis edytorski]
rychłoli — konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy rychło, czy wkrótce. [przypis edytorski]
rychło li wszystko uśnie — konstrukcja z partykułą li; znaczenie: czy rychło wszystko uśnie; czy szybko (…). [przypis edytorski]
rychłoli zabrzmi (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy rychło zabrzmi, czy wkrótce zagrzmi. [przypis edytorski]
rychło — niedługo po czymś, prędko; daw. także: szybko, żwawo. [przypis edytorski]
rychło (starop.) — szybko, prędko; wkrótce. [przypis edytorski]
