Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15204 przypisów.
Sekwana — rzeka w płn. Francji, przepływająca przez Paryż. [przypis edytorski]
sekwensem iść (starop.) — [następować] jedno po drugim. [przypis redakcyjny]
sekwens (starop.) — ciąg. [przypis redakcyjny]
sekwestrator — urzędnik dokonujący sekwestracji, egzekucji zaległych podatków. [przypis edytorski]
sekwestr (daw.) — konfiskata majątku. [przypis edytorski]
sekwestr (daw.) — zajęcie, więzienie. [przypis redakcyjny]
sekwestr (daw.) — zarząd. [przypis redakcyjny]
sekwestr — konfiskata majątku. [przypis edytorski]
sekwestrować — przejąć w zarząd własny; tu: wziąć w zastaw. [przypis redakcyjny]
sekwestr — zajęcie majątku na rzecz państwa. [przypis edytorski]
sekwestr — zajęcie majątku w celu zapewnienia realizacji dochodzonego roszczenia. [przypis edytorski]
sekwoi, które (…) dochodzą do czterystu stóp wysokości, a trzydziestu średnicy — Drzewo zwane Father of the forest ma 450 stóp długości a 112 obwodu. Inne, The Grizzled Giant, 30 stóp średnicy. [przypis autorski]
sełedec a. osełedec — Kozacy ukraińscy noszą krótko strzyżoną głowę z długim na boku kosmykiem włosów, który zwykli uplatać w wstążki, miłosne upominki swych dziewic. [przypis autorski]
sełedec a. osełedec — noszony przez Kozaków kosmyk włosów na czubku ogolonej głowy. [przypis edytorski]
seł (gw.) — szedł. [przypis edytorski]
seło — wieś. [przypis edytorski]
seladon — dziś popr.: celadon: sentymentalny, wierny kochanek; od imienia Celadona, bohatera popularnej sielankowej powieści-rzeki Astrea (1607–1627) Honoriusza d'Urfé. [przypis edytorski]
Seladon — uosobienie sentymentalnego kochanka; bohater sielankowej powieści-rzeki Astrea Honoriusza d'Urfé, publikowanej w latach 1607–1627 i cieszącej się szaloną popularnością; za życia autor wydał trzy części, a po jego śmierci w 1625 r., na podstawie pozostawionych przez niego notatek do ciągu dalszego Balthazar Baro i Pierre Boitel dopisali kolejne trzy. [przypis edytorski]
selah (hebr.) — słowo o nieznanej etymologii i niepewnym znaczeniu, występujące kilkadziesiąt razy w hebrajskich księgach biblijnych, niemal wyłącznie w Psalmach, prawie zawsze na końcu wersu; prawdopodobnie stanowiło wskazówkę dla wykonujących; wykorzystał je w podobny sposób Friedrich Nietzsche (1844–1900) w książce Tako rzecze Zaratustra (pieśń pielgrzyma i cienia w części Wśród cór pustyni). [przypis edytorski]
selam (tur.) — witaj (formuła powitania). [przypis edytorski]
Selangor — stan w Malezji. [przypis edytorski]
Selbstdasein (niem.: Selbst: jaźń; selbst: samo w sobie; dasein: bycie tu, tu-bycie) — bycie samo w sobie; nie do końca jasne odwołanie do terminu z zakresu fenomenologii: dasein, oznaczającego w filozofii Jaspersa „byt w sobie”, czyste istnienie (którego przeciwieństwem jest egzystencja, otwarta na autentyczne bycie), zaś w filozofii Heideggera odwrotnie, oznaczającego sposób przejawiania się rzeczy (byt; którego przeciwieństwem jest fenomen w sensie ścisłym, sein: bycie, jako zasada istnienia rzeczy). [przypis edytorski]
Selbstlob stinkt (niem.) — samolub cuchnie. [przypis edytorski]
seledyn, kolor seledynowy — kolor bladozielony. [przypis edytorski]
Selene — bogini księżyca. [przypis tłumacza]
Selene (mit. gr.) — bogini i personifikacja księżyca. [przypis edytorski]
Selene (mit. gr.) — bogini księżyca. [przypis edytorski]
Selene (mit. gr.) — bogini Księżyca. [przypis edytorski]
selenit — kamień księżycowy o specyficznym połysku. [przypis edytorski]
selenit — połyskliwa odmiana gipsu, nazwana od gr. Selene (księżyc). [przypis edytorski]
selera — dziś słowo „seler” jest rodzaju męskiego. [przypis edytorski]
Seleucja — miasto nad Orontesem w Syrii (dziś w ruinach). [przypis redakcyjny]
Seleucja — Σελεύκεια, dzisiejsze Dżolan. [przypis tłumacza]
self-acting (ang.) — właśc. self-acting spinning mule, automatyczna przędzarka mulejowa, opatentowana przez Richarda Robertsa w 1825. [przypis edytorski]
self-acting mule — właśc. self-acting spinning mule, automatyczna przędzarka mulejowa, opatentowana przez Richarda Robertsa w 1825. [przypis edytorski]
selfaktor — rodzaj przędzarki (tzw. wózkowej) używanej do wytwarzania przędzy gł. z wełny. [przypis edytorski]
selfaktor — rodzaj wózkowej maszyny do przędzenia. [przypis edytorski]
self-government (ang.) — samorząd, autonomia. [przypis edytorski]
self-made man (ang.) — człowiek, który sam wszystko osiągnął, własną pracą doszedł do majątku. [przypis edytorski]
self-made-man (ang.) — człowiek, który sam wszystko osiągnął, własną pracą doszedł do majątku. [przypis edytorski]
Self-preservation is the first law of nature (ang.) — Samoobrona jest pierwszym prawem natury. [przypis edytorski]
Selia — Seuille. [przypis tłumacza]
Selichot — błagalne modlitwy o odpuszczenie grzechów w miesiącu poprzedzającym Straszne Dni. Odwiedza się wtedy groby zmarłych krewnych. [przypis tłumacza]
Selichot — błagalne modlitwy o przebaczenie, odmawiane w czasie dziesięciu dni pokutnych między Rosz Haszana i Jom Kipur. [przypis tłumacza]
Selichot (Sliches) — prośby o odpuszczenie grzechów odmawiane od Rosz Haszana do Jom Kipur. [przypis tłumacza]
Seligman. Op. cit., p. 524. [przypis autorski]
Selimbria — staroż. greckie miasto w Tracji, na europejskim wybrzeżu Propontydy (morza Marmara); ob. Silivri w Turcji, w prowincji Stambuł. [przypis edytorski]
Selin — Selinus, miasto na Sycylii. [przypis edytorski]
Selizeta — bohaterka dramatu Aglawena i Selizeta Maurice'a Maeterlincka z 1896 r. [przypis edytorski]
Selkirk, Aleksander, właśc. Alexander Selcraig (1676–1721) — szkocki żeglarz i korsarz, który spędził samotnie cztery lata na bezludnej wyspie niewielkiego archipelagu Juan Fernández na Oceanie Spokojnym; jego losy były inspiracją dla Daniela Defoe do napisania książki o Robinsonie Cruzoe. [przypis edytorski]
Selkit — egipska bogini-skorpion, broniąca przed jadowitymi żądłami skorpionów i ukąszeniami węży oraz lecząca zatrute rany. Przedstawiana jako kobieta ze skorpionem na głowie lub jako skorpion. Obok Izydy, Neftydy i Neit, jedna z czterech bogiń strażniczek sarkofagu. [przypis edytorski]
sella curulis (łac.) — krzesło kurulne, składany taboret o wygiętych, nożycowych nogach; w starożytnym Rzymie przysługiwało królom, a w okresie republiki wyższym urzędnikom. [przypis edytorski]
Sellazja — graniczne miasto Lakonii, na północ od Sparty. [przypis tłumacza]
Sellheim, Hugo (1871–1936) — niemiecki ginekolog i położnik, badał możliwości opracowania chemicznego testu ciążowego i sposobu ustalania ojcostwa, zaproponował szereg zmian w operacjach ginekologicznych, wniósł znaczący wkład w edukację na temat seksualności, antykoncepcji i porodu. Tu mowa o jego pracy z 1878 na temat zachowań dwóch wykastrowanych kogutów. [przypis edytorski]
Sellon, Jean-François (1707–1790) — dyplomata z Genewy, ambasador we Francji w latach 1749-1764. [przypis edytorski]
Sellowie — mieszkańcy Dydony. Niemycie nóg i spanie na gołej ziemi były związane z kultem Zeusa. [przypis edytorski]
Selma — siedziba królów Morwenu. [przypis redakcyjny]
selva selvagia (wł.) — dziki las; wyrażenie użyte w początkowych wersach Boskiej Komedii Dantego. [przypis edytorski]
selwa — dżungla. [przypis autorski]
selwaser a. serwaser — kwas azotowy. [przypis edytorski]
seman — autorski neologizm. [przypis edytorski]
Semarang — miasto w Indonezji na północnym wybrzeżu wyspy Jawy. [przypis edytorski]
Sembrzycki, Jan Karol (1823–1886) — mazurski działacz oświatowy, historyk, folklorysta i pisarz. [przypis edytorski]
Semele a. Tyone (mit. gr.) — królewna tebańska, córka króla Kadmosa i Harmonii; kochanka Zeusa, matka Dionizosa; namówiona przez podstępną boginię Herę, żonę Zeusa, postanowiła namówić swego kochanka, aby ukazał się jej w swej prawdziwej, boskiej postaci; gdy Zeus spełnił jej prośbę, Semele zginęła rażona piorunem (a. spalona); Zeus uratował jedynie jej płód, zaszył go w udzie i wydał na świat małego Dionizosa, boga wina i płodności; gdy Dionizos dorósł, zabrał Semele z Hadesu na Olimp jako boginię Tyone. [przypis edytorski]
Semele — córka Kadmusa, która z Jowisza urodziła Bachusa. Junona przez zazdrość prześladowała za to cały ród Kadmusa, a szczególnie jej siostrę Ino, mamkę Bachusa. Atamas, mąż jej, rozwścieklony gniewem pozabijał jej dzieci. Tak była ukarana nienawiść macosza, z jaką Ino dzieci z pierwszej żony Atamasa prześladowała. [przypis redakcyjny]
Semele (mit. gr.) — królewna tebańska, matka Dionizosa (jego ojcem był Zeus). [przypis edytorski]
Semempses (gr.) — Semerchet (ok. 2890–2870 p.n.e), przedostatni faraon I dynastii. [przypis edytorski]
semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie. [przypis redakcyjny]
semen (daw.) — Kozak na czyjejś służbie, zaciężny żołnierz kozacki. [przypis edytorski]
Semenenko, Piotr (1814–1886) — polski pisarz i działacz katolicki, uczestnik powstania listopadowego, emigrant; od 1841 ksiądz, współzałożyciel (1842) i przełożony generalny Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego (tzw. zmartwychwstańców); zwalczał poglądy towiańczyków. [przypis edytorski]
semen — Kozak na czyjejś służbie. [przypis redakcyjny]
semen — Kozak. [przypis edytorski]
Semenów — daw. forma M. lp rm przymiotnika, dziś: Semenowy, należący do Semena. [przypis edytorski]
semenowie (z tur.) — wyborowe wojsko, tu: nazwa kozaków pod rotmistrzem Kobyłeckim. [przypis redakcyjny]
semen — żołnierz z gwardii przybocznej sułtańskiej (pierwotnie: myśliwy sułtański). [przypis redakcyjny]
semen (z ukr.) — nadworny kozak z Rusi. [przypis edytorski]
semestr — rok akademicki dzieli się na semestry, obejmujące określone wykłady i ćwiczenia, których zaliczenie jest niezbędne przy zgłoszeniu się do egzaminu. [przypis redakcyjny]
Semianimesque (…) retractant — Vergilius, Aeneida, X, 376. [przypis tłumacza]
Semiarus — w innym oprac. Semjasa. [przypis edytorski]
semicha — dyplom uprawniający do noszenia tytułu rabiego. [przypis tłumacza]
Semici — grupa ludów mówiących jęz. semickimi, zamieszkująca od starożytności Bliski Wschód (Mezopotamię, Syrię, Palestynę, Płw. Arabski), współcz. gł. Arabowie i Żydzi; termin wprowadzony w XVIII w., daw. używany w znaczeniu etnicznym i rasowym, ob. niestosowany w nauce poza użyciem nieformalnym w odniesieniu do grupy ludów staroż.; pot. często: Żydzi. [przypis edytorski]
semina (łac.) — ziarna. [przypis edytorski]
seminis retenti (łac.) – zatrzymanie nasienia. [przypis edytorski]
Seminole — plemię Indian Ameryki Płn., zamieszkujące płn. Florydę i ob. płd. Georgię; powstało w XVIII w. z odszczepieńców z innych plemion, gł. z konfederacji Krików. [przypis edytorski]
Semipelagijczycy błądzą mówiąc o in communi, to jest prawdą jedynie in particulari (łac.) — Kiedy mówią, że łaska dana jest ludziom, podczas gdy wedle Pascala dana jest jedynie predestynowanym. [przypis tłumacza]
Semiramida — legendarna królowa asyryjska, bohaterka licznych opowieści; wg tradycji na jej rozkaz założono wiszące ogrody w Babilonie, uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. [przypis edytorski]
Semiramida — legendarna królowa babilońska, wg niektórych podań półbogini i założycielka imperium babilońskiego. Jej imieniem nazwano babilońskie wiszące ogrody, stworzone na rozkaz króla Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.) i uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. Być może pierwowzór legendy o Semiramidzie stanowi postać królowej asyryjskiej Sammu-ramat, żyjącej w IX w. p.n.e. [przypis edytorski]
Semiramida (mit. asyryjska) — legendarna królowa babilońska, wg niektórych podań półbogini i założycielka imperium babilońskiego. Jej imieniem nazwano babilońskie wiszące ogrody, stworzone na rozkaz króla Nabuchodonozora II (604–562 p.n.e.) i uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. Być może pierwowzór legendy o Semiramidzie stanowi postać królowej asyryjskiej Sammu-ramat, żyjącej w IX w. p.n.e. [przypis edytorski]
Semiramis — legendarna królowa asyryjska, bohaterka licznych opowieści; wg tradycji na jej rozkaz założono wiszące ogrody w Babilonie, uznane za jeden z siedmiu cudów starożytnego świata. [przypis edytorski]
semknąć a. zemknąć (starop.) — zdjąć. [przypis edytorski]
Semko, właśc. Ziemowit IV (ok. 1352–1426) — książę płocki, prowadzący samodzielną politykę zagraniczną, znany jako dobry administrator. [przypis edytorski]
Semlin a. Zemun — dawne miasto graniczne na południu Węgier z Serbią, dziś Zemun. [przypis edytorski]
Semmering — gmina uzdrowiskowa oraz ośrodek narciarski w Austrii, na przełęczy Semmering; od XIX w. popularne miejsce wypoczynku zamożnych turystów z Wiednia. [przypis edytorski]
se mną (starop.) — ze mną. [przypis edytorski]
Sem — najstarszy syn Noego. [przypis edytorski]
semper fidelis (łac.) — zawsze wierny. [przypis edytorski]
Semper (…) furore — Cicero, Tusculanae disputationes, IV, 23. [przypis tłumacza]
semper in obscuris quod minimum est sequimur (łac.) — w sprawach ciemnych trzeba trzymać się najmniejszego wymiaru. [przypis tłumacza]
Semper novarum rerum cupidus (łac.) — zawsze pożądający nowych rzeczy. [przypis edytorski]
Semper (…) traxisse (łac.) — „Zawsze tak bywa, że nie ten obwołany jest mistrzem, co zaczął, ale ten, co skończył” (Livius Titus, Ab Urbe condita, XXVII, 45; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
