Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15204 przypisów.
świécy — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]
świędlerz (gw.) — oszust. [przypis edytorski]
Świętą niewiastę postrzegłem szczęśliwy — To jest Beatrycze. Barwy jej stroju, biała, zielona i czerwona, symbolicznie wyrażają trzy cnoty teologiczne. Wieniec oliwny to symbol mądrości. [przypis redakcyjny]
Świętą Solimą — Ἱεροσόλυμα; przedtem zwane tylko Solimą: Σόλυμα. Oto jest ustęp, w którym każdy współczesny krytyk odnosi łatwe nad Flawiuszem zwycięstwa lingwistyczne wskutek odnalezionych r. 1888 listów glinianych w El-Amarna, w środkowym Egipcie, z czasów Amenofisa IV ([=Amenhotep IV, Echnaton] około 1400 lat p.n.e.), wykazujących, że już wtedy w Jerozolimie mieszkali jacyś Habiri czy Chabiri (Hebrajczycy), więc przed osiedleniem się w „Ziemi Obiecanej”, że byli pod władzą egipskich uwehu, czyli gubernatorów (niższego rzędu oficerów) i że Jerozolima zwała się wtedy Urusalim (Carl Niebuhr, Die Amarna-Zeit, Lipsk 1903; Hugo Winckler: Keilinschriftliches Textbuch zum alten Testament, Lipsk 1903; Schrader w klinach znajduje także formę: Ursalimmu). Tymczasem być może, że Flawiusz, jeśli szedł za tradycją, nie był tak daleki od prawdy. Jerozolima zwała się dawniej Szalem (שָׁלֵם, pokój, Rdz 14, 18; Σαλὴμ, LXX). Przymiotnik ἱερός znaczy nie tylko „święty”, ale i „mocny” (Pape: I, 1242a). Słowo Ur znaczy po egipsku: wielki. Więc mogło było nastąpić tu połączenie Ur-Szalem, Ur-salimmu, a ponieważ w klinach babilońsko-asyryjskich obok formy Ur istnieje Uru, więc także Urusalim listów Tel-Amarneńskich, podobnie jak chaldejskie Ur-Kasdim. A zarazem po dwakroć w dziejach nazwa ta znikała: raz, kiedy miasto było w rękach Jebuzytów, a wtedy zwało się Jebuz (Sdz 19, 10), drugi raz, kiedy je w perzynę obrócili Rzymianie i zbudowaną na jej gruzach kolonię nazwali Aelia Capitolina (czasy Hadriana). Ale nazwy te przepadły razem z tymi, którzy je nadawali, utrzymało się odwieczne „Jeruzalem”. O innych nazwach jak Syjon, Miasto Dawidowe, nie wspominam, bo to do rzeczy nie należy. [przypis tłumacza]
święta Agnieszka (ok. 291–304 a. 305 r. n.e.) — także: Agnieszka Rzymianka, w tradycji prawosławnej Agnia; dziewica, męczennica i święta kościoła katolickiego oraz prawosławnego, umęczona za panowania cesarza Dioklecjana; legenda głosi, że pochodząca z zamożnej rodziny Agnieszka, twierdząc, że jej serce jest zajęte, odrzucała zaloty wszystkich młodzieńców, w tym oświadczyny syna prefekta Semproniusza, który w akcie zemsty oskarżył ją o bycie chrześcijanką (religia ta była w staroż. Rzymie nielegalna i kojarzona z antypaństwową postawą) i skazał na śmierć. Ponieważ prawo zakazywało uśmiercania dziewic, Agnieszka zaprowadzona została do domu publicznego; nikt jednak nie śmiał się tam do niej zbliżyć, zaś jedyny mężczyzna, który się na to odważył, został rażony ślepotą. Wobec tego postanowiono spalić ją na stosie, lecz drewno nie chciało zająć się ogniem. Ostatecznie została ścięta przez dowódcę oddziału egzekucyjnego. [przypis edytorski]
święta Anna a. Anna sprawiedliwa — matka Marii z Nazaretu i babka Jezusa, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego. Jej święto obchodzone jest m.in. w lipcu, sierpniu i wrześniu. [przypis edytorski]
święta Apolonia a. Apolonia z Aleksandrii (zm. 249) — męczennica i święta Kościoła katolickiego, patronka dentystów. [przypis edytorski]
święta Barbara a. Barbara z Nikomedii — legendarna męczennica chrześcijańska, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego, patronka m.in. górników. [przypis edytorski]
święta Barbara a. Barbara z Nikomedii — postać znana ze średniowiecznej legendy, męczennica chrześcijańska, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego. [przypis edytorski]
święta Barbarka — patronka żeglarzy. [przypis redakcyjny]
święta Cecylia — dziewica i męczennica chrześcijańska (zm. ok. 230–231), święta kościoła katolickiego i prawosławnego, patronka chórzystów, lutników, muzyków, organistów. [przypis edytorski]
święta Cecylia — święta Kościoła katolickiego i prawosławnego, żyjąca w III w. w Rzymie; patronka muzyków. [przypis edytorski]
święta godne a. Gody (daw., gw.) — święta Bożego Narodzenia albo okres od Bożego Narodzenia (25 grudnia) do Trzech Króli (6 stycznia). [przypis edytorski]
święta gwiazda Hermesa — planeta Merkury, nosząca nazwę od rzymskiego boga, utożsamianego z greckim Hermesem, posłańcem bogów. [przypis edytorski]
Święta Helena — wyspa, na której w roku 1815 został internowany Napoleon Bonaparte. [przypis edytorski]
Święta Hermandada — służba administracyjno-poborowa zorganizowana przez Izabelę I Kastylijską na bazie istniejących wcześniej bractw miejskich. [przypis edytorski]
święta Hermandad — hiszpańskie bractwo poświęcone obronie np. miasta. [przypis edytorski]
Święta Inkwizycja Hiszpańska — Święte Officium (zapis polsko-łaciński, pol. Święte Oficjum); tu: Tribunal del Santo Oficio de la Inquisición, hiszpańska inkwizycja, instytucja kościelna powołana do strzeżenia katolickiej prawowierności mieszkańców Hiszpanii i jej kolonii; ustanowiona w 1478 r., zniesiona w 1808 r. po zajęciu Madrytu przez wojska napoleońskie oraz w 1813 r. przez opozycyjne wobec Francuzów kortezy w Kadyksie; przywrócona w 1814 r. przez króla Ferdynanda VII Burbona, zniesiona ostatecznie w 1834 r. przez Marię Cristinę de Borbón, liberalną regentkę Izabeli II. [przypis edytorski]
święta Inkwizycja — stworzona w w. XIII organizacja kościelna, wyposażona w władzę sądową, dla tępienia herezji i niedowiarstwa; kierowali nią Dominikanie; w Hiszpanii i płd. Włoszech, gdzie była szczególnie potężną, zespolona ściśle z interesami monarchii; w Hiszpanii przetrwała do r. 1820. [przypis redakcyjny]
Święta Jurska ulica — dziś popr.: ulica Świętojerska, jedna z ulic Nowego Miasta w Warszawie. [przypis edytorski]
Święta Kaplica (fr. Sainte-Chapelle) — kaplica zamkowa ufundowana przez Ludwika IX w centrum dawnej siedziby królewskiej na wyspie Île de la Cité w Paryżu; miejsce przechowywania wielu relikwii; arcydzieło gotyku. [przypis edytorski]
świętalnego — dziś: świątecznego. [przypis edytorski]
świętalnej — dziś: świątecznej. [przypis edytorski]
świętalny (daw. a. reg.) — odświętny, świąteczny. [przypis edytorski]
świętalny (daw. a. reg.) — świąteczny. [przypis edytorski]
świętalny — dziś: świąteczny. [przypis edytorski]
święta Marta — tu: miasto Sainte Marthe. [przypis redakcyjny]
Święta miłości kochanej ojczyzny — początkowy wers „Hymnu do miłości Ojczyzny” Ignacego Krasickiego; utwór powstał w 1774 r. jako hymn Szkoły Rycerskiej, jednak w okresie rozbiorów Polski należał do najpopularniejszych wierszy patriotycznych i nieformalnie pełnił rolę hymnu narodowego. [przypis edytorski]
święta Petronela — wł. męczennica, patronka Rzymu i podróżnych, wzywana także w przypadku gorączki. [przypis edytorski]
Święta przestała śpiewać Alleluja — Święta: Beatrycze. [przypis redakcyjny]
święta rodzina (niem. die heilige Familie) — przezwisko nadane przez przeciwników lewicowej rodzinie Kautskich: Karlowi Kautskiemu (1854–1938), jego żonie Luise (1864–1944) oraz synowi Benediktowi (1894–1960), nawiązujące do tytułu pracy Karola Marksa i Fryderyka Engelsa pt. Święta rodzina czyli krytyka krytycznej krytyki, krytykującej filozofię lewicy heglowskiej, której propagatorami byli bracia Brunon i Edgar Bauerowie. [przypis edytorski]
Święta — rzeka na terytorium Litwy, prawy dopływ Wilii. [przypis edytorski]
Święta Szałasów a. Sukkot — żydowskie święto religijne upamiętniające czas wędrówki po pustyni, ale równocześnie radość wyzwolenia się z niewoli egipskiej i wejścia do Ziemi Obiecanej. Święto odbywa się po żniwach i jest równocześnie dziękczynieniem za zbiory. Sukot trwa siedem dni, ósmego dnia odbywa się Simchat Tora, radosna, w swoim charakterze, procesja z Torą. [przypis edytorski]
Święta Trąbek — Rosz ha-Szana, święta żydowskiego Nowego Roku, przypadają na wrzesień/październik. [przypis edytorski]
Święta Wdowa, Wielka Wdowa — tak w okresie rewolucji nazywano gilotynę, a wcześniej szubienicę. [przypis edytorski]
Święta wolnego narodu winny zawsze tchnąć skromnością i powagą i winny wyprowadzać na podziw ludu tylko to, co godne jego szacunku — por. w Liście do d'Alemberta: „Nie trzeba zatem żadnych widowisk w republice? — Przeciwnie, trzeba ich wiele. Właśnie w republikach narodziły się, i w ich łonie jaśnieją naprawdę odświętnie. Jakimże to narodom lepiej przystoi zbierać się często i wiązać wzajemnie słodkimi więzami uciechy i radości, jak nie tym, które tyle mają powodów, by miłować się i na zawsze z sobą pozostawać w jedności? Mamy już w Genewie kilka takich uroczystości publicznych; miejmy ich jeszcze więcej, oczaruje mnie to jeszcze bardziej. Ale nie przyswajajmy sobie tych widowisk wyłącznych, które zamykają małą liczbę ludzi w ciemnych norach; które trzymają ich przerażonych i bezczynnych w ciszy i bezruchu; które przedstawiają oczom tylko ściany, ostrza broni, żołnierzy, smutne obrazy niewoli i nierówności. — Nie! szczęśliwe narody! To nie dla was takie widowiska. Trzeba, byście się zbierały na świeżym powietrzu, pod golem niebem, i oddawały się słodkiemu uczuciu swego szczęścia. Niechaj wasze rozrywki nie będą zniewieściałe ani przekupne, niechaj nie zatruwa ich żaden przymus, ani interes, niechaj będą wolne i szlachetne, jak wy, — niechaj słońce opromienia wasze niewinne widowiska; wy same utworzycie widowisko najbardziej godne jego światła. — Ale w końcu, na czymże będą się zasadzały te widowiska? A choćby też na niczym… Tam, gdzie jest wolność, wszędzie, gdzie lud się zbiera, panuje zadowolenie. Wbijcie na środku placu słup uwieńczony kwiatami, zgromadźcie lud, a będziecie mieli święto. Postąpcie jeszcze lepiej: pokażcie widzów jako widowisko; z nich uczyńcie aktorów, sprawcie, aby każdy widział i kochał siebie w innych, by przez to wszyscy ściślej się jednoczyli. Nie potrzebuję odsyłać do zabaw starożytnych Greków: są nowsze zabawy, dzisiaj jeszcze istniejące, i właśnie u nas je znajduję. Co roku mamy przeglądy, nagrody publiczne, królów kurkowych, armatnich, pływackich. Nigdy nie ma zbyt wiele tak pożytecznych i tak przyjemnych urządzeń, nigdy za dużo takich królów. Dlaczegóż byśmy tego, co robimy dla ćwiczenia się we władaniu bronią, nie mieli zrobić dla nabrania zręczności i siły? Czyż republika mniej potrzebuje robotników niż żołnierzy? Dlaczegóż byśmy na wzór nagród wojskowych nie mieli ustanowić innych nagród gimnastycznych: za atletykę, bieg, rzucanie dyskiem, za różne ćwiczenia ciała? Dlaczegóż byśmy nie mieli pobudzić naszych wioślarzy do turniejów na jeziorze?” itd. [przypis redakcyjny]
Święta Zielone a. Zielone Świątki — daw. ludowe święto wiosny, w polskiej tradycji katolickiej ludowa nazwa święta Zesłania Ducha Świętego, obchodzonego 7 tygodni po Niedzieli Wielkanocnej. [przypis redakcyjny]
Święta Zofia — mowa o bazylice Hagia Sophia, tj. świątyni Mądrości Bożej, zbudowanej w VI w. n.e., a w 1453 przekształconej na meczet. [przypis edytorski]
świętém — dziś popr. forma Msc. lp r.n.: świętym. [przypis edytorski]
Świętego Ducha piewcą był przed wieki — Król Dawid i psalmista. Patrz przypisek w Czyśćcu, pieśń X. [przypis redakcyjny]
świętego Dyoniza brama — brama Saint-Denis w Paryżu. [przypis redakcyjny]
Świętego Floriana — św. Florian, jeden z patronów Polski, przedstawiany jest na obrazach i w rzeźbie jako żołnierz, stąd skojarzenie go z rzemiosłem rycerskim. [przypis redakcyjny]
świętego Germana (brama) — brama Saint-Germain w Paryżu. [przypis redakcyjny]
świętego Jana — w kalendarzu: 24 czerwca. [przypis edytorski]
świętego krzyża część — relikwia. [przypis edytorski]
świętego Marcina (brama) — brama Saint-Martin w Paryżu. [przypis redakcyjny]
świętego Michała równina — Saint-Michel we Francji. [przypis redakcyjny]
świętego Piotra szyszka w Rzymie — Szyszka pozłocona, spiżowa, 2 i 1/2 metrów wysoka, zabytek starożytności, znajdowała się wtedy przed kościołem św. Piotra w Rzymie, dzisiaj umieszczona na ostatnim dziedzińcu Pałacu Watykańskiego. [przypis redakcyjny]
świętego Wiktora (brama) — porte Saint-Victor w Paryżu. [przypis redakcyjny]
święte honory — w późn. wyd. poprawiono tłumaczenie w tym miejscu zmieniając to wyrażenie na: „nakazy religii”. [przypis edytorski]
Święte Imperium — Święte Cesarstwo Rzymskie, utworzone w średniowieczu, nawiązujące do uniwersalistycznych tradycji cesarstwa rzymskiego, obejmujące Europę zachodnią, środkową i południową; od koronacji Ottona I na cesarza w 962 do XII w. było najpotężniejszą monarchią w Europie; rozwiązane w 1806 podczas wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
święte jezioro w Awernie — Avernus, okrągłe jezioro wulkaniczne na wsch. od Kume (dziś Averno pod Neapolem we Włoszech), w starożytności uważane za wejście do Hadesu, podziemnego świata zmarłych; nazwa pochodząca od gr. aornos, znaczyła tyle co: „bez ptaków” (wierzono, że zabójczymi wyziewami jezioro odstrasza ptaki). [przypis edytorski]
święte miasto Jeruzalem nowe, zstępujące z nieba od Boga — Ap, 21, 2. [przypis autorski]
świętemi (daw.) — forma N.lm, dziś popr.: świętymi. [przypis edytorski]
święte miejsca — τὰ ἅγια. [przypis tłumacza]
święte mnichy — dziś popr. forma: święci mnisi. [przypis edytorski]
Święte Officium — inna nazwa Inkwizycji (zapis polsko-łaciński). [przypis edytorski]
Święte Officium (zapis polsko-łaciński, pol. Święte Oficjum) — tu: Tribunal del Santo Oficio de la Inquisición, hiszpańska inkwizycja, instytucja kościelna powołana do strzeżenia katolickiej prawowierności mieszkańców Hiszpanii i jej kolonii; ustanowiona w 1478, zniesiona w 1808 po zajęciu Madrytu przez wojska napoleońskie oraz w 1813 przez opozycyjne wobec Francuzów kortezy w Kadyksie; przywrócona w 1814 przez króla Ferdynanda VII Burbona, zniesiona ostatecznie w 1834 przez Marię Cristinę de Borbón, liberalną regentkę Izabeli II. [przypis edytorski]
Święte Oficjum — tu: Tribunal del Santo Oficio de la Inquisición, hiszpańska inkwizycja, instytucja kościelna powołana do strzeżenia katolickiej prawowierności mieszkańców Hiszpanii i jej kolonii. [przypis edytorski]
święte pisma skreślone egipskimi zgłoskami na płytach z kutego złota, które przekazane zostały świętemu Josephowi Smithowi w Palmyrze… — we wrześniu 1823 Josephowi Smithowi (1805–1844), mieszkającemu w wiosce Palmyra w stanie Nowy Jork, miał ukazać się starożytny prorok-kronikarz Moroni, zwany też aniołem Moroni, który nakazał mu odkopać na pobliskim wzgórzu złote płyty z wyrytymi na nich inskrypcjami w języku reformowanym egipskim. W 1827 Moroni pozwolił zabrać złote płyty Smithowi, który pod wpływem boskiego natchnienia przetłumaczył je na język angielski, zwrócił płyty aniołowi i w 1830 opublikował ich tekst jako Księgę Mormona. Stała się ona, obok Biblii, podstawową świętą księgą wspólnoty religijnej założonej przez Smitha. Po wypędzeniu wspólnoty ze stanu Missouri w 1839 przeniosła się ona do Nauvoo w stanie Illinois, gdzie w 1844 Smith został zabity w zamieszkach. Po jego śmierci członkowie wspólnoty opuścili Nauvoo i wyruszyli na zachód kontynentu. [przypis edytorski]
święte struny krzyża — Duchy błogosławione. Poeta symbolicznie nazywa je świętymi strunami, a krzyż, jaki formują te święte światła, lirą, na której te struny są naciągnięte. [przypis redakcyjny]
święte więzienia — klasztory. [przypis edytorski]
święte wzgórza Dodony — Dodona, miejscowość w Epirze, u podnóża góry Tomaros, słynęła z najstarszej w staroż. Grecji wyroczni poświęconej Zeusowi, gdzie wróżono z szumu liści drzew w świętym gaju dębowym. [przypis edytorski]
święte ziele werweniczne — werwena była u Rzymian zielem świętym. [przypis tłumacza]
świętobliwy (starop.) — dziś: świątobliwy. [przypis edytorski]
świętobliwy (starop. forma) — dziś popr.: świątobliwy. [przypis edytorski]
Świętobor, pewnym stopniem pokrewieństwa z nim złączony — być może przez jedną z córek Bolesława Chrobrego wydaną za jakiegoś księcia pomorskiego. [przypis edytorski]
Świętochowski, Aleksander (1849–1938) — pisarz, publicysta, działacz społeczny. [przypis edytorski]
Świętochowski, Aleksander (1849–1938) — polski pisarz, publicysta, filozof, historyk i działacz społeczny czołowy przedstawiciel pozytywizmu warszawskiego; założył tygodnik „Prawda”; prowadził działalność społeczno-oświatową, propagując idee postępu, powszechnej oświaty, równouprawnienia kobiet i Żydów. [przypis edytorski]
Świętochowski, Aleksander (1849–1938) — polski pisarz, publicysta, filozof, historyk i działacz społeczny. [przypis edytorski]
Świętochowski, Aleksander (1849–1938) — publicysta, literat, filozof, historyk, działacz społeczny doby pozytywizmu (czołowy przedstawiciel pozytywizmu warszawskiego, autor m.in. tekstów programowych manifest My i wy (1871) i Praca u podstaw (1873)); publikował pod wieloma pseudonimami (m.in. Władysław Okoński, Poseł Prawdy, O.Remus, Oremus, Liber, Gezyasz, Nauczyciel); założył tygodnik „Prawda”; prowadził działalność społeczno-oświatową, propagując idee postępu, powszechnej oświaty, równouprawnienia kobiet i Żydów. [przypis edytorski]
Świętochowski, Aleksander (1849–1938) — publicysta, literat, filozof, historyk, działacz społeczny doby pozytywizmu (czołowy przedstawiciel pozytywizmu warszawskiego, autor m.in. tekstów programowych manifest My i wy, 1871 i Praca u podstaw, 1873); publikował pod wieloma pseudonimami (m.in. Władysław Okoński, Poseł Prawdy, O.Remus, Oremus, Liber, Gezyasz, Nauczyciel); założył tygodnik „Prawda”; prowadził działalność społeczno-oświatową, propagując idee postępu, powszechnej oświaty, równouprawnienia kobiet i Żydów. [przypis edytorski]
Świętochowski, Aleksander (1849–1938) — publicysta, literat, filozof, historyk, działacz społeczny doby pozytywizmu. Założyciel tygodnika „Prawda”, prowadził działalność społeczno-oświatową. [przypis edytorski]
święto dosiewek — obchodzone dawniej na wiosnę, nieraz o chłodzie wczesnej wiosny; dlatego płoną stosy suchych drewek. [przypis redakcyjny]
Święto Dziękczynienia (ang. Thanksgiving Day, fr. Jour de l'action de grâce) — także: Dzień Dziękczynienia, Święto Dziękczynienia; święto obchodzone w Stanach Zjednoczonych w czwarty czwartek listopada, zaś w Kanadzie w drugi poniedziałek października, jako pamiątka pierwszych dożynek mieszkańców kolonii Plymouth w 1621 r., a w Kanadzie jako upamiętnienie ceremonii odprawionej w 1578 r. przez angielskiego odkrywcę Martina Frobishera. Jednakże dziękczynienie w okresie jesiennych zbiorów było wcześniejszą, dawną tradycją pierwszych narodów kontynentu amerykańskiego, a do tradycyjnych potraw należały fasola, kukurydza i dynia. [przypis edytorski]
święto-Jański — dziś: świętojański; związany z uroczystościami poprzedzającymi dzień świętego Jana (z 23 na 24 czerwca); kościelne święto ustanowiono w terminie zbliżonym do tradycyjnego pogańskiego święta słowiańskiego, nocy Kupały, obchodzonego w najkrótszą noc w roku (ok. 21–22 czerwca), związanego z letnim przesileniem Słońca. [przypis edytorski]
świętojańskie — czerwcowe. [przypis autorski]
Świętojańskiej — u Słowackiego zapis: Święto-Jańskiej. [przypis edytorski]
świętojanka (gw.) — świetlik, robaczek świętojański. [przypis edytorski]
święto Jerzego 24 kwietnia — w całej chrześcijańskiej Europie poza Polską (do której należą dziś po części obszary, o których tu mowa) wspomnienie św. Jerzego przypada 23 kwietnia. [przypis edytorski]
świętokradźce — dziś popr.: świętokradcy. [przypis edytorski]
święto Kuczek —święto żydowskie, obchodzone dla upamiętnia mieszkania w namiotach podczas wędrówki do Ziemi Obiecanej, po wygnaniu z Egiptu. Zwane też świetem Namiotów, lub Sukkot (suka w języku hebrajskim oznacza: namiot, szałas, kuczka). [przypis edytorski]
świętokupstwo — symonia, sprzedaż godności i sakramentów kościelnych; tu mowa o sprzedaży relikwii. [przypis edytorski]
święto nad święta — Święto Demetry i Kory w Eleusis i mysterie eleusyńskie: „wierni” to wtajemniczeni tj. mystowie, zakon najbardziej czczony, najbogobojniejszy; procesja z Aten do Eleusis należała do największych uroczystości w Helladzie. [przypis tłumacza]
Święto Namiotów — σκηνοπηγίας ἑορτὴ, חַ֧ג הַסֻּכֹּ֛ות (Kpł 23, 34); [także: Święto Szałasów, Kuczki a. Sukkot (hebr.), żydowskie święto religijne upamiętniające mieszkanie w szałasach i namiotach (sukka: szałas) podczas ucieczki Izraelitów z Egiptu i wędrówki do Kanaanu; obchodzone przez 7 dni; jedno z trzech świąt, podczas których w starożytności pielgrzymowano do Świątyni w Jerozolimie; red. WL]. [przypis tłumacza]
święto Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny — obchodzone 2 lipca. [przypis redakcyjny]
Świętopełk (…) do jednej z Bolesławem tarczy albo szczytu się przyłączył — w oryg. łac. (qui se cum Bolezlawo unum scutum conjunxerat; w innych miejscach kronikarz na określenie tarczy używa określenie clipeus; w średniowieczu scutum oznaczało również najmniejszą jednostkę wojskową, złożoną z rycerza oraz jego pocztowych i giermków. [przypis edytorski]
Świętopełk — książę morawski, później książę czeski w l. 1107–1109. [przypis edytorski]
Święto Pesach — Pascha, Wielkanoc, Święto Wolności upamiętniające wyjście Żydów z Egiptu; święto to trwa osiem dni, z których cztery są dniami powszednimi. [przypis edytorski]
świętopietrze — danina na rzecz papieża obowiązująca wszystkich wiernych kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
świętopietrze — danina na rzecz papieża obowiązująca wszystkich wiernych Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]
Święto Przaśników, które Żydzi nazywają Paschą — najważniejsze i najstarsze święto żydowskie, obchodzone na pamiątkę wyzwolenia Izraelitów z niewoli egipskiej; jedno z trzech świąt, podczas których w starożytności pielgrzymowano do Świątyni w Jerozolimie. [przypis edytorski]
świętość publiczna (…) narodu — łac. sacra popularia, albo sacra populi Romani. [przypis autorski]
Święto Szałasów, Sukot — dosł.: „szałasy”; święto przypadające w pięć dni po Sądnym Dniu. Jest to też święto zbiorów. W święto Sukot pobożni Żydzi stawiają sobie szałasy, na pamiątkę szałasów, w których odpoczywali ich przodkowie wędrujący przez 40 lat do Kanaan po wyzwoleniu ich przez Mojżesza z niewoli egipskiej. [przypis tłumacza]
Święto Szałasów — także: Sukkot, Kuczki; w judaizmie radosne święto przypadające wczesną jesienią (we wrześniu), rozpoczynające się pięć dni po święcie Jom Kippur (Dzień Sądu), dwa tygodnie po rozpoczęciu roku (święto Rosz Haszana); stanowi upamiętnienie opisanej w Księdze Wyjścia wędrówki ludu wybranego z Egiptu do Ziemi Obiecanej, kiedy to Żydzi zmuszeni byli prowadzić koczowniczy tryb życia, dlatego też do tradycyjnych obchodów święta należy budowanie prowizorycznych szałasów (stąd nazwa: sukka: szałas, kuczka) i przenoszenie się tam całymi rodzinami na czas świąteczny. [przypis edytorski]
Świętoszek aktorski — P. Regnier (de la Comédie française), Le Tartufe des comédiens, Paris 1896. [przypis tłumacza]
Świętoszek — sztuka została wystawiona po raz pierwszy w 1664 roku; Boy był widzem przedstawienia z 30 marca 1919 roku w Teatrze im. Słowackiego. [przypis edytorski]
święto Trzech Króli — w religii katolickiej święto przypadające 6 stycznia. Postacie trzech króli występują w Biblii (Mt 2:1-12), są to mędrcy, czyli magowie ze Wschodu, uczeni książęta-kapłani, którzy przybyli do Betlejem, idąc za gwiazdą oraz kierując się przepowiednią mówiącą o narodzinach króla żydowskiego. Późniejsza tradycja głosi, że było ich trzech i nadaje im imiona: Kacper, Melchior i Baltazar. Nowo narodzonemu Jezusowi złożyć mieli znaczące dary: pierwszy ofiarował kadzidło, symbol boskości, drugi złoto, symbol władzy królewskiej, trzeci mirrę, symbol męczeńskiej śmierci. [przypis edytorski]
Święto Wiosny — w Anglii tradycyjnie, od czasów pogańskich obchodzone w ostatni poniedziałek maja; obchody wiążą się z maskaradowymi paradami. [przypis edytorski]
święto w Sobotę — Wielka Sobota wielkanocna. [przypis edytorski]
