ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8499 przypisów.
zapamiętany (daw.) — tu: zapomniany (!). [przypis edytorski]
zapamiętywa (daw.) — dziś: zapamiętuje. [przypis edytorski]
zapamiętywa — dziś: zapamiętuje. [przypis edytorski]
zapamiętywa się (rzad.) — dziś częściej: zapamiętuje się, zamyśla się a. zajmuje jedną rzeczą, nie zwracając uwagi na nic innego. [przypis edytorski]
zapamiętywasz się (daw.) — zapamiętujesz się. [przypis edytorski]
za pana stolnika — Stanisław August był przed elekcją, w latach 1755–1764, stolnikiem litewskim. Po w. 52 w redakcji satyry przesłanej królowi znajdowały się następujące dwa wiersze: „Los się u nas na królów rodowitych sroży, / Nikt prorokiem w ojczyźnie, wyrok to jest boży.” (I. Krasicki, Satyry i listy, s. 61). W pierwotnej redakcji satyry ww. 49–50 brzmiały: „Co sprawiło gołębski ów spisek zdradziecki, / Jeśli nie to, że Michał zwał się Wiszniowiecki.” (I. Krasicki, Satyry i listy, wydanie krytyczne Ludwika Bernackiego, Lwów 1908, s. 60–61). Dwuznaczność pierwszego z nich o konfederacji gołębskiej usunął Krasicki na życzenie króla, wobec czego pod „spiskiem zdradzieckim” można rozumieć jedynie konfederację szczebrzeszyńską. Została ona zawiązana w r. 1672, pod przewodnictwem Jana Sobieskiego, wówczas hetmana w. koronnego, przeciw Michałowi Korybutowi, wyniesionemu na tron przez popleczników dworu austriackiego. Podobnie jak późniejsza opozycja przeciw Janowi III, związanemu ze stronnictwem francuskim, była ona raczej, nie jak chce Krasicki — wystąpieniem szlachty przeciwko królowi–rodakowi, ale wyrazem walki o władzę między stronnictwami magnackimi, szukającymi poparcia u dworów zagranicznych. Krasicki robi tu oczywistą aluzję do tarć między stronnictwem Czartoryskich, które przeprowadziło wybór Stanisława Poniatowskiego na króla, a zwolennikami kandydatury saskiej. [przypis redakcyjny]
za pan brat z nieboszczykiem: zgaszą lampę, czochają się kolanami, a stolik wystuka — pogard. opis seansu spirytystycznego, aktywności popularnej na przełomie XIX i XX w., zakładającej wiarę w kontakt ze zmarłymi. [przypis edytorski]
za panowania króla Stanisława (…) — konfederacja w Barze zawiązała się 9 lutego 1768 r.; panował wówczas w Polsce Stanisław August Poniatowski (1732–1798). [przypis edytorski]
Za panowania Ludwika XIII odbył się głośny proces, w którym ofiarą podłej zemsty padł ksiądz Urban Grandier w Loudun… — Helbing, s. 300–313. Nieco inaczej w niektórych szczegółach przedstawia tę sprawę niechętny Grandierowi Michelet. Görres zaś broni dobrej wiary sędziów i przypuszcza rzeczywiste opętanie mniszek. [przypis autorski]
Za panowania Tyberyuszowego, pisze, statek przepływał niedaleko wyspy Paxos… — Plutarch, de Oraculis [De defectu oraculorum 17]. [przypis autorski]
zapanowywać — zacząć panować. [przypis edytorski]
zapanowywa — dziś popr.: zapanowuje. [przypis edytorski]
z aparaty — tu: z gotowością (do wojny), z przyborami. [przypis redakcyjny]
zaparcie się Piotra — nawiązanie do słów Jezusa skierowanych do Piotra w Biblii: „Jeszcze tej nocy, zanim kogut zapieje, trzy razy się Mnie wyprzesz” (por. Mt 26,31–35; także: Mk 14,29–31, Łk 22,33–34, J 13,36–38.). [przypis edytorski]
za parę werbów (z łac. verbum: czasownik, słowo) — z powodu kilku czasowników, tj. z powodu opuszczonej lekcji łaciny. [przypis edytorski]
zaparli się być studentami (daw.) — składnia łac., inaczej: zaparli się, że są studentami. [przypis edytorski]
zaparolować — podnosić stawkę, co się oznacza przez załamanie rogu karty. [przypis redakcyjny]
zaparte (daw.) — zamknięte. [przypis edytorski]
zapartek — zepsute jajko; jajko z martwym kurczakiem w środku. [przypis edytorski]
zaparty (daw.) — zamknięty. [przypis edytorski]
zaparty — tu: zamknięty. [przypis edytorski]
zapaść (czas.) — schować w głębi czegoś, zaszyć się. [przypis edytorski]
zapaść koszem — założyć obóz. [przypis edytorski]
zapaśnie — z zapasami. [przypis edytorski]
zapaśny — posiadający zapasy czegoś; zasobny. [przypis edytorski]
zapaśny — tu: zapasowy. [przypis edytorski]
zapaseczka — zapaska, w stroju chłopek była zarazem fartuchem i pelerynką, zależnie od uwiązania. [przypis redakcyjny]
za pasem (starop.) — blisko; dzień za pasem: zbliża się dzień, nadchodzi dzień. [przypis edytorski]
zapaska — duży fartuch noszony dawniej przez wiejskie kobiety. [przypis edytorski]
zapaska — fartuch noszony dawniej przez wiejskie kobiety, wiązany w pasie na sukience, czasem narzucany na ramiona jako pelerynka. [przypis edytorski]
zapaska — fartuch noszony dawniej przez wiejskie kobiety, wiązany w pasie na sukience i osłaniający ubranie od pasa w dół dookoła, czasem narzucany na ramiona jako pelerynka, rzadziej wiązany na głowie jako nakrycie. [przypis edytorski]
zapaska — fartuch. [przypis edytorski]
zapaska — fartuszek. [przypis edytorski]
zapaska — rodzaj dekoracyjnego fartucha. [przypis edytorski]
zapaska — rodzaj długiego fartucha wiązanego w pasie i osłaniającego ubranie. [przypis edytorski]
zapaska — rodzaj długiego fartucha wiązanego w pasie na sukience i osłaniającego ubranie od pasa w dół dookoła; część tradycyjnego stroju ludowego. [przypis edytorski]
zapas — tu: zapasy, walka. [przypis edytorski]
zapasy chodzi (starop. konstrukcja zdaniowa) — chodzi w zapasy; staje do zapasów. [przypis edytorski]
Zapasy — hebr. rdzeń פתל (patal): ‘okręcać coś, skręcać, wykręcać’ w znaczeniu takim jak skręcanie sznura, metaforycznie oznacza też ‘zmagania w walce, zapasy’. [przypis edytorski]
zapaszysty (daw.) — wonny. [przypis redakcyjny]
zapaszysty — pachnący. [przypis redakcyjny]
zapatrował (daw. forma) — zapatrywał. [przypis edytorski]
[zapatruje się na chór] jako na coś podrzędnego, „byle było” (…) — klasycznym przykładem takiego „byle było” — jest chór w jego Hippolitosie. Niewiasty opowiadają publiczności, że ich przyjaciółka była przy studni, aby wyprać bieliznę i tam słyszała od innych praczek, że Fedra zachorowała! [przypis tłumacza]
zapatrywać się — tu: oglądać się, porównywać się. [przypis edytorski]
za pawęzą — pawęż to podłużna tarcza. [przypis edytorski]
za pazuchę — pod koszulę. [przypis edytorski]
Za: P. Drahos, J. Braithwaite, Information feudalism. Who owns the knowledge economy, London 2002, s. 31. [przypis autorski]
zapędliwy (daw.) — popędliwy, skłonny do szybkiego a nieprzemyślanego działania. [przypis edytorski]
zapędny — pochopny. [przypis edytorski]
zapęd — zamiar, chęć. [przypis edytorski]
zapędzony (starop.) — tu: popędliwy, gwałtowny w popędach, ulegający popędom. [przypis edytorski]
zapełgotać — zaświecić, zabłyszczeć. [przypis edytorski]
Zapełniliby z łatwością całą galeryę obrazów, tak jak spis ich zajmuje całe rozdziały — F. X. Krauz w powołanem dziele swem szczególnie uwzględnia stosunek Danta do sztuk plastycznych. Okazuje się, że inspiracyjna zdolność Komedyi jest naprawdę bajeczna. [przypis autorski]
zaperzony (daw.) — rozgniewany. [przypis edytorski]
zaperzyć się — zagniewać się, zawziąć, broniąc swoich racji. [przypis edytorski]
zapewneć wypowiadam — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
Zapewne, mówiąc o rzeczywistości jakiejś rzeczy, twierdzę więcej, niż mówiąc o możliwości; lecz nie w samej rzeczy, gdyż ona nie może nigdy więcej zawierać w rzeczywistości, niż było zawarte w jej całkowitej możliwości. Tylko ponieważ możliwość była tylko stwierdzeniem [Position] rzeczy w odniesieniu do rozsądku (do empirycznego jego użytkowania), rzeczywistość tedy jest zarazem powiązaniem rzeczy ze spostrzeganiem. [przypis autorski]
Zapewne rzadko który z czytelników, widział na własne oczy obraz tu opisany. Kto widział, musi pamiętać, jak smutne czyni wrażenie ta dziwna piękność, która kilka godzin po zgonie, zdobi jeszcze twarz martwą; ale kilka godzin tylko. Godna uwagi, że człowiek zabity kulą, ma pospolicie na twarzy wyraz żałości, chociażby za życia był śmiałego i dzikiego charakteru; przeciwnie postać człowieka przebitego sztyletem, wyraża boleść i tchnie dzikością. [przypis autorski]
zapewneście czytali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zapewne czytaliście. [przypis edytorski]
zapewne wciąż jeszcze wiszące w moim pokoju do nauki w Combray — fragment skreślony. [przypis tłumacza]
zapewne zupełnie świadomie przyswoił sobie motyw wielkiego kolegi — niezwykłe rodzaje śmierci na scenie były w ogóle bardzo popularne w dramacie elżbietańskim. Motyw wężów napotykamy jeszcze w Edwardzie I Peele'a (zapewne ok. r. 1590; bliższych danych co do czasu powstania tej sztuki nie ma). [przypis tłumacza]
zapewnie (daw.) — dziś: zapewne a. pewnie. [przypis edytorski]
zapewnie — dziś popr. forma: zapewne. [przypis edytorski]
zapewnie — dziś: zapewne. [przypis edytorski]
Zapewnieś czytał przeczucie Mickiewicza o Tobie — w wykładach Collège de France z d. 6 i 13 czerwca 1843. [przypis redakcyjny]
zapewnił sobie na długie lata miłość żony, biorąc kochankę w dwa miesiące po ślubie — obacz Wyznania szczególnego człowieka (powiastka mistress Opie). [przypis autorski]
zapiać (daw.) — zaśpiewać. [przypis edytorski]
zapiecek — miejsce, legowisko za piecem lub na piecu w dawnych wiejskich domach. [przypis edytorski]
zapiecek — posłanie na piecu, najcieplejsze miejsce w chałupie. [przypis edytorski]
zapiecek — tu: posłanie. [przypis edytorski]
zapiecek — w dawnych wiejskich domach miejsce za piecem lub na piecu. Były to przeważnie duże piece kaflowe, czasami budowane z cegły, na których również gotowano posiłki. [przypis edytorski]
zapiecek — w dawnych wiejskich domach miejsce za piecem lub na piecu. Były to przeważnie duże piece kaflowe, czasami budowane z cegły, na których również gotowano posiłki. [przypis edytorski]
zapiecek — w daw. wiejskich domach miejsce za piecem lub na piecu. Były to przeważnie duże piece kaflowe, czasami budowane z cegły, na których również gotowano posiłki. [przypis edytorski]
zapiecek — w daw. wiejskich domach miejsce za piecem lub na piecu. Były to przeważnie duże piece kaflowe, czasami budowane z cegły, na których również gotowano posiłki. [przypis edytorski]
zapiecnik (daw.) — człowiek wylegujący się za piecem, próżniak, wygodniś, niedołęga. [przypis edytorski]
zapieczętowana skrzynia — próba ta przypomina tę, której została poddana Pandora. [przypis edytorski]
zapieniony — piana toczona z pyska psa jest objawem wścieklizny. [przypis edytorski]
zapierać (daw.) — tu: odmawiać, negować. [przypis edytorski]
zapierać (daw.) — zamykać. [przypis edytorski]
zapierać (starop.) — zamykać. [przypis redakcyjny]
Za pierwszą hypotezą jest Witte, za drugą Wegele. Wyczerpujący spór ten znaleść można u obu autorów, u Wegelego nadto w osobnym dodatku do rozdziału Dantes Politik (371). [przypis autorski]
za pierwszą razą (daw.) — dziś: za pierwszym razem. [przypis edytorski]
za pierwszą sposobnością — przy pierwszej sposobności. [przypis edytorski]
za pierwszymi będzie zbierała podkowy — będzie podążać w ślad za innymi. [przypis edytorski]
zapisałem go wierszem (…) — wiersze te były pisane, jak przychodziły, bez namysłu i poprawek. [przypis autorski]
Zapiski z martwego domu — powieść opisująca pobyt na katordze z perspektywy skazańca. [przypis edytorski]
Zapis — komedia Marivaux. [przypis tłumacza]
zapisowała (daw. forma) — dziś: zapisywała. [przypis edytorski]
zapisowam się — dziś popr.: zapisuję się. [przypis edytorski]
zapis wdowi – „wiano wdowie” wynosiło zazwyczaj trzecią część posagu. [przypis tłumacza]
zapisywać łokcie papirusu literkami i zwijać to na wałki — starożytne książki miały postać długich zwojów z papirusu, nawijanych na drewniany wałek; czytano, rozwijając zwój i nawijając przeczytaną partię na drugi wałek. [przypis edytorski]
zapłacić kuraka — dziś popr.: zapłacić za kurczaka. [przypis edytorski]
Zapłacili i wyszli — cytat zapewne z powieści Henryka Sienkiewicza Rodzina Połanieckich (t. 3, rozdz. XIV). [przypis edytorski]
zapłacisz komisarza — dziś popr.: zapłacisz komisarzowi. [przypis edytorski]
zapładza — dziś popr. forma: zapładnia. [przypis edytorski]
zapłakał — «[Zapłakał], gdyż usłyszał, że [bracia] żałują swojego uczynku», zob. Raszi do 42:24. [przypis edytorski]
zapłakał — zapłakał ponieważ przybył z pustymi rękami, nie tak jak Eliezer, sługa Abrahama, który przybył z kosztownościami i podarkami. «Elifaz syn Esawa na rozkaz swojego ojca gonił [Jakuba], by go zabić, jednak gdy go doścignął, wstrzymał się, ponieważ Elifaz dorastał na kolanach Jakuba. Spytał [Jakuba]: ale co mam zrobić z nakazem mojego ojca? Jakub odpowiedział mu: weź [wszystko], co mam, [i powiedz mu, że jestem martwy], gdyż biedny człowiek jest postrzegany jakby był umarły», zob. Raszi do 29:11. Płakał z radości i z wielkiej miłości, zob. Radak do 29:11. [przypis edytorski]
zapławić — zalać. [przypis edytorski]
zapłocie — ścieżka na tyłach wsi, za płotami gospodarstw. [przypis edytorski]
zapłodek — embrion. [przypis edytorski]
