Przypisy

w wnętrzu — dziś popr.: we wnętrzu. [przypis edytorski]

wwodzić — wprowadzać. [przypis edytorski]

w wojnie stanów północnych przeciwko stanom skonfederowanym — wojna secesyjna (1861–1865), wojna domowa w USA pomiędzy stanami południowymi (tzw. Konfederacja) a stanami północnymi (tzw. Unia), spowodowana sporem o niewolnictwo. [przypis edytorski]

W. W. — skrót od: wasza wielmożność; tu zwrot grzecznościowy wielką literą jak w liście (dedykacyjnym). [przypis edytorski]

W. W. — Waszych Wielmożności. [przypis edytorski]

W wydaniu Państwowego Instytutu Wydawniczego, Warszawa 1963, jest: 21 lutego. [przypis edytorski]

w wyrazach zbyt wolny — sens: zbyt łatwo mówiący rzeczy podejrzane. [przypis edytorski]

Wyatt, John (1700–1766) — angielski wynalazca, w 1738 razem z Lewisem Paulem opracował i zbudował pierwszą w historii przędzarkę rolkową. [przypis edytorski]

wybaczyć (daw.) — tu: rozeznać się w czymś. [przypis edytorski]

wybaczyć (daw.) — zaobserwować, wypatrzeć. [przypis edytorski]

wybadywałżeś — czy wybadywałeś; czy wypytywałeś. [przypis edytorski]

Wybawieni od nieprzyjaciół naszych i niewolej ich, bądźmyż niewolnicy Chrystusowi (…), służąc mu w świątobliwości i sprawiedliwości — Łk 1,71 w połączeniu z wersetami 74–75. [przypis edytorski]

Wybawieni od nieprzyjaciół, wolnością się cieszmy, a u panów swoich przyrodzonych i u praw sprawiedliwych, i urzędów niewolnicy bądźmy…. — — Cyceron, Mowa w obronie Kluencjusza (Pro Cluentio), cytat niedokładny. [przypis edytorski]

wybawniem — wybawieniem. [przypis edytorski]

wybejać się (wulg.) — wysrać się. [przypis edytorski]

wybełtać — tu: wybełkotać. [przypis edytorski]

wybić — tu: sprawić lanie, zbić. [przypis edytorski]

Wybicki, Józef (1747–1822) — senator, wojewoda, autor dzieł politycznych, dramatów i pamiętników. Uczestnik konfederacji barskiej. Autor słów hymnu narodowego. [przypis edytorski]

wybiedz — dziś popr. pisownia: wybiec. [przypis edytorski]

wybiegać się od czego (daw.) — uchronić się od czego; uniknąć czego. [przypis edytorski]

wybiegać się od czego — uciec od czego, wymigać się od czego, uniknąć czego. [przypis edytorski]

wybiegać się (starop.) — wyratować się, wymknąć się; uciec. [przypis edytorski]

wybiegać się — tu: uciec. [przypis edytorski]

wybiegł — «Dlaczego pobiegł i po co pobiegł? „A stało się to, gdy ujrzał kolczyk i naramienniki…” (Genesis 24:30) pomyślał sobie: to bogaty człowiek! I to jego pieniądze przyciągnęły uwagę Labana», zob. Raszi do 24:29. [przypis edytorski]

wybierać dziesięcinę — zapewne żartobliwa aluzja do poboru podatku kościelnego. [przypis edytorski]

wybieży (daw. forma) — wyjdzie. [przypis edytorski]

wybieży — dziś popr.: wybiegnie. [przypis edytorski]

wybieży — wyjdzie, wybiegnie. [przypis edytorski]

wybiórka a. selekcja — w gwarze obozowej: wybieranie spośród chorych lub inwalidów kandydatów do zagazowania. [przypis edytorski]

wybiórka — w gwarze obozowej selekcja do gazu. [przypis edytorski]

wybiórka — w gwarze obozowej: wybieranie z zespołu chorych lub inwalidów kandydatów na zagazowanie lub śmiertelny zastrzyk. [przypis edytorski]

wybitny — tu i dalej: wyrazisty, wyraźnie się zaznaczający, np. wybitna odmiana, czyli wyraźnie odróżnialna. [przypis edytorski]

wyblichowany (daw.) — wybielony. [przypis edytorski]

wyblinki want — wanty to stalowe liny stabilizujące maszt na żaglowcu, zaś wyblinki to krótkie, poziome linki łączące sąsiednie wanty, tworzące szczeble drabiny przeznaczonej do wspinania się na maszt. [przypis edytorski]

wyboczenie — zejście z właściwej drogi. [przypis edytorski]

wyboczyć (daw.) — zboczyć, skręcić. [przypis edytorski]

wyboczyć — tu: wypaczyć a. przekroczyć. [przypis edytorski]

wy Boga mi nie gródźcie — nie zagradzajcie mi [drogi do] Boga. [przypis edytorski]

wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel państwa bez różnicy płci, który w dniu ogłoszenia wyborów ukończył lat 21 — artykuł 1 Dekretu o ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego wydanego 28 listopada 1918 przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. [przypis edytorski]

wyborczy (daw.) — wyborowy, złożony z najlepszych, wybranych jednostek. [przypis edytorski]

wybornaś — skrócenie od: wyborna [jeste]ś. [przypis edytorski]

wyborny — doskonały, świetny. [przypis edytorski]

wybrać się za — tu: wyjść za mąż. [przypis edytorski]

wybrać — tu: wyegzekwować, ściągnąć. [przypis edytorski]

wybrać — tu: wykopać. [przypis edytorski]

wybrać — tu: wykopać, wybierając ziemię odpowiednim narzędziem. [przypis edytorski]

wybrakować (daw.) — przebrać, oddzielić niewłaściwe a. uszkodzone elementy. [przypis edytorski]

wybrańcy — strzelcy wyborowi. [przypis edytorski]

wybran (daw.) — tu: forma krótsza przymiotnika r.m., z końcówką zerową, użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca; forma podst.: wybrany. [przypis edytorski]

wybranica — dziś popr. forma męska: wybraniec, natomiast żeńska: wybranka. [przypis edytorski]

wybrani męże — dziś popr.: wybrani mężowie. [przypis edytorski]

wybran — wybrany (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]

wybrany (gw.) — wyborny, odpowiedni. [przypis edytorski]

wybrany (starop.) — wyborny, wyjątkowy. [przypis edytorski]

wybrany — tu: wykopany. [przypis edytorski]

wybredzać — grymasić, wybrzydzać. [przypis edytorski]

wybronować — wygrabić. [przypis edytorski]

wybryki pijanego Wezuwiusza kipiącego pod żyrandolem — mowa o żywiołowo reagującej publiczności zajmującej miejsca na najwyższym piętrze, pod świecznikami, od których buchało gorąco. [przypis edytorski]

wybrzeże des Augustins — ośrodek księgarski położony na lewym brzegu Sekwany. [przypis edytorski]

wybrzeże — tu: brzeg [przypis edytorski]

Wybrzeże w Dover (ang. Dover Beach) — tytuł wiersza Matthew Arnolda. [przypis edytorski]

wybuchiwał — dziś tylko: wybuchał (również w odniesieniu do formy wielokrotnej). [przypis edytorski]

wybuchiwały — dziś popr.: wybuchały. [przypis edytorski]

wybuchliwy (daw.) — wybuchowy, tu: porywczy. [przypis edytorski]

wybuchnienie — dziś: wybuch. [przypis edytorski]

wybudował lub dokończył wielu świątyń — dziś popr.: wybudował lub dokończył wiele świątyń. [przypis edytorski]

wyćwiczeńszy — dziś popr.: bardziej wyćwiczony. [przypis edytorski]

wyćwiczonych — odnosi się to do Eliezera, sługi Abrahama (por. Genesis 15:2 i 24:2), którego Abraham wyćwiczył do spełniania Bożych przykazań, zob. Raszi do 14:14. [przypis edytorski]

wycackany — wypielęgnowany, wymuskany. [przypis edytorski]

wycelać — celować. [przypis edytorski]

wycelić — dziś popr. wycelować. [przypis edytorski]

wycelił — dziś popr. forma: wycelował. [przypis edytorski]

wycelił — dziś popr.: wycelował. [przypis edytorski]

wycelił — dziś: wycelował. [przypis edytorski]

wychadzają (starop. forma) — wychodzą. [przypis edytorski]

wychadzała (starop. forma) — dziś: wychodziła. [przypis edytorski]

wychędożony (daw.) — tu: uporządkowany, wyczyszczony. [przypis edytorski]

wychlać — aresztować. [przypis edytorski]

wychlany (gw. środ.) — złapany, ujęty. [przypis edytorski]

wychlipce (reg.) — wychłepce. [przypis edytorski]

wychód (daw.) — wolne. [przypis edytorski]

wychówek (daw.) — wychów; wychowanie. [przypis edytorski]

wychod a. wychód (starop.) — wychodek, latryna. [przypis edytorski]

wychodnie — wychodźcy. [przypis edytorski]

wychod (starop.) — wychodek, toaleta. [przypis edytorski]

wychodźca — emigrant, wygnaniec. [przypis edytorski]

wychodzić z tej kolei — uchylać się od tego. [przypis edytorski]

wychodził z moich biódr… — wyrażenie biblijne oznaczające spłodzenie potomka przez mężczyznę (por. Wj 1, 5, Biblia Gdańska: „było wszystkich dusz, które wyszły z biódr Jakóbowych, siedmdziesiąt”), tu potraktowane dosłownie; biódr (daw.): bioder. [przypis edytorski]

wychodztwo (daw.) — wychodźstwo. [przypis edytorski]

wychorzeć (daw.) — przestać być chorym, wyzdrowieć. [przypis edytorski]

Wychował ci pewien człek lwie szczenię, z pustynnych zabrane leż — według przepowiedni Parys miał stać się przyczyną zagłady Troi, dlatego po narodzeniu nakazano porzucić go na śmierć na pustkowiu, w górach, skąd zabrał go i wychowywał ze swoimi dziećmi miejscowy pasterz. [przypis edytorski]

wychowanica — dziewczyna wzięta na wychowanie przez kogoś. [przypis edytorski]

wychowaniem dzieci pana de Mably (…) Uczniów miałem dwóch (…) Jeden (…) nazwiskiem Sainte-Marie (…) Młodszy, Condillac — w czasach autora członkowie szlachty przybierali często nazwiska od posiadłości ziemskich, dlatego członkowie rodziny mają różne nazwiska. [przypis edytorski]

wychowanie (starop.) — utrzymanie, wyżywienie. [przypis edytorski]

wychowując was sama z dzieciństwa oboje, wierzcie, najsłodsze były te nadzieje moje — konstrukcja dziś niepoprawna, bo imiesłowowy równoważnik zdania powinien mieć ten sam podmiot, co zdanie główne; dziś popr.: „gdy was wychowywałam (…)” a. „wychowując was (…) żywiłam nadzieje”. [przypis edytorski]

wychudnięci — dziś raczej: wychudzeni. [przypis edytorski]

wychynąć (daw., gw.) — wydostać się. [przypis edytorski]

wychynąć — tu: ukazać się na powierzchni. [przypis edytorski]

wychynywa — por. wychynąć: wyłonić się, wynurzyć się. [przypis edytorski]

wyciągać się (daw.) — wysilać się na koszty. [przypis edytorski]