Przypisy

Wygnany Eros — lekka sztuka Tadeusza Kończyńskiego, reinterpretująca Raj odzyskany Johna Miltona. [przypis edytorski]

Wygnany Eros — sztuka Tadeusza Kończyńskiego, reinterpretująca Raj odzyskany Johna Miltona, a wystawiana w Teatrze Słowackiego w Krakowie w 1919 r. [przypis edytorski]

wygnanym — tu: jestem wygnany. [przypis edytorski]

wygodała (gw.) — wygadała; powiedziała. [przypis edytorski]

wygodność — dziś popr.: wygoda. [przypis edytorski]

wygodzić (daw.) — spełnić czyjeś życzenia a. wymagania (tu użyte ironicznie). [przypis edytorski]

wygodzić (daw.) — spełnić czyjeś życzenia. [przypis edytorski]

wygodzić (gw.) — dogodzić. [przypis edytorski]

wygodzić — tu: dogodzić. [przypis edytorski]

wygodzi (daw.) — spełnić czyjeś życzenia, zrealizować czyjeś potrzeby. [przypis edytorski]

wygon — pastwisko. [przypis edytorski]

wygon — spore, wspólne dla całej wsi pastwisko. [przypis edytorski]

wygon — wspólne pastwisko dla całej wsi lub droga, którą się pędzi bydło. [przypis edytorski]

wygon — wspólne pastwisko wiejskie. [przypis edytorski]

wygore (starop.) — wypalone. [przypis edytorski]

wygorsowany — wydekoltowany. [przypis edytorski]

wygotować (daw.) — przygotować. [przypis edytorski]

wygrążyć się (neol.) — zapewne przeciwieństwo słowa: pogrążyć się; wydobyć się z głębi, z toni. [przypis edytorski]

wygrawał (starop. forma) — forma czynności wielokrotnej; dziś: wygrywał. [przypis edytorski]

wygrawał (starop. forma) — wygrywał. [przypis edytorski]

wygrywać — tu: grać, przygrywać, akompaniować. [przypis edytorski]

wygrywać — tu: odgrywać, grać rolę. [przypis edytorski]

wygwarzyć — tu: opowiedzieć. [przypis edytorski]

wygżony — tu: odciągnięty. [przypis edytorski]

Wyhowski, Iwan (zm. 1664) — ukraiński szlachcic, pisarz wojska zaporoskiego, następnie hetman kozacki, zwolennik porozumienia z Rzeczpospolitą Obojga Narodów. W 1658 zawarł w imieniu Hetmanatu unię hadziacką; w 1659 rozgromił armię rosyjską w bitwie pod Konotopem; po wybuchu inspirowanego przez Rosję powstania miejscowego chłopstwa utracił hetmaństwo; wyjechał do Rzeczpospolitej, w 1660 otrzymał godność senatora i urząd wojewody kijowskiego. Zginął z rąk polskich, jednak nie wbity na pal, jak wskazuje wzmianka w Nietocie Micińskiego, ale w wyniku oskarżenia o knowania z Rosją rozstrzelany przez polski oddział egzekucyjny. [przypis edytorski]

wyimaginowany — wyobrażony. [przypis edytorski]

wyimainować a. wyimaginować — wyobrazić; por. imaginacja. [przypis edytorski]

wyimainować (daw., z łac.) — wyobrazić, zobrazować. [przypis edytorski]

wyimainować sobie (z łac. imagino, imaginare) — wyobrazić sobie. [przypis edytorski]

wyimek — tu: fragment; sposób wycięcia klucza. [przypis edytorski]

wyjąćbychmy chcieli (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: bychmy chcieli wyjąć; dziś: chcielibyśmy wyjąć [tj. wyswobodzić]. [przypis edytorski]

wyjąknąć — dziś tylko jako czynność wielokrotna: wyjąkać. [przypis edytorski]

wyjąknął — dziś poprawnie: wyjąkał. [przypis edytorski]

wyjątek — tu: urywek, fragment większego dzieła. [przypis edytorski]

Wyjątki z rzeczy o Góralach tatrzańskich — rozprawa opublikowana w czasopiśmie „Rok 1844 pod względem oświaty, przemysłu i wypadków czasowych”, Poznań 1844, z. IX, s. 1-25. [przypis edytorski]

wyjątkowa tym — dziś: wyjątkowa w tym. [przypis edytorski]

wyjąwszy (daw.) — tu: oprócz (stąd połączenie z rzeczownikiem w D.: punktu). [przypis edytorski]

wyjąwszy — dziś: za wyjątkiem, oprócz. [przypis edytorski]

wyjąwszy podejrzeń rzucających cień — dziś popr.: wyjąwszy podejrzenia rzucające cień. [przypis edytorski]

wyjąwszy — pominąwszy; z wyjątkiem. [przypis edytorski]

Wyjąwszy turkotu — oprócz turkotu; dziś: z Biernikiem, wyjąwszy turkot. [przypis edytorski]

wyjąwszy — z wyjątkiem, oprócz. [przypis edytorski]

wyjadłem powideł — dziś popr.: wyjadłem powidła. [przypis edytorski]

wyjarzmiony — uwolniony z jarzma. [przypis edytorski]

wyjaśnić — tu: rozjaśnić. [przypis edytorski]

wyjaśniła się — tu: rozjaśniła się, rozpogodziła. [przypis edytorski]

wyjaśniony — tu: rozjaśniony. [przypis edytorski]

Wyjdź — hebr. לך לך (lech lecha): dosł. 'idźże!, idź tobie, idź dla siebie'. «Dla twojej korzyści i dla twojego dobra, tam uczynię z ciebie wielki lud, bo tutaj nie będziesz miał przywileju doczekania się dzieci», zob. Raszi do 12:1. [przypis edytorski]

wyjęknął — dziś raczej: wyjąkał a. jęknął. [przypis edytorski]

wyjęty — tu: stanowiący wyjątek, niepodlegający prawu obowiązującemu pozostałych. [przypis edytorski]

wyjęzyczyć — wysłowić. [przypis edytorski]

wyjechać na harc — stoczyć wstępny pojedynek przed walną bitwą; por. harc: utarczka zbrojna, początek bitwy, starcie pojedynczych, lekko uzbrojonych wojowników na oczach dwu wojsk nieprzyjacielskich przed ich bitwą ogólną. [przypis edytorski]

wyjechał był — daw. forma czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym, dziś: wyjechał (przedtem, uprzednio). [przypis edytorski]

wyjec (Mycetes caraya) — w ob. klasyfikacji: Alouatta caraya, wyjec czarny. [przypis edytorski]

wyjednać — uzyskać (zgodę), namówić kogoś. [przypis edytorski]

wyjeżdża (…) dla (…) interesów — dziś: w sprawie interesów. [przypis edytorski]

wyjm — dziś popr.: wyjmij. [przypis edytorski]

wyjmuję — tu: wyłączam, wykluczam. [przypis edytorski]

wyjść na zaproże — wyjść za próg. [przypis edytorski]

wyjście na świat — tu: wyjście na dwór; wyjście na zewnątrz. [przypis edytorski]

Wyka, Kazimierz (1910–1975) — historyk i krytyk literatury, eseista, przed wojną jeden z ważniejszych głosów młodej krytyki literackiej, w czasie okupacji w podziemnym „Miesięczniku Literackim” opublikował szkic poświęcony wierszom K. K. Baczyńskiego List do Jana Bugaja (1943), po wojnie wydawca spuścizny poety; profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (od 1948 r.), współtwórca Instytutu Badań Literackich PAN (1948) i jego dyrektor w l. 1953–1970; w l. 1945–1950 redaktor naczelny miesięcznika literackiego „Twórczość”; wieloletni prezes Związku Literatów Polskich; członek Polskiej Akademii Nauk. Kazimierz Wyka prowadził wieloletnie seminarium literackie, stając się założycielem tzw. krakowskiej szkoły krytyki, zajmował się romantyzmem i Młodą Polską, w tym szczególnie twórczością Stanisława Brzozowskiego. [przypis edytorski]

Wyka, Kazimierz (1910–1975) — krytyk i historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]

wykałać — dziś: wykłuwać. [przypis edytorski]

wyka — rodzaj roślin zielnych z rodziny bobowatych; gatunki siewne cenione są jako rośliny pastewne, a także ze względu na walory smakowe i wysoką zawartość białka. [przypis edytorski]

Wykaz beneficjów — wykaz nadań ziemskich za wykonanie określonych z góry obowiązków. [przypis edytorski]

wykiń (z ukr.) — wyrzuć. [przypis edytorski]

wykinąć (z ukr.) — wyrzucić. [przypis edytorski]

wykipia — dziś popr.: kipi. [przypis edytorski]

wykładać — tu: wyjaśniać. [przypis edytorski]

wykładał świeckie — wykładał przedmioty świeckie. [przypis edytorski]

wykład (daw.) — wykładnia, interpretacja. [przypis edytorski]

Wykład harmonii — Traité de l'harmonie réduite à ses principes naturels (Traktat o harmonii zredukowanej do jej naturalnych zasad, 1722). [przypis edytorski]

wykład pragmatyczny — tłumaczenie pewnych zjawisk mające na celu wyjaśnienie wewnętrznych zależności między poszczególnymi faktami, ich przyczyn oraz skutków; wykład (objaśnienie) praktyczne. [przypis edytorski]

wykłady na pensjach muszą się odbywać po rosyjsku (…) polski język może się używać tylko jako pomocniczy — w zaborze rosyjskim w ramach represji po powstaniu styczniowym nasilono rusyfikację i zajęcia w szkołach nakazano prowadzić po rosyjsku, tak jak całą administrację. [przypis edytorski]

wykłuty — tu: wykluty. [przypis edytorski]

wyklarować — tu: wyjaśnić. [przypis edytorski]

wyklarować — wyjaśnić. [przypis edytorski]

wyknąć czego (starop.) — przywykać do czego; dzielności wyknie: przywyka do dzielności, nabiera nawyku dzielności. [przypis edytorski]

wyknąć czego (starop.) — przywykać do czego; Niech wczas twe serce przyszłych pociech wyknie: Niech zawczasu twoje serce przywyka do przyszłych pociech. [przypis edytorski]

wyknęli (starop. forma) — przywykali. [przypis edytorski]

wyknicie (starop. forma) — forma ciągła 3.os. lm trybu rozk.; dziś tylko od dokonanych: nawyknijcie, przywyknijcie; nabierajcie (pobożności). [przypis edytorski]

wykoleć — dziś popr.: wykłuć. [przypis edytorski]

wykończać — dziś raczej: wykańczać. [przypis edytorski]

wykończeni zastrzykami — jednym ze sposobów zabijania więźniów w KL Auschwitz było wykonywanie dosercowych zastrzyków z fenolu, zw. przez więźniów „szprycą”. [przypis edytorski]

wykończony — tu: idealny, nieposiadający braków. [przypis edytorski]

wykonał był — daw. czas zaprzeszły: wykonał (wcześniej). [przypis edytorski]

wykoncypować — wymyślić. [przypis edytorski]

wykonywa (daw. forma) — dziś: wykonuje. [przypis edytorski]

wykonywa — dziś częstsza forma 3 os. lp. cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]

wykonywa — dziś popr. forma 3os. lp cz.ter.: wykonuje. [przypis edytorski]

wykonywa — dziś popr. forma: wykonuje. [przypis edytorski]

wykonywa — dziś raczej: wykonuje. [przypis edytorski]

wykonywa — dziś: wykonuje. [przypis edytorski]

wykonywa — dziś: wykonuje; sprawuje (władzę). [przypis edytorski]

wykonywającego — dziś popr. forma: wykonującego. [przypis edytorski]

wykonywają — dziś popr. forma 3os. lm cz.ter.: wykonują. [przypis edytorski]

wykonywam — dziś: wykonuję. [przypis edytorski]

wykonywasz — dziś częstsza forma 2 os. lp. cz.ter.: wykonujesz. [przypis edytorski]

wykonywuje — dziś popr.: wykonuje. [przypis edytorski]

wykopyrtnąć się (pot.) — przewrócić się. [przypis edytorski]