Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 5164 przypisów.
sceptrum a. sceptr (starop., z łac.) — berło. [przypis edytorski]
sceptrum (łac.) — berło. [przypis edytorski]
sceptrum (starop.; z łac.) — berło. [przypis edytorski]
scholar (z łac.) — uczeń. [przypis edytorski]
scienda ex probatissimis authoribus (łac.) — wiadomości z licznych wypróbowanych autorów. [przypis edytorski]
scientia (łac.) — wiedza, nauka; a Deo oznacza natomiast „od Boga”, z czego widać, że Ubu zna znaczenie sentencji, lecz nie rozumie poszczególnych słów. [przypis edytorski]
scientia (łac.) — wiedza, nauka. [przypis edytorski]
Scito te ipsum… (łac.) — znaj samego siebie (tytuł rozprawy Abelarda). [przypis edytorski]
Sclavoni gens Scytica Justiniani tempore in Illiricum irruere, multasque strages ediderunt (łac.) — Słowianie, naród scytyjski, w czasach Justyniana wtargnęli do Illirii i dokonali wielu rzezi. [przypis edytorski]
sclavus (łac.) — niewolnik. [przypis edytorski]
sclavus Mariae (łac.) — sługa (dosł. niewolnik) Marii. [przypis edytorski]
sclavus saltans (łac.) — niewolnik tańczący. [przypis edytorski]
scriba (z łac.) — pisarz. [przypis edytorski]
scriptae duodecim (łac.) — dosł. 12 linii, gra podobna do warcabów. [przypis edytorski]
scriptor, scriptoris (łac.) — pisarz; tu M. lm scriptores: pisarze. [przypis edytorski]
seccare (łac.) — naprzykrzać się, zaczepiać. [przypis edytorski]
secretarius (łac.) — sekretarz. [przypis edytorski]
secundo (łac.) — po drugie. [przypis edytorski]
secundo (łac.) — po drugie. [przypis edytorski]
secundo voto (łac.) — z drugiego małżeństwa. [przypis edytorski]
secundum artem (łac.) — zgodnie ze sztuką. [przypis edytorski]
secundum Joannem (łac.) — według Jana; zapewne fragment liturgicznej formuły: Sequentia sancti Evangelii secundum Joannem (słowa Ewangelii według świętego Jana) albo też odniesienie do muzycznej Pasji wg św. Jana (łac. Passio secundum Joannem) autorstwa Johanna (Jana) Sebastiana Bacha, ulubionego kompozytora Gałczyńskiego. [przypis edytorski]
Secundum magnam misericordiam Tuam (łac.) — „według Twego wielkiego miłosierdzia”; fragment pieśni religijnej Miserere, opartej na biblijnym Psalmie 50., do której ok. 1630 r. muzykę skomponował Gregorio Allegri (1582–1652). [przypis edytorski]
secundum ordinem (łac.) — w dalszej kolejności. [przypis edytorski]
Securae sunt nostrae vitae… (łac.) — Bezpieczne są nasze życia, jesteśmy bowiem sodomitami, tylko od ognia zginiemy, tralalali. [przypis edytorski]
Sed alia tempora (łac.) — Lecz czasy inne. [przypis edytorski]
Sedens in coelis ridet (łac.) — Ten, który zasiada w niebiosach, śmieje się (o naigrawaniu się Boga z ludzkich uzurpacji i buntów przeciw niemu i jego wybrańcowi na tronie; cytat z łacińskiego przekładu biblijnego Psalmu II, 4); Dawid mówi tak w psalmie: autorstwo utworów zgromadzonych w Księdze Psalmów przypisuje się biblijnemu Dawidowi, królowi Izraela. [przypis edytorski]
sedes (z łac. sedeo, sedere: siedzieć) — tu w znaczeniu ogólnym, bliskim łacińskiemu źródłu słowa: miejsce, na którym się siedzi. [przypis edytorski]
Sed iam nox humida… Incipiam (łac.) — tymczasem już noc wilgotna zasnuwa niebo i spadające gwiazdy namawiają do snów, ale jeśli tak wielka chęć poznać nasze przygody, zaczynam (cytat z Eneidy Wergiliusza; tłum. W.L.). [przypis edytorski]
Sed libera nos a malo (łac.) — Ale zbaw (dosł. uwolnij) nas ode złego. [przypis edytorski]
sedukować (z łac.) — oszukiwać; kusić, uwodzić. [przypis edytorski]
sekcjonować (daw., z łac. sectio: krojenie) — wykonywać operację chirurgiczną lub sekcję zwłok. [przypis edytorski]
sekcjonować (daw., z łac. sectio, krojenie) — wykonywać operację chirurgiczną lub sekcję zwłok. [przypis edytorski]
sekrecja (z łac.; biol.) — wydzielanie; wydzielina. [przypis edytorski]
sekrecja (z łac.) — wydzielanie. [przypis edytorski]
sekundant (z łac.) — pośrednik i świadek uczestnika pojedynku; przed walką ustalał jej warunki z sekundantem przeciwnika i pilnował ich przestrzegania, m.in. w przypadku pojedynku na broń palną odmierzał krokami ustaloną odległość, w jakiej mają stanąć uczestnicy, żeby do siebie strzelać. [przypis edytorski]
sekundować (z łac.) — pomagać, towarzyszyć. [przypis edytorski]
sekundować (z łac. secundare) — wspierać, pomagać; wtórować. [przypis edytorski]
sekundować (z łac. secundo, secundare) — pomagać, towarzyszyć; ochraniać, bronić. [przypis edytorski]
sella curulis (łac.) — krzesło kurulne, składany taboret o wygiętych, nożycowych nogach; w starożytnym Rzymie przysługiwało królom, a w okresie republiki wyższym urzędnikom. [przypis edytorski]
semina (łac.) — ziarna. [przypis edytorski]
semper fidelis (łac.) — zawsze wierny. [przypis edytorski]
Semper novarum rerum cupidus (łac.) — zawsze pożądający nowych rzeczy. [przypis edytorski]
semper virens (łac.) — wiecznie zielona; stale świeża, młodzieńcza. [przypis edytorski]
senatores (łac.) — senatorowie. [przypis edytorski]
senatus consulta (łac.) — uchwały senatu. [przypis edytorski]
Senatus populusque romanus (łac.) — senat i lud rzymski. [przypis edytorski]
senat (z łac. senex: starzec) — jedna z najważniejszych i najtrwalszych instytucji politycznych starożytnego Rzymu; pierwotnie rada królewska składająca się z naczelników rodów, w okresie republiki: faktycznie główny organ rządzący, złożony z byłych urzędników państwowych. [przypis edytorski]
senectus ipsa est morbus (łac.) — sama starość chorobą (Terencjusz, Phormio, akt IV, scena I). [przypis edytorski]
senectus (łac.) — doświadczenie życiowe. [przypis edytorski]
sensat (daw., z łac.) — człowiek rozumny (por. sens). [przypis edytorski]
sensat (daw., z łac. sensatus: rozumny) — osoba mądra, poważna i ciesząca się poważaniem. [przypis edytorski]
sensim (łac.) — stopniowo, powoli. [przypis edytorski]
sensorium (łac.) — ośrodek nerwowy, do którego trafiają zewnętrzne wrażenia, zanim zostaną poddane postrzeganiu, siedziba odczucia. [przypis edytorski]
sensorium (z łac.) — ogół wrażeń zmysłowych. [przypis edytorski]
sensu stricto (łac.) — w ścisłym znaczeniu. [przypis edytorski]
sensytyw (z łac.) — osoba nadwrażliwa. [przypis edytorski]
sentencja (z łac.) — maksyma, sąd. [przypis edytorski]
sentencja (z łac.) — zdanie, szczególnie: zwięźle i trafnie sformułowana ogólna myśl o charakterze filozoficznym, moralnym itp. [przypis edytorski]
september (łac.) — wrzesień. [przypis edytorski]
septemtrion (łac.) — Wielki Wóz, konstelacja gwiazd wyznaczająca kierunek północny; także ogólnie: północ globu. [przypis edytorski]
Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; kolejne omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
Septentrionowie (z łac. septentrio, septentrionis: wielka niedźwiedzica, północ) — ludzie z północy; omowne określenie Rosjan, o wojnie z którymi Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską. [przypis edytorski]
Sepulchri immemor struis domos (łac.) — budujesz domy na zapomnianym grobie. [przypis edytorski]
Serapejon (gr.) a. Serapeum (łac.) — świątynia Serapisa, grecko-egipskiego bóstwa, powstałego w IV w. p.n.e. przez połączenie cech Ozyrysa, Apisa i Zeusa. Serapejon w Aleksandrii był największą i najwspanialszą świątynią hellenistyczną w mieście; zawierał wielki zbiór ksiąg, część Biblioteki Aleksandryjskiej. W 391 r. biskup Teofil, korzystając z dekretów Teodozjusza I, prowadził tłumy chrześcijan przeciwko świątyniom pogańskim, dążąc do ich zlikwidowania i przejęcia. Mimo oporu pogan Serapejon został zdobyty i zniszczony. [przypis edytorski]
serenissime (łac.) — najjaśniejszy (panie). [przypis edytorski]
serenissimus (łac.) — jaśnie oświecony, najjaśniejszy (panie); tu: forma W.lp: serenissime. [przypis edytorski]
serenissimus rex Sueciae (łac.) — najjaśniejszy król Szwecji. [przypis edytorski]
Sericum (z łac. sericum: jedwab) — kraina w środkowej Azji. [przypis edytorski]
serpens (łac.) — wąż. [przypis edytorski]
servare (łac.) — zwracać na coś uwagę, strzec; pilnować; zachować w całości, ustrzec, uchronić. [przypis edytorski]
servibilis (łac.) — usłużny. [przypis edytorski]
servire Deo regnare est (łac.) — służba Bogu jest tym samym, co władanie. [przypis edytorski]
servus (łac.) — sługa, niewolnik; służebny, niewolniczy. [przypis edytorski]
serwitut (z łac.) — powinność, zobowiązanie; obowiązek wynikający z posiadania czegoś wraz z płynącymi z tego konsekwencjami. W daw. Polsce uprawnienia chłopów do korzystania z dworskich łąk, pastwisk i lasów (tj. prawo do korzystania z drzewa opałowego, chrustu, runa leśnego oraz prawo wypasu). Reforma uwłaszczeniowa chłopów (Galicja 1848, Królestwo Polskie 1864) przyznawała właścicielom ziemskim prawo własności do terenów obciążonych serwitutami, ale bez zgody wsi nie mogli nią swobodnie dysponować (np. sprzedać ziemię a. wyciąć las); natomiast prawo chłopów do użytkowania terenów serwitutowych zostało potwierdzone, ale decyzję o sposobie jego egzekwowania pozostawiono właścicielom, co dawało im możliwość wywierania nacisku na wieś. W tej sytuacji szlachta dążyła do układu z wsią w sprawie serwitutów: za uzyskanie zgody chłopów na zniesienie obciążenia serwitutami jakiegoś terenu, wynagradzała ich innymi gruntami. [przypis edytorski]
serwitut (z łac.) — przen. obowiązek wynikający z posiadania czegoś wraz z płynącymi z tego konsekwencjami. [przypis edytorski]
serwitut (z łac.) — przen. powinność, zobowiązanie. [przypis edytorski]
Serwus (przest. pot.; z łac. servus: sługa) — cześć, witam; dawny pot. zwrot powitalny i pożegnalny, skrót od zwrotu grzecznościowego: „jestem pańskim uniżonym sługą”. [przypis edytorski]
sestercja (z łac.) — moneta rzymska, najpierw srebrna, potem kuta w brązie. [przypis edytorski]
sexus (łac.) — płeć. [przypis edytorski]
sibi (łac.) — sobie. [przypis edytorski]
sibi scribere (łac.) — pisać sobie (dla siebie samego). [przypis edytorski]
sica (łac.) — rodzaj krótkiego noża. [przypis edytorski]
sic (łac.) — tak, tak było; używane w funkcji zwracania uwagi na jakiś fakt czy użyte słowo. [przypis edytorski]
sic (łac.) — tak; tak właśnie. [przypis edytorski]
sic (łac.) — tak; tak właśnie; używane w funkcji zwracania uwagi na jakiś fakt czy użyte słowo. [przypis edytorski]
Konstanty Ildefons Gałczyński, Porfirion Osiełek czyli Klub Świętokradców
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Sic locutus est Abraham ei semini eius in saecula (łac.) — Jako rzekł Abrahamowi i nasieniu [tj. potomstwu] jego na wieki (Łk 1, 55). [przypis edytorski]
Sic transit gloria mundi (łac.) — tak przemija chwała świata. [przypis edytorski]
Sic transit gloria mundi (łac.) — Tak przemija sława świata. [przypis edytorski]
Sic transit!… (łac.) — początek sentencji: Sic transit gloria mundi: Tak przemija chwała świata. [przypis edytorski]
sicut erat in principio (łac.) — jak było na początku. [przypis edytorski]
Sicut et nos dimittimus debitoribus nostris (łac.) — jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. [przypis edytorski]
sicut fulgur exit ab occidente et paret usque ad orientem (łac.) — pojawia się jak błyskawica na zachodzie i świeci aż na wschodzie; cytat z Biblii (Mt 24, 27). [przypis edytorski]
Sicut in coelo, et in terra! (łac.) — Jak w niebie, tak i na ziemi! [przypis edytorski]
sicut terra sine aqua (łac.) — niczym ziemia bez wody. [przypis edytorski]
si Deus pro nobis, quis contra nos (łac.) — jeśli Bóg z nami, któż przeciw nam. [przypis edytorski]
sierra (hiszp., z łac. serra: piła) — łańcuch górski. [przypis edytorski]
Si fractus illabatur orbis, impavidum ferient ruinae (łac.) — choćby cały świat się zawalił, on zginie w ruinach nieustraszony; słowa rzym. poety Horacego. [przypis edytorski]
sigillum (łac.) — pieczęć. [przypis edytorski]
Sigillum Praemislai Polonorum Regis et Ducis Pomeraniae (łac.) — Pieczęć Przemysława, Króla Polskiego i Księcia Pomorza. [przypis edytorski]
