Przypisy

Baber (1483–1530) — właśc. Zahir ad-Din Muhammad Babur; założyciel państwa Wielkich Mogołów. Wódz, polityk, protektor nauki i sztuki. [przypis edytorski]

Baber, właśc. Zahir ad-Din Muhammad Babur (1483–1530) — założyciel Państwa Wielkiego Mongoła. [przypis edytorski]

Babeuf, François Noël (1760–1797) — radykalny polityk fr. pochodzenia chłopskiego; przyłączył się do rewolucji fr. 1789 r., zorganizował tzw. Sprzysiężenie Równych, działał na rzecz zradykalizowania rewolucyjnych przemian, wydawał radykalny dziennik „Trybun Ludu” („Le Tribun du peuple”), zyskał sobie przydomek Grakchusa (rzym. trybuna ludowego z II w. p.n.e., dbającego o dobro plebejuszy); egalitarysta, autor Manifestu plebejskiego, postulował uspołecznienie środków produkcji oraz podzielenie całej ziemi na równe działki i rozdanie jej obywatelom (istniejącą własność uważał za powstałą w wyniku przemocy i nieuczciwości; w przyszłości, w nowym, komunistycznym ustroju własność prywatna i prawo dziedziczenia miały zostać zniesione, wprowadzono by natomiast wspólnotę dóbr); zwolennik rewolucji proletariackiej, w wyniku której uciskani przejęliby władzę nad swymi wyzyskiwaczami poprzez zamach stanu przygotowany uprzednio przez szczupłą grupę konspiratorów; do jego poglądów (tzw. babuwizmu) nawiązywali zarówno socjaliści utopijni, jak i Marks. [przypis edytorski]

Babeuf, François Noël (1760–1797) — radykalny polityk fr. pochodzenia chłopskiego; w 1789 przyłączył się do rewolucji, zorganizował tzw. Sprzysiężenie Równych, działał na rzecz zradykalizowania rewolucyjnych przemian, zyskał sobie przydomek Grakchusa (rzym. trybuna ludowego z II w. p.n.e., dbającego o dobro plebejuszy). [przypis edytorski]

Babia Góra — masyw górski w Paśmie Babiogórskim, należącym do Beskidu Żywieckiego w Beskidach Zachodnich, z najwyższym szczytem o nazwie Diablak. [przypis edytorski]

Babia Góra — najwyższy szczyt Beskidu Zachodniego (1725 m n.p.m.). [przypis edytorski]

Babieka — a. Bawieka, koń Cyda. [przypis edytorski]

babie lato — tu: ciepłe dni wczesnej jesieni. [przypis edytorski]

babieniec — tu: harem. [przypis edytorski]

Babilończycy — mieszkańcy starożytnego państwa Babilon na Bliskim Wschodzie. Do współczesnych czasów dochowały monumentalnych babilońskich budowli. [przypis edytorski]

Babilończyki, co chcieli murować wieżę do nieba, jako je Pan srodze rozproszyć raczył — opowieść o wieży Babel (Rdz 11, 1–9). [przypis edytorski]

babilońska nierządnica — postać symboliczna z biblijnej księgi Apokalipsy, uosobienie zepsucia i sprzedajności zła. [przypis edytorski]

Babilonia — starożytne państwo w Mezopotamii, na terenie obecnego Iraku, które istniało od ok. 1894 r. p.n.e. do 538 p.n.e. Największe znaczenie gospodarcze i terytorialne osiągnęła za panowania Hammurabiego (1792–1750 p.n.e.). [przypis edytorski]

Babilon — największe miasto staroż. Mezopotamii; dzięki wzmiance o mieście pod panowaniem islamskim, możemy datować czas akcji na między VII. a X w. n.e. [przypis edytorski]

Babilon — starożytne miasto mezopotamskie, dawna stolica Babilonii. [przypis edytorski]

Babilon — starożytne miasto w Mezopotamii, dawna stolica Babilonii. Pierwsza wzmianka o Babilonie pochodzi z XXIII w. p.n.e. Rola miasta wzrosła za panowania Hammurabiego (1792–1750 p.n.e.), który przeznaczył Babilon na stolicę swojego imperium. Od XVI w. p.n.e. podupada; ponownie zyskuje na ważności w II poł. VI w. p.n.e. za panowania dynastii nowobabilońskiej. Ostateczny upadek miasta dokonał się w III w. [przypis edytorski]

Babilon — stolica Babilonii, przen. miejsce pogańskie, grzeszne. [przypis edytorski]

Babilon — wielkie miasto w środkowej Mezopotamii (dziś: Irak), nad Eufratem. W tym czasie był stolicą państwa Babilonii. [przypis edytorski]

babimostski — dziś popr. forma: babimojski; Babimost — miasto w płd. części Wielkopolski, dziś w powiecie zielonogórskim. [przypis edytorski]

Babińska Rzeczpospolita — szlachecka grupa towarzyska, działająca w XVI–XVII w. we wsi Babin; jej członkowie zajmowali się zabawą w karykaturalne miniaturowe państwo i za udane opowiastki przyznawali sobie urzędy na wzór urzędów Rzeczpospolitej; z Rzeczpospolitą Babińską byli związani m.in. Jan Kochanowski, Mikołaj Rej i Jan Andrzej Morsztyn. [przypis edytorski]

Babiński, Józef (1857–1932) — polski lekarz-neurolog, urodzony we Francji. [przypis edytorski]

babirusa — zwierzę z rodziny świniowatych żyjące dziko na wyspach Indonezji, wyróżniające się gęstą sierścią (czarną lub złocistą) oraz pokaźnymi ciosami. [przypis edytorski]

babiści, właśc. babici — wyznawcy babizmu, perskiej religii wywodzącej się z islamu, powstałej w połowie XIX w. [przypis edytorski]

babka (gw.) — płaskie kowadełko do klepania kos, stosowanego w celu zmniejszenia grubości krawędzi klingi, co ułatwia ostrzenie. [przypis edytorski]

babka proszalna — żebraczka. [przypis edytorski]

babka — tu: akuszerka. [przypis edytorski]

Babuchowski, Szymon (1977) — katowicki poeta, dziennikarz, autor tekstów piosenek, wokalista w zespole Dobre Ludzie. [przypis edytorski]

babuin (biol.) — pawian zielony, gatunek małpy z rodzaju pawianów, zamieszkujący tereny środkowej i południowej Afryki. [przypis edytorski]

babu — tytuł honoryfikatywny, wyrażający szacunek, używany w Indiach. [przypis edytorski]

baby (ang.) — bardzo małe dziecko, niemowlę. [przypis edytorski]

baby (ang.) — dzieciątko; niemowlę. [przypis edytorski]

baby (ang.) — dziecko, niemowlę. [przypis edytorski]

baby (ang.) — dziecko. [przypis edytorski]

babyrussa, dziś popr. babirussa — rodzaj ssaków z podrodziny świń występujący w Indonezji. [przypis edytorski]

baćko (białorus.) — ojciec. [przypis edytorski]

baćkory (z węg.) — papucie. [przypis edytorski]

baca — starszy pasterz owiec. [przypis edytorski]

baca — zwierzchnik pasterzy owiec (juhasów). [przypis edytorski]

baccarat (fr.) — bakarat, hazardowa gra w karty. [przypis edytorski]

Bacchiglione — rzeka w płn. Włoszech. [przypis edytorski]

Bacchus — rzymski bóg wina; tu B. lp. Bacchum: Bachusa. [przypis edytorski]

Bacciarelli, Marcello (1731–1818) — malarz włoski, nadworny malarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, zasłynął jako utalentowany portrecista. [przypis edytorski]

Bacciarelli, Marcello (1731–1818) — włoski malarz, przedstawiciel baroku i klasycyzmu, nadworny malarz króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. [przypis edytorski]

Bach a. Bachus (mit. rz.) — bóg wina. [przypis edytorski]

bachanalia — ekstatyczne święta na cześć Bachusa, rzym. boga wina. [przypis edytorski]

bachanalia — obchodzone w starożytnej Grecji (potem również w Etrurii i Rzymie) uroczystości ku czci Dionizosa (rzymskiego Bachusa), których świętowanie opierało się w głównej mierze na piciu wina, szalonych tańcach i swobodnych zachowaniach seksualnych. [przypis edytorski]

bachanalia — rzymskie świętu ku czci Bachusa (gr. Dionizos), boga wina. [przypis edytorski]

bachanalia — uroczystości ku czci greckiego boga wina i płodności Dionizosa (rzymskiego Bakchusa a. Bachusa), których świętowanie opierało się w głównej mierze na piciu wina, szalonych tańcach i swobodnych zachowaniach seksualnych. [przypis edytorski]

bachanalia — uroczystości na cześć Bakchosa (Dionizosa), greckiego boga wina. [przypis edytorski]

bachanalia — w starożytnym Rzymie uroczystości na cześć Bachusa, boga wina; tu: szaleństwo obfitości. [przypis edytorski]

bachanalia — w starożytnym Rzymie uroczystości na cześć Bachusa, boga wina; tu żart.: wystawna uczta, szaleństwo obfitości. [przypis edytorski]

bachanalijka — pijatyka, lecz niewinna, jak można sądzić po użyciu w formie zdrobniałej i żartobliwej wyrazu odwołującego się do bachanaliów. Były to obchodzone w starożytnej Grecji (potem również w Etrurii i Rzymie) uroczystości ku czci Dionizosa (rzymskiego Bachusa), których świętowanie opierało się w głównej mierze na piciu wina, szalonych tańcach i swobodnych zachowaniach seksualnych. [przypis edytorski]

bachanci — uczestnicy bachanalii; hucznych zabaw i pijatyk na cześć Dionizosa. [przypis edytorski]

bachancki — pijacki (od imienia Bachusa, rzymskiego boga wina). [przypis edytorski]

bachancki — tu: ekstatyczny (od imienia Bachusa, rzymskiego boga wina). [przypis edytorski]

bachantka — czcicielka Dionizosa, którego kult wiązał się z rytualnym pijaństwem, tańcem i zachowaniem o zabarwieniu erotycznym. [przypis edytorski]

bachantka (mit. gr.) — nimfa z orszaku boga wina Dionizosa (Bakchosa). [przypis edytorski]

bachantka (mit. rz.) — ogarnięta szałem kobieta z orszaku Bachusa, boga wina. [przypis edytorski]

bachantka (mit. rzym.) — kobieta z orszaku boga wina Bachusa. [przypis edytorski]

„Bachantkę czy gołębicę rozbiera do naga wzrok ciała jej chciwy (…)” — powiedział kiedyś, przez usta jednego z bohaterów „Płomieni” — takich zdań w powieści Płomienie nie ma. [przypis edytorski]

bachantki a. bakchantki — nimfy tworzące wraz z satyrami i sylenami orszak Dionizosa (Bakchosa), także: czcicielki Dionizosa; ich inna nazwa: menady, oznacza „szalejące”, ponieważ misteria dionizyjskie cechowało nieokiełznanie tańców i pieśni. [przypis edytorski]

bachantki a. menady — kobiety z orszaku boga wina i płodności Dionizosa (Bakchosa), tańczące w nieokiełznanej religijnej ekstazie. [przypis edytorski]

bachantki — czcicielki boga wina Dionizosa (Bachosa); ich inna nazwa: menady, oznacza „szalejące”, ponieważ misteria dionizyjskie cechowało nieokiełznanie tańców i pieśni. [przypis edytorski]

bachantki — kobiety z orszaku boga wina i płodności Dionizosa (Bakchosa), tańczące w nieokiełznanej religijnej ekstazie. [przypis edytorski]

bachantki (mit. gr.) — nimfy tworzące wraz z satyrami i sylenami orszak Dionizosa (Bachusa), także: czcicielki Dionizosa; ich inna nazwa: menady, oznacza „szalejące”, ponieważ misteria dionizyjskie cechowało nieokiełznanie tańców i pieśni. [przypis edytorski]

bachantkować (neol.) — zachowywać się żywiołowo i wyuzdanie jak bachantki, kobiety świętujące na cześć boga wina Bachusa. [przypis edytorski]

bachant (mit. gr.) — uczestnik orszaku Dionizosa, boga wina (częściej spotyka się formę „bachantka”). [przypis edytorski]

Bachelard, Gaston (1884–1962) — filozof francuski, badający zarówno naukę, jak i poezję. [przypis edytorski]

Bach, Ernst (1876–1929) — niemiecki aktor i dramatopisarz, partner artystyczny Franza Arnolda. [przypis edytorski]

bachiczny — hulaszczy, rozwiązły; por. Bachus, bóg wina i ekstazy. [przypis edytorski]

bachiczny — hulaszczy, rozwiązły; por. Bachus, bożek wina. [przypis edytorski]

bachiczny — upojny, hulaszczy; związany z kultem Bachusa, rzym. boga wina i dzikiej natury. [przypis edytorski]

bachiczny — upojny, hulaszczy; związany z kultem Bachusa, rzymskiego boga wina i płodności (odpowiednika greckiego Bakchosa, Dionizosa). [przypis edytorski]

bachiczny — żywiołowy, radosny, hulaszczy, rozwiązły, taki jak w kulcie Bachusa, rzymskiego boga wina i płodnych sił przyrody. [przypis edytorski]

bachiczny — związany z kultem Bachusa; pijacki, dziki. [przypis edytorski]

Bach, Jan Sebastian (1685–1750) — niemiecki kompozytor i organista barokowy. [przypis edytorski]

Bach, Johann Sebastian (1685–1750) — niemiecki kompozytor i organista barokowy. [przypis edytorski]

Bach, Johann Sebastian (1685–1750) — niemiecki kompozytor. [przypis edytorski]

Bach, Johann Sebastian (1685–1750) — wybitny niemiecki kompozytor i organista epoki baroku, jeden z największych artystów w historii muzyki. [przypis edytorski]

Bach, Johann Sebastian (1685–1750) — wybitny niem. kompozytor i organista epoki baroku, jeden z największych artystów w historii muzyki. [przypis edytorski]

Bachleda, Klimek a. Klemens (1849–1910) — góral z Zakopanego, przewodnik tatrzański, jeden z założycieli Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego; zginął podczas akcji ratowniczej. [przypis edytorski]

bachmat (daw.) — rumak. [przypis edytorski]

bachmat — koń dawniej używany przez jazdę tatarską i polską. [przypis edytorski]

bachmat — koń należący do rasy koni tatarskich, niewielkich, ale silnych i wytrzymałych, odpornych na trudne warunki klimatyczne, a przy tym szybkich i zwinnych. [przypis edytorski]

bachmat — koń rasy tatarskiej, niewielki, ale silny i wytrzymały, odporny na trudne warunki klimatyczne, szybki i zwinny. [przypis edytorski]

bachmat — koń rasy tatarskiej, niewielki, ale silny i wytrzymały, odporny na trudne warunki klimatyczne, szybki i zwinny. [przypis edytorski]

bachmat — koń rasy tatarskiej, niewielki, ale silny i wytrzymały, odporny na trudne warunki klimatyczne, szybki i zwinny. [przypis edytorski]

bachmat — koń rasy tatarskiej, niewielki, ale silny i wytrzymały, odporny na trudne warunki klimatyczne, szybki i zwinny. [przypis edytorski]

bachmat — koń; szczególnie koń silny, szybki i zwinny, od nazwy rasy koni tatarskich. [przypis edytorski]

bachmat — koń używany dawniej w wojsku polskim i tatarskim. [przypis edytorski]

bachmat — koń używany daw. przez jazdę polską i tatarską. [przypis edytorski]

bachmat — koń używany przez jazdę tatarską lub polską. [przypis edytorski]

bachmat — koń, wierzchowiec. [przypis edytorski]

bachmat — koń wierzchowy. [przypis edytorski]

bachmat — krępy, wytrzymały koń tatarski; wierzchowiec. [przypis edytorski]

Bachórcy — lud znad Bachorzy, zamieszkujący okolice rzeki oraz podmokłe tereny między Wisłą a Gopłem. [przypis edytorski]

bachórek — dziś: bachorek. [przypis edytorski]

bachor (pogard.) — dziecko a. dziecko nieślubne, bękart. [przypis edytorski]

Bachos a. Bachus, a. Dionizos (mit. gr.) — bóg płodności, dzikiej natury i wina. [przypis edytorski]

Bachos (mit. gr.) — bóg wina i odradzającej się przyrody, znany też jako Dionizos; w mit. rzym.: Bachus (Bacchus). [przypis edytorski]