Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7783 przypisów.
blisko tego, iż już Pan zaczyna ony obietnice pojawiać (…) czekamy, jedno onej trąby, kiedy się nam każą porwać a zabieżeć drogę przychodzącemu Panu swemu — nawiązanie do Apokalipsy św. Jana; Rej najwyraźniej podzielał poglądy wielu swych współczesnych o bliskim nadejściu końca świata. [przypis edytorski]
blisko z Chaosem — „Ponieważ nie mamy boju etc. … ale przeciwko etc. duchowym złościom na niebiosach” (Do Efezów VI, 12) [dzisiejszy przekład odpowiedniego fragmentu Listu do Efezjan z Biblii Tysiąclecia brzmi: „Nie toczymy bowiem walki przeciw krwi i ciału, lecz przeciw Zwierzchnościom, przeciw Władzom, przeciw rządcom świata tych ciemności, przeciw pierwiastkom duchowym zła na wyżynach niebieskich”, Ef 6:12; red. W.L.]. [przypis autorski]
blisszej (starop. forma) — inne zapisy formy: bliszszej; dziś: bliższej. [przypis edytorski]
blit (gw. środ.) — złoto. [przypis edytorski]
blitz (niem.: błyskawica) — tu: ekspres, przesyłka ekspresowa a. pociąg ekspresowy. [przypis edytorski]
bliźnego — dziś popr.: bliźniego. [przypis edytorski]
bliźnemu — dziś popr.: bliźniemu. [przypis edytorski]
bliźnia (daw.) — bliźniacza. [przypis edytorski]
bliźniaki — tu: gliniane naczynie złożone z dwóch połączonych ze sobą dzbanów, w którym noszono jedzenie pracującym w polu itp.; dwojaki. [przypis edytorski]
bliźnić się — tu: zabliźniać się. [przypis edytorski]
bliźnięta, nazywane zazwyczaj „Gwiazdami i Pasami” — może to być również aluzją do sztandaru Stanów Zjednoczonych. [przypis tłumacza]
bliźni — tu dziś: bliźniaczy. [przypis edytorski]
bliźny — dziś popr.: bliźni. [przypis edytorski]
bliźnym — dziś popr.: bliźnim. [przypis edytorski]
bliżéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]
bliżyć się — dziś: zbliżać się. [przypis edytorski]
bliżyć — zbliżać, przybliżać; tu: pogłębiać, wzmacniać. [przypis edytorski]
Bliziński, Józef Franciszek (1827–1893) — komediopisarz i dramaturg, etnograf; wraz z Bałuckim czerpał z twórczości Fredry, czego dowodem jego komedie opisujące środowisko mieszczańskie. [przypis edytorski]
blizkich — popr.: bliskich. [przypis edytorski]
blizki — dziś popr.: bliski. [przypis edytorski]
blizki — dziś popr. pisownia: bliski. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
blizkie — dziś popr. pisownia: bliskie. [przypis edytorski]
blizko (daw.) — dziś popr.: blisko. [przypis edytorski]
blizko — dziś: blisko. [przypis edytorski]
blizko — dziś popr.: blisko. [przypis edytorski]
blizko — dziś popr. pisownia: blisko. [przypis edytorski]
bliznę Kaima — chodzi tu o piętno Kaina, czyli znak zabójstwa. [przypis edytorski]
blizny — ὠτειλὰς, właściwie rany. Idę w tym wypadku za łacińskim i niemieckim tłumaczem; [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
blizoruki (ros. близорукий) — krótkowidz. [przypis edytorski]
blizoruki (ros.) — krótkowidz. [przypis autorski]
blizszy (starop. forma) — bliższy. [przypis edytorski]
blizu (daw.) — blisko. [przypis redakcyjny]
bloatwise (ang.) — prawdopodobnie ang. bloated (nabrzmiały, nalany, wzdęty). [przypis edytorski]
Bloch, Jan Gottlieb (1836–1902) — finansista i przemysłowiec, „król kolei żelaznych”, budowniczy kilku ważnych linii kolejowych, w tym Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej. [przypis edytorski]
Bloch (…) poznał siostrę — ta „siostra Blocha” raz jest siostrą, raz „kuzynką”. Takich przeoczeń (lub rozmyślnych oznak nieważności „realiów”) bywa u Prousta sporo. [przypis redakcyjny]
blokhaus (z niem.) — niewielki ufortyfikowany budynek ze strzelnicami, przystosowany do samodzielnej obrony z kilku stron. [przypis edytorski]
blokhauz (niem. Blockhaus) — schron bojowy lub ufortyfikowany budynek, przeznaczony do samodzielnej obrony ze wszystkich stron; przen.: duży budynek o prostej budowie, zwłaszcza betonowy. [przypis edytorski]
blokhauz — schron bojowy, ufortyfikowany budynek. [przypis edytorski]
blokhauz (z niem.) — niewielki ufortyfikowany budynek ze strzelnicami, przystosowany do samodzielnej obrony z kilku stron. [przypis edytorski]
blokhauz (z niem.) — niewielki ufortyfikowany budynek ze strzelnicami, przystosowany do samodzielnej obrony z kilku stron. [przypis edytorski]
bloki erratyczne — inaczej głazy eratyczne, czyli narzutowe; głazy przyniesione i pozostawione przez lodowiec. [przypis edytorski]
bloki (z ang. blocks) — kloce, kłody. [przypis edytorski]
blok Nr 22 — wg niektórych źródeł był to blok Nr 21. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej: więzień nadzorujący blok, do jego obowiązków należało utrzymanie dyscypliny w bloku, rozdział żywności oraz prowadzenie ewidencji innych więźniów. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej: więzień nadzorujący blok, do jego obowiązków należało utrzymanie dyscypliny w bloku, rozdział żywności oraz prowadzenie ewidencji innych więźniów. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej: więzień obozu koncentracyjnego, pełniący funkcję nadzorcy w bloku. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej więzień-przełożony bloku. [przypis edytorski]
Blomberg, Werner von (1878–1946) — minister wojny Rzeszy w latach 1935–1938, feldmarszałek i naczelny dowódca Wehrmachtu. [przypis edytorski]
Blomuz, potaź i frykacz (fr. blanc-manger, potage, fricassê) — francuskie potrawy. [przypis redakcyjny]
Blondel, Maurice (1861–1949) — francuski filozof o orientacji chrześcijańskiej, reprezentant modernizmu katolickiego i twórca filozofii działania. [przypis edytorski]
Blondel, Maurice (1861–1949) — francuski filozof, przedstawiciel modernizmu katolickiego. [przypis edytorski]
Blondin, Charles (1824–1897) — francuski cyrkowiec, akrobata i linoskoczek. [przypis edytorski]
blondynowa salopka — okrycie z cienkiej jedwabnej koronki. [przypis edytorski]
blondynowy — wykonany z blondyny, tj. koronki klockowej z surowego jedwabiu. [przypis edytorski]
blondynowy — wykonany z blondyny, tj. koronki klockowej z surowego jedwabiu. [przypis edytorski]
Blos, Wilhelm (1849–1927) — dziennikarz, historyk (autor m.in. publikacji Die franzsische Revolution (Rewolucja francuska, 1888), powieściopisarz i dramaturg niem., działacz partii socjaldemokratycznej (SPD), członek parlamentu (Reichstagu) 1877–1918, pierwszy prezydent (w l. 1918–1920) nowo powstałego Wolnego Państwa Ludowego Wirtembergia. [przypis edytorski]
Blücher, Gebhard Leberecht von (1742–1819) — feldmarszałek, dowódca armii pruskiej w czasie wojen napoleońskich, m.in. pod Lipskiem i Waterloo. [przypis edytorski]
Blücher, Gebhard Leberecht von (1742–1819) — pruski feldmarszałek; od 1813 naczelny wódz armii pruskiej; dowodząc wojskami prusko-rosyjskimi przyczynił się do pokonania wojsk Napoleona w kluczowych bitwach pod Lipskiem i pod Waterloo; ojciec Franza Blüchera von Wahlstatt (1778–1829), dowódcy 1. pułku huzarów śląskich, wziętego do niewoli podczas bitwy pod Peterswalde. [przypis edytorski]
blue chip — określenie akcji dużej, wiarygodnej spółki. [przypis edytorski]
Blue Gate Fields a. Bluegate Fields — jeden z najgorszych slumsów wiktoriańskiego Londynu, istniejący niegdyś na płn. od starych doków. [przypis edytorski]
bluegrass (ang. dosł.: niebieska trawa) — wiechlina, trawa z kwiatostanem w kształcie wiechy. [przypis edytorski]
Blue Peter — dosłownie: „Niebieski Piotr”. [przypis autorski]
blues (muz.) — wokalno-instrumentalny styl muzyki rozrywkowej wywodzący się od ludowych pieśni czarnoskórej ludności z południa Stanów Zjednoczonych; powstały pod koniec XIX w., spopularyzowany w pierwszych dekadach XX w. [przypis edytorski]
bluetka (z fr.) — bezpretensjonalny drobiazg muzyczny. [przypis edytorski]
bluetka (z fr. blouette) — bezpretensjonalny drobiazg muzyczny. [przypis edytorski]
bluff a. blef — postępowanie mające na celu wprowadzenie kogoś w błąd. [przypis edytorski]
bluff (z ang.) — zakłamanie, mydlenie oczu, blef. [przypis edytorski]
blują (starop. forma) — forma 3 os. lm od blwać; znaczenie: wymiotować. [przypis edytorski]
Blumenau — miasto w południowej Brazylii w stanie Santa Catarina. [przypis edytorski]
Blum, Léon (1872–1950) — francuski polityk socjalistyczny, publicysta i pisarz; premier Francji na czele rządu Frontu Ludowego (1936–1937, 1938), opowiadał się za nieinterwencją wobec wojny domowej w Hiszpanii; w 1940 uwięziony przez rząd Vichy, wydany Niemcom, więziony w obozach koncentracyjnych; głowa państwa jako przewodniczący Tymczasowego Rządu Republiki (1946–1947). [przypis edytorski]
Blum, Leon (1872–1950) — francuski polityk socjalistyczny, został premierem w 1936 r. [przypis edytorski]
Blut, Blut, Blut (niem.) — krew, krew, krew. [przypis edytorski]
Blutendes Deutschland (Krwawiące Niemcy) — film dokumentalno-propagandowy Johannesa Hausslera. Przedstawiano w nim zarys historii Niemiec od wojny francusko-pruskiej aż po zwycięstwo Hitlera; podkreślano niemiecką martyrologię i konieczność walki z systemem wersalskim. Film wszedł na ekrany w marcu 1933 r. [przypis edytorski]
Bluthwürstchen (z niem. Blutwurst: krwawa kiszka) — kiszka, potrawa z krwi wieprzowej z dodatkami (np. podrobami lub kaszą) formowana w kształt kiełbasy poprzez upakowanie w jelitach zwierzęcych; kaszanka. [przypis edytorski]
Blutighändchen, komm, komm… Ein Schuss, ein Mensch… Komm, ich warte (niem.) — Krwaworączka, chodź, chodź… Jeden strzał, jeden człowiek… Chodź, czekam. [przypis edytorski]
Blutighändchen, komm, komm (niem.) — Krwaworączka, chodź, chodź. [przypis edytorski]
Blut ist ein ganz besondrer Saft (niem.) — krew jest całkiem szczególnym sosem (bądź: paliwem). [przypis edytorski]
Blut (niem.) — krew. [przypis edytorski]
Blutorangen (niem.) — pomarańcza krwista. [przypis edytorski]
bluźniawa — bezwstydna. [przypis autorski]
bluzdeństwa — bluźnierstwa. [przypis autorski]
bluzgiery — przykrycie przodu żupana. [przypis redakcyjny]
blwać (starop.) — wymiotować. [przypis edytorski]
b.m. — skrót od: bieżącego miesiąca. [przypis edytorski]
Bnej Adam (Bnej Odom) — „synowie Adama”, ludzie. Nazwa modlitwy odmawianej podczas składania ofiary z koguta przed nadejściem Jom Kipur. [przypis tłumacza]
Bnińscy — wielkopolska rodzina magnacka z Bnina pod Poznaniem, posługująca się odmianą herbu Łodzia: Bniński, nadany z tytułem hrabiowskim 5 czerwca 1798 roku Łukaszowi Bnińskiemu przez Fryderyka Wilhelma III, w Królestwie Polskim, potwierdzony w 1824 r. [przypis edytorski]
bób jest święty… — wszystko, co mówi tu pitagorejczyk, jest parafrazą pomysłów neopitagorejskich, znanych nam z Porfiriusza i z innych źródeł. Diogenes Laertios podaje, że Pitagoras uchodził za syna Hermesa, który się po śmierci stał Euforbosem i walczył pod Troją. Tam go nawet zranił Menelaos. Po śmierci Euforbosa stał się Hermotimosem i poznać miał w świątyni Apollina swoją dawną tarczę, którą się posługiwał pod Troją jako Euforbos. To dlatego, że Hermes dał mu łaskę pamiętania wszystkich swoich kolejnych żywotów. Po śmierci Hermotimosa stał się Pyrrosem z Delos, rybakiem, i dopiero w połowie szóstego wieku (około 540) został Pitagorasem, synem Memnesarcha. [przypis tłumacza]
Bóg Abrahama, i bóg Nachora — „Bóg Abrahama” jest tu imieniem świętym i odnosi się do Boga Jedynego, a „bóg Nahora” i „bogi ojców ich” odnosi się do bóstw wyznawanych przez Nahora i jego przodków, zob. Raszi do 31:53. [przypis edytorski]
[Bóg będzie] wszystkim we wszystkich — por. 1 Kor 15, 28. [przypis edytorski]
Bóg, chcąc pozbawić swoich wiernych znikomych dóbr, aby okazać, iż nie było to przez niemoc, stworzył naród żydowski — Któremu dał te znikome dobra. [przypis tłumacza]
Bóg Cię z dzieciątkiem salwował od Herodowej złości — modlitwa do Matki Boskiej, wspominająca wydarzenia związane z ucieczką Maryi i Józefa z nowo narodzonym Jezusem do Egiptu, opisane w Biblii; wybór właśnie maryjnej modlitwy jest znaczący, kiedy prześladowcą Oleńki okazuje się wyznawca kalwinizmu, negującego kult maryjny. [przypis edytorski]
Bóg, co Emauskie wsparł pielgrzymy (Iak Ewangelia opowiada) — patrz Łk 24, 13-35. [przypis edytorski]
bóg, co łukiem narody przestrasza — Apollo. [przypis edytorski]
bóg, co włada w kyllenejskim jarze — Hermes, syn Zeusa i Mai, urodzony na szczytach góry Kyllene w Arkadii. [przypis redakcyjny]
bóg delficki — Apollo, bóg słońca, sztuki i wróżbiarstwa; w Delfach był ośrodek jego kultu oraz słynna wyrocznia. [przypis edytorski]
Bóg — «Dlaczego użyte jest tu słowo (Elohim): ‘Bóg’, [które oznacza Boską cechę surowego sądu, a nie Imię 'Wiekuisty', które łączy się z cechą Boskiego miłosierdzia? Icchak powiedział: niechaj Bóg postąpi] wedle sprawiedliwego sądu: jeśli będziesz godny tego, niechaj ci da, a jeśli nie będziesz godny, niech nie da. Ale do Esawa powiedział „Oto z żyzności ziemi będzie siedlisko twoje” (Ks. Rodzaju 27:39): [Bóg] obdaruje cię, czy będziesz sprawiedliwym, czy złoczyńcą», zob. Raszi do 27:28. [przypis edytorski]
Bóg działa przez Franków — wg tytułu napisanych po łacinie dziejów pierwszej wyprawy krzyżowej: Gesta Dei per Francos, tj. „Dzieła Boga poprzez Franków [dokonane]”, autorstwa mnicha Guiberta z Nogent (1053–1124). [przypis edytorski]
Bóg go widział, gdy skrył się w ogrodzie — Klaudio nawiązuje do sceny z biblijnej Księgi Rodzaju (Rdz 3, 8–11) i daje do zrozumienia, że od początku wiedział, iż schowany w ogrodowej altanie Benedyk przysłuchuje się rozmowie (akt II, scena 3). [przypis edytorski]
Bóg — hebr. אֱלֹהִים (elohim): 'Bóg'; słowo to pochodzi od אֵל (el): 'moc, władza, potęga'. W Torze używa się wielu różnych słów na określenie Boga i są one znaczące: wybór jednego ze słów wskazuje konkretny aspekt boskości. [przypis edytorski]
Bóg jest jeden! — sentencja muzułmańska, wyrażająca jedną z 99 zawartych w Koranie cech określających Boga. [przypis edytorski]
