Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7467 przypisów.
bolida (z gr.) — dziś popr.: bolid, żarzący się meteor lub inne niewielkie ciało niebieskie przelatujące przez atmosferę i eksplodujące w powietrzu lub spadające na ziemię. [przypis edytorski]
Bolingbroke, Henry Saint-John (1678–1751) — angielski polityk i filozof. [przypis edytorski]
Bolivar, Simón (1783–1830) — polityk i dowódca wojskowy, przywódca walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów, dążył do stworzenia federacji wszystkich państw byłej hiszpańskiej Ameryki; czczony jako rewolucjonista i wyzwoliciel. [przypis edytorski]
boliwar — kapelusz a là Bolivar. [Simón Bolivar (1783–1830) był przywódcą ruchu wyzwoleńczego w Ameryce Płd.; red. WL] [przypis autorski]
Bolko II Mały (ok. 1310–1368) — książę świdnicki. [przypis edytorski]
Boller, Ludwig (1862–1896) — niemiecki malarz-pejzażysta, autor krajobrazu Panoramy Racławickiej. [przypis edytorski]
bolnica (ros.) — szpital. [przypis edytorski]
bolów — dziś: bólów. [przypis edytorski]
Bolonia — miasto w płn. Włoszech, stolica regionu Emilia-Romania. [przypis edytorski]
Bolonia — miasto w północnych Włoszech, stolica regionu Emilia-Romania. [przypis edytorski]
bolsze niczewo (ros.) — nic więcej. [przypis edytorski]
bolszewictwo rosyjskie dumnie wkroczyło do Genui, zaproszone przez Europę do „braterskiej współpracy” w sprawie odbudowy życia gospodarczego — mowa o światowej konferencji gospodarczej w Genui (10 kwietnia–19 maja 1922), gdzie doszło do nawiązania stosunków dyplomatycznych i przerwania izolacji Rosji Radzieckiej na arenie światowej. Podczas jej trwania, 16 kwietnia 1922, podpisano tzw. układ w Rapallo, pomiędzy Rzeszą Niemiecką a Rosją Radziecką, w którym obie strony zrzekały się wzajemnych zobowiązań terytorialnych i finansowych. [przypis edytorski]
Bolszewik godny miana tego o tym marzy, jakby to móc plunąć aż w samo słońce — M. Zdziechowski, Od Petersburga do Leningradu, 1934, s. 118. [przypis autorski]
bolszewizm państwowy „nie wydał ani jednego pisarza, ani jednej idei, ani jednego dzieła”… — Boris Souvarine, op. cit., s. 524. [przypis autorski]
bolszewizm (polit. hist.) — filozofia działania politycznego stworzona na pocz. XX w. przez Włodzimierza Lenina, obejmująca utworzenie scentralizowanej i zdyscyplinowanej partii rewolucyjnej, obalenie istniejącego ustroju społeczno-politycznego, przejęcie władzy i ustanowienie „dyktatury proletariatu” w celu budowy społeczeństwa komunistycznego. [przypis edytorski]
Bolszewizm zanurzył się w osobach wodzów swoich w bagnie oportunizmu i bezideowości — IKC, nr 114 (1935). [przypis autorski]
bolszoj durak (ros.) — wielki głupiec. [przypis edytorski]
bolu — dziś: bólu. [przypis edytorski]
bolu — dziś popr. pisownia: bólu. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
bolum armenum — lekarstwo znane pod imieniem ziemi ormiańskiej. [przypis redakcyjny]
Bolzano a. Bozen — miasto i gmina we Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga. [przypis edytorski]
Bo mądry, słuchając, mędrszym zostanie i rozumnym do rządów będzie — Prz 1, 5. [przypis edytorski]
boma — to samo co w Sudanie: zeriba. Wielka boma może być także rodzajem fortecy lub ufortyfikowanego obozu. [przypis autorski]
bomażka (z ros.) — papierek; tu: banknot. [przypis edytorski]
bomba — granat artyleryjski. [przypis redakcyjny]
Bombaj a. Mumbaj — stolica indyjskiego stanu Maharasztra. [przypis edytorski]
Bombaj — dziś: Mumbaj, największy port morski Indii. [przypis edytorski]
Bombaj — ob. Mumbaj, największy port morski Indii. [przypis edytorski]
bomba kalorymetryczna — szczelne naczynie z kwasoodpornej stali nierdzewnej o wzmocnionych ściankach, umożliwiające spalenie umieszczonego w nim paliwa i pomiar wydzielonego ciepła. [przypis edytorski]
bombaks — wełniak (łac. Bombax), rodzaj tropikalnych drzew, stanowiących źródło lekkiego drewna i kapoku (lekkiego puchu nasiennego). [przypis edytorski]
bombarda — działo o szerokiej i krótkiej lufie, używane do burzenia fortyfikacji. [przypis edytorski]
bombardier — najniższy stopień podoficerski w artylerii, idący zaraz po szeregowcu. [przypis redakcyjny]
bombardier (z fr.) — daw. żołnierz obsługujący działo. [przypis edytorski]
bombast — przesadny patos stylistyczny, nienaturalność językowa. [przypis edytorski]
bombastyczność — przesadna wzniosłość, napuszoność, pompatyczność. [przypis edytorski]
bombax (biol., łac.) — wełniak, rodzaj drzew występujących w tropikalnej części Afryki, Azji i Australii. [przypis edytorski]
bombazynowy — zrobiony z bombazynu, dekatyzowanej tkaniny półwełnianej niskiej jakości. [przypis edytorski]
bombiasty — kształtem podobny do kuli. [przypis edytorski]
bombiks — jedwabnik. [przypis edytorski]
bombiz — duchowny protestancki. [przypis edytorski]
Bombomachides-Klutomestorides-Archides — tak czytam zam. Clutomestoridesarchides, Li., coś niby jak: „Ten, który walczy z hałasem i dąży do sławy i władzy”, nazwisko niewątpliwie przez Plauta zmyślone, nie tylko dla ośmieszenia buńczucznego żołnierza (zob. Wstęp, s. XVIII), ale dla wyśmiania w ogóle nazwisk greckich, które Rzymian, przywykłych do imion skromnych i prostych, a nieraz pochodzących nawet od ułomności ludzkich, raziły swą samochwalczością (tak częsty w nich pierwiastek „sławy”: kleo-klyt lub „władzy”: arch-). [przypis tłumacza]
bombramreja — piąta, licząc od pokładu, reja masztu. [przypis edytorski]
bom była — dziś: bo byłam. [przypis edytorski]
bom była — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo byłam. [przypis edytorski]
bom dia (port.) — dzień dobry. [przypis edytorski]
bom dziecko — dziś: bo jestem dzieckiem. [przypis edytorski]
bom — dziś: bo odgadywałem. [przypis edytorski]
bom go sobie (…) ułożył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo go sobie ułożyłem. [przypis edytorski]
Bo miałam spędzić noc, no z jakimś. / — O zwierzętach w kibucu — w źródle pomiędzy tymi dwiema kwestiami Batii brak wypowiedzi Piotrusia. [przypis edytorski]
Bo mieliśmy i wrogów. Jednym z najzaciętszych był Wilhelm Feldman — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Wilhelm Feldman, wróg Zielonego Balonika. [przypis edytorski]
bom jedna — dziś: bo jestem jedna. [przypis edytorski]
Bom, już dosyć przeskrobał, jak na lud występny (nam uni satis populo inpio merui mali) — jeśli ta aluzja nie jest przejęta z greckiego oryginału, to odnosi się zapewne do toczącej się właśnie (w czasie wystawienia Żołnierza) drugiej wojny punickiej i do surowego ukarania przez Rzymian wiarołomnych sprzymierzeńców, takich jak mieszkańcy miast Kapua, Syrakuzy i in. [przypis tłumacza]
bom kochał — dziś: bo kochałem. [przypis edytorski]
bom łobuz — dziś: bo jestem łobuzem. [przypis edytorski]
Bo mnie król Seleukos… — wzmianka ta (por. niżej w. 1067, 1069), pochodząca niewątpliwie z oryginału greckiego, dotycząca zapewne syryjskiego satrapy, Seleukosa I, który w r. 305 p.n.e. przyjął tytuł króla, a padł z ręki mordercy w r. 281 p.n.e., była dla publiczności plautowskiej po prostu oznaczeniem jakiegokolwiek wschodniego władcy zaciągającego wojsko najemne. [przypis tłumacza]
bom nie potrafił — dziś: bo nie potrafiłem. [przypis edytorski]
bom — pozioma belka zamocowana jednym końcem do masztu, służąca do przymocowywania dolnej krawędzi żagla. [przypis edytorski]
bom rad — skrócone od: bo [jeste]m rad. [przypis edytorski]
bom się (…) śpieszył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo się spieszyłem. [przypis edytorski]
bom się zawsze pod przysięgą być uważał — bo nadal uważałem, że jestem związany przysięgą (zachowania tajemnicy). [przypis edytorski]
bom smutny i sam pełen winy — Słowacki, Grób Agamemnona. [przypis edytorski]
bomzyn, bombaz a. bombazyn (daw.) — dziś: bombazyna, tkanina jedwabna lub wełniana o skośnym splocie. [przypis edytorski]
bom zziąbł (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bo zziębłem. [przypis edytorski]
Bończa-Stępiński, Leonard (1876–1921) — aktor. [przypis edytorski]
bona (daw.) — domowa wychowawczyni małych dzieci. [przypis edytorski]
bona (daw.) — opiekunka do dzieci w zamożnych rodzinach. [przypis edytorski]
bona (daw.) — opiekunka, prywatna nauczycielka. [przypis edytorski]
bona (daw.) — wychowawczyni małych dzieci w bogatych rodzinach. [przypis edytorski]
bona (daw.) — wychowawczyni małych dzieci w zamożnych rodzinach. [przypis edytorski]
Bona Dea (mit. rzym.) — Dobra Bogini, patronka płodności i kobiet. [przypis edytorski]
bonae mentis (łac.) — dobrej myśli. [przypis redakcyjny]
bonae spei (łac.) — dobrej myśli. [przypis redakcyjny]
bonae voluntatis (łac.) — dobrej myśli. [przypis redakcyjny]
bonae voluntatis (łac.) — dobrej myśli, weseli. [przypis redakcyjny]
bona fide (łac.) — w dobrej wierze. [przypis edytorski]
bona fide (łac.) — w dobrej wierze. [przypis redakcyjny]
Bonafides — imię znaczące: łac.: dobrej wiary. [przypis edytorski]
bo należeli już do 3-ciej epoki — por. wstęp do Przedświtu. [przypis redakcyjny]
bona licita (łac.) — dozwolone. [przypis redakcyjny]
bona lux (łac.) — „Dobre światło”. Zaczerpnięte z głośnej Pochwały szaleństwa Erazma. [przypis tłumacza]
Bo nam za mało tych złudnych błękitów (…) I przepowiednie fałszywych wróżbitów — B. Butrymowicz, Dekadenci, w: Poezje, I, Kraków 1897, s. 173. [przypis autorski]
bona — niania, wychowawczyni małych dzieci, pracująca dawniej w zamożnych rodzinach. [przypis edytorski]
bonanza — kopalnia srebra czy miedzi. [przypis autorski]
bona — opiekunka do dzieci. [przypis edytorski]
bona — opiekunka do małych dzieci. [przypis edytorski]
bona — opiekunka nad małymi dziećmi. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon (1769–1821) — pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie Cesarz Francuzów (jako Napoleon I) w l. 1804–1814 i w 1815 r. (podczas tzw. Stu Dni Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona); swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych takich jak zdobycie Tulonu (1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania włoska (1796–97) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów Polacy wiązali wielkie nadzieje z osobą Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego swoją wizję polit., kierującego się ideami demokratycznymi i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek społ.-polit. świata (idea napoleońska). [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon (1769–1821) — pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie cesarz Francuzów (jako Napoleon I) w l. 1804–1814 i w 1815 r. (podczas tzw. Stu Dni Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona); swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych, takich jak zdobycie Tulonu (1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania włoska (1796–97) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów Polacy wiązali wielkie nadzieje z postacią Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego swoją wizję polit., kierującego się ideami demokratycznymi i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek społ.-polit. świata (idea napoleońska); przeceniano często zaangażowanie fr. władcy w sprawy polskie (m.in. w związku z utworzeniem Księstwa Warszawskiego w 1807 r.); postawa wiążąca rachuby polityczne z przywódczą rolą Napoleona Bonaparte (a później członkami jego rodziny, księciem Reichstadtu i Napoleonem III) zyskała miano bonapartyzmu. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon (1769–1821) — pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, następnie cesarz Francuzów (jako Napoleon I) w l. 1804–1814 i w 1815 r. (podczas tzw. Stu Dni Napoleona); wybitny dowódca wojskowy i strateg, reformator państwa i europejskiego systemu prawnego (Kodeks Napoleona); swoją pozycję w rewolucyjnej Francji zdobył dzięki pomyślnemu przeprowadzeniu akcji militarnych takich jak zdobycie Tulonu (1793), stłumienie rojalistycznej rewolty w Paryżu (1795), kampania włoska (1796–97) oraz kampania w Egipcie (1798); pod jego zwierzchnictwem zostały utworzone przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego Legiony Polskie we Włoszech. W okresie rozbiorów Polacy wiązali wielkie nadzieje z postacią Napoleona; stał się on uosobieniem silnego wodza, w sposób zdecydowany realizującego swoją wizję polit., kierującego się ideami demokratycznymi i sprzyjającemu narodom dążącym do niepodległości; był wcieleniem ideału jednostki zmieniającej bieg historii i porządek społ.-polit. świata (idea napoleońska); przeceniano często zaangażowanie fr. władcy w sprawy polskie (m.in. w związku z utworzeniem Księstwa Warszawskiego w 1807 r.); postawa wiążąca rachuby polityczne z przywódczą rolą Napoleona Bonaparte (a później członkami jego rodziny, księciem Reichstadtu i Napoleonem III) zyskała miano bonapartyzmu. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoléon a. Napoleon I (1769–1821) — francuski mąż stanu, dowódca wojskowy i przywódca polityczny; cesarz Francuzów. [przypis edytorski]
Bonaparte, Napoleon (1769–1821) — francuski mąż stanu, dowódca wojskowy i przywódca polityczny. [przypis edytorski]
Bonaparte — Napoleon Bonaparte (1769–1821), francuski wódz, a następnie cesarz; wśród Polaków pod zaborami uchodził za sympatyka sprawy odzyskania niepodległości przez Polskę. [przypis edytorski]
Bonapart, własc. Napoleon Bonaparte (1769–1821) — cesarz fr. w latach 1804–1814 i 1815. Jeden najwybitniejszych mężów stanu, przywódców, strategów, reformatorów ustroju państwowego i prawa. W polskiej tradycji w okresie zaborów z jego osobą wiązano ogromne nadzieje na odzyskanie niepodległości. [przypis edytorski]
bonapartyzm — tu: ideologia i ruch polityczny popierający ród Bonaparte w dążeniach do władzy. [przypis redakcyjny]
bona regalia (łac.) — dobra królewskie. [przypis redakcyjny]
bonarum partium (łac.) — po stronie sprawy słusznej. [przypis redakcyjny]
Bona Sforza d'Aragona (1494–1557) — królowa Polski i wielka księżna litewska, żona Zygmunta Starego, matka Zygmunta Augusta i Anny Jagiellonki. [przypis edytorski]
Bonawentura z Bagnoregio, właśc. Giovanni Fidanza (ok. 1217–1274) — włoski franciszkanin, teolog, filozof scholastyk; święty katolicki. [przypis edytorski]
bo nawet w tamtej chwili (…) ciśnieniem gwałtownego bólu — fragment skreślony. [przypis tłumacza]
bon! bon! (franc.) — dobrze! dobrze! [przypis redakcyjny]
