Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7939 przypisów.
chodząc (…) wydało się jej — błąd składniowy. [przypis edytorski]
Chodzą w jedwabiach (…) zabójczych perfum strugami oblani — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie, zastępując w tym miejscu dwa wersy następującymi: „Chodzą w jedwabiach, leżą w miękkim łożu/ Ściskając swoje wonne nałożnice”. [przypis edytorski]
chodza (daw.) — krok. [przypis redakcyjny]
chodzenie po księżycu — lunatykowanie; lunatyk od łac. luna: księżyc; wierzono, że aktywność lunatyków ma związek z fazami księżyca. [przypis edytorski]
Chodzi by w raju (…) — tak jak w raju, nago. [przypis edytorski]
chodzić na bałyku (daw.) — chodzić na czworakach; raczkować. [przypis edytorski]
chodzić na flis — zatrudniać się przy spławianiu rzeką drewna lub zboża (z niem. Flösse: spław rzeczny). [przypis edytorski]
chodzić na pańskie — chodzić do pracy na pańskim polu. [przypis edytorski]
chodzić w najmy (daw.) — wynajmować się do pracy u kogoś. [przypis edytorski]
chodziemy — dziś: chodzimy. [przypis edytorski]
chodzi (gw.) — forma 2.os.lp trybu rozkazującego: chodź. [przypis edytorski]
chodzi (gw.) — forma W. lp: chodź. [przypis edytorski]
chodzi (gw.) — forma W.lp: chodź. [przypis edytorski]
chodziki — tu: wędrowcy, wędrowni robotnicy. [przypis edytorski]
chodził — hebr. התהלך (hithalech): 'chodził, przechadzał się', por. 5:22 i 5:24. [przypis edytorski]
chodził kroki wielkimi — dziś popr.: chodził krokami wielkimi. [przypis edytorski]
chodził na Węgra — 15 marca 1848r. wybuchło powstanie węgierskie, stając się częścią Wiosny Ludów (serii zrywów rewolucyjnych i narodowych jakie miały miejsce w tamtym czasie w Europie). Rewolucję węgierską poparł polski rząd narodowy na emigracji, po stronie Węgier brali w niej udział także polscy generałowie: gen. Józef Bem, gen. Henryk Dembiński oraz utworzony przez gen. Józefa Wysockiego legion polski liczący ok. 3 tys. żołnierzy. Jednak w wspierającej Austrię przeciw Węgrom armii rosyjskiej także służyli Polacy, jednym z nich był gen. Romuald Traugutt, późniejszy dyktator powstania styczniowego. [przypis edytorski]
chodziło o reputację starego greckiego poety, którego ojczyzna, jak również czas i miejsce zgonu, od dwóch tysięcy lat są nieznane — chodzi o Homera; w owym czasie toczył się w świecie literackim zajadły spór o wyższość starożytnych a współczesnych. [przypis tłumacza]
chodziły pogłoski o wieszczbie przepowiadającéj Neronowi upadek (…) pokazała się kometa (…) grożące niebezpieczeństwo okrucieństwy i prześladowaniami odwrócić — Swetoniusz [Żywot Nerona 36]. [przypis autorski]
Chodzi (…) o jakąś kupkę błota — Krym [o który walczyły Rosja i Turcja; red. WL]. [przypis tłumacza]
Chodzi płomieniem jak suknią odziany — W tym ósmym oddziale ósmego kręgu piekła spotykamy oszukańczych doradców. Mówią ognistymi syczącymi językami, bo język ich był według słów apostoła żarem, który całe lasy zapalał. [przypis redakcyjny]
Chodzi po ogrodzie, o tak — tu aktor naturalnie naśladuje chód wzburzonego Antoniusza. [przypis tłumacza]
Chodzi raczej o popędowy wyraz własnego pożądania płciowego… — Motywem zwierzęcego samca nie może być także próżność, jako pożądanie wartości. [przypis autorski]
Chodzi tu o Pogodę (gr. Kairos, łac. Occasio), boginię uosabiającą sposobną chwilę, sprzyjającą porę. Przedstawiano ją z długimi włosami na przedzie głowy, z tyłu nagiej na znak, że kto nie korzysta z chwili (nie chwytając jej jakby za włosy), ten, gdy się od niego odwróci, już jej nie złapie. [przypis redakcyjny]
chodziwy — dzielny. [przypis redakcyjny]
chodziwy — (o koniu) pięknego chodu. [przypis redakcyjny]
chodziwy — wytrzymały w chodzeniu. [przypis edytorski]
chodzywać (daw.) — chodzić zwykle; mieć zwyczaj chodzić. [przypis edytorski]
choina — gałęzie świerkowe. [przypis edytorski]
choina — tu: młody, niski las sosnowy. [przypis edytorski]
choinka — zabawa organizowana dla dzieci w okresie Bożego Narodzenia lub Nowego Roku. [przypis edytorski]
Choiseul, Étienne-François de (1719–1785) — francuski dyplomata. [przypis edytorski]
Choiseul, Etienne François de (1719–1789) — minister spraw zagranicznych króla Francji Ludwika XV. [przypis edytorski]
Choiseul, [Etienne François de] (1719–1789) — minister [spraw zagranicznych] Ludwika XV, dzięki osobistym talentom i dobrym stosunkom z panią de Pompadour rządził wszechwładnie Francją. Po śmierci pani de Pompadour, nie mogąc pojednać się ze wschodzącą gwiazdą pani du Barry, uległ w tej nierównej walce i otrzymał dymisję. [przypis tłumacza]
Choiseul-Praslin, Franciszka de (1807–1847) — francuska księżna; została znaleziona zamordowana, o jej zabójstwo oskarżono jej męża Charles'a, który w oczekiwaniu na proces popełnił samobójstwo. [przypis edytorski]
Choisy, François-Timoléon de (1644–1724) — francuski pisarz i duchowny; księdza de Choisy, przebranego za kobietę: za sprawą matki de Choisy jako chłopiec ubierał się jak dziewczyna, po 18 roku życia krótko nosił męski strój, po czym wrócił do stroju kobiecego. [przypis edytorski]
Choisy, Maryse (1903–1979) — francuska pisarka, zwolenniczka psychoanalizy. [przypis edytorski]
Choix des monuments primitifs de l'Eglise (fr.) — wybór pamiątek (pomników) początków Kościoła. [przypis edytorski]
chojaczek — mała sosna, świerk. [przypis edytorski]
choja (daw.) — choina. [przypis edytorski]
chojak — sosna, świerk. [przypis edytorski]
chojar — choina, drzewo iglaste. [przypis edytorski]
chojar (daw.) — stare drzewo iglaste. [przypis edytorski]
chojar (daw.) — wysokie drzewo iglaste. [przypis edytorski]
chojar (gw.) — stare, wysokie drzewo iglaste. [przypis edytorski]
chojna — jodła. [przypis autorski]
chojniak — młoda sosna. [przypis redakcyjny]
Chojnice — miasto w województwie pomorskim na Pomorzu Gdańskim; stoczono tam bitwę 1 stycznia 1657 r. [przypis redakcyjny]
chojniks — grecka miara objętości, ok. 1 l. [przypis edytorski]
chołodziec — rodzaj zupy współcześnie nazywany chłodnikiem; zabielany barszcz z buraków podawany na zimno. [przypis edytorski]
Chołoniewski, Stanisław (1791–1846) — ksiądz katolicki, pisarz religijny, filozof, przedstawiciel tradycjonalizmu; autor fantastyczno-alegorycznej powieści Sen w Podhorcach (1842). [przypis edytorski]
chołostiak (ukr.) — kawaler, nieżonaty. [przypis edytorski]
cholera — choroba zakaźna spowodowana zakażeniem bakterią przecinkowca cholery (Vibrio cholerae) przez spożycie skażonej wody lub jedzenia; początkowe objawy obejmują biegunkę, wymioty, niekiedy bóle brzucha, a następnie charakterystyczne pomarszczenie skóry, zmianę głosu, zapadnięcie oczu i wyostrzenie rysów twarzy; nieleczona cholera powoduje zgon. [przypis edytorski]
cholera (daw., dziś wulg.) — gniew, złość. [przypis edytorski]
cholera (daw., dziś wulg.) — złość, gniew. [przypis edytorski]
cholera — tu: choroba zakaźna. [przypis edytorski]
cholera — tu: gniew, wściekłość. [przypis edytorski]
cholera — tu: zdenerwowanie, wzburzenie. [przypis edytorski]
choleryk — cholerycznego temperamentu, zagorzalec. [przypis redakcyjny]
choleryna (daw.) — ostre, bakteryjne zatrucie pokarmowe z objawami podobnymi do cholery (biegunka, wymioty). [przypis edytorski]
choleryna — ostre zatrucie bakteryjne. [przypis edytorski]
chol ha-moed — cztery powszednie dni między pierwszymi i ostatnimi dniami świąt Sukot i Pesach. [przypis tłumacza]
cholo, chino — czytaj: czolo, czino. [przypis autorski]
Cholo (hiszp.) — potomek rodziców hiszpańskiego i indiańskiego pochodzenia, mówiący po hiszpańsku Indianin. [przypis edytorski]
Cholo (hiszp.) — potomek rodziców hiszpańskiego i indiańskiego pochodzenia. [przypis edytorski]
chomąto — część uprzęży końskiej, obejmująca kark zwierzęcia. [przypis edytorski]
chomąto — część uprzęży konia pociągowego, rodzaj wyściełanej drewnianej ramy zakładanej na szyję zwierzęcia. [przypis edytorski]
chomąto — część uprzęży konia. [przypis edytorski]
chomąto — część uprzęży konia, rodzaj wyściełanej drewnianej ramy zakładanej na szyję zwierzęcia. [przypis edytorski]
chomąto — część uprzęży w kształcie owalnej ramy zakładanej koniowi na szyję. [przypis edytorski]
chomąto — odzaj jarzma używanego do zaprzęgania zwierząt pociągowych do ciągnięcia wozu. [przypis edytorski]
Chomiakow, Aleksiej Stiepanowicz (1804–1860) — rosyjski, poeta, dramaturg i publicysta, myśliciel prawosławny, jeden z twórców ideologii słowianofilstwa. [przypis edytorski]
Chominowa — Zofia Chomin, dozorczyni kamienicy, w której ukrywała się Ginczanka, po wojnie sądzona i skazana na cztery lata więzienia za wydawanie ukrywających się Żydów. [przypis edytorski]
chomont (gw.) — chomąto, część uprzęży konia pociągowego, rodzaj wyściełanej drewnianej ramy zakładanej na szyję zwierzęcia. [przypis edytorski]
Chomuntowski, popr. Chomentowski a. Chomętowski, Michał (zm. 1794) — polski oficer, uczeń Szkoły Rycerskiej, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej, odznaczony Orderem Virtuti Militari, awansowany na majora; uczestnik insurekcji warszawskiej, członek klubu jakobinów; awansowany przez Kościuszkę na pułkownika, poległ w bitwie pod Chełmem. [przypis edytorski]
Chonsu — egipskie bóstwo lunarne (związane z księżycem). Przedstawiany jako człowiek z dyskiem księżycowym na głowie lub jako postać z głową sokoła. W Tebach uznawany za syna Amona i Mut, tworzył z nimi triadę (trójcę). [przypis edytorski]
Chopinem, którego by można nawet nazwać jedynie kobiecym muzykiem, tak jest feministyczny — Świadczy o tym też jasno jego wizerunek. Mérimée zowie George Sand „maigre comme un clou”. Podczas pierwszego ich spotkania „ona” jest najwidoczniej samcem, „on” całkowicie samicą: on się rumieni pod jej spojrzeniem, na komplementy, którymi ona jego swym niskim głosem częstuje. [przypis autorski]
Chopin, Fryderyk (1810–1849) — czołowy polski kompozytor i pianista epoki romantyzmu. Na emigracji w Paryżu Norwid utrzymywał z Chopinem bliskie kontakty i towarzyszył mu w ostatnich tygodniach życia. [przypis edytorski]
Chopin, Fryderyk (1810–1849) — polski kompozytor i pianista. [przypis edytorski]
Chopin, Fryderyk (1810-1849) — polski kompozytor i pianista. [przypis edytorski]
Chopin, Fryderyk (1810–1849) — polski kompozytor i pianista. [przypis edytorski]
Chopin gdyby jeszcze żył (…) — w bełkotliwych wynurzeniach pijanego Nosa komentatorzy dosłuchiwali się echa deklaracyj Stanisława Przybyszewskiego, jego fascynacji muzyką Chopina (którego kompozycje grywał podczas pijatyk w gronie cyganerii). W samej postaci Nosa odnajdywano uosobienie „przybyszewszczyzny” krakowskiej. Owo zagadkowe „ram-tam-tam-tam-tam”, które w ustach Nosa zastanawiało może czasem którego z czytelników Wesela, to niewątpliwie nic innego, tylko fraza z Preludium A-dur Chopina, które Przybyszewski godzinami potrafił grywać w chwili największego napięcia, waląc coraz wścieklej, coraz rozpaczliwiej w klawiaturę. I więcej znalazłoby się cech przybyszewszczyzny w Nosie; pewne aktorstwo desperacji, owo „na plan pierwszy wstąpić muszę”, i echa Nadczłowieka: „Bonaparte, ten miał nos” etc. W ten sposób, tą jedną figurą, Wyspiański otwiera (dla wtajemniczonych) okno na cały dwuletni bujny okres krakowskiego i polskiego życia artystycznego. Nos, ten maruder przybyszewszczyzny, odcina się od tego całego środowiska tragicznie groteskową plamą (por. Tadeusz Żeleński-Boy, Plotka o „Weselu”). [przypis redakcyjny]
chorągiew' — daw. apostrofem oznaczano miękkie w (co ujawnia się w odmianie: chorągwi itd.), a zarazem miejsce po zaniku prasłowiańskiej półsamogłoski, jeru miękkiego. [przypis edytorski]
chorągiew (…) dobrze okrytą — dobrze obsadzoną, w pełnej liczbie (100–120 ludzi). [przypis redakcyjny]
chorągiew elearska — lisowczycy, oddział lekkiej jazdy, sformowany w 1615 r. przez Aleksandra Józefa Lisowskiego. Lisowczycy nie pobierali żołdu i utrzymywali się z łupów wojennych, brali udział w wojnie polsko-szwedzkiej 1626–1629; oddział rozwiązano w 1635 r. po rozbojach, jakich dopuścili się lisowczycy na ludności polskiej; elear (węg.) — harcownik, wojownik biorący udział w harcach, tj. pojedynkach z wojownikami strony przeciwnej przed bitwą. [przypis edytorski]
chorągiew (hist. wojsk.) — w daw. Polsce podstawowa jednostka organizacyjna jazdy rycerskiej, w XVII w. licząca ok. 100–200 żołnierzy; pod chorągiew pójść a. trafić: zaciągnąć się lub zostać powołanym do wojska, na wojnę. [przypis edytorski]
chorągiew kozacka — pancerna. [przypis redakcyjny]
chorągiew pancerna — jazda lżejsza od husarzy; opancerzenie jeźdźców składało się z kolczugi (zbroi kolczej wykonanej z metalowych kółek tzw. daw. kolców), misiurki (tj. hełmu składającego się z metalowej misy na górze głowy oraz kaptura kolczego) okrywającej głowę, policzki, podbródek i ramiona; broń pancernych stanowiły dzidy z proporcem, szable, karabiny i pistolety; posługiwali się także łukami. Pasek służył w królewskiej chorągwi pancernej. [przypis redakcyjny]
chorągiew petyhorska — oddział średniozbrojnej jazdy w wojsku litewskim. [przypis edytorski]
chorągiew tatarska — hist. jednostka polskiego wojska, oddział lekkiej jazdy liczący ok. 100 żołnierzy; nazwa wiąże się z tatarskim stylem walki, w którym szybkość i zwrotność rekompensowały brak ciężkiej zbroi; wojsko tego typu sprawdzało się doskonale w czasie pościgów za uciekającym nieprzyjacielem. [przypis edytorski]
chorągiew trzechtwarza — chorągiew ze znakiem trzech twarzy, tj. trzech najważniejszych bóstw litewskich. [przypis edytorski]
chorągiew wołoska — oddział lekkiej jazdy. [przypis edytorski]
chorągiew wolentarska — oddział ochotniczy, nie pobierający żołdu a utrzymujący się z łupów wojennych. [przypis edytorski]
chorągwie — dziś popr. forma D.lp: chorągwi. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
chorągwie komputowe — stałe wojsko zaciężne w XVII w. [przypis edytorski]
chorągwi — oddziałów jazdy. [przypis redakcyjny]
chorąski — chorążego. [przypis edytorski]
chorąży — dawniej: żołnierz niosący sztandar swojego oddziału (obecnie: stopień podoficerski). [przypis edytorski]
chorąży jerozolimski — w oryginale: gonfaloniere di Gerusalemme (wł.), szef milicji miejskiej lub cywilny zarządca miasta. [przypis edytorski]
chorąży Koniecpolski — Aleksander Koniecpolski herbu Pobóg (1620–1659), książę, chorąży wielki koronny, magnat i starosta kresowy, uczestnik wojen kozackich, syn hetmana Stanisława Koniecpolskiego. [przypis edytorski]
