Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 447 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8049 przypisów.
częstymi ofiary — daw. forma N.lm; dziś popr.: (…) ofiarami. [przypis edytorski]
Czecha i Hiszpana — Wacław i Alfons. [przypis redakcyjny]
czecheł — szata pośmiertna. [przypis autorski]
czechło a. czecheł (daw., gw.) — gzło, giezło, koszula; także: płócienny kitel, prześcieradło. [przypis edytorski]
czechło, właśc. czecheł (daw.) — tkanina służąca do okrywania ciał zmarłych, całun. [przypis edytorski]
czechman a. czekman (z tur.) — rodzaj sukni wierzchniej z zaszytymi rękawami; kontusz tatarskim krojem. [przypis redakcyjny]
Czechow, Anton (1860–1904) — rosyjski nowelista i dramatopisarz, mistrz małych form literackich, klasyk literatury rosyjskiej; autor m.in. jednoaktowej komedii Niedźwiedź. (1888). [przypis edytorski]
Czechowicz, Józef (1903–1939) — poeta, przedstawiciel tzw. II awangardy, reprezentant katastrofizmu, redaktor pisma literackiego „Reflektor” oraz pism dla dzieci „Płomyk” i „Płomyczek”. [przypis edytorski]
Czechowie zburzyli Poznań i Gniezno i zwłoki św. Wojciecha z sobą unieśli — w wyniku najazdu księcia czeskiego Brzetysława latem 1038 r. została spustoszona Wielkopolska (Gniezno, Poznań, Giecz) i wywiezione relikwie św. Wojciecha, arcybiskupa Radzima Gaudentego i Pięciu Braci Męczenników do Czech. [przypis edytorski]
Czechowski, Leon (1797–1888) — żołnierz, kawaler orderu Virtuti Militari za bitwę pod Olszynką Grochowską. [przypis edytorski]
Czeczeniec, Kabardyniec, Osetyniec, Ingusz — przedstawiciele ludów kaukaskich. [przypis edytorski]
czeczota a. czeczotka — drewno, najczęściej brzozy, powstałe wskutek obrzęku pnia, o zmienionym układzie włókien i rysunku słojów, z plamkami i spiralnymi deseniami; cenione ze względu na swoją dekoracyjność. [przypis edytorski]
czeczota a. czeczotka — drewno o złocistym kolorze i wielu słojach. [przypis edytorski]
Czeczot, Jan (1796–1847) — polski poeta, etnograf i tłumacz, przyjaciel Adama Mickiewicza, sekretarz Towarzystwa Filomatów; w 1825 za działalność konspiracyjną skazany na zesłanie, zwolniony w 1841; zbierał i tłumaczył ludową poezję białoruską. [przypis edytorski]
czeczotka a. czeczota — drewno brzozy a. topoli o splątanym układzie włókien, drewno kędzierzawe. [przypis edytorski]
czeczotka — ptak z rodziny wróblowatych, o charakterystycznym czerwonym wybarwieniu na ciemieniu. [przypis edytorski]
czeczotkowe drzewo — drzewo z pnia brzozy (lub topoli), sękowate, służy do wyrobu kosztownych mebli i przedmiotów. [przypis redakcyjny]
czeczotkowy — wykonany z czeczotki: drewna pochodzącego najczęściej z brzozy lub topoli, o splątanym układzie włókien, stosowanego jako okleina albo materiał do wyrobu niewielkich przedmiotów ozdobnych. [przypis edytorski]
czeczuga — krótka szabla tatarska, używana w Polsce w XVII w. [przypis redakcyjny]
czeczuga — rodzaj szabli popularny w Polsce w XVII i XVIII wieku. [przypis edytorski]
czeczuga (z ukr.) — rodzaj szabli. [przypis redakcyjny]
czeczuncza a. czesuncza — dziś popr.: czesucza, szorstka, ziarnista tkanina z surowego jedwabiu naturalnego; używana na sukienki, marynarki i płaszcze. [przypis edytorski]
czedł (daw. forma) — czytał; od daw. czyść: czytać, liczyć. [przypis edytorski]
czedł (starop.) — [3.os.lp cz.przesz.] czytał. [przypis redakcyjny]
czefal — głowonóg [wł. cefalopodo, wym.: czefalopodo]. [przypis redakcyjny]
czegóżem (…) warta — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że-; wyrażenie skrócone od: czegóż jestem warta. [przypis edytorski]
czegóżeś tak smutny (daw.) — czemu jesteś tak smutny. [przypis edytorski]
Czegóż nie zbroi chciwość głodna złota — Tu Stacjusz oświadcza wdzięczność za ten wiersz Wirgiliusza: Quid non mortalia pectora cogis,/ Auri sacra fames! (Eneida, księga III). [przypis redakcyjny]
czegóż od nas, artystów słowa, żądacie? Więc my mamy być niewolnikami w formie artystycznej? — [S. Przybyszewski], Od redakcji, „Życie” 1899, nr 8. [przypis autorski]
czegóż (…) wam nie stało — czego wam brakowało. [przypis edytorski]
czegoć niedostaje (starop.) — czego ci brak. [przypis edytorski]
czegoć nie dostaje (starop. konstrukcja zdaniowa) — skrócone od: czego ci brakuje. [przypis edytorski]
czegoć (…) przynosi (starop. konstrukcja) — skrót od: czego ci przynosi (pamięć urazę). [przypis edytorski]
Czego chcesz, Boże promienny, za Twe hojne dary? — nawiązanie do pieśni Jana Kochanowskiego (1530–1584) rozpoczynającej się od słów Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?. [przypis edytorski]
Czego chcesz, Boże promienny, za Twe hojne dary? — nawiązanie do pieśni Jana Kochanowskiego (1530–1584) rozpoczynającej się od słów „Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?”. [przypis edytorski]
Czego chcesz od nas Panie — [wiersz, a właśc. jedna z pieśni] Kochanowskiego Jana. [przypis redakcyjny]
czegochmy wczora nie widzieli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego wczora nie widzielichmy; dziś: czego wczoraj nie widzieliśmy. [przypis edytorski]
czego (…) doszła — o czym się przekonała. [przypis redakcyjny]
czego — dziś popr.: czegoś. [przypis edytorski]
czego — dziś popr.: czemu. [przypis edytorski]
Czego i Paweł po nas chce — Rz 12, 18. [przypis edytorski]
Czegokolwiek nie chcecie, aby wam ludzie czynili, i wy im nie czyńcie — słowa Konfucjusza Karin Boye przytacza w powieści jako (szwedz.): Allt vad I icke viljen att andra skola göra eder, det skolen I icke heller göra dem, zatem istotnie są one niezwykle podobne (różni je tylko użycie przeczenia) do szwedzkiego przekładu słów Jezusa z Kazania na Górze (Mt, 7:12): Därför, allt vad I viljen att människorna skola göra eder, det skolen I ock göra dem, „Wszystko tedy, cokolwiek chcecie, aby wam ludzie czynili, i wy im czyńcie” (Mt 7:12, cytat za Biblią Wujka). Nie można jednoznacznie stwierdzić, jaki przekład Dialogów Konfucjańskich czytała Karin Boye (czy też inne źródło). Według informacji podanych w Szwedzkim Leksykonie Tłumaczy (Svenskt översättarlexikon) przekład Dialogów… został w Szwecji opublikowany w 1949 roku (czyli po śmierci autorki), nie ma danych o wcześniejszych przekładach. Zatem raczej chodzi tu o świadome upodobnienie tych złotych reguł. [przypis tłumacza]
Czego ktoś pragnie, w to i wierzy — Plaut, Cezar, Owidiusz i Seneka wygłosili podobne zdanie; było to, zdaje się, przysłowie. [przypis tłumacza]
czego ma po nim czekać — dziś: czego ma po nim oczekiwać. [przypis edytorski]
czegom był (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego byłem. [przypis edytorski]
czegom (…) chciał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego chciałem. [przypis edytorski]
czegom chciał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego chciałem. [przypis edytorski]
czegom doznał — inaczej: czego doznałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
czegom mógł zapragnąć (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego mogłem zapragnąć. [przypis edytorski]
czegom (…) nie dostrzegł był — forma czasu zaprzeszłego dla czynności wielokrotnej, ponawianej; inaczej: czego nie dostrzegłem uprzednio (dawniej, wcześniej). [przypis edytorski]
czegom się był przedtem uczył — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: czego się nauczyłem uprzednio (wcześniej, zanim miały miejsce zdarzenia i czynności wyrażone czasem przeszłym zwykłym). [przypis edytorski]
czegom się domyślał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego się domyślałem. [przypis edytorski]
czegom się dowiedział — inaczej: czego się dowiedziałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
czegom się (…) dowiedział — inaczej: czego się dowiedziałem; przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika. [przypis edytorski]
czegom się wyuczył — inaczej: czego się wyuczyłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
czego nie miał poddał był — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: poddał uprzednio, przed innymi wymienionymi wydarzeniami i czynnościami wyrażonymi w zwykłym czasie przeszłym. [przypis edytorski]
Czego nie tylko nas uczy Chrystus i jego apostołowie — Łk 6, 7. [przypis edytorski]
czego (pot.) — tu: po co; dlaczego. [przypis edytorski]
czegoście chcieli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego chcieliście. [przypis edytorski]
Czegoście się tak przestraszyli? — inaczej: Czego się tak przestraszyliście? [przypis edytorski]
czegoś — czemuś, z jakiegoś powodu. [przypis edytorski]
czegośmy (…) byli świadkami (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego byliśmy świadkami. [przypis edytorski]
czego się dowcip… — z czego pomysłowość ludzka nie może znaleźć wyjścia. [przypis redakcyjny]
czego się dowiną (starop.) — [co] dopadną; [co im się nawinie]. [przypis redakcyjny]
czego się poeta dawno spodziewał — Wergiliusz Ekloga 1. [przypis edytorski]
czego stało — czego starczyło; co było. [przypis edytorski]
czego — tu dziś popr.: czegoś. [przypis edytorski]
czego udziela innym przez miłosierdzie, które się im nie należy — Czyli Łaskę. [przypis tłumacza]
czego wolne — od czego. [przypis redakcyjny]
Czego wtedy dokazał, co przeszedł tęgi wojownik — Homer, Odyseja IV 242. [przypis edytorski]
czegoże — dziś częściej w formie skróconej: czegóż. [przypis edytorski]
Czehryn a. Czehryń, ukr. Чигирин — miasto nad rzeką Tiasminem, niedaleko jej ujścia do Dniepru. W końcu XVI w. jedna z najdalej wysuniętych na południowy wschód twierdz Rzeczypospolitej, miejsce buntów kozackich. [przypis edytorski]
Czehryn a. Czehryń (ukr. Czyhyryn) — miasto nad rzeką Tiasminem, niedaleko jej ujścia do Dniepru. W końcu XVI w. jedna z najdalej wysuniętych na południowy wschód twierdz Rzeczypospolitej, miejsce buntów kozackich. [przypis edytorski]
czej (daw.) — niech. [przypis edytorski]
czej (daw.) — niech, tu: może. [przypis edytorski]
Czekać (…) było — trzeba było czekać. [przypis redakcyjny]
czekać myśli (starop.) — czekać zamierza; zamierza oczekiwać. [przypis edytorski]
czekać wypadków — tu: oczekiwać dalszego rozwoju zdarzeń. [przypis edytorski]
Czeka — Czrezwyczajnaja Komisja (do walki z kontrrewolucją) [pełna nazwa: Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor'bie s kontrriewolucyjej i sabotażom, czyli: Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem; policja polityczna w Rosji Radzieckiej w latach 1917–1922; red. WL]. [przypis autorski]
czekając, rychłoli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czekając, czy rychło; rychło: prędko. [przypis edytorski]
czekając z pokłony — czekając z pokłonami, tj. wstrzymując się z przekazaniem pozdrowień (matce). [przypis edytorski]
Czekaj… — spostrzega się, że się złapał, i zaczyna się „poprawiać”. Ale poprawia się zanadto dobrze, bo zmyśla coś o bransoletach i znów musi się wycofywać. [przypis tłumacza]
czekajta (gw. forma) — czekajcie. [przypis edytorski]
czeka już bowiem zemsta, z krwi wyrosła — w pojęciu starożytnych każda krew wylana woła o pomstę. [przypis redakcyjny]
Czekałem rychło zmieni się — To znaczy, iż Orgon cały czas tej sceny przypuszczał, że Tartufe bierze na próbę Elmirę; to tłumaczy jego cierpliwość, a zarazem dowodzi, jak niskich środków dopuszczało jego pojęcie „świątobliwości”. [przypis tłumacza]
czekali jego — dziś: czekali na niego. [przypis edytorski]
Czekam na cię — jest to druga połowa listu, pisanego przez kończącego gimnazjum Poetę do jednego z ówczesnych kolegów, w którym się dopatrywał równej miary towarzysza wyprawy na Parnas [masyw górski w Grecji — red. WL.]; cześć pierwsza opuszczona, jako zawierająca krytykę osobistą. Ogłoszony był ten wiersz w „Krytyce” (zesz. I r. 1908). [przypis redakcyjny]
Czekam przy przełazie, Mary (ang. I'm Sitting by the Stile, Mary) — ludowa piosenka imigrantów irlandzkich. [przypis edytorski]
Czekam tutaj na kogoś; jeśli mi nie skrewi — W oryginale: J'attends ici quelqu'un. Si ce n'est pas sous l'orme. Niedająca się przetłumaczyć aluzja do wiersza: Attendez moi sous l'orme; vous m'attenderez longtemps [fr.: Czekaj na mnie pod wiązem, poczekasz mnie długo; z jednoaktówki Attendez moi sous l'orme Regnarda, wystawionej w 1694; red. WL], którego wspomnienie zachowało się do dziś dnia. [przypis tłumacza]
czekam wieńca — pochwały, nagrody. W starożytności zwycięzcom zdobiono czoła wieńcem laurowym. [przypis redakcyjny]
Czekam — wiersz powstał w Korabnikach pod Krakowem na przełomie 1888–1889 r. [przypis redakcyjny]
czeka na oliwną wieść — nawiązanie do znanego z Biblii motywu arki Noego, który uratował z mitycznego potopu swoją rodzinę i wszystkie zwierzęta, a nadzieję na ocalenie uzyskał, kiedy wypuszczona gołębica wróciła, niosąc w dziobie gałązkę oliwną. Tu w zestawieniu z nadzieją zmartwychwstania, żywioną przez chrześcijan; stąd metafora trumny jako arki, pomagającej przetrwać potop śmierci. [przypis edytorski]
czekan — broń o kształcie zaostrzonego młotka, służąca w bitwie do rozbijania zbroi przeciwnika. [przypis edytorski]
czekanik — mały czekan, daw. broń w postaci wąskiego toporka osadzonego na długiej rękojeści. [przypis edytorski]
czekanik — rodzaj fletu, używany w muzyce ludowej czeskiej i węgierskiej. [przypis edytorski]
Czekanowski Aleksander (1830–1876) — geograf i geolog, zesłany w r. 1863 na Syberię. [przypis redakcyjny]
czekan — tu: ludowy flet czeski lub węgierski. [przypis edytorski]
czekan (z tur.) — broń ręczna, wąska siekierka a. młotek osadzony na długiej rękojeści. [przypis edytorski]
Czeka (pot.) — skrótowiec z ros. Wsierossijskaja czriezwyczajnaja komissija po bor'bie s kontrriewolucyjej i sabotażom: Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem; policja polityczna w Rosji Radzieckiej w latach 1917–1922; zastąpiona nową instytucją o tym samym zakresie działań, noszącą nazwę Państwowy Zarząd Polityczny (GPU). [przypis edytorski]
czek — dokument wystawiony przez właściciela rachunku bankowego, będący dla banku poleceniem, aby wypłacił wskazanej osobie lub okazicielowi określoną sumę pieniędzy z rachunku wystawcy; banki wydają klientom książeczki czekowe z wyrywanymi, pustymi blankietami czekowymi, na których nadrukowano nazwę banku, numer rachunku, nazwisko wystawcy, numer seryjny czeku itp. [przypis edytorski]
