Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 451 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3030 przypisów.
error (z łac.) — błąd. [przypis redakcyjny]
ersatz (niem.) — namiastka. [przypis edytorski]
ersatz (niem.) — namiastka. [przypis redakcyjny]
Ersatz (niem.) — surogat, zamiennik. [przypis edytorski]
ersatz (z niem.) — podróbka, zastępnik. [przypis edytorski]
er schlief sofort ein (niem.) — usnął natychmiast. [przypis edytorski]
erudycją — dziś popr. forma B.lp: erudycję. [przypis edytorski]
erudycja — rozległe, wszechstronne wykształcenie, oczytanie, wiedza książkowa. [przypis edytorski]
erudycja — rozległe, wszechstronne wykształcenie; oczytanie, wiedza książkowa. [przypis edytorski]
erudycja — wszechstronna wiedza książkowa. [przypis edytorski]
erudyk — dziś: erudyta. [przypis edytorski]
erudyta — człowiek mający rozległe, wszechstronne wykształcenie, wiedzę książkową. [przypis edytorski]
erudyta — człowiek mający rozległe, wszechstronne wykształcenie, wiedzę książkową; rzecz. rodzaju męskiego. [przypis edytorski]
erudyta — człowiek wszechstronnie wykształcony. [przypis edytorski]
erudyt — dziś popr.: erudyta. [przypis edytorski]
erupcja — wybuch. [przypis redakcyjny]
Erychto — tesalska czarownica, która według rzymskiego poety Lukana (39–65 n.e.), autora poematu Pharsalia, została sprowadzona do namiotu Pompejusza, by przepowiedzieć losy bitwy. [przypis edytorski]
Erycyny plemię — bożek miłości, Kupido (Eros), syn Erycyny, tj. syn Wenery (Afrodyty), czczonej osobliwie na górze Eryks w Sycylii. [przypis redakcyjny]
Erydan — mityczna rzeka na najdalszym Zachodzie, gdzie też umieszczano Wyspy Szczęśliwe. [przypis edytorski]
Erydan — w starożytności mityczna rzeka, później uważano Pad za Er. [przypis redakcyjny]
Eryfila (mit. gr.) — matka Alkmeona, żona Amfiaraosa; przekonała tego ostatniego do udziału w wyprawie wojennej przeciw Tebom, mimo że on jako wróżbita wiedział, że skończy się to jego śmiercią. [przypis edytorski]
Eryfile — Eryfile dała się przekupić Polinicesowi, przygotowującemu wyprawę przeciw ojczystym Tebom, i pokazała, gdzie się ukrywał jej mąż Amfiaras, który teraz musiał iść pod Teby i zginął. Śmierć jego pomścił na matce syn, Alkmeon. [przypis edytorski]
eryger — różowy kwiat stepowy. [łac. Erigeron, pol.: przymiotno; red. WL] [przypis autorski]
erygować (daw.) — wznosić, fundować. [przypis edytorski]
erygować (z łac. erigo) — tu: sporządzić, zbudować. [przypis redakcyjny]
erygować (z łac.) — ufundować. [przypis edytorski]
erygować (z łac.) — wznieść, wybudować. [przypis edytorski]
erygować (z łac.) — wznosić. [przypis edytorski]
erygował — zakładał. [przypis redakcyjny]
Eryk, ang. Eric, or, Little by Little (1858) — powieść Frederika W. Farrara (1831–1903). [przypis edytorski]
Eryk Falk — postać z trylogii Stanisława Przybyszewskiego (1868–1927) Homo sapiens (1895–98), występująca w utworach Na rozstaju oraz Po drodze. [przypis edytorski]
Eryk IX Jedvardsson (ok.1120–ok.1160) — król Szwecji, założyciel dynastii Erykidów, święty Kościoła katolickiego, patron Szwecji. [przypis edytorski]
Erykowie — Eryk i jego żona; daw. sposób określania pary małżeńskiej od imienia męża. [przypis edytorski]
Eryksimachos syn Akumenosa (V w. p.n.e.) — medyk i przyrodnik, jeden z bohaterów Uczty Platona, przyjaciel Fajdrosa. [przypis edytorski]
Eryks — imię legendarnego króla Sycylii, syna Posejdona i Afrodyty, władcy Elymów, który zginął w walce z Herkulesem; także: nazwa miasta i góry na Sycylii. [przypis edytorski]
Eryks — legendarny król Sycylii, syn Posejdona i Afrodyty, władca Elymów, który zginął w walce z Herkulesem; także: nazwa sycylijskiej góry. [przypis edytorski]
Erymant — Eurymanthos, pasmo górskie w północnej Arkadii na Peloponezie, dziś Olonos. [przypis edytorski]
Erymant — góry w Arkadii, gdzie Herkules zabił sławnego dzika erymantyjskiego. [przypis edytorski]
Erymant — góry w Arkadii; jedną z prac Herkulesa było złapanie żywcem potężnego odyńca, grasującego w tych górach. [przypis redakcyjny]
Erymanthus — góra w zachodniej Arkadii, gdzie Herkules zabił sławnego dzika. [przypis edytorski]
Erynia (mit. gr.) — jedna z trzech bogiń, które były uosobieniami zemsty, kary i wyrzutów sumienia. [przypis edytorski]
Erynie — dziewice zemsty ścigające zbrodniarzy. [przypis redakcyjny]
Erynie (mit. gr.) — boginie podziemi, mszczące zbrodnie ludzi. [przypis redakcyjny]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu (por. np. mit o Orestesie); Erynie przedstawiano jako kobiece postacie ze skrzydłami i z wężami we włosach; swoje ofiary doprowadzały do szału, ścigając je i dręcząc nieustępliwie. [przypis edytorski]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu, przedstawiane ze skrzydłami i z wężami we włosach,doprowadzające do szału i dręczące tych, których ścigają. [przypis edytorski]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu, przedstawiane ze skrzydłami i z wężami we włosach, doprowadzające do szału i dręczące tych, których ścigają. [przypis edytorski]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, pilnujące moralnego porządku świata. [przypis edytorski]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, pilnujące moralnego porządku świata. [przypis redakcyjny]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty. [przypis edytorski]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty. [przypis edytorski]
Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, uosobienie wyrzutów sumienia, przedstawiane ze skrzydłami i z wężami we włosach, doprowadzające do szału i dręczące tych, których ścigają; kąsany od Erynii: dziś popr.: kąsany przez Erynie. [przypis edytorski]
Erynie — Wyrzuty sumienia; wysłanki Hadesu. [przypis autorski]
Eryn — Irlandia. [przypis edytorski]
Erynis — jedna z Eryni, bogiń zemsty, karzących zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu, przedstawianych ze skrzydłami i z wężami we włosach, doprowadzających do szału i dręczących tych, których ścigają. [przypis edytorski]
Eryn — Ms. od irl. Éire, Irlandia; forma używana w języku angielskim jako poetycka nazwa kraju. [przypis edytorski]
Erynna — właśc. Erynia, Furia, tj. bogini zemsty; tu: przen. o Helenie, jako o osobie, która spowodowała szereg nieszczęść, mianowicie wojnę, będącą orgią wzajemnej mściwości. [przypis edytorski]
Erynu — tj. Irlandii. [przypis edytorski]
Erysichton (mit. gr.) — wg źródeł późniejszych od Platona: syn Kekropsa, pierwszego króla Aten; zmarł bezpotomnie za panowania swego ojca. [przypis edytorski]
„Erystyka” byłaby tylko bardziej jaskrawą nazwą tego przedmiotu — od imienia Eris, greckiej bogini chaosu, niezgody i sporu. [przypis edytorski]
erytrejskie państwa — kraje nad Morzem Czerwonym. [przypis redakcyjny]
erytromania (z gr.) — maniackie upodobanie w barwie czerwonej. [przypis redakcyjny]
Erywańska ulica (w Warszawie) — nazwana na cześć hrabiego erywańskiego Iwana Fiodorowicza Paskiewicza, ros. generała, namiestnika Królestwa Polskiego w latach 1832–1856; od 1917: ul. Kredytowa. [przypis edytorski]
erzac a. erzatz (niem.) — namiastka. [przypis edytorski]
Erzberger, Matthias (1875–1921) — niemiecki pisarz i polityk, podpisywał w imieniu Niemiec zawieszenie broni; w 1919 r. minister finansów, zginął zamordowany przez nacjonalistów. [przypis edytorski]
Erzerum — dziś popr.: Erzurum, miasto we wsch. Turcji, na Wyżynie Armeńskiej. [przypis edytorski]
Erzerum — dziś popr.: Erzurum. [przypis edytorski]
esami — kształt litery S, ozdobami w różne linije. [przypis redakcyjny]
esauł — oficer kozacki. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
esauł — stopień oficerski w wojskach kozackich carskiej Rosji. [przypis edytorski]
eschatologia — dziedzina teologiczno-filozoficznej traktująca o sprawach ostatecznych: końcu świata, losie człowieka po śmierci itp. [przypis edytorski]
eschatologia — nauka o zbawieniu, dział teologii. [przypis edytorski]
eschatologia (z gr.) — nauka o rzeczach ostatecznych: pośmiertnych losach człowieka i losach świata po jego końcu. [przypis edytorski]
Eschatologiczne koło zamyka się, zgoda Boga na te stany jest ze stanowiska modernizmu koniecznością (…) — siła tego wmówienia była tak wielka, że nawet poczciwy Rydel (pierwszy ze wszystkich rówieśników!) popełnił straszliwe misterium Dies Irae (pierwodruk „Przegląd Polski” 1893, t. 109, s. 75–92), które redakcja tego pisma podawała czytelnikom z całą powagą jako wprawdzie „fałszywy, nie oparty na zdrowych pojęciach i istotnych warunkach poezji” — niemniej jednak „zajmujący i podług nas niezwykły objaw tego nowego w literaturze kierunku”. Na prawach curiosum warto streścić to misterium. Pozbierał Rydel wszystkie możliwe symbole grozy i okropności. Nadmorski brzeg, wśród dymu pożarów pełen ludzi zrozpaczonych po trzęsieniu ziemi, które wyniszczyło wszystko, co ludzie zbudowali. Głód, nędza, rany. Przechodzi procesja z papieżem na czele, śpiewając Dies Irae. Wśród grzmotów hostia z monstrancji ucieka w niebo: Chrystus opuścił świat. Ktoś upija się absyntem, robotnik z kobietą w sukni balowej powiadają „użyjemy, a po tym śmierć”, filozof powtarza — nirwana, nirwana. Zjawiają się Lewiatan, Antychryst, Astarte („Zdrowaś Astarte, pożądliwości pełna”), Judasz, Eliasz. Kain zabija Eliasza, Judasz papieża, wody zmieniają się w krew, czas ustaje, przelatują wojska duchów, umarli zmartwychwstają, zjawia się Bóg w formie przerażającej jasności — tymczasem Matka Boska szatą utkaną z łez przesłania rodzaj ludzki i modli się do Syna o zmiłowanie. „Głos z góry” odpowiada: „Jam jest Sprawiedliwość i Miłosierdzie”. Zaiste, to eschatologiczne muzeum okropności było naprawdę niezwykłe! [przypis autorski]
eschatologiczny — związany z zagadnieniami eschatologii, dziedziny teologiczno-filozoficznej traktującej o sprawach ostatecznych: końcu świata, losie człowieka po śmierci itp. [przypis edytorski]
Eschenbach, Wolfram von (ok. 1170–ok. 1220) — średniowieczny niemiecki poeta dworski, znany przede wszystkim jako twórca poematu epickiego pt. Parsifal; występuje też jako postać w operze Tannhäuser Richarda Wagnera. [przypis edytorski]
Eschil (z łac.) a. Ajschylos (525–456 p.n.e.) — dramaturg grecki, uważany za twórcę tragedii jako gatunku literackiego; autor m.in. niezachowanej sztuki pt. Telefos, o mitycznym herosie, synu Heraklesa. [przypis edytorski]
Eschines, ubogi młodzieniec (…) a już czyń ze mną, co raczysz — bohaterem przytoczonej anegdoty jest Ajschines ze Sfettos a. Ajschines Sokratyk (ok. 425–ok.350 p.n.e.), filozof grecki z ateńskiej gminy Sfettos, uczeń Sokratesa, nazywany Ajschinesem Sokratykiem dla odróżnienia od bardziej znanego Ajschinesa, wybitnego ateńskiego mówcy; wg źródeł był bardzo biedny; przytoczoną anegdotę podaje Seneka w O dobrodziejstwach (De Beneficiis) I 8. [przypis edytorski]
Eschines, właśc. Ajschines ze Sfettos a. Ajschines Sokratyk (ok. 425–ok.350 p.n.e.) — filozof grecki z ateńskiej gminy Sfettos, uczeń Sokratesa, nazywany Ajschinesem Sokratykiem dla odróżnienia od bardziej znanego Ajschinesa, wybitnego ateńskiego mówcy; wg źródeł był bardzo biedny; przytoczoną anegdotę podaje Seneka w O dobrodziejstwach (De Beneficiis) I 8. [przypis edytorski]
Eschyl — Ajschylos z Eleusis (525–456 p.n.e.), jeden z najwybitniejszych tragików greckich; twórca m.in. trylogii tragicznej Oresteja, w której ważną rolę grają postacie srogich bogiń zemsty, Erynii (Eumenid). [przypis edytorski]
Eschylesowa scena — chodzi o twórczość Ajschylosa (525–456 p. n. e.), uznawanego za jednego z trzech, obok Sofoklesa i Eurypidesa, największych dramaturgów stroż. Grecji. [przypis redakcyjny]
Eschylos — Ajschylos (525–456 p.n.e.), gr. tragediopisarz; twórca i reformator tragedii: wprowadził drugiego aktora, akcję rozgrywającą się poza sceną, ograniczył rolę chóru, a rozbudował dialog i akcję; z jego dziewięćdziesięciu sztuk pozostało do dziś siedem, m.in. Siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]
Eschylos — Ajschylos (525–456 p.n.e.), tragediopisarz grecki. [przypis edytorski]
Eschylos (z łac.) a. Ajschylos (525–456 p.n.e.) — jeden z najwybitniejszych tragików ateńskich. [przypis edytorski]
Eschylowski — pochodzący ze sztuki Ajschylosa (525–456 p.n.e.), gr. tragediopisarza; twórcy i reformatora tragedii. Wprowadził on drugiego aktora, akcję rozgrywającą się poza sceną, ograniczył rolę chóru, a rozbudował dialog i akcję; z jego dziewięćdziesięciu sztuk pozostało do dziś siedem, m.in. Siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]
Eschyl, właśc. Ajschylos (525–456 p.n.e.) — pierwszy z trzech wielkich tragików greckich. [przypis edytorski]
Esclavo (hiszp.) — niewolniku. [przypis edytorski]
esclavos (hiszp.) — niewolnicy. [przypis edytorski]
Escobar y Mendoza, Antonio (1589–1669) — hiszpański jezuita, autor prac z zakresu teologii moralnej, jeden z najsławniejszych kazuistów XVII wieku. [przypis edytorski]
Escobar y Mendoza, Antonio (1589–1669) — hiszpański jezuita, autor prac z zakresu teologii moralnej, jeden z najsławniejszych kazuistów XVII w. [przypis edytorski]
Es como en el paraíso (hiszp.) — tu jest jak w raju. [przypis edytorski]
esdek (pot.) — członek partii socjaldemokratycznej lub zwolennik socjaldemokracji, tj. lewicowego ruchu głoszącego idee demokracji, neutralności światopoglądowej państwa i sprawiedliwości społecznej, początkowo zmierzającego do zastąpienia kapitalizmu socjalizmem i uspołecznienia gospodarki rynkowej. [przypis edytorski]
Esebonitis — Ἐσεβωνῖτις (Niese), Σεβωνῖτις (Dindorf), LXX Ἐσεβών, חֶשְׁבּ֔וֹן (Cheszbon, Wj 21, 26), dziś Hesban; Geraza — Γέρασα, dziś Dżerasz. [przypis tłumacza]
E sempré piove! (wł.) — Zawsze pada! [przypis edytorski]
E sempre bene (wł.) — Zawsze dobrze. [przypis edytorski]
esencja octowa — silnie stężony (do 80%) roztwór kwasu octowego; trujący; używany do celów spożywczych po rozcieńczeniu wodą. [przypis edytorski]
esencja octowa — stężony kwas octowy, przed wojną często używany przez samobójców. [przypis edytorski]
Esencja zowie się «wszech-wyskokiem» — Sędzia stara się zastępować słowa obce polskimi neologizmami. [przypis redakcyjny]
esencjonalność — treściwość, skoncentrowanie się na istocie rzeczy. [przypis edytorski]
Es erben sich Gesetz und Rechte, wie eine ewige Krankheit fort!… (niem.) — dziedziczy się ustawy i prawa jak wieczną chorobę; cytat z Fausta Goethego (słowa Mefistofelesa z Pracowni). [przypis edytorski]
eser — członek rosyjskiej Partii Socjalistów-Rewolucjonistów. [przypis edytorski]
