Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14966 przypisów.
stultitiam (łac.) — Św. Paweł, 1 Kor 1, 19. Quia in Dei sapientia non cognovit mundus, non cognovit mundus per sapientiam Deum, placuit Deo per stultitiam praedicationis salvos facere credentes. [przypis tłumacza]
stultum (łac.) — głupie. [przypis edytorski]
stultus (łac.) — głupi. [przypis edytorski]
stu ludzi nań zdobyć (się) nie mogą — dziś popr.: stu ludzi nie może się na nią zdobyć. [przypis edytorski]
stu lwów (daw. forma) — dziś: sto lwów. [przypis edytorski]
stu najwyższych dostojników państwa oprą się temu — dziś popr.: stu najwyższych dostojników państwa oprze się temu. [przypis edytorski]
stuoki — mający sto oczu. Tu mowa o ogonie pawia, tworzącym kształt wachlarza; pióro z pawiego ogona ozdobione jest kolorowym „okiem”. [przypis edytorski]
stuoki — nawiązanie do Argusa (w mitologii greckiej stuoki potwor, potrafiący obserwować wszystkie kierunki jednocześnie). [przypis edytorski]
stuokowy — dziśm popr.: stuoki. [przypis edytorski]
stupajka — brutalny a tępy niższy urzędnik lub wojskowy (wyraz nie znany słownikom rosyjskim, utworzony od ros. stupaj — odejdź). [przypis redakcyjny]
Stupaj! (ros.) — Idź! [przypis edytorski]
stupebant (łac.) — zdumiewali się. [przypis redakcyjny]
stu pięćdziesięciu dni — «[Poziom wód] zaczął się zmniejszać 1 dnia [miesiąca] siwan. Jak [to obliczono]? 27 kislew ustały deszcze, co daje 3 dni z kislew i 29 z tewet, czyli 32 dni, [miesiące] szewat, adar, nisan i ijar mają [w sumie] 118 dni: oto 150 dni», zob. Raszi do 8:3. [przypis edytorski]
stupina — knot ze skręconych nitek bawełnianych, wymoczony w wodzie z saletrą i mączką prochową; rodzaj dawnego zapalnika. [przypis edytorski]
Stupnicki, Hipolit (1806–1878) — polski dziennikarz i wydawca. [przypis edytorski]
Stupor et mirabilia facta sunt in terra (łac.) — „Rzecz dziwna i sroga dzieje się w tej ziemi”. [przypis tłumacza]
stupor (łac.: odrętwienie, niewrażliwość) — osłupienie, stan ograniczenia funkcji poznawczych i psychicznych charakteryzujący się otępieniem, bezruchem i brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne. [przypis edytorski]
stu posłańców wieczności powstało — Aniołowie, którzy dotąd niewidzialni strzegli wóz święty: teraz, gdy Beatrycze jako symbol teologii, czyli mądrości bożej, jest wezwana, podnoszą się z wozu i sypią na cześć jej kwiaty. [przypis redakcyjny]
stuprum (łac.) — zhańbienie, nierząd; tu: gwałt. [przypis edytorski]
sturbowany (daw.) — zmartwiony. [przypis edytorski]
sturbowany (daw.) — zmęczony. [przypis edytorski]
sturbowany — zmartwiony. [przypis edytorski]
sturbowany — znużony. [przypis redakcyjny]
sturczyć — przerobić na modłę turecką, udziwnić. [przypis edytorski]
sturczył się — tj. przyjął turecką wiarę; przeszedł na mahometanizm. [przypis edytorski]
Sturęcznegoś do nieba wezwała olbrzyma, Który imię u ludzi Ajgajona trzyma, W niebie zaś Bryjareja dają mu nazwisko. Silniejszy on od ojca — ojcem jego był Uranos (Niebo). [przypis edytorski]
stureńskowy — o nominale stu złotych reńskich; złoty reński (także: floren a. gulden): srebrna moneta Cesarstwa Austriackiego, a następnie Austro-Węgier, ważąca 12,34 grama (próba srebra 900), równowartość dwóch koron u schyłku XIX w. [przypis edytorski]
Stur, Jan właśc. Hersz Feingold (1895–1923) — poeta i krytyk literacki, związany z poznańskim pismem ekspresjonistów „Zdrój”. [przypis edytorski]
Sturmabteilung (SA) — oddziały szturmowe NSDAP, tzw. brunatne koszule. Do 1934 roku główne narzędzie terroru nazistów wobec przeciwników politycznych. [przypis edytorski]
Sturmabteilung (SA) — oddziały szturmowe NSDAP, tzw. brunatne koszule. Do 1934 roku główne narzędzie terroru nazistów wobec przeciwników politycznych. [przypis edytorski]
sturmark (gw.) — szturmak, dawna krótka strzelba z lufą rozszerzoną u wylotu. [przypis edytorski]
Sturm — historyczny austriacki klub piłkarski w Pradze. [przypis edytorski]
Sturmin a. Sturm, Beata (1682–1730) — niemiecka pietystka protestancka, uważana za wzór pobożności pietystycznej i dobroczynności. [przypis edytorski]
Sturmleiter (niem.) — drabina oblężnicza, używana szturmowania murów obronnych. [przypis edytorski]
Sturm-Tiger — Właśc. Tiger-Mörser, 38cm RW61 auf Sturm (panzer) mörser Tiger, znany także jako Sturmtiger i Sturmpanzer VI. Powstało zaledwie 18 egzemplarzy tego pojazdu. Dwie wyposażone w nie kompanie walczyły w Ardenach zimą 1944 roku, a jedna w powstaniu warszawskim. Warto zauważyć, że mimo potężnego opancerzenia i uzbrojenia był to pojazd zupełnie nie odpowiadający ówczesnym potrzebom niemieckiej taktyki — służył do niszczenia silnie ufortyfikowanych gniazd obronnych w mieście, podczas gdy w latach 1943–1945 Niemcy znajdowali się głównie w defensywie. Zabierał ponadto skromny zapas amunicji (14 pocisków), a jego ciężar i rozmiary powodowały ogromne zużycie paliwa, którego III Rzeszy pod koniec wojny coraz bardziej brakowało. [przypis edytorski]
Sturm und Drang Periode (niem.) — okres burzy i naporu; opisowa nazwa dla epoki preromantyzmu niem., przypadającej na lata 1767–1785i związanej z działalnością w dziedzinie filozofii i literatury: Johanna Gottfrieda Herdera, Johanna Wolfganga Goethego (por. przede wszystkim jego powieść epistolarną Cierpienia młodego Wertera) oraz Fryderyka Schillera (por. tegoż dramat Zbójcy); w muzyce do tego nurtu zalicza się natomiast m.in. symfonie Haydna z tego okresu. [przypis edytorski]
Sturm und Drangperiode (niem.) — okres burzy i naporu (przyjęta nazwa okresu preromantyzmu niemieckiego). [przypis edytorski]
stus — cios, uderzenie. W strofie tej jest mowa prawdopodobnie o bitwie pod Orszą z roku 1514. [przypis redakcyjny]
stuszowane (okna) — takie, w których zmniejszono ostrość widocznego przez nie obrazu. [przypis edytorski]
Stuttgart — niemieckie miasto na prawach powiatu, stolica i największe miasto kraju związkowego Badenia-Wirtembergia. [przypis edytorski]
Stutthoff a. Sztutowo — polska wieś położona w województwie pomorskim, w powiecie nowodworskim, w gminie Sztutowo; w latach 1939–1945 znajdował się tutaj niemiecki obóz koncentracyjny KL Stutthof. [przypis edytorski]
stuwiekowym bujaniem (…) na temat Lotaryngii czy Gdyni — mowa o niemieckich roszczeniach terytorialnych do francuskiej Lotaryngii i polskiego Pomorza Gdańskiego, zmierzających do rewizji granic i odzyskania terenów utraconych wskutek przegranej I wojny światowej; pretensje do tych terenów uzasadniano ich związkami etnicznymi i historyczną przynależnością do Niemiec. [przypis edytorski]
Stuwiersze Nostradamusa a. Centurie — w 1555 r. w Lyonie Nostradamus wydał zbiór Centuries astrologiques, zawierający 700 czterowierszy grupowanych po sto, o rzekomo proroczej treści. [przypis edytorski]
stuwół — hekatomba, ofiara ze stu wołów. [przypis edytorski]
Stwarzając urząd inkwizytora haereticae pravitatis, „il se montra fort et habile” — [fr.: okazał siłę i zręczność; red. WL], L'inquisition, s. 135. [przypis autorski]
Stwarza nowy rząd rzeczy — daje pogląd na siły, które rządzą światem. Po w. 134 znajdował się w brulionie, następnie zarzucony przez autora fragment: „Tli się ogień szkodliwy, zajęty w iskierce, / Powabne jego słowa wkradają się w serce, / W bluźnierskich żartach, grzeczną mądrość kiedy mieści, / Doktor płochych umysłów, apostoł niewieści, / Wszystko, co jest, on pojął, co było, on wiedział. / Rzekł słowo, a choć reszty ani dopowiedział, / Rozśmiał się lub zasępił — misternie a sztucznie, / Umieją to tłumaczyć omamione ucznie.” (I. Krasicki, Satyry i listy, s. 95–96). [przypis redakcyjny]
stwierdzać się (daw.) — wzmacniać się. [przypis edytorski]
stwierdzać — tu: dostrzegać. [przypis edytorski]
stwierdzać — tu: potwierdzać. [przypis edytorski]
stwierdzić (daw.) — potwierdzić; wzmocnić, utrwalić. [przypis edytorski]
stwierdzić (daw.) — potwierdzić, zatwierdzić. [przypis edytorski]
stwierdzić (daw.) — tu: potwierdzić; wzmocnić, utrwalić. [przypis edytorski]
stwierdzić (daw.) — tu: umocnić. [przypis edytorski]
stwierdzić (daw.) — umocnić, wzmocnić. [przypis edytorski]
stwierdzić — tu: potwierdzić. [przypis edytorski]
stwierdzić — tu: potwierdzić. [przypis edytorski]
stwierdzić — tu: utwierdzić, umocnić. [przypis edytorski]
stwierdził Wincenty Lutosławski bezpodstawność tych legend o mojej poczytności w Niemczech — w studium pt. Bańki mydlane. Pogląd krytyczny na tak zwany satanizm nagich a pijanych dusz z 1899 r. [przypis edytorski]
Stwórcę przechadzającego się po ogrodzie podczas wieczornego chłodu — Rdz 3, 8. [przypis edytorski]
stwórce (daw. forma) — dziś D.lp: stwórcy. [przypis edytorski]
Stwórce (starop. forma D. lp r.m.) — Stwórcy. [przypis edytorski]
Stwórcy, który mówi (…) pokażę tobie — Patrz Mojżesza księgę 2, rozdz. 33. [przypis redakcyjny]
stwora — wytwór. [przypis edytorski]
stworu — dziś popr. forma B. lp: stwora. [przypis edytorski]
Stworzenie wszędy świeże — Roboty i ozdoby „świeże”, nowo „stworzone”, dokonane. [przypis redakcyjny]
stworzonąć (…) jest — jest ci stworzoną; ci: partykuła. [przypis edytorski]
stworzyłem był (daw.) — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą w stosunku do czynności (zjawisk itp.) wyrażonych zwykłym czasem przeszłym; znaczenie: stworzyłem wcześniej (uprzednio, dawniej). [przypis edytorski]
stworzyli samochcąc getto — Swoboda osiedlania się Żydów w poszczególnych dzielnicach Warszawy była ograniczona przez zmieniające się zarządzenia władz miejskich, nie można więc mówić o tworzeniu getta z własnej chęci. Patrz: Artur Eisenbach, Z dziejów ludności żydowskiej w Polsce w XVIII i XIX w., wyd. 1983; E. Ringelblum, Żydzi w Warszawie od czasów najdawniejszych do roku 1527, Warszawa 1932. [przypis redakcyjny]
stworzywszy to wszystko, trzeba wyzyskać warunki do stworzenia wyższych wartości — o ile to będą właśnie wyższe wartości, można oczywiście z pewnego punktu widzenia kwestionować, o ile weźmiemy pod uwagę gnębicielstwo potworne warstw upośledzonych, rozpoczęte za wielkich mocarstw starożytnych i trwające właściwie aż do naszych czasów. Ale za to kultura! A może bez niej byłoby lepiej pewnym ludziom? A może by tych ludzi wcale nie było? [przypis autorski]
Stwosz, Wit (1448–1533) — niemiecki rzeźbiarz, grafik i malarz, wybitny przedstawiciel późnego gotyku. Jego syn, Jan również był rzeźbiarzem. [przypis edytorski]
Stwosz, Wit (ok. 1448–1533) — niemiecki rzeźbiarz, grafik i malarz, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli późnego gotyku w rzeźbie. Mieszkał i pracował w Krakowie w latach ok. 1477–1496. [przypis edytorski]
stychomancja — wróżenie z wierszy sybilli. [przypis tłumacza]
styczniowe wysiedlenie — 18 stycznia 1943 r. Niemcy podjęli próbę wysiedlenia ok. 8 tysięcy osób nielegalnie mieszkających w getcie warszawskim i wysłać je do Treblinki; Żydzi po raz pierwszy stawili wówczas zbrojny opór Niemcom. Podczas pędzenia tłumu na Umschlagplatz wywiązała się walka, Żydzi zaczęli strzelać do Niemców i rzucać granaty; walki toczyły się na ulicach Zamenhofa i Miłej, w kamienicach pod adresami Zamenhofa 40, Muranowska 44, Miła 34, Franciszkańska 22; był to akt tzw. samoobrony styczniowej. Tego dnia w akcji zginęło wielu członków Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), a podczas deportacji zostali zamordowani członkowie grupy Oneg Szabat (informacyjnego centrum żydowskiego ruchu oporu, dokumentującego masową zagładę Żydów). Wydarzenia te jednak podniosły morale uwięzionych w getcie. Upamiętnia je wiersz Władysława Szlengla Kontratak. [przypis edytorski]
Stygia regna, inamabilis unda — Królestwo Styksu, wstrętna fala. [przypis redakcyjny]
stygijskie (…) odnogi — rzeki podziemnej Styksu, podziemie samo. [przypis redakcyjny]
stygmatoplastia (z gr.) — odciski w glinie lub w wosku pozostawione przez widma pojawiające się na seansach spirytystycznych. [przypis redakcyjny]
stygmat — rana bądź znamię, pojawiające się u osoby rozpamiętującej mękę Chrystusa. [przypis edytorski]
stygmat — samorzutnie pojawiająca się rana naśladująca rany ukrzyżowanego Chrystusa; znamię. [przypis edytorski]
stygmaty — rany a. zmiany skórne naśladujące rany Chrystusa. [przypis edytorski]
stygmat (z gr.) — ślad, piętno. [przypis edytorski]
stygmat (z gr.) — znamię, piętno. [przypis edytorski]
stygowa (…) tama — właśc. styksowa tama; odgradzająca tak nieodwołalnie, jak rzeka Styks w mit. gr. stanowiąca granicę krainy zmarłych, Hadesu. [przypis edytorski]
stygowy (mit. gr.) — styksowy (od nazwy rzeki płynącej w krainie umarłych). [przypis edytorski]
Styg — właśc. Styks, rzeka opływająca podziemną krainę umarłych. [przypis edytorski]
Styka, Jan (1858–1925) — malarz i ilustrator, współautor Panoramy Racławickiej. [przypis edytorski]
Styka, Jan (1858–1925) — polski malarz znany z obrazów o tematyce religijnej, historycznej i patriotycznej. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — główna rzeka Hadesu, przez którą przeprawiały się dusze zmarłych. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — główna rzeka w Hadesie, wypływająca z Oceanu; na Styks składano uroczyste przysięgi. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — najbardziej znana z pięciu rzek podziemnej krainy zmarłych, wypływająca ze stromej skały; według autorów rzym. stanowiła (razem z Acheronem lub samodzielnie) granicę pomiędzy światem żywych a królestwem umarłych. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — najbardziej znana z pięciu rzek podziemnej krainy zmarłych, wypływająca ze stromej skały; według autorów rzym. stanowiła (razem z Acheronem lub samodzielnie) granicę pomiędzy światem żywych a królestwem umarłych. Ciekawostkę konstrukcji wiersza stanowi fakt, że po wspomnieniu tej mitycznej rzeki Horacy dalej wymienia już tylko rzeki rzeczywiste. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka oddzielająca świat żywych od Hadesu, który opływa ona dziewięć razy. [przypis redakcyjny]
Styks (mit. gr.) — rzeka oddzielająca świat żywych od krainy umarłych, Hadesu. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka, oddzielająca świat żywych od krainy umarłych. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, krainie umarłych (r.ż., jak w języku gr.). [przypis redakcyjny]
Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, podziemnej krainie umarłych. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, podziemnej krainie zmarłych. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, przez którą Charon przewoził umarłych. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka w krainie umarłych. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka w podziemnej krainie umarłych, jej nazwa oznacza „straszny”. [przypis edytorski]
Styks (mit. gr.) — rzeka w podziemnej krainie zmarłych. [przypis edytorski]
