Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8053 przypisów.
Chortyca — największa wyspa na Dnieprze, na wysokości dzisiejszego miasta Zaporoża; w tradycji ukraińskiej miejsce częstego stacjonowania Kozaków zaporoskich. [przypis edytorski]
Chortyca — wyspa na Dnieprze, inaczej, według Pastoriusa, Wiśniowcem zwana. [Największa wyspa na Dnieprze, znajduje się w okolicy miasta Zaporoże, w trad. ukr. miejsce częstego stacjonowania Kozaków Zaporoskich. Red. WL]. [przypis redakcyjny]
choru — dziś popr. forma: chóru. [przypis edytorski]
chorujące — dziś popr. forma B.lm: chorujących. [przypis edytorski]
chorus (łac.) — chór. [przypis edytorski]
chorus mysticus (łac.) — chór mistyczny. [przypis edytorski]
Chory młodzian — Tytuł elegii Andrzeja Chenier. [przypis tłumacza]
chorym (…) się zbudził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika i szykiem przestawnym; zbudziłem się chory. [przypis edytorski]
chory (starop. forma) — chóry. [przypis edytorski]
chory wróbel — odniesienie do starożytnej przypowieści chińskiej. Za czasów panowania wschodniej dynastii Han (25–220 n. e.) dziewięcioletni Yang Bao, bawiąc się w górach Huayin (jap. Kainsan), pomógł leżącemu na ziemi wróblowi, którego zaczęły już zjadać mrówki po tym, jak został zaatakowany przez sowę. Yang Bao zaopiekował się nim i do wieczora ptak ozdrowiał. Tej samej nocy we śnie pojawił mu się wysłannik bogini Xiwangmu (jap. Seiōbo) i w podzięce ofiarował mu cztery białe pierścienie, przepowiadając, że każdy z jego potomków, aż po czwarte pokolenie, będzie nosić ów pierścień, który należy się tylko tym, którzy odznaczają się czystym sercem i dosięgną rangi tzw. „trzech ekscelencji” (chiń. sanfu, jap. sampu), co było zbiorowym określeniem trzech najwyższych urzędników w starożytnych Chinach. Należeli do nich: Najwyższy Sekretarz (chiń. taishi, jap. daishi), Najwyższy Guwerner (chiń. taif, jap. daifu) oraz Najwyższy Obrońca (chiń. taibao, jap. daiho). Słowa przepowiedni ziściły się i przez cztery następne pokolenia synowie Yang Bao służyli na urzędzie „trzech ekscelencji”. [przypis tłumacza]
Chory z urojenia — komedia Moliera z 1673, ostatnie jego dzieło, opowiadające historię hipochondrycznego Argana; w scenie ceremonii promocji na doktora medycyny, wyśmiewającej pozory uczoności, wypowiedzi postaci są gęsto naszpikowane łacińskimi słowami, niekiedy z dodanymi rodzimymi końcówkami gramatycznymi. [przypis edytorski]
chory z Zeusa woli — chory umysłowo. [przypis edytorski]
chorzeć (daw.) — chorować. [przypis edytorski]
chorzeć — dziś popr.: chorować. [przypis edytorski]
chorzy b. ministrowie Kokoszkin i Szyngarew. Ściągnięto ich na dół, wleczono po błocie ulicznym, w końcu rozsiekano — Obu znałem, należeli do stronnictwa tzw. kadetów [tj. liberalnej Partii Konstytucyjno-Demokratycznej, powstałej podczas rewolucji 1905 roku, zdelegalizowanej dekretem Rady Komisarzy Ludowych w grudniu 1917, od skrótu nazwy „K-D” nazywanej potocznie „partią kadetów” lub „kadetami”; red. WL]. Wyróżniali się prawością charakteru i szlachetnością poglądów. Kokoszkina poznałem bliżej w r. 1905 na zjazdach ziemców. Był szczerym przyjacielem naszym i zawsze gorąco i wymownie sprawy naszej bronił. [przypis autorski]
Choses vues (fr.: Rzeczy widziane) — książka, w której Hugo opisuje swoją wizytę u umierającego Balzaka, krytykując nieobecność przy boku konającego jego żony, pani Hańskiej. [przypis edytorski]
Chot' szarom pokati (ros.) — nic nie ma, zupełnie pusto. [przypis redakcyjny]
Chou-fleur (fr.) — kalafior. [przypis edytorski]
Chou-fleur — (frz.) Blumenkohl. [przypis edytorski]
chować się —tu: wychowywać się. [przypis edytorski]
chować w cale — zachowywać w całości, nienaruszone. [przypis edytorski]
chowaj sie na te — oszczędzaj się dla tych. [przypis redakcyjny]
chowałem się dzieckiem (daw.) — wychowywałem się jako dziecko. [przypis edytorski]
chował je na wielebności i na krasie (starop.) — utrzymywał ich wspaniale i pięknie. [przypis edytorski]
Chowański, Andrzej — kniaź, wódz moskiewski. [przypis redakcyjny]
Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667). [przypis edytorski]
Chowański, Iwan Andriejewicz (zm. 1682) — rosyjski wojskowy, bojar i wojewoda, jeden z dowódców w wojnie polsko-rosyjskiej (1654–1667), o której Sienkiewicz nie mógł w 1884 r. pisać wprost ze względu na cenzurę carską; kariera Chowańskiego zaniepokoiła w końcu dwór carski do tego stopnia, że został ogłoszony buntownikiem i ścięty wraz z synem, co stało się powodem buntu wojskowego, a w XIX w. tematem opery Modesta Musorgskiego Chowańszczyzna. [przypis edytorski]
chowanie (starop.) — tu: wychowanie. [przypis edytorski]
chowanka (daw.) — chowany, zabawa w chowanego. [przypis edytorski]
chowanka (daw.) — zabawa w chowanego. [przypis edytorski]
chowanki — zabawa w chowanego. [przypis edytorski]
Chowanna — Chowanna, czyli system pedagogiki narodowej…, praca filozofa Bronisława Trentowskiego (1808–1869). [przypis redakcyjny]
chowan — pochowany. [przypis edytorski]
chowany (daw.) — udomowiony. [przypis edytorski]
chowierał — wietrznik [człowiek lekkomyślny i niestały]. [przypis autorski]
chozy (gw.) a. hoży — urodziwy, dorodny. [przypis edytorski]
chramać a. chromać (daw.) — kuleć, utykać; niedomagać, szwankować. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — chromać, chorować; chramać na czymś: mieć chory jakiś narząd, część ciała lub miejsce. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — chromać; chorować. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — kuleć, przen. nie radzić sobie. [przypis edytorski]
chramać (daw.) — kuleć, utykać. [przypis edytorski]
chram — dawna świątynia pogańska. [przypis edytorski]
chram (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]
chram (daw.) — świątynia, zwł. pogańska. [przypis edytorski]
chramić (daw.) — chromać, chorować; wiele ich na ten wrzód chramią: wielu choruje na ten wrzód. [przypis edytorski]
chram — świątynia, najczęściej budowa sakralna u Słowian. [przypis edytorski]
chram — świątynia przedchrześcijańska u Słowian. [przypis edytorski]
chram — świątynia. [przypis edytorski]
chrapa — fałd skóry otaczający nozdrza. [przypis edytorski]
chrap — chrapka, zachcianka, chętka. [przypis edytorski]
chrapka — zachcianka, chętka zawładnięcia, posiadania. [przypis redakcyjny]
chrapy — bagna, trzęsawiska. [przypis edytorski]
chrap, zwykle w lm: chrapy (daw., gw.) — zarośla w miejscach podmokłych, na bagnach. [przypis edytorski]
chręścić (daw., gw.) — chrzęścić. [przypis edytorski]
Chremes — postać starca z komedii Terencjusza. [przypis edytorski]
chrest (daw.) — krzyż. [przypis edytorski]
chrest (daw.) — krzyż; tu w lm chresty: wyświęcenie, błogosławieństwo. [przypis edytorski]
chrest — krzyż. [przypis redakcyjny]
chrestomatia (z gr.) — wybór tekstów różnych autorów przeznaczony do celów edukacyjnych; wypisy. [przypis edytorski]
chrestomatia (z gr.) — zbiór fragmentów tekstów literackich, służący jako podręcznik szkolny. [przypis edytorski]
Christian der Vierte — dänischer König (1577–1648). [przypis edytorski]
christiania — rodzaj szybkiego skrętu, jedna z dwu podstawowych ewolucji w daw. narciarstwie szkoły norweskiej, spopularyzowanym przed wojną przez pionierów narciarstwa w Polsce; termin wzięty od dawnej nazwy miasta Oslo. [przypis edytorski]
Christian Science (ang.) — Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki, wyznanie religijne założone w 1879 w Stanach Zjednoczonych przez Mary Baker Eddy. [przypis edytorski]
Christian Science (ang.) — Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki; wyznanie religijne założone w Stanach Zjednoczonych w 1879 r. Mimo nazwy doktryna stowarzyszenia nie utożsamia się z podstawowymi naukami chrześcijaństwa — nie może być więc zaklasyfikowana do wyznań chrześcijańskich. Głównym filarem nauczania jest uzdrowienie fizyczne, a nie zbawienie duchowe. Wyznawcy nie uznają lekarstw; wierzą w uzdrowienie spowodowane modlitwą. [przypis edytorski]
Christian Winther (1796–1876) — klasyczny liryk duński. Jego zbiór poezji Drzeworyty jest w Danii nadzwyczaj popularny. [przypis tłumacza]
Christ ist erstanden! (niem.) — Chrystus zmartwychwstał! [przypis edytorski]
Christjan — dziś popr. pisownia: Chrystian (polska norma ortograficzna) a. Christian (jeśli nosiciel imienia jest np. Niemcem, jak w tym wypadku). [przypis edytorski]
Christjan — dziś popr. pisownia: Chrystian (polska norma ortograficzna) a. Christian (jeśli nosiciel imienia jest np. Niemcem, jak w tym wypadku). Pierwowzorem tej postaci mógł być Christian z Oliwy (1180–1245), mnich cysterski, który przebywał w niewoli u pogańskich Prusów, a po uwolnieniu został biskupem chełmińskim. Faktycznie Mendoga chrzcił i koronował następca Christiana, Heidenryk. [przypis edytorski]
Christophe, Ernest (1827–1892) — fr. rzeźbiarz, przyjaciel Baudelaire'a; autor wystawionego w 1859 alegorycznego gipsowego posągu Komedia ludzka, przedstawiającego kobietę z maską; po ukazaniu się wiersza Baudelaire'a rzeźbiarz nadał jej marmurowej wersji, wystawionej w 1876, tytuł Maska. [przypis edytorski]
Christoph Willibald Ritter von Gluck (1714–1787) — niemiecki kompozytor okresu klasycyzmu. [przypis edytorski]
Christos woskriesie (z ros.) — Chrystus zmartwychwstanie. [przypis edytorski]
Christos woskries (ros.) — Chrystus zmartwychwstał. [przypis edytorski]
Christus regnat! (łac.) — Chrystus króluje! [przypis edytorski]
chróściany — dziś popr.: chruściany. [przypis edytorski]
chróściany (starop. forma ort.) — chruściany, zrobiony z chrustu, z gałęzi. [przypis edytorski]
Chróścicki, Tadeusz Lucjan; syn — ur. w 1919 r. w Makarowcach; w KL Auschwitz od 28 maja 1941, numer więzienny 16655, przydzielony do karnej kompanii; brał wraz z ojcem udział w buncie karnej kompanii w dniu 10 czerwca 1942 r., zorganizowanym przez konspiracyjną siatkę Pileckiego; ojciec jego został rozstrzelany, syn uciekł z obozu tegoż dnia, wraz z Augustem Kowalczykiem (późn. aktorem); doczekał wyzwolenia. [przypis edytorski]
chróściel — daw. ortografia, dziś popr. chruściel: ptak z rodziny żurawiowatych, zamieszkujący błota, zarośla nadwodne i stepy a. niewielki ptak łąkowy; derkacz. [przypis edytorski]
chróście (starop. forma) — dziś Msc.: w chruście, właśc.: w chrustach, w krzakach. [przypis edytorski]
chróście (starop. forma ort.) — dziś Msc.: w chrustach, w krzakach. [przypis edytorski]
chróśniak (starop.) — chruśniak — teren porośnięty ostrokrzewami. [przypis edytorski]
chróst — daw. ortografia, dziś popr: chrust. [przypis edytorski]
chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty; dziś raczej w lp: chrust. [przypis edytorski]
chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty. [przypis edytorski]
chrósty (starop. forma ort.) — dziś popr.: chrusty; krzaki; zakryci chrósty: dziś popr. forma N.lm: zakryci chrustami; schowani za krzakami. [przypis edytorski]
chrobacek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]
chrobaczek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]
chrobaczek — pieszczotliwie: robaczek. [przypis edytorski]
Chrobak, Rudolf (1843–1910) — austriacki lekarz ginekolog. [przypis edytorski]
Chrobatowie — plemię słowiańskie zamieszkujące na Łysej Górze, rywalizujące z Polanami o panowanie nad krajem. [przypis redakcyjny]
chrobocek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]
chrobry a. chabry (starop.) — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]
chrobry (daw.) — dzielny, mężny. [przypis edytorski]
chrobry (daw.) — dzielny, mężny, śmiały, silny. [przypis edytorski]
chrobry (daw.) — dzielny, odważny, mężny. [przypis edytorski]
chrobry (daw.) — dzielny, odważny. [przypis edytorski]
chrobry (daw.) — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]
chrobry (daw.) — odważny. [przypis edytorski]
chrobry (daw.) — waleczny, dzielny. [przypis edytorski]
chrobry — dzielny, odważny. [przypis edytorski]
chrobry — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]
