Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 433 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4334 przypisów.
jam młoda — skrót od: ja jestem młoda. [przypis edytorski]
jam niczyją żoną (daw.) — nie jestem niczyją żoną. [przypis edytorski]
jam nie wiedział — «Bo gdybym wiedział, nie zasnąłbym na tak świętym miejscu», zob. Raszi do 28:16. [przypis edytorski]
jam nie zapomniał — inaczej: ja nie zapomniałem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
jam nie złodziej — nie jestem złodziejem. [przypis edytorski]
jam (…) nosił (…) i (…) rozpaczał — konstrukcje z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: [ja] nosiłem i rozpaczałem. [przypis edytorski]
Ja mówię o Penelopie, córce Ikariosa — Lukian korzysta tu z wersji mitu podanej przez Herodota (Dzieje II 145) i powtórzonej przez Cycerona (O naturze bogów III 22). W przeciwieństwie do Lukiana żaden z tych dwóch autorów nie identyfikuje bliżej Penelopy-matki Pana, jednak już w starożytności uważano, że jest to ta sama Penelopa, córka Ikariosa, króla Sparty, która była żoną Odyseusza (Apollodoros, Epitome VII 38). Wg homeryckiego Hymnu do Pana (34–39) jego matką była rzeczna nimfa, córka Dryopsa. [przypis edytorski]
Ja mówiłem wam nieraz (…) Dawniej lepiej bywało! — druga strofa pieśni Bartłomiej Głowacki Gustawa Ehrenberga (1818–1895), polskiego poety i działacza niepodległościowego. [przypis edytorski]
jam oczy me pieścił wielkiego gniewu prawdziwą przyczyną — Drzewo w raju, jabłoń, z której zakazany owoc był zerwany przez nieposłuszeństwo Ewy skuszonej przez węża. [przypis redakcyjny]
Jam Orest — Wspomnienie pełnej poświęcenia się przyjaźni Oresta dla Piladesa. [przypis redakcyjny]
jamory (gw.) — amory; miłość. [przypis edytorski]
jamory (gw.) — amory, miłostki. [przypis edytorski]
jam Pia (…) zginęłam w Maremie — Pia, żona Nello della Pietra. Mąż posądzający ją o cudzołóstwo zamknął ją w zamku Maremmy, gdzie wkrótce z grasującej choroby powietrznej umarła. [przypis redakcyjny]
Jampol (w obwodzie chmielnickim) — miasto (dziś miasteczko) w zach. części Ukrainy, należał niegdyś do rodów magnackich, m.in. do Zamoyskich, Koniecpolskich i Potockich. [przypis edytorski]
Jampol (w obwodzie winnickim) — miasto w płd.-zach. części Ukrainy, położone w jarze na brzegu Dniestru. [przypis edytorski]
jam przeklęty (daw.) — skrót od: ja jestem przeklęty. [przypis edytorski]
jamraj a. borsuk workowaty, Perameles (biol.) — rodzina średniej wielkości wszystkożernych torbaczy z Australii i Nowej Gwinei. [przypis edytorski]
Jam respice canos (…) (łac.) — spojrzyj przecie na głowy sędziwe, na ręce bezwładne i ramiona bezsilne! Znika władza życia, wiek zużyliśmy na wojnach; odpuść na śmierć starców! [przypis redakcyjny]
jamry — skargi. [przypis autorski]
jam sama coś mało od niewolnice rozna — sama mało różnię się od niewolnicy. [przypis edytorski]
Jam się łakomstwem brzydził za żywota — Jak w piekle łakomcy i rozrzutnicy w jednym kręgu są karani, podobnie i w czyśćcu jedni i drudzy pokutują społem w jednym kręgu. I rozrzutników dręczy jak chciwców pragnienie złota, z tą tylko różnicą, że pierwsi zwykle tego pragną, czego sami zatrzymać nie umieją. [przypis redakcyjny]
jam się radował wiośnie (daw.) — cieszyłem się z wiosny. [przypis edytorski]
jam się zakradał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: ja się zakradałem. [przypis edytorski]
jams — pochrzyn, rodzaj wieloletnich pnączy z bulwiastymi kłączami, rosnący dziko i uprawiany ze względu na jadalne bulwy w Afryce Zachodniej oraz w Azji płd.-wsch., w Ameryce Południowej i na Karaibach. [przypis edytorski]
Jam sprawy nie zaspał — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika, inaczej: ja nie zaspałem; Jam sprawy nie zaspał: nie zlekceważyłem (a. nie przegapiłem) sprawy. [przypis edytorski]
Jam syn, zaiste, niedźwiedzicy matki — Tu jest aluzja do familii Orsinich, z której pochodził ten papież. [przypis redakcyjny]
Ja mszczę się umarłych — jam anioł zarazy — Zaraza, która w ostatnich czasach mściła się na Europie opuszczającej nasza sprawę, podała mi myśl połączenia anioła zarazy z zemsty aniołem. [przypis autorski]
jamszczyk (ros.) — woźnica. [przypis redakcyjny]
jam tam bywał (starop. konstrukcja) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: ja tam bywałem. [przypis edytorski]
Jam też nie z soli wyrósł ani z roli — słowa te miał wypowiedzieć Czarniecki, kiedy tytuł hetmana wielkiego przypadł Jerzemu Lubomirskiemu; jest to aluzja do źródeł bogactwa i wpływów Lubomirskich: żup solnych i rolnictwa, czemu Czarniecki przeciwstawiał własne zasługi wojskowe. [przypis edytorski]
Jam też tam lubił bawić wprzód, Lecz szkodzi mi północny chłód — żartobliwa aluzja do przymusowego wyjazdu autora na południe. [przypis tłumacza]
jam tu przyszła (gw., daw.) — konstrukcja z przechodnią końcówką czasownika; inaczej: ja tu przyszłam. [przypis edytorski]
jam uratowała — dziś raczej: ja uratowałam. [przypis edytorski]
Ja (…) muszę władz w ojczyźnie słuchać, ale wy (…) powinniście… — ja muszę się układać z Persami, ale wy, niezależni od władz spartańskich, możecie nie upokarzać się przed tymi, co was dawniej gnębili, powinniście mieć więcej poczucia honoru niż inni i umożliwić prowadzenie wojny bez łaski barbarzyńców. [przypis tłumacza]
Jam vides onerata ferox ut ducat Jasis Per medias Istri plaustra bubulcus aquas — Już widzisz, jak wolarze prowadzą do Jass przez środek Istru obładowane woły. [przypis edytorski]
jam was oszukał — ja was oszukałem (konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika). [przypis edytorski]
Jam zawarł zmysły w (…) ciemności — kochanak jest odrętwiały, niewrażliwy na bodźce. [przypis edytorski]
Jam zgrzeszył, a ta trzoda co zasłużyła, Panie Boże mój? Proszę, obróć rękę twoję na mię i na dom ojca mego, a ludu tego nie zabijaj — 1 Krn 21, 17. [przypis edytorski]
jam Zniczowa — należę do Znicza, jestem kapłanką świętego ognia. [przypis edytorski]
jam (…) zwołał — ja zwołałem. [przypis edytorski]
jańczarka — strzelba o długiej lufie i krótkiej zakrzywionej kolbie używana przez janczarów (żołnierzy dawnej piechoty tureckiej). [przypis edytorski]
Jańsbork — obecnie: Pisz. [przypis edytorski]
Jański, Bogdan Teodor (1807–1840) — pol. działacz emigracyjny, założyciel Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego (tzw. zmartwychwstańców), Sługa Boży Kościoła katolickiego; wydawca dzieł Adama Mickiewicza, Maurycego Mochnackiego, Joachima Lelewela i in.; autor przekładów na francuski m.in. Konrada Wallenroda, Dziadów oraz Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. [przypis edytorski]
Jan 7, 40. Spór między żydami, jak pomiędzy chrześcijanami dzisiaj — W całym tym rozdziale znajdują się aluzje do cudu, który zdarzył się w Port-Royal i który stał się powodem gwałtownych sporów. [przypis tłumacza]
Jana Jakuba — chodzi o Jana Jakuba Rousseau (1712–1778), genewskiego pisarza i filozofa tworzącego w jęz. fr., wybitnego przedstawiciela oświecenia. [przypis edytorski]
Jana Kalwina i Marcina Lutra — przytoczeni nie jako rzeczywiste potwory moralne, ale ironicznie, ze względu na zgrozę, jaką ich imiona budziły w ciemnej szlachcie; w wydaniu z 1816 r.: gorszym od heretyka. [przypis redakcyjny]
Ja natomiast poddaję się bogom — jestem posłuszny temu naturalnemu popędowi do posiadania, jaki bogowie wszczepili w ludzką duszę. [przypis tłumacza]
Janauschek, Fanny (1829–1904) — austriacka aktorka teatralna urodzona w Pradze; grała w teatrach niemieckich, od 1863 w Ameryce i w Anglii. [przypis edytorski]
Jana w dwóch osobach Styki — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Jan Styka, ofiara Zielonego Balonika (rys. K. Sichulski). [przypis edytorski]
Jana z Kęt a. Jan Kanty (1390–1473) — święty Kościoła katolickiego, ksiądz, wykładowca Akademii Krakowskiej. [przypis edytorski]
Jana zwycięstwo… — chodzi o zwycięstwo króla polskiego Jana III Sobieskiego nad wojskami tureckimi pod Wiedniem (tzw. wiktoria wiedeńska, 1683). [przypis edytorski]
Jan Baptysta Rousseau (1670–1741) — imiennik późniejszego odeń Jana Jakuba, największą część swej sławy zawdzięczał sprośnym epigramom. [przypis tłumacza]
Jan Bentivoglio, właśc. Giovanni II Bentivoglio (1443–1508) — syn Hannibala I Bentivoglio, autorytarny pan Bolonii w latach 1463–1506; w listopadzie 1506 uciekł z miasta przed przeważającymi wojskami papieskimi, interweniującymi na prośbę jego przeciwników. [przypis edytorski]
Jan bez Ziemi (1166–1216) — król Anglii, brat m.in. Ryszarda Lwie Serce; w odróżnieniu od starszych braci nie odziedziczył żadnych posiadłości ziemskich. [przypis edytorski]
Jan bez Ziemi (1166–1216) — król Anglii. [przypis edytorski]
Jan Binet — genewianin, kolega Krasińskiego i Reeve'a na uniwersytecie genewskim. [przypis redakcyjny]
Jan Breughel — Jan Breughel starszy (1568–1625), zwany Aksamitnym, a. Jan Breughel młodszy (1601–1678), dwóch przedstawicieli słynnej flamandzkiej rodziny, która wydała wielu malarzy. Obaj chętnie malowali sielankowe pejzaże i kwiaty. [przypis edytorski]
Jan Bugaj — pseudonim okupacyjny Krzysztofa Baczyńskiego. [przypis autorski]
jančaras — turkų pėstininkas. [przypis edytorski]
Jan Chapelain (1595–1674) — zażywał długi czas wielkiej reputacji jako poeta, zanim Boileau krytyką swoją strącił go z piedestału. [przypis tłumacza]
Jan Chryzostom, czyli Złotousty (ok. 350–407) – biskup Konstantynopola, pisarz i słynny kaznodzieja, teolog; święty prawosławny i katolicki, doktor Kościoła. [przypis edytorski]
Jan Chryzostom, czyli Złotousty (ok. 350–407) — biskup Konstantynopola, pisarz i słynny kaznodzieja, teolog; święty prawosławny i katolicki. [przypis edytorski]
Jan Chryzostom, czyli Złotousty (ok. 350–407) — biskup Konstantynopola, pisarz i słynny kaznodzieja, teolog; święty prawosławny i katolicki; piętnował obyczaje dworu, za co z inicjatywy cesarzowej Eudoksji został skazany na wygnanie. [przypis edytorski]
Jan Chrzciciel gdy go żołnierze pytali, co by czynić mieli, odpowiedział — Łk 3, 14. [przypis edytorski]
Jancychryst — Antychryst. [przypis edytorski]
jancykryst (gw.) — antychryst. [przypis edytorski]
janczaraga — dowódca janczarów. [przypis redakcyjny]
janczar — dziś popr. forma D.lm: janczarów. [przypis redakcyjny]
janczarką — w oprac. Hertza: jańczarką. [przypis edytorski]
janczarka — broń palna, rusznica, tak nazwana od janczarów. [przypis redakcyjny]
janczarka — duża, ciężka strzelba tureckiej piechoty. [przypis edytorski]
janczarka — rodzaj strzelby tureckiej. [przypis autorski]
janczarka — strzelba, rusznica janczarska. [przypis redakcyjny]
janczarka — strzelba turecka o długiej lufie, używana przez janczarów (żołnierzy dawnej piechoty tureckiej). [przypis edytorski]
Jan Czarnoleski — Jan Kochanowski (1530–1584) z Czarnolasu. [przypis edytorski]
janczarowie a. janczarzy — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarowie — piechota turecka a. tatarska. [przypis edytorski]
janczarowie (z tur. jeniczery: nowe wojsko) — najbitniejsza, uprzywilejowana część wojska tureckiego, składająca się prawie z samych poturczonych chrześcijan, porwanych w dziecięcym wieku i osobno w tym celu wychowanych. [przypis redakcyjny]
janczarowie (z tur.) — piechota turecka. [przypis edytorski]
janczar (tur. jeni czery) — żołnierz z piechoty tureckiej lub na sposób turecki ubranej. [przypis redakcyjny]
janczary — dzwoneczki. [przypis edytorski]
janczary — dzwonki przy końskiej uprzęży. [przypis edytorski]
janczary — dzwonki przy końskiej uprzęży. [przypis edytorski]
janczary — groźna piechota turecka, tworzona z poturczonych dzieci chrześcijańskich. [przypis redakcyjny]
janczary — instrument muzyczny w formie dzwonków, stosowany jako dodatek do uprzęży. [przypis edytorski]
janczar — żołnierz dawnej piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczar (z tur.) — pieszy żołnierz turecki a. służący w stroju tureckim. [przypis edytorski]
janczar (z tur.) — pieszy żołnierz turecki. [przypis redakcyjny]
janczarzy a. janczarowie (z tur.) — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarzy a. janczarowie (z tur.) — żołnierze piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarzy — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarzy — wyborowa piechota turecka (pierwotnie gwardia przyboczna sułtana), formowana z dzieci chrześcijańskich, od młodego wieku przyuczanych do walki. [przypis edytorski]
janczarzy (z tur.) — piechota turecka. [przypis edytorski]
Jan Damasceński, Johannes Damascenus — żył około 700, więc w czasie, kiedy mahometanizm opanował już większą część wschodu nad Morzem Śródziemnym. Brał żywy udział w walkach między obrazoburcami a Kościołem, stając po stronie Kościoła. Umarł jako mnich w klasztorze Saba pod Hierozolymą. Z licznych dzieł najważniejsze: Πηγή γνώσεως. Pierwsza część zawiera wstęp dialektyczny, druga przegląd sekt heretyckich, trzecia systematyczny wykład dogmatyki. (Ta trzecia część została przełożona na język łaciński pt. De fide orthodoxa). [przypis autorski]
Jan Dawid Michaelis — teolog w Getyndze, wydał tłumaczenie Pisma Św. Starego Testamentu z objaśnieniami. [przypis redakcyjny]
Jan de Nivelle — bohater licznych fr. piosenek ludowych oraz przysłowia o nieposłuszeństwie: Pies Jana de Nivelle ucieka, kiedy się go woła. U źródeł tego motywu leży postać fr. barona, Jeana de Montmorency-Nevele (1422–1477), który nie wykonał rozkazu króla Ludwika XI, za co został wydziedziczony przez ojca i znienawidzony przez lud. [przypis edytorski]
Jan Długosz herbu Wieniawa (1415–1480) — kronikarz, duchowny, dyplomata, wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka. [przypis edytorski]
Jandrić, Čedomil — wraz z bratem szpiegował przeciwko c. k. monarchii. [przypis edytorski]
Ja ne baczyła (ukr.) — nie widziałam. [przypis edytorski]
Jane Eyre, właśc. Dziwne losy Jane Eyre (ang. Jane Eyre: An Autobiography) — powieść Charlotte Brontë z 1847 r. [przypis edytorski]
