Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11155 przypisów.
kartoflarzów — dziś popr. forma D. lm: kartoflarzy. [przypis edytorski]
kartofle dowożą się — dziś popr.: kartofle dowozi się. [przypis edytorski]
kartofli. [przypis redakcyjny]
kartomis — kortomis. [przypis edytorski]
kartonaż — wyrób z kartonu lub tektury. [przypis edytorski]
kartonowy — tu: perkalowy. [przypis edytorski]
kartoszka (z ros.) — kartofel. [przypis edytorski]
kartować (daw.) — knuć, planować coś w tajemnicy przed kimś. [przypis edytorski]
kartownik (daw.) — karciarz, hazardzista. [przypis edytorski]
kartownik — karciarz. [przypis edytorski]
kartownik — karciarz. [przypis redakcyjny]
kartun — gatunek perkalu. [przypis edytorski]
kartun — gatunek perkalu; tu mowa o szlafroku ojca. [przypis edytorski]
Kartusz — niejasne. [przypis edytorski]
kartuz — członek zakonu o surowej regule, będącego zrzeszeniem pustelników oddających się w samotności modlitwie, kontemplacji i ograniczaniu swych potrzeb, jednak raczej nie samoumartwieniu przez biczowanie. Nazwa pochodzi od miejscowości Charteuse (łac. Carthusia) k. Grenoble we Francji, gdzie w XI w. powstał pierwszy klasztor zakonu, założony przez św. Brunona. [przypis edytorski]
kartuziański — dziś: kartuski; kartuzi to zakon o surowej regule, założony w 1084 roku przez św. Brunona z Kolonii. [przypis edytorski]
kartuzi — kontemplacyjny zakon katolicki. [przypis edytorski]
kartuzi — [nazwa] od miejscowości Carthusia: zakonnicy surowej reguły św. Brunona. [przypis redakcyjny]
kartuzi — rzymskokatolicki zakon, powstał we Francji na początku XI wieku. [przypis edytorski]
Kartuzi — surowy zakon (zarówno męski, jak i żeński), założony w 1084 roku przez św. Brunona z Kolonii. Od innych zakonów różni się tym, że mnisi, by przebywać w samotności, mieszkają w osobnych domkach, nie zaś w jednym budynku klasztornym. [przypis edytorski]
kartuz — mnich katolicki z zakonu o surowej regule; pustelnik. [przypis edytorski]
kartuzowie — zakon kontemplacyjny o surowej regule, zał. w XI w. we Francji. [przypis edytorski]
kartuzy (starop.) — [kartuzi]; samotni mnisi; kartuzów zakon ścisły; [nas Pan nie chce mieć kartuzy: Bóg nie chce, żebyśmy żyli jak mnisi z zakonu ścisłego; red. WL]. [przypis redakcyjny]
kart — w oryg. niem. Schild: szyld, wizytówka, tabliczka. [przypis edytorski]
karty — bileciki. [przypis redakcyjny]
karty — papiery traktatowe. [przypis redakcyjny]
karty pisane — malowane, służące do gry. [przypis redakcyjny]
karty saraceńskie — dawna nazwa kart tarota. [przypis edytorski]
kartys — čia: nukirstas medis. [przypis edytorski]
karty układa dla Cezara — srogi anachronizm, ale tylko w wysłowieniu. Creizenach twierdzi, że jest to użycie nowoczesnego sposobu mówienia, „a kto by elastyczne pojęcie anachronizmu chciał tak dalece rozszerzać, ten właściwie musiałby jako anachronizm przedstawić i to, że Brutus i Kleopatra mówią po angielsku”. Z tym wszystkim, prawdę mówiąc, wolelibyśmy, aby takich zwrotów nie było w dramatach o treści zaczerpniętej ze starożytności. Ten więcej razi, niż inne: o bębnach, dzwonach itp. [przypis tłumacza]
karūmenė — dab.: kariuomenė. [przypis edytorski]
karuk — tu: wykrzyk, którym ostrzega się mężczyzn, aby trzymali się z daleka od miejsca, gdzie przejeżdża znamienita dama. [przypis redakcyjny]
karulek a. karolek — roślina, nazywana także anyżem i kminem polnym. [przypis redakcyjny]
karuonis — pakaroklis. [przypis edytorski]
karuzela przy murze warszawskiego getta — obraz karuzeli przy murach getta i bawiących się ludzi w czasie, kiedy po drugiej stronie Niemcy tłumią pierwsze w Warszawie powstanie, a z płonących domów wyskakują Żydówki i Żydzi, przewija się przez wspomnienia i dzienniki zarówno autorów pochodzenia polskiego, jak i żydowskiego. Henryk Rudnicki, ukrywający się po tzw. aryjskiej stronie (czyli poza gettem) tak opisuje swoje odczucia: „Wyszedłem na miasto (…), aby spojrzeć na płonące getto. Pierwsze co mi się rzuciło w oczy, to były kręcące się ludźmi oblepione — karuzele. Tak, kręcące się w gęstym dymie płonących obok kamienic — karuzele. O miedzę oddaleni płonęli żywi ludzie, a o miedzę od płonących — zabawa. […] Tłumy podniecone ciekawością spieszyły z całego miasta, aby przypatrzeć się płonącej dzielnicy” (cytat za portalem sprawiedliwi.org.pl). Od strony getta, ukryty w schronie, reakcje warszawiaków obserwował Symcha Binem Motyl: „Przez szyby wychodzące na ogród Krasińskich widziało się dachy domów stojących po drugiej stronie ogrodu. A na tych dachach siedzieli ludzie, Polacy i przyglądali się temu, co się u nas dzieje. Oglądali nas mniej więcej tak jak Rzymianie z czasów Nerona oglądali »żywe pochodnie« utworzone z palonych żywcem chrześcijan”. Najbardziej znanym literackim opracowaniem tego motywu jest wiersz Czesława Miłosza Campo di Fiori. [przypis edytorski]
karuzel (daw.) — karuzela; dawna konna zabawa rycerska. [przypis edytorski]
Karuzel — spolszczona nazwa od: Le Place du Carrousel. [przypis edytorski]
karvošius — rankovių atraita. [przypis edytorski]
Karwaci — Chorwaci. [przypis edytorski]
karwanierowie — strażnicy przy karetach dworskich. [przypis redakcyjny]
karwas (gw.) a. karwasz (daw.) — tu: połeć, kawał. [przypis edytorski]
karwas (gw.) — kawał. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
karwasz — element zbroi, osłaniający przedramię i łokieć. [przypis edytorski]
karwasz — element zbroi, osłaniający zewnętrzną część przedramienia i nadgarstek. [przypis edytorski]
karwasz — połeć, kawał. [przypis redakcyjny]
karwasz (starop.) — naramiennik żelazny. [przypis redakcyjny]
karwasz (z węg.) — naramienniki metalowe. [przypis redakcyjny]
karwasz (z węg.) — tutaj: wyłóg, mankiet rękawicy. [przypis redakcyjny]
karwatka — kaftan. [przypis autorski]
karwilis (z litew.) — miesiąc gołębi, maj [wyżej autor podaje, że karwilis to kwiecień. W języku litewskim karvelis to jedna ze starych nazw kwietnia. Red. WL]. [przypis autorski]
karwilis (z litew.) — miesiąc kwiecień, po litew. karvelis to jedna ze starych nazw kwietnia. [przypis edytorski]
karwilis (z litew.) — miesiąc kwiecień [por. litew. karvelis: jedna ze starych nazw kwietnia. Red. WL]. [przypis autorski]
Karwiliusz przysiągł cenzorom, iż zważywszy bezpłodność jego żony, odtrąci ją, aby dać dzieci republice. Lud ujrzał w tym jarzmo, które cenzorowie chcieli mu nałożyć. Ukażę w dalszym ciągu tego dzieła niechęć, jaką lud miał zawsze dla podobnych zarządzeń. — Księga XXIII, rozdz. 21. [przypis autorski]
karw (starop.) — wół stary, leniwy. [przypis redakcyjny]
karw (starop.) — wół stary. [przypis redakcyjny]
karwy (starop.) — stare woły. [przypis redakcyjny]
Karya — [Karia] kraina w Małej Azji. [przypis redakcyjny]
kary — czarny. [przypis edytorski]
kary (daw. N lm) — dziś: karami. [przypis edytorski]
kary (daw.; z łac. currus: wóz, pojazd kołowy) — wozy do wywożenia śmieci miejskich; w Warszawie ich zajezdnia znajdowała się przy ul. Karowej. [przypis edytorski]
karykaturalny obraz de la Mettriego, nakreślony przez znakomitego historyka literatury Hettnera — zob. pierwsze wydanie jego [Hermana Hettnera] Historii literatury w. XVIII, Brunszwik 1856–1870, t. II: Historia literatury francuskiej. [przypis tłumacza]
karykiel (z ang. curricle) — dwukółka; lekki, otwarty pojazd na jednej osi, ciągnięty przez jednego lub dwa konie. [przypis edytorski]
kary — najczęściej o maści konia: czarny. [przypis edytorski]
Kary praw królewskich oraz prawa dwunastu tablic wygasły prawie zupełnie w republice, częścią wskutek prawa waleriańskiego — Wydał je Valerius Publicola niebawem po wygnaniu królów; odnawiano je dwa razy, zawsze za sprawą urzędników z tej samej rodziny, jak powiada Tyt. Liwiusz, ks. X. Nie chodziło o to, aby mu nadać większą siłę, ale aby udoskonalić jego zarządzenia. Diligentius sanctam, powiada Liwiusz, ibid. [przypis autorski]
Karystos — miasteczko na Eubei, sławne urodą mężczyzn, którzy uchodzili za ówczesnych Don Juanów. [przypis tłumacza]
karyta — dziś popr.: kareta. [przypis edytorski]
kar (z ang. car) — wóz, wagon kolejowy. [przypis edytorski]
Karzeł — cesarz Karol Wielki. [przypis redakcyjny]
karzeł — człowiek o niskim wzroście. [przypis edytorski]
karzełek — w innych wersjach baśni: krasnoludek. [przypis edytorski]
Karzeł ósmy — Karol VIII Walezjusz, król francuski, zdobył Neapol, lecz wkrótce go utracił, zm. 1498. [przypis redakcyjny]
Karzeł piąty […] idzie brać korony — ma na myśli świetną koronację Karola V w Bolonii 1529 r. [przypis redakcyjny]
karzeł — skrzat, krasnoludek. [przypis edytorski]
karzeł — tu: niskie krzesło. [przypis edytorski]
Karzeł wtóry, król Sycyliej — Karol II Andegaweński (1254–1305), z przydomkiem „Kulawy”, syn Karola I Andegaweńskiego, król Sycylii od 1285. [przypis redakcyjny]
Kaś — dziś popr.: Kas (ros. Кас), rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Jeniseju. [przypis edytorski]
kaś (gw.) — gdzieś. [przypis edytorski]
Kaśka Kariatyda — bohaterka naturalistycznej powieści Gabrieli Zapolskiej z 1885: prosta, naiwna dziewczyna ze wsi, która w poszukiwaniu lepszego życia przyjeżdża do miasta i podejmuje pracę jako służąca. [przypis edytorski]
kaśleć — dziś popr.: kaszleć. [przypis edytorski]
kaštavo — kainavo. [przypis edytorski]
kaštuoja (lenk.) — kainuoja. [przypis edytorski]
kaś ty jest (gw.) — gdzie ty jesteś (konstrukcja z przestawną końcówką czasownika). [przypis edytorski]
kasać się (daw.) — porywać się. [przypis redakcyjny]
kasać się na coś (daw.) — kusić się o coś, dążyć do czegoś. [przypis edytorski]
kasać się — tu: zbliżać się. [przypis edytorski]
kasać się — ubiegać się, dążyć do czegoś, pokusić się o coś. [przypis edytorski]
kasa chorych — instytucja ubezpieczeń zdrowotnych; pierwsze kasy chorych zostały utworzone w 1883 w Niemczech, wprowadzoną przez kanclerza Ottona von Bismarcka ustawą o ubezpieczeniach chorobowych; w Cesarstwie Austro-Węgierskim w 1887 wprowadzono ubezpieczenie robotników od wypadków przy pracy i chorób w oparciu o samodzielne kasy samorządowe, zorganizowane wg grup zawodowych, regionów lub innych kryteriów, jak ideologia polityczna. [przypis edytorski]
Kasa Chorych — instytucja zapewniająca ubezpieczonym w niej osobom bezpłatną pomoc medyczną oraz zasiłki pieniężne podczas choroby; pierwsza w Polsce kasa chorych powstała w roku 1920, w 1934 kasy chorych przekształcono w centralną Ubezpieczalnię Społeczną, nadzorowaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. [przypis edytorski]
kasa chorych — ubezpieczenie zdrowotne. [przypis edytorski]
Kasa — egipskie Hardai, gr. Kynopolis, dziś al-Kais, miasto na południe od oazy Fajum, ok. 160 km na południe od Memfis. Stolica 17. nomu Górnego Egiptu, główny ośrodek kultu Anubisa. [przypis edytorski]
Kasa — egipskie Hardai, gr. Kynopolis, stolica 17. nomu Górnego Egiptu, ob. al-Kais. Główny ośrodek kultu Anubisa. Położony ok. 15 km na wschód od Per-Medżet (Oksyrynchos). [przypis edytorski]
Kasa (gw.) — kasza. Wymowa wynika z mazurzenia, charakterystycznego zarówno dla dialektów małopolskich, jak i mazowieckich, a więc i pogranicza między nimi, na którym leżą Gałki Rusinowskie. Mazurzenie polega na wymowie spółgłosek sz, ż, cz, dż jako s, z, c, dz. Pamiętajmy, że rz nie podlega mazurzeniu. [przypis edytorski]
kasa łączy się z budzikiem — raczej: z alarmem. [przypis edytorski]
Kasa M. stworzyła Pracownię Ikonograficzną w Warszawie, Obserwatoryum Magnetyczne pod Warszawą, pracownie genetyczne: hodowli roślin i hodowli zwierząt; wiele lat utrzymywała (przed wojną) pracownie Warsz. Tow. Naukowego, i do dziś dnia dopomaga subwencyami oraz udzielaniem swych wydawnictw wielu innym organizacyom naukowym. [przypis autorski]
kasa National — kasa sklepowa firmy National Cash Register. [przypis edytorski]
Kasander, Leander — konwencjonalne postacie z daw. komedii: Kasander to naiwny ojciec, opiekun bądź oszukiwany mąż płochej Izabelli, zaś Leander to amant Izabelli, łączący w sobie cechy prostego żołnierza, jak i zarozumiałego fircyka. [przypis edytorski]
Kasander — w komedii włoskiej typ naiwnego, odrażającego starca. [przypis redakcyjny]
Kasandra — córka Priama, wieszczka Apollina, branka Agamemnona. [przypis redakcyjny]
Kasandra — córka Priama; zakochany w niej Apollo dał jej dar jasnowidzenia, lecz gdy odrzuciła jego zaloty, sprawił, że nikt nie wierzył w jej wróżby; po upadku Troi przypadła Agamemnonowi jako branka-nałożnica i razem z nim zginęła. [przypis edytorski]
Kasandra — księżniczka trojańska, córka Priama i Hekuby. Zakochany Apollo obdarował ją mocą jasnowidzenia, ale ponieważ nie odwzajemniła jego miłości, sprawił, że nikt nie wierzył w jej przepowiednie. [przypis edytorski]
