Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | pogardliwe | potocznie | przestarzałe | regionalne | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski
Według języka: wszystkie | français | lietuvių | polski
Znaleziono 791 przypisów.
Ludowik — Ludowik z Aragonii, kardynał. [przypis redakcyjny]
ludowi rzymskiemu, co (…) bóstwił Augusta, gdy się nazwał „imperatorem” — nieporozumienie podwójne, imperator nie oznaczał za Augusta monarchy, ale zakres władzy, którą posiadali także urzędnicy za czasów Republiki (dowódcy wyżsi sił zbrojnych); ubóstwienie Augusta było wyrazem czci do jego osoby, nie do piastowanego urzędu. [przypis redakcyjny]
Lud ten przeklęty (…) Ale po sądzie, takie ma ufanie — Po sądzie świata duchy oczyszczą swoje ciała. Duchy w połączeniu się ze swoim ciałem staną się doskonalszymi, albowiem teraz są to tylko cienie: połączone z ciałem, będą mogły żywiej czuć boleść. Potępieni oczekują przybliżenia się do doskonałości, której nigdy nie dościgną, a zatem oczekują tylko większych mąk i cierpień. [przypis redakcyjny]
Ludwik Ariosto (1474–1533) — największy poeta włoski późnego Odrodzenia, autor epopei Orland Szalony, osnutej wokół walk rycerzy Karola Wielkiego z Saracenami, obfitującej w epizody komiczne i fantastyczne. [przypis redakcyjny]
Ludwik Jenike (1818–1905) — wówczas redaktor „Tygodnika Ilustrowanego”. [przypis redakcyjny]
Ludwik — Lewiński, siostrzeniec Narcyzy. [przypis redakcyjny]
Ludwik — Ludwik Sforza, książę mediolański; namówił on Karola VIII do wyprawy na Neapol, ażeby nabawić kłopotu swego wroga Alfonsa, króla Neapolu; zaniepokojony powodzeniem Karola, połączył się z Wenecjanami i papieżem Aleksandrem VI, ażeby Karolowi odciąć odwrót do Francji, co mu się jednak nie udało. [przypis redakcyjny]
Ludwik XI — pierwszy francuski monarcha absolutny (1461–1483), złamał potęgę wielkich feudałów. [przypis redakcyjny]
Ludwik z Alamanem, Marsowi podobni… — w 4 ostatnich wierszach tej stancy popełnił tłumacz dwa błędy: 1) Nie Ludwik z Alamanem, lecz Ludwik Alaman, (gdyż to jedna osoba i w oryg. wyraźnie: „Ce un Luigi Alaman”). 2) Drugi błąd, nie wiedzieć, rzeczowy czy gramatyczny, a raczej stylistyczny, polega na tym, że zwrot „Marsowi podobni” wygląda bardzo na przydawkę do Ludwik z Alamanem, gdy tymczasem ma to być osobne ogniwo w łańcuchu wyliczonych postaci i przez owych „Marsowi podobnych” bohaterów rozumieć należy dwóch Gonzagów: Ludwika, hrabiego Sabioneto i Gazolo, zwanego Rodomontem, i Franciszka II, margrabiego mantuańskiego, który w r. 1490 zaślubił sławioną przez Ariosta Izabellę Este (według innych trzeba tu rozumieć Ludwika Gonzagę di Castel Giufredi). [przypis redakcyjny]
Ludwik z Borbonu — w oryg.: Luigi Borgognion, Ludwik Ślepy (887–929), król Arelatu, czyli Burgundii. [przypis redakcyjny]
Ludwik z Gazola — Ludwik Gonzaga da Gazolo; Gazuolo, miejscowość nad rzeką Oglio. [przypis redakcyjny]
Ludy, które nie mają świątyń, mało są przywiązane do swej religii; oto czemu Tatarzy okazywali zawsze tyle tolerancji — To usposobienie przeszło aż na Japończyków, którzy pochodzą od Tatarów, jak łatwo tego dowieść. [przypis redakcyjny]
Ludy osiadłe nad rzeką Sawijo — Cesena nad rzeką Sawio. W tym mieście bywały na przemian rządy to republikańskie, to monarchiczne. [przypis redakcyjny]
Ludy, spasajtes (ukr.) — ludzie, ratujcie się. [przypis redakcyjny]
ludy (ukr.) — ludzie. [przypis redakcyjny]
ludzcejszy (daw.) — bardziej ludzki. [przypis redakcyjny]
ludzcejszy (daw. forma) — bardziej ludzki. [przypis redakcyjny]
Lud z Feltry (…) krzywoprzysięstwo swojego Pasterza — Do Feltry, miasta leżącego w margrabstwie trewiskim, wielu mieszkańców, którzy broń podnieśli przeciwko gwelfom papieskim, uciekło z Ferrary i jako dobrowolni jeńcy poddali się tamecznemu arcybiskupowi. Arcybiskup oddał ich na pastwę rządcy Ferrary, który ich wszystkich rozkazał wyciąć. Przez co arcybiskup bardzo zasłużył się stronnictwu gwelfów. [przypis redakcyjny]
ludzie mają się za wolnych, ile że są świadomi swych chceń i swego popędu, a przyczyny, wywołujące w nich pragnienie i chcenie, ponieważ nie są im znane, nawet we śnie na myśl im nie przychodzą — Por. List 58 (dawniej 62) § 4–12 (podobnie w Przyp. do Tw. 2 Cz. III). [przypis redakcyjny]
ludzie mylą się w mniemaniu, że są wolni — Nag. Schr.: „tj. przypuszczają, że mogą z wolnej woli coś czynić lub czegoś nie czynić”. [przypis redakcyjny]
ludzie nic ci nie krzywi (starop.) — [nic ci] nie wykroczyli. [przypis redakcyjny]
ludzie nikczemnych kondycji — ludzie niskiego stanu społecznego, tj. mieszczanie i chłopi. [przypis redakcyjny]
ludzie, piorunową spłoszeni ulewą, nigdy razem na bliskie nie usiędą drzewo — mowa tu o małym Stasiu Januszewskim, zrodzonym po śmierci ojca Jana, który zginął w powstaniu listopadowym. Te szczegóły biograficzne powtórzył poeta później w biografii Anhellego, pisząc: „Ojciec mój umarł śmiercią synów ojczyzny, zamordowany, a matka moja umarła z boleści po nim, a jam był pogrobowcem. Pierwsza lilia na grobie ojca mego jest moją rówieśniczką, a pierwsza róża na grobie matki mojej była mi siostrą młodszą”. W ten sposób dzieciństwo Stasia Januszewskiego stało się dzieciństwem Anhellego. [przypis redakcyjny]
Ludzie są bardzo skłonni do lęku i nadziei; toż religia, która by nie miała piekła ani nieba, nie mogłaby się im zbytnio podobać. Dowodem łatwość, z jaką religie obce zakorzeniły się w Japonii, oraz zapał i miłość z jakimi je tam przyjęto. — Religia chrześcijańska i religie hinduskie: te mają piekło i raj, gdy sintoizm ich nie ma. [przypis redakcyjny]
Ludzie są stworzeni po to, aby się chronić, aby się żywić, aby się odziewać i pełnić wszystkie funkcje społeczne; religia nie powinna im tedy nakładać życia zbyt kontemplacyjnego — Jest to ujemna strona nauki, jaką głosili Foe i Laockium. [przypis redakcyjny]
ludzie wolni pełnili służbę wojskową i prócz tego płacili konie i podwody — hrabiowie nie mieli prawa pozbawiać ich koni. [przypis redakcyjny]
ludzi, w których — wyd. petersb.: którzy. [przypis redakcyjny]
Ludzka natura w tobie (…) — Tu ad liberandum suscepturus hominem non horruisti virginis uterum. [przypis redakcyjny]
ludzka sprawiedliwość — sprawiedliwość wobec ludzi. [przypis redakcyjny]
ludzkie (daw.) — (przysłówek), ludzko. [przypis redakcyjny]
ludzkie (daw. przysłówek) — po ludzku, na sposób ludzki. [przypis redakcyjny]
Ludzkie przygody ludzkie noś — Ludzkie przygody (doświadczenia) znoś po ludzku; cytat z Tusculanae disputationes Cycerona (łac. humana humane ferenda). [przypis redakcyjny]
ludzkie rzeczy (daw.) — sprawy ludzkie. [przypis redakcyjny]
ludzkie sprawy rządzi (starop. N lm.) — rządzi ludzkimi sprawami. [przypis redakcyjny]
ludzkim obyczajem — w sposób ludzki, zwyczajny, bez pomocy „boga”, tj. bogini. [przypis redakcyjny]
lud (…) zwierzony — powierzoną sobie załogę. [przypis redakcyjny]
lugier — szybki statek przybrzeżny o skośnych żaglach. [przypis redakcyjny]
Lug — Lugo, wieś w prowincji Vicenza w północnych Włoszech. [przypis redakcyjny]
luidor — tradycyjna nazwa dwudziestofrankówki. [przypis redakcyjny]
Luigi Vanvitelli (1700–1773) — architekt włoski, m. in. budowniczy bazyliki Świętego Piotra w Rzymie. [przypis redakcyjny]
Lukany — Lukanowie, mieszkańcy Lukanii w południowej Italii. [przypis redakcyjny]
luka właśc. luk — otwór, którędy się wchodzi pod pokład. [przypis redakcyjny]
Lukrecja Borgia — córka osławionego papieża Aleksandra VI, druga żona Alfonsa I d'Este; poprzednio miała już dwóch mężów i z tych czasów historia niezbyt pochlebne daje jej świadectwo (zm. 1520). [przypis redakcyjny]
Lukrecja — wyciąg z korzenia drzewa lukrecjowego o charakterystycznym słodko–mdłym smaku, stosowany w lecznictwie. [przypis redakcyjny]
Lukrecjusz opisuje zmianę pór roku (…) — Lucretius, De rerum natura, ks. V, 736–747 (N). [przypis redakcyjny]
Lukrecya Bentywola — naturalna córka Herkulesa I, księcia Ferrary („Ferarczyka”), żona Annibala Bentiwoglio z rodziny dynastów bolońskich. [przypis redakcyjny]
Lukrecya z Borgiów — córka osławionego papieża Aleksandra VI, druga żona Alfonsa I d'Este; poprzednio miała już dwóch mężów i z tych czasów historia niezbyt pochlebne daje jej świadectwo (zm. 1520). [przypis redakcyjny]
lukty (z łac.) — walki, spory. [przypis redakcyjny]
lulka (z tur.) — część fajki, w którą wkłada się tytoń; fajka. [przypis redakcyjny]
luminare minus (łac.) — mniejsze światło. [przypis redakcyjny]
luminaria — małe okienka. [przypis redakcyjny]
Luna — miasto nadmorskie w Toskanii, niedaleko Karrary; dziś w ruinach. [przypis redakcyjny]
Lunapar — dom rozpusty. [przypis redakcyjny]
luna (starop.) — [tu:] blask; [łuna]. [przypis redakcyjny]
luna (z łac.) — księżyc. [przypis redakcyjny]
luster — świeczników. [przypis redakcyjny]
lustracja — sprawdzenie, inspekcja; mowa o nakazanej przez Sejm i dokonanej w r. 1789; poprzednia odbyła się 1765 r. [przypis redakcyjny]
Lustralna (woda) — oczyszczalna (przy obrzędach religijnych). [przypis redakcyjny]
lustrować — badać, odbywać przegląd. [przypis redakcyjny]
lustrowne — błyszczące, lśniące. [przypis redakcyjny]
lustru — blasku, ozdoby. [przypis redakcyjny]
lusztyki — zabawy, pijatyki. [przypis redakcyjny]
lusztykujący — bawiący się, weselący się. [przypis redakcyjny]
Lutecja — rzymska nazwa Paryża. [przypis redakcyjny]
luterańskie żołdaki konetabla Bourbon dopuszczały się najokropniejszych profanacji — Charles de Bourbon, sojusznik Karola V w wojnie z papieżem Klemensem VII, w maju 1527 r. wszczął samowolnie oblężenie Rzymu, które pociągnęło za sobą złupienie miasta znane jako Sacco di Roma. [przypis redakcyjny]
luterska wojna — tj. wojna trzydziestoletnia (1618–1648), konflikt między państwami protestanckimi a dynastią Habsburgów. [przypis redakcyjny]
lutnią — lutnię. [przypis redakcyjny]
lutnia — instrument muzyczny strunowy w kształcie gruszki o dnie wypukłym, popularny zwłaszcza w XV-XVII w.; tu: symbol sztuki poetyckiej. [przypis redakcyjny]
lutnia — instrument szarpany, posiadający od 6 do 16 strun, znany od starożytności, w renesansie również symbol sztuki poetyckiej; tu daw. forma B.lp: lutnią, dziś: lutnię. [przypis redakcyjny]
„Lutnia” — warszawskie towarzystwo śpiewacze, założone w 1887 r. przez Piotra Maszyńskiego. [przypis redakcyjny]
lutni (starop.; W. lp) — lutnio. [przypis redakcyjny]
lutni (tu daw. forma W. lp) — dziś: lutnio. [przypis redakcyjny]
lutość — litość. [przypis redakcyjny]
lutość — litość. W wersie 28 użyta jest niekonsekwentnie forma litość. [przypis redakcyjny]
lutość* (starop.) — litość (obecnie rzadko używa się wyrazu luty w znaczeniu srogi; por. nazwę drugiego miesiąca w roku). [przypis redakcyjny]
lutościwe — litościwe. [przypis redakcyjny]
lutować (daw.) — żałować (litować). [przypis redakcyjny]
lutować (daw.) — żałować. [przypis redakcyjny]
lutry — futro z wydry. [przypis redakcyjny]
luźni — luźna czeladź. [przypis redakcyjny]
luzak — sługa obozowy. [przypis redakcyjny]
luzak — służący, pacholik pancernego towarzysza. [przypis redakcyjny]
lwowi na morzu możnemu — lew, jak wiadomo, herb Wenecji, oznacza też Wenecję samą. [przypis redakcyjny]
lwowska komisyja — 18 sierpnia. [przypis redakcyjny]
Lwy albańskie — pułki armii tureckiej złożone z Albańczyków znane były z waleczności. Przestały one jednak istnieć po uzyskaniu przez Albanię formalnej niepodległości w r. 1912. Stąd określenie „lwy albańskie” jest raczej anachronizmem. [przypis redakcyjny]
Lwy mogą stłumić lamparta wybuchy — herbem Norfolka był złoty lampart. [przypis redakcyjny]
Lyaeus — Bachus, bóg wina. [przypis redakcyjny]
Lyg Gabrielius. — Palieku Gabrieliaus vardą, kaipo visiems žinomą; betgi tikruoju dangaus sargu pagal Rytų mitologiją tėra Rameh — Arcturo žvaigždynas — viena iš dviejų didžiųjų žvaigždžių, vadinamų As Semekein. [przypis redakcyjny]
Lyg Kalifų rožančiaus rubiną — granatą. — Muzulmonai meldžias ant rožančių, kuriuos žymesnieji vartoja susielintus iš brangiųjų akmenėlių. Mormedžiai ir granatai, gražiais raudonuodami vaisiais, puikiai dabina visą pietinę Krymo užuolanką. [przypis redakcyjny]
lyg — lyg (lygu, lygiai) ir lig (lik, liki, iki) rytiečiai neskiria, jie taria visuomet lyg. [przypis redakcyjny]
Lyk — Lycus, chłopiec, którego urodę i wdzięki opiewał Alkajos. [przypis redakcyjny]
