Przekaż 1,5% Wolnym Lekturom!
Wsparcie nic nie kosztuje! Wystarczy w polu „Wniosek o przekazanie 1,5% podatku” wpisać nasz KRS: 0000070056
Każda kwota się liczy! Dziękujemy!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8976 przypisów.
Mikromegas — fantastyczne imię ulepione z dwóch greckich wyrazów: micros: mały, i megas: duży. Utwór ten, skreślony pod wpływem Podróży Guliwera, zawiera sporo złośliwych aluzji w kierunku Fontenelle'a, sekretarza Akademii, który przedstawiony jest tu pod postacią karła z Saturna. Fontenelle, wówczas starzec 95-letni, zażywał ogromnego powodzenia jako popularyzator zdobyczy wiedzy przyrodniczej dla użytku światowej publiczności; najgłośniejsze są jego Rozmowy o mnogości światów, przedstawione istotnie w formie rozmowy z margrabiną de Lambert. [przypis tłumacza]
mikrometr pozycyjny (astr.) — używany do poł. XX w. przyrząd do precyzyjnych pomiarów wzajemnego położenia obiektów widniejących na niebie blisko siebie. [przypis edytorski]
mikron — dawna oficjalna nazwa mikrometra, 1/1000 części milimetra. [przypis edytorski]
Mikronezja — region geograficzny środkowej Oceanii, gdzie występują archipelagi niewielkich wysp. [przypis edytorski]
mikrotom — aparat do krajania bardzo cienkich skrawków tkanek roślinnych czy zwierzęcych, które bada się pod mikroskopem. [przypis redakcyjny]
mikrotom — przyrząd laboratoryjny do cięcia materiału na bardzo cienkie skrawki, z których robi się preparaty mikroskopowe. [przypis edytorski]
mikrozoa — drobnoustroje. [przypis edytorski]
Miksarchagewas — Przydomek Kastora. [przypis tłumacza]
miksolidyjska skala a. hyperdorycka (muz.) — siedmiostopniowa skala muzyczna używana w staroż. Grecji, wypracowana przez kulturę jońską; zbudowana w kierunku opadającym, zaczynająca się o tercję wyżej niż skala podstawowa, dorycka; współcześnie rzadko używana. [przypis edytorski]
mikstury — mieszaniny. [przypis redakcyjny]
Mikuła — Mikołaj, najważniejszy święty prawosławny. [przypis redakcyjny]
Mikulenice a. Mikulińce — miasteczko nad Seretem na płd. od Tarnopola. [przypis redakcyjny]
miła siostruniu — Pani Pernelle przedrzeźnia Mariannę. [przypis tłumacza]
Miłaszewska, Wanda (1894–1944) — pisarka polska, żona Stanisława Miłaszewskiego, tłumacza, dramaturga i dziennikarza, redaktorka działu teatralnego tygodnika dla kobiet „Bluszcz” (1921–1928). Była autorką jedenastu powieści (Cmentarz i sad 1924, Zatrzymany zegar 1926, Stare kąty 1929, Młyn w Bożej Woli 1930, Czarna Hańcza 1931, Święty wiąz 1937 i in.), w których udawało się jej skupić całą uwagę na opisach przyrody, urokach życia na tzw. Kresach czy uczuciowych niuansach, całkowicie unikając głębszego kontekstu społeczno-politycznego właściwego dla opisywanych miejsc i czasów. [przypis edytorski]
Miławczyce — wieś w powiecie pińczowskim; dobra składające się z Miławczyc i Bieglowa. [przypis redakcyjny]
miłość (amor) — Zob. Przyp. do Tw. 13. [przypis redakcyjny]
miłość Ariadny — (córki Minosa) do Tezeusza, królewicza ateńskiego, który przyjechał zabić Minotaura i otrzymał od królewny sławny kłębek, po którego nitce doszedł do wyjścia z labiryntu. [przypis edytorski]
Miłość będzie tedy mniej wesoła, a bardziej namiętna — Epikur powiadał, że rozeznanie konieczne jest dla pełni przyjemności. [przypis autorski]
miłość — Charité. [przypis tłumacza]
miłość — Charité [przypis tłumacza]
Miłość, co mówi do mojego ducha — Początek jednej z najpiękniejszych pieśni miłosnych Dantego. [przypis redakcyjny]
Miłość, co pierwsza, śpiewając, zstąpiła (…) swe skrzydła rozpięła — Archanioł Gabriel (według Sw. Łukasza, rozdz. 1). [przypis redakcyjny]
Miłość, co wprawia w ruch słońce i gwiazdy — Czytelnik raczy zauważyć, że poeta wszystkie trzy części swojej Boskiej Komedii, to jest Piekło, Czyściec i Raj, kończy słowem: Gwiazda. To słowo trzy razy powtórzone, symbolem jest troistego światła Wiary, Nadziei i Miłości, które ducha całej ludzkości zarazem oświeca, podnosi i do siebie pociąga. [przypis redakcyjny]
miłość do sztuki budzić się może tylko wtedy, gdy ona dzieci otacza i mogą się nią spokojnie i swobodnie rozkoszować — pewien wybitny nauczyciel w rozmowie zaznaczał, jak obszerne pole zbytu otworzyłoby się dla pewnej liczby artystów posiadających wyrobioną technikę, lecz pozbawionych indywidualności i twórczej fantazji. Dla szkoły ma większe znaczenie dobra kopia wielkiego dzieła niż dziesięć małych fotografii różnych dzieł. Chodzi tylko o wynalezienie właściwych oryginałów do kopiowania. Nie należy zaczynać od tych dzieł sztuki, które się tylko wykształconym znawcom podobać mogą. Boticelli i inni prerafaelici np., portrety starych panów i pań — choćby je malował Velasquez, Franz Hals, Holbein albo Rubens — tak samo nie wzruszają dzieci, jak nie wzruszałby ich Hans Sachs, Chaucer albo Montaigne w oryginale, gdybyśmy chcieli z pomocą tych uczonych ich smak literacki kształcić. Obrazy czerpane z ich życia, życia pracy, życia rodzinnego, życia zwierząt i przyrody, jak również z życia znanych im wielkich osobistości stanowią naturalny most łączący sztukę z dzieckiem i z ludem. Nastrój fantastyczny lub mistyczny, który porusza dziecięcą wyobraźnię i podnieca do dalszych marzeń, przywiązuje dziecko do dzieł sztuki. Już i dziś przy ozdabianiu szkoły smak dziecka powinien rozstrzygać w ten sposób, by dzieci same wybierały spomiędzy mnóstwa fotografii arcydzieł — architektury, plastyki i malarstwa. Dzieła uchwalone przez większość głosów dziecięcych byłyby nabywane do szkoły. [przypis autorski]
miłość dwojga osób, które się kochają, nie jest prawie nigdy jednaka — przykładem miłość Alfieriego do owej wielkiej damy angielskiej [milady Ligonier], która miała równocześnie stosunek ze swym lokajem i podpisywała się żartobliwie „Penelopa” (Vita, 2). [przypis autorski]
Miłość (…) echo odpowiedziałoby: „gorycz, obrzydzenie, wstręt” — W. Berent, Próchno, Pisma, Warszawa 1933, II, s. 86. [przypis autorski]
Miłość i sarkazm przemawiały na próżno — mowa o następującym ustępie listu Reeve'a z dn. 25 października: „Pamiętaj, kochany, że dzieci nieszczęścia powinny być ze sobą w zgodzie, że niezgoda nie powinna mieszać się do marzeń żołnierzy Polski. Cierp i bądź wyrozumiały! Lepiej, abyś był sam na środku pustyni Sahary, niż wśród braci Twoich, jeśli szablę trzymasz w ręku, a nienawiść masz w sercu. Piszesz, że nienawiść w Twem sercu żyje, a jednak ruchliwe sceny kłótni Twoich odgrywają się z dala ode mnie. Czyżby się serce Twoje oddaliło od mojego? A może przypadkiem nie znałem go nigdy? Powinieneś pogodzić się z Łubieńskim i bez wahania uwierzyć w to, co Ci mówił. »I rzekł do niego Piotr: Po ileż razy prześladowcom moim mam przebaczyć, czy siedem razy? — Zaprawdę, i siedem razy po siedem — odpowiedział Jezus«. Gdy mi napiszesz, żeś powiedział człowiekowi temu: przebaczam, podniesiesz się w mojem mniemaniu. Zygmuncie, Zygmuncie! W liście, na który odpowiedziałeś, nie chciałem deklamować. Cóż mię to obchodzi, że styl jest dobry i do Twojego przemawia serca, gdy myśli nie są Twojemi myślami, ani zasady nie są Twojemi zasadami. Twarde mam serce, nie współczuję z ludzkiemi cierpieniami, litości nie rozumiem; z trudnością poddaję się sympatiom, lecz, Bogu dzięki, nigdy nie pozwoliłem oddalić się ode mnie człowiekowi, gdy głosem łkającym daremnie prosił o przebaczenie. Nigdy nie uścisnąłem z lekka ręki wroga, który mi się do nóg rzucał. Piszesz mi o tajemnicach barbarzyńców. Zaprawdę, znajdują się one w liście Twoim, jeśli pod barbarzyńcą mam rozumieć Zygmunta Krasińskiego. A więc ten barbarzyńca oznajmia mi, że przebaczenie jest dla niego bezbożnością, że Bóg, dla wykonywania najwyższych wyroków nieskończonej sprawiedliwości podzielił świat na katów i przestępców, i że przeznaczenie dało mu za kolebkę salę fechtunkową. Piszę w tonie sarkastycznym, a jednak miłość tylko okazać Ci chciałem. Czyż miłość i sarkazm zarówno przemawiać będą daremnie?”. [przypis redakcyjny]
miłość i wierność — hebr. חסד ואמת (chesed weemet): ‘dobroć i prawda’. «Dobry uczynek, który robi się wobec zmarłego to prawdziwa dobroć, ponieważ nie ma oczekiwania, że się on za to odwdzięczy», zob. Raszi do 47:29. [przypis edytorski]
miłość jest kameleonem, a przeto może żyć powietrzem — staroż. autor rzym. Pliniusz stwierdził, że kameleony nie jedzą ani nie piją jak inne stworzenia, lecz odżywiają się samym powietrzem (Historia naturalna, VIII 51); ta cecha wyróżniała kameleony wśród innych stworzeń w średniowiecznych bestiariuszach, powoływano się na nią także później. [przypis edytorski]
Miłość jest morderstwem — Karmienie piersią przez matkę jest ssaniem dziecka. Tak daleko sięga równoważność macierzyństwa i seksualności. Matka umiera bez przerwy dla swego dziecka. [przypis autorski]
miłość kapitana Vésel, żandarma z Cento — przyjaciele pana Beyle pytali go nieraz, kto to byli ów kapitan i żandarm; odpowiadał, że już zapomniał. (przypis Prospera Mérimée) [przypis redakcyjny]
Miłość mnie taką pociągała siłą (…) im wyżej jest z nas w niebo wzięta — Poeta tak jest tym, co widział, zachwycony, że dotąd nic go tak żywo nie zapaliło miłością, nawet oczy Beatrycze. Co objaśnia przez myśl następującą: pieczęcie żywe (gwiazdy), które z góry swój blask i moc biorą, a niższym od siebie sferom tego blasku i mocy udzielają, im bliższe są arcysiły, tym większą piękność wyciskają. A on właśnie dla tego widoku tylko od Beatrycze oczu się odwrócił. Jednak uznaje poeta, że święta rozkosz, jaka świeci z Beatrycze oczu, bez przerwy nim władać będzie, ponieważ ta rozkosz stanie się czystszą, im wyżej ze sfery na sferę podnosić się będzie. [przypis redakcyjny]
miłość nas samych; miłość wolności; jeżeli nie polepszymy rolnictwa — te słowa usunięto w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
miłość (…) przeciwko ojczyźnie — dziś popr.: miłość dla (do) ojczyzny. [przypis edytorski]
miłość przeciwko Panu — dziś popr.: miłość do Pana. [przypis edytorski]
miłość przeciw synowi — dziś: miłość do syna. [przypis edytorski]
miłość przemówiła pierwszy raz ze sceny francuskiej — nie zapominajmy wszakże iż poprzedził Racine'a Mizantrop Moliera, owo zdumiewające swą nowością arcydzieło; twórczość Moliera przyczyniła się niewątpliwie do tego, aby skierować Racine'a na drogę prostoty, prawdy i „odheroizowania” uczuć. [przypis tłumacza]
miłość (…) przez świętego Jana — chodzi o objawienie, którego doznał na wyspie Patmos św. Jan, autor Apokalipsy. [przypis edytorski]
miłość sercem, miłość namiętna (…) — dla terminów, których tu używa Stendhal, niełatwo jest znaleźć równie zwięzłe odpowiedniki polskie, które by je dobrze zastępowały w każdej okoliczności. Terminy francuskie tego podziału brzmią: l'amour-passion, l'amour-goût, l'amour physique, l'amour de vanité. [przypis tłumacza]
miłość (starop.) — łaska. [przypis edytorski]
Miłość twoja przeciwko rodzicom — dziś popr.: miłość moja do rodziców. [przypis edytorski]
miłość własną ma i ptak — cytat z bajki Sowa i szpak, opowiedzianej przez tytułowego bohatera komedii Aleksandra Fredry Pan Jowialski (akt I, scena 9). [przypis edytorski]
Miłość własna, przecząca, co drugim należy — tj. egoizm. [przypis edytorski]
Miłość własna — Ustęp ten stanowi właściwie oddzielny rękopis, ale wszyscy wydawcy włączyli go do Myśli. [przypis tłumacza]
miłość wolna — swobodny związek, wolny od „przesądów”, poza przyjętymi w społeczeństwie „uświęconymi” normami; hasło „wolnej miłości” było bardzo modne na przełomie wieków XIX i XX. [przypis redakcyjny]
Miłość, wspomnienia, szczęście — W A. wspomnienia zam. przekreślonego: nadzieja. [przypis redakcyjny]
miłością z pierwszego ogniska — Pierwsze ognisko, pierwsza siła, pierwsza miłość: tymi i tym podobnymi frazesami często napotykamy orzeczonego Boga przez poetę. [przypis redakcyjny]
Miłości bez zgorszenia — Trzeba przyznać, iż Tartufe umiał w swoim strzelistym przemówieniu wygrać wszystkie motywy: zaniepokoić kobietę akcentem (a i gestem) szczerej namiętności, zagrać na jej próżności kobiecej i wreszcie błysnąć tym kuszącym argumentem: bezpieczeństwo! [przypis tłumacza]
miłoście — dziś popr. forma M. lm: miłości. [przypis edytorski]
Miłości, któż się wyrwie z twych obierzy (…) — czwarta pieśń chóru, obejmująca wersy 806–881 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]
miłościwą panią zwać kogo — kasztelanową. [przypis redakcyjny]
Miłości, w czystość bogatej, Chwałę nuć… — pieśń Wolframa z 4 sceny II aktu opery Richarda Wagnera Tannhäuser. [przypis edytorski]
miłośne dajnos (z litew.) — miłośne śpiewy [z lit. daina: pieśń, piosenka. Red. WL.] [przypis autorski]
miłośne — dziś popr.: miłosne. [przypis edytorski]
miłośniki (starop. forma) — dziś N.lm: (z) miłośnikami. [przypis edytorski]
miłośny — dziś popr. pisownia: miłosny. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
miłosierdzie — Autor używa tutaj wyrazu „misericordia”, jak pod 24, jednakże nie zupełnie w tym samym znaczeniu. [przypis redakcyjny]
Miłosierdzie Boga zachęca do pokuty — Rz 2, 4. [przypis tłumacza]
Miłosierniejszy Pan Bóg jest, niżli on sędzia, który się Boga nie bał i ludzi nie wstydził, jednak wdówkę dla jej nabiegania sądzić musiał i odprawić — zob. Łk 18, 3–8 (przypowieść o sędzim i wdowie). [przypis edytorski]
miłosiernie — tu: oczekując miłosierdzia. [przypis edytorski]
Miłosna — wieś i stacja kolejowa 18 km na południowy wschód od Warszawy. [przypis redakcyjny]
Miłosnicy mądrości — filozofowie, przyrodnicy. [przypis redakcyjny]
miłosnik (starop.) — zalotnik, kochanek. [przypis redakcyjny]
miłosti prosim (ros. милости просим) — tu: zapraszam serdecznie. [przypis edytorski]
miłostkę rodzącą wybuchy i chwile upojeń (…) nigdy pod południkiem paryskim — w owym Paryżu, który dał światu Woltera, Moliera i tylu ludzi wsławionych dowcipem; ha, nie można mieć wszystkiego i byłoby niedowcipnie dąsać się o to. [przypis autorski]
Miłostki Ragondy — Les amours de Ragonde, trójaktowa opera Jean-Josepha Moureta z librettem Philippe'a Néricault Destouchesa, wystawiona w Paryżu 1714, jedna z pierwszych francuskich oper komediowych. [przypis edytorski]
Miłosz, Czesław (1911–2004) — poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1980 r.; przed II wojną światową Miłosz był członkiem wileńskiej grupy Żagary, tworzył poezję katastroficzną, wydał dwa tomy wierszy Poemat o czasie zastygłym (1933) i Trzy zimy (1936); w czasie wojny był zaangażowany w podziemny ruch literacki, opublikował tomik zatytułowany po prostu Wiersze pod pseudonimem Jan Syruć (1940); już ten zbiorek, a także powojenna twórczość począwszy od tomu Ocalenia 1945 przynosi zasadniczą zmianę tonu wypowiedzi, uproszczenie stylu, bezpośredniość. [przypis edytorski]
Miłosz, Czesław (1911–2004) — poeta, prozaik, eseista i tłumacz, emigrant w latach 1951–1993, laureat Nagrody Nobla w roku 1980. [przypis edytorski]
Miłosz, Czesław (1911–2004) — poeta, prozaik, eseista i tłumacz, przed wojną związany z wileńską grupą poetycką „Żagary” i reprezentant katastrofizmu, emigrant w latach 1951–1993, laureat Nagrody Nobla w roku 1980. [przypis edytorski]
Miłosz, Oskar (1877–1939) — poeta litewski, dyplomata, mieszkający w Paryżu krewny Czesława Miłosza. [przypis edytorski]
Miłujcie bliźnich, co wam źle robili — Słowa Chrystusa Pana według Ewangelii św. Mateusza. [przypis redakcyjny]
Miłujcie sprawiedliwość, co sądzicie ziemię — Mdr 1, 1. [przypis edytorski]
Miłujcie waszych nieprzyjaciół; dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą; błogosławcie tym, którzy was przeklinają — Łk 6, 27–28, (cytat za Biblią Tysiąclecia). [przypis edytorski]
miłujęć — skrócone: miłuję cię. [przypis edytorski]
miłujem — miłujemy. [przypis edytorski]
Miły Boże (…) pensje. — Apostrofa ta musiała królowi dość przypaść do smaku. [przypis tłumacza]
miłymiście gośćmi — skrót od: miłymi jesteście gośćmi. [przypis edytorski]
mila angielska — anglosaska miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]
mila angielska — daw. jedn. odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]
mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]
mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]
mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km; sześć mil to ok. 9,5 km. [przypis edytorski]
mila angielska — dawna miara odległości równa ok. 1,6 km; trzy mile to ok. 5 km. [przypis edytorski]
mila angielska — jednostka długości (odległości), równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]
mila angielska — [miara długości równa] 1,6 kilometra. [przypis redakcyjny]
mila angielska — miara długości wynosząca ok. 1609 m; istniała też mila londyńska, licząca równo 5000 stóp, czyli ok. 1524 m. [przypis edytorski]
mila angielska — miara odległości równa ok. 1,6 km. [przypis edytorski]
mila angielska — miara odległości równa ok. 1,6 km; tu zapewne: mila morska, równa ok. 1,85 km. [przypis edytorski]
mila — chodzi o milę angielską, równą ok. 1,6 km. [przypis tłumacza]
mila — chodzi tu zapewne o „milą siedmiowiorstową”, stosowaną w Królestwie Polskim od 1849 r. do wprowadzenia systemu metrycznego w roku 1918; równała się ona w przeliczeniu 7146 metrom. [przypis edytorski]
mila — daw. jednostka długości o różnej wartości, w krajach anglosaskich mila lądowa wynosi ok. 1600 m, zaś mila morska ok. 1850 m. [przypis edytorski]
mila — daw. jednostka miary odległości; mila niemiecka w XVI–XVII w. wynosiła ok. 7–7,4 km. [przypis edytorski]
mila — daw. miara odległości o różnej wartości; mila francuska (lieue) w XVIII w., w zależności od regionu liczyła od 4 do 5 km. [przypis edytorski]
mila — daw. miara odległości o różnej wartości; mila morska to ok. 1850 m. [przypis edytorski]
mila — daw. miara odległości o różnej wartości; mila rosyjska wynosiła ok. 7,5 km. [przypis edytorski]
mila — daw. miara odległości równa ok. 1,6 km; trzy mile to ok. 5 km. [przypis edytorski]
mila — daw. miara odległości; w XVIII-wiecznej Francji, zależnie od regionu licząca od ok. 4 km do ok. 5 km. [przypis edytorski]
mila — dawna jednostka miary odległości, w średniowiecznej Anglii wynosząca ok. 2 km. [przypis edytorski]
mila — dawna miara odległości o różnej wartości; mila francuska (lieue) była równa ok. 4 km. [przypis edytorski]
mila — dawna miara odległości o różnej wartości; mila polska wynosiła ok. 7,5 km. [przypis edytorski]
